อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๙๖.

ทุติยมคฺควณฺณนา [๓๖๑] อิทานิ ทุติยมคฺคาทีนํ ทสฺสนตฺถํ ปุน "กตเม ธมฺมา กุสลา"ติอาทิ อารทฺธํ. ตตฺถ กามราคพฺยาปาทานํ ตนุภาวายาติ เอเตสํ กิเลสานํ ตนุภาวตฺถาย. ตตฺถ ทฺวีหิ การเณหิ ตนุภาโว เวทิตพฺโพ อธิจฺจุปฺปตฺติยา จ ปริยุฏฺานมนฺทตาย จ. สกทาคามิสฺส หิ วฏฺฏานุสาริมหาชนสฺเสว กิเลสา อภิณฺหํ น อุปฺปชฺชนฺติ, กทาจิ กทาจิ อุปฺปชฺชนฺติ, อุปฺปชฺชนฺตาปิ วิรฬาการา หุตฺวา อุปฺปชฺชนฺติ, วิรฬวาปิตกฺเขตฺเต องฺกุรา วิย. อุปฺปชฺชมานาปิ จ วฏฺฏานุสาริมหาชนสฺเสว มทฺทนฺตา ผรนฺตา ฉาเทนฺตา อนฺธการํ กโรนฺตา น อุปฺปชฺชนฺติ. ทฺวีหิ ปน มคฺเคหิ ปหีนตฺตา มนฺทมนฺทา อุปฺปชฺชนฺติ, ตนุกาการา หุตฺวา อุปฺปชฺชนฺติ, อพฺภปฏลํ วิย มกฺขิกาปตฺตํ วิย จ. ตตฺถ เกจิ เถรา วทนฺติ "สกทาคามิสฺส กิเลสา กิญฺจาปิ จิเรน อุปฺปชฺชนฺติ, พหลาว ปน หุตฺวา อุปฺปชฺชนฺติ. ตถา หิสฺส ปุตฺตา จ ธีตโร จ ทิสฺสนฺตี"ติ. เอตํ ปน อปฺปมาณํ. ปุตฺตธีตโร หิ องฺคปจฺจงฺคปรามสนมตฺเตนปิ โหนฺติ, ทฺวีหิ ปน มคฺเคหิ ปหีนตฺตา นตฺถิ กิเลสานํ พหลตาติ ทฺวีหิเอว การเณหิสฺส กิเลสานํ ตนุภาโว เวทิตพฺโพ อธิจฺจุปฺปตฺติยา จ ปริยุฏฺานมนฺทตาย จาติ. ทุติยายาติ คณนาวเสนาปิ ทุติยุปฺปตฺติวเสนาปิ ทุติยาย. ภูมิยา ปตฺติยาติ สามญฺผลสฺส ปฏิลาภตฺถาย. ตติยจตุตฺถาสุปิ เอเสว นโย, วิเสสมตฺตญฺเว ปน วกฺขาม. อญฺินฺทฺริยนฺติ อาชานนกํ อินฺทฺริยํ, ปมมคฺเคน าตมริยาทํ อนติกฺกมิตฺวา เตสํเยว เตน มคฺเคน าตานํ จตุสจฺจธมฺมานํ ชานนกอินฺทฺริยนฺติ วุตฺตํ โหติ. นิทฺเทสวาเรปิสฺส อิมินาปิ นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ, โกฏฺาสวาเร อิมินาปิ สทฺธึ นวินฺทฺริยานิ โหนฺติ, เสสํ ปุริมนเยเนว เวทิตพฺพํ. ทุติยมคฺโค นิฏฺิโต. -----------

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๒๙๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=296&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=7393&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=7393&pagebreak=1#p296