อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๓๕๐.

[๕๕๓] จตุตฺถผลนิทฺเทเส อญฺาตาวินฺทฺริยนฺติ อญฺาตาวิโน จตูสุ สจฺเจสุ นิฏฺิตาณกิจฺจสฺส อินฺทฺริยํ, อญฺาตาวีนํ วา จตูสุ สจฺเจสุ นิฏฺิตกิจฺจานํ จตฺตาริ สจฺจานิ ตฺวา ปฏิวิชฺฌิตฺวา ิตานํ ธมฺมานํ อพฺภนฺตเร อินฺทตฺตสาธเนน อินฺทฺริยํ. [๕๕๕] นิทฺเทสวาเรปิสฺส อญฺาตาวีนนฺติ อาชานิตฺวา ิตานํ. ธมฺมานนฺติ สมฺปยุตฺตธมฺมานํ อพฺภนฺตเร. อญฺาติ อาชานนา. ปญฺา ปชานนาติอาทีนิ วุตฺตตฺถาเนว. มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺนนฺติ ผลมคฺคสฺส องฺคํ ผลมคฺเค จ ปริยาปนฺนนฺติ อตฺโถ. อปิเจตฺถ อิทํ ปกิณฺณกํ:- เอกํ อินฺทฺริยํ เอกํ านํ คจฺฉติ, เอกํ ฉฏฺานานิ คจฺฉติ, เอกํ เอกฏฺานํ คจฺฉติ. เอกํ หิ อนญฺาตญฺสฺสามีตินฺทฺริยํ เอกฏฺานํ คจฺฉติ โสตาปตฺติมคฺคํ. เอกํ อญฺินฺทฺริยํ เหฏฺา ตีณิ ผลานิ, อุปริ ตโย มคฺคาติ ^๑- ฉฏฺานานิ คจฺฉติ. เอกํ อญฺาตาวินฺทฺริยํ เอกฏฺานํ คจฺฉติ อรหตฺตผลํ. สพฺเพสุปิ มคฺคผเลสุ อตฺถโต อฏฺ อฏฺ อินฺทฺริยานีติ จตุสฏฺี โลกุตฺตรอินฺทฺริยานิ กถิตานิ. ปาลิโต ปน นว นว กตฺวา ทฺวาสตฺตติ โหนฺติ. มคฺเค "มคฺคงฺคนฺ"ติ วุตฺตํ, ผเลปิ มคฺคงฺคํ. มคฺเค "โพชฺฌงฺโค"ติ วุตฺโต, ผเลปิ โพชฺฌงฺโค. มคฺคกฺขเณ "อารติ วิรตี"ติ วุตฺตา, ผลกฺขเณปิ "อารติ วิรตี"ติ. ตตฺถ มคฺโค มคฺคภาเวเนว มคฺโค, ผลํ ปน มคฺคํ อุปาทาย มคฺโค นาม, "ผลงฺคํ ผลปริยาปนฺนนฺ"ติ วตฺตุมฺปิ วฏฺฏติ. มคฺเค พุชฺฌนกสฺส องฺโคติ สมฺโพชฺฌงฺโค, ผเล พุทฺธสฺส องฺโคติ สมฺโพชฺฌงฺโค. มคฺเค อารมณวิรมณวเสเนว อารติ วิรติ, ผเล ปน อารติวิรติวเสนาติ. โลกุตฺตรวิปากกถา นิฏฺิตา. -------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. มคฺเคติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้าที่ ๓๕๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=53&page=350&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=53&A=8724&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=53&A=8724&pagebreak=1#p350