อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๒๒๗.

กุสลนิทฺเทสวณฺณนา [๒๙๒] อิทานิ อิมินาว นเยน กุสลจิตฺตาทีสุปิ ปจฺจยาการํ ทสฺเสตุํ กตเม ธมฺมา กุสลาติอาทิมารทฺธํ. ยถา ปน อกุสเล ปฐมํ มาติกํ นิกฺขิปิตฺวา ปจฺฉา นิทฺเทโส กโต, น ตถา อิธ. กสฺมา? อปฺปนาวาเร นานตฺตภาวโต. ^๑- โลกิยกุสลาทีสุ หิ เตสํ ธมฺมานํ ทุกฺขสจฺจปริยาปนฺนตฺตา "เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺสา"ติ อปฺปนา โหติ, โลกุตฺตรกุสลาทีสุ "เอวเมเตสํ ธมฺมานนฺ"ติ. ตสฺมา เอตฺถ สาธารณโต มาติกํ ฐเปตุํ น สกฺกาติ ปาฏิเยกฺกํ เตสํ เตสํ กุสลาทีนํ มาติกํ อุทฺทิสิตฺวาว นิทฺเทโส กโตติ. ตตฺถ ยสฺมา เอกจิตฺตกฺขเณ กุสลสงฺขาเรน สทฺธึ อวิชฺชา นตฺถิ, ตสฺมา ตํ อวตฺวา อวิชฺชา วิย อกุสลานํ, กุสลานํ มูลโต กุสลมูลํ, ตณฺหุปาทานานญฺจ อภาวโต ตณฺหาฏฺฐาเน ตณฺหา วิย อารมฺมเณ อชฺโฌคาโฬฺห ปสาโท, อุปาทานฏฺฐาเน อุปาทานํ วิย ทฬฺหนิปาตี นาม อธิโมกฺโข วุตฺโต. เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติ. กุสลนิทฺเทสวณฺณนา. ----------- อพฺยากตนิทฺเทสวณฺณนา [๓๐๖] อพฺยากตํ เหฏฺฐา จิตฺตุปฺปาทกณฺเฑ ^๒- อาคตปฏิปาฏิยาว วิภตฺตํ. สพฺพวาเรสุ จ อวิชฺชามูลกา นยา ปรีหีนา. กสฺมา? อวิชฺชาฏฺฐาเน ฐเปตพฺพสฺส อภาวโต. กุสลจิตฺเตสุ หิ อวิชฺชาฏฺฐาเน ฐเปตพฺพํ กุสลมูลํ อตฺถิ, จกฺขุ- วิญฺญาณาทีสุ นตฺถิ. สเหตุเกสุ ปน กิญฺจาปิ อตฺถิ, เอวํ สนฺเตปิ อิธ ปจฺฉินฺนตฺตา ตตฺถ น คหิตํ, ปญฺจวิญฺญาณโสเต โสตปติตาว หุตฺวา เทสนา กตาติ เวทิตพฺพา. วิเสสโต ปเนตฺถ จกฺขุวิญฺญาณาทีสุ ตณฺหาฏฺฐานํ อุปาทานฏฺฐานํ จ ปริหีนํ. กสฺมา? ตณฺหาฏฺฐานารหสฺส พลวธมฺมสฺส อภาวา อธิโมกฺขรหิตตฺตา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. นานตฺตสมฺภวโต ^๒ อภิ. ๓๔/๔๓๑/๑๒๐

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๒๒๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=227&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=5357&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=5357&modeTY=2&pagebreak=1#p227