อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๖๘.

"ผรุสสมาจาโร อยนฺ"ติ เอวํ ทิฏฺฐโทสมฺปิ อญฺญตฺถ วุตฺตึ อลภมาโน ชโน วุตฺติเหตุ ตํ นิสฺสาย วตฺตติ. เอวํ ทิฏฺฐโทสมฺปิ ตํ อากิญฺจญฺญายตนํ อญฺญํ อารมฺมณํ อลภมานมิทํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อารมฺมณํ กโรเตว. เอวํ กุรุมานญฺจ:- อารุโฬฺห ทีฆนิสฺเสณึ ยถา นิสฺเสณิพาหุกํ ปพฺพตคฺคญฺจ อารุโฬฺห ยถา ปพฺพตมตฺถกํ. ยถา วา คิริมารุโฬฺห อตฺตโนเยว ชนฺนุกํ โอลุพฺภติ ตเถเวตํ ฌานโมลุพฺภ วตฺตตีติ. ^๑- อรูปาวจรกุสลวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------- เตภูมิกกุสลวณฺณนา [๒๖๙] อิทานิ ยสฺมา สพฺพานิเปตานิ เตภูมิกกุสลานิ หีนาทินา ปเภเทน วตฺตนฺติ. ตสฺมา เตสํ ตํ ปเภทํ ทสฺเสตุํ ปุน "กตเม ธมฺมา กุสลา"ติอาทิอารทฺธํ. ตตฺถ หีนนฺติ ลามกํ, ตํ อายูหนวเสน เวทิตพฺพํ. หีนุตฺตมานํ มชฺเฌ ภวํ มชฺฌิมํ. ปธานภาวํ นีตํ ปณีตํ, อุตฺตมนฺติ อตฺโถ. ตานิปิ อายูหนวเสเนว เวทิตพฺพานิ. ยสฺส หิ อายูหนกฺขเณ ฉนฺโท วา หีโน โหติ วิริยํ วา จิตฺตํ วา วีมํสา วา, ตํ หีนํ นาม. ยสฺส เต ธมฺมา มชฺฌิมา เจว ปณีตา จ, ตํ มชฺฌิมญฺเจว ปณีตญฺจ. ยํ ปน กตฺตุกมฺยตาสงฺขาตํ ^๒- ฉนฺทํ ธุรํ ฉนฺทํ เชฏฺฐกํ ฉนฺทํ ปุพฺพงฺคมํ กตฺวา อายูหิตํ, ตํ ฉนฺทาธิปติโต อาคตตฺตา ฉนฺทาธิปเตยฺยํ นาม. วิริยาธิปเตยฺยาทีสุ จ เอเสว นโย. อิมสฺมึ ปน ฐาเน ฐตฺวา นยา คเหตพฺพา. ^๓- สพฺพปฐมํ วิภตฺโต หิ เอโก นโย, หีนนฺติ เอโก, มชฺฌิมนฺติ เอโก, ปณีตนฺติ เอโก, ฉนฺทาธิปเตยฺยนฺติ เอโก, อิเม ตาว ฉนฺทาธิปเตยฺเย ปญฺจ นยา, เอวํ วิริยาธิปเตยฺยาทีสุปีติ @เชิงอรรถ: ^๑ วิสุทฺธิ. ๒/๑๕๔ ^๒ ฉ.ม. กตฺตุกามตาสงฺขาตํ ^๓ ฉ.ม. คเณตพฺพา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๖๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=268&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=6707&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=6707&modeTY=2&pagebreak=1#p268