อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๒๒๔.

จ เอกจิตฺตกฺขเณ อวิชฺชา อวิชฺชาย ปจฺจโย นาม โหติ. ตตฺถ ปจฺฉินฺนตฺตาว ชาติชรามรณมูลกาปิ นยา น คหิตา. อปิจ ภเว ชาติชรามรณานิปิ อนฺโตคธานิ, น เจตานิ เอกจิตฺตกฺขเณ อวิชฺชาย ปจฺจยา โหนฺตีติ ภวมูลกา ชาติชรามรณมูลกา วา นยา น วุตฺตาติ. มาติกาวณฺณนา. --------- อกุสลนิทฺเทสวณฺณนา [๒๔๘-๙] อิทานิ ยถา เหฏฺฐา จิตฺตุปฺปาทกณฺเฑ กุสลตฺติกํ อาทึ กตฺวา นิกฺขิตฺตมาติกาย ปฏิปาฏิยา ปฐมํ กุสลํ ภาชิตํ, ตถา อิธ มาติกาย อนิกฺขิตฺตตฺตา ปฐมํ กุสลํ อนามสิตฺวา "อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาโร"ติ อกุสลธมฺมวเสน มาติกาย นิกฺขิตฺตตฺตา นิกฺเขปปฏิปาฏิยาว อวิชฺชาทีนิ ปฏิจฺจสมุปฺปาทงฺคานิ ภาเชตฺวา ทสฺเสตุํ กตเม ธมฺมา อกุสลาติอาทิมาห. ตสฺสตฺโถ เหฏฺฐา จิตฺตุปฺปาท- กณฺเฑ ^๑- วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ. ยสฺมา ปน เอกจิตฺตกฺขเณ ตณฺหาย จ กามุปาทานสฺส จ สมฺภโว นตฺถิ, ตสฺมา ยํ เอตฺถ ตณฺหาปจฺจยา อุปาทานํ ลพฺภติ, ตเทว ทสฺเสตุํ ทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตนฺติอาทิ วุตฺตํ. ภวนิทฺเทเส จ ยสฺมา อุปาทานํ สงฺขารกฺขนฺเธ สงฺคหํ คจฺฉติ, ตสฺมา "ฐเปตฺวา อุปาทานํ เวทนากฺขนฺโธ สญฺญากฺขนฺโธ สงฺขารกฺขนฺโธ วิญฺญาณกฺขนฺโธ"ติ วุตฺตํ. เอวญฺหิ วุจฺจมาเน อุปาทานสฺส อุปาทานปจฺจยตฺตํ อาปชฺเชยฺย, น จ ตเทว ตสฺส ปจฺจโย โหติ. ชาติอาทินิทฺเทเสสุ ยสฺมา เอเต อรูปธมฺมานํ ชาติอาทโย, ตสฺมา "ขณฺฑิจฺจํ ปาลิจฺจํ วลิตฺตจตา จุติ จวนตา"ติ น วุตฺตํ. [๒๕๐] เอวํ ปฐมวารํ นิฏฺฐเปตฺวา ปุน ทุติยวาเร ยสฺมึ สมเย ปฐมวาเรน ปจฺจยากาโร ทสฺสิโต, ตสฺมึเยว สมเย อปเรนปิ นเยน ปจฺจยาการํ ทสฺเสตุํ วิสุํ สมยววตฺถานวารํ อวตฺวา ตสฺมึ สมเย อวิชฺชาปจฺจยา @เชิงอรรถ: ^๑ สงฺคณี. อ. ๑/๓๖๕/๓๐๔

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๒๒๔. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=224&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=5283&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=5283&modeTY=2&pagebreak=1#p224