อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
สงฺคณี.อ. (อฏฺฐสาลินี)
หน้าที่ ๒๔๔.

     [๒๔๖] ปญฺจมาภิภายตนาทีสุ นีลานีติ สพฺพสงฺคาหิกวเสน วุตฺตํ.
นีลวณฺณานีติ วณฺณวเสน. นีลนิทสฺสนานีติ นิทสฺสนวเสน. อปญฺญายมานวิวรานิ
อสมฺภินฺนวณฺณานิ เอกนีลาเนว หุตฺวา ทิสฺสนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. นีลนิภาสานีติ
อิทํ ปน โอภาสนวเสน วุตฺตํ, นีโลภาสานิ นีลปฺปภายุตฺตานีติ อตฺโถ. เอเตน
เนสํ สุวิสุทฺธตํ ทสฺเสติ. สุวิสุทฺธวณฺณวเสเนว หิ อิมานิ จตฺตาริ อภิภายตนานิ
วุตฺตานิ. ปีตานีติอาทีสุปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. "นีลกสิณํ
อุคฺคณฺหนฺโต นีลสฺมึ นิมิตฺตํ คณฺหาติ, ปุปฺผสฺมึ วา วตฺถุสฺมึ วา วณฺณธาตุยา
วา"ติอาทิกํ ปเนตฺถ กสิณกรณญฺจ ปริกมฺมญฺจ อปฺปนาวิธานญฺจ สพฺพํ
วิสุทฺธิมคฺเค ๑- วิตฺถารโต วุตฺตเมว. ยถา จ ปฐวีกสิเณ, เอวมิธ เอเกกสฺมึ
อภิภายตเน ปญฺจวีสติ ปญฺจวีสติ นวกา เวทิตพฺพา.
                        อภิภายตนกถา นิฏฺฐิตา.
                           ----------
                            วิโมกฺขกถา
     [๒๔๘] อิทานิ ยสฺมา อิทํ รูปาวจรกุสลํ นาม น เกวลํ
อารมฺมณสงฺขาตานํ อายตนานํ อภิภวนโต อภิภายตนวเสเนว อุปฺปชฺชติ, อถโข
วิโมกฺขวเสนปิ อุปฺปชฺชติ, ตสฺมา ตมฺปิ นยํ ทสฺเสตุํ ปุน "กตเม ธมฺมา
กุสลา"ติ อาทิ อารทฺธํ.
     เกนฏฺเฐน ปน วิโมกฺโข เวทิตพฺโพติ? อธิมุจฺจนฏฺเฐน. โก  อยํ
อธิมุจฺจนฏฺโฐ นาม? ปจฺจนีกธมฺเมหิ จ สุฏฺฐุ วิมุจฺจนฏฺโฐ อารมฺมเณ จ
อภิรติวเสน สุฏฺฐุ วิมุจฺจนฏฺโฐ ๒- ปิตุองฺเก วิสฺสฏฺฐงฺคปจฺจงฺคสฺส ทารกสฺส สยนํ
วิย อนิคฺคหิตภาเวน นิราสงฺกตาย อารมฺมเณ ปวตฺตีติ วุตฺตํ โหติ. เอวํลกฺขณญฺหิ
วิโมกฺขภาวปฺปตฺตํ รูปาวจรกุสลํ ทสฺเสตุํ อยํ นโย อารทฺโธ.
@เชิงอรรถ: ๑ วิสุทฺธิ. ๑/๒๒๐ เสสกสิณนิทฺเทส     ๒ สี. อธิมุจฺจนฏฺโฐ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๔๔.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=244&pages=1&modeTY=2&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=6109&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=6109&modeTY=2&pagebreak=1#p244