อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๒๒๘-๒๒๙.

หน้าที่ ๒๒๘.
ปฏิชานาติ. อสาธารณมญฺเญสนฺติ สุตฺตํ ปรสมยโต อาหริตฺวา ทสฺสิตํ. สพฺเพ
สตฺตา ปฐวึ ปริภุญฺชนฺตีติ ปเญฺห ปฐวึ อนิสฺสิเต สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, นิสฺสิเต
สนฺธาย ปฏิชานาติ. ปฐวึ อปริภุญฺชิตฺวา ปรินิพฺพายนฺตีติ ปเญฺห อารุปฺเป
ปรินิพฺพายนฺตานํ วเสน ปฏิชานาติ. กมฺมวิปากํ อเขเปตฺวาติ อิทํ ปรสมยวเสน
วุตฺตํ. กมฺมวิปากญฺหิ เขเปตฺวาว ปรินิพฺพายนฺตีติ เตสํ ลทฺธิ. สกสมเย ปน
กโตกาสสฺส กมฺมสฺส อุปฺปนฺนวิปากํ อเขเปตฺวา ปรินิพฺพานํ นตฺถิ. เตสญฺจ
ลทฺธิยา ปฐวี สาธารณวิปากตฺตา อุปฺปนฺนวิปาโกเยว โหติ, ตํ วิปากภาเวน
ฐิตํ อเขเปตฺวา ปรินิพฺพานํ น ยุชฺชตีติ โจเทตุํ วฏฺฏติ. อิตโร ลทฺธิวเสน
ปฏิกฺขิปติ. จกฺกวตฺติสตฺตสฺส กมฺมวิปากนฺติ ปเญฺห อสาธารณผสฺสาทึ สนฺธาย
ปฏิกฺขิปติ, สาธารณํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. ปฐวีสมุทฺทจนฺทสุริยาทโย หิ สพฺเพสํ
สาธารณกมฺมวิปาโกติ เตสํ ลทฺธิ.
     [๔๙๔] อิสฺสริยสํวตฺตนิยนฺติ เอตฺถ อิสฺสริยํ นาม พหุธนตา, อาธิปจฺจํ
นาม เสสชเน อตฺตโน วเส วตฺเตตฺวา เตหิ ครุกาตพฺพฏฺเฐน อธิปติภาโว.
ตตฺถ กมฺมํ ปฏิลาภวเสน ตํสํวตฺตนิกํ นาม โหติ, น ชนกวเสน, ตสฺมา
กมฺมวิปากภาเว ๑- อสาธกเมตนฺติ.
                   ปฐวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                     ๘. ชรามรณํวิปาโกติกถาวณฺณนา
     [๔๙๕] อิทานิ ชรามรณํ วิปาโกติกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ "อตฺถิ
ทุพฺพณฺณสํวตฺตนิยํ กมฺมํ อปฺปายุกสํวตฺตนิยํ กมฺมนฺ"ติ เอตฺถ ทุพฺพณฺณตา
นาม ชรา, อปฺปายุกตา นาม มรณํ, ตํสํวตฺตนิยญฺจ กมฺมํ อตฺถิ. ตสฺมา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วิปากภาเว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒๒๙.
ชรามรณํ วิปาโกติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส,
ปฏิญฺญา อิตรสฺส. ปฏิโลมปเญฺห อนารมฺมณนฺติ รูปธมฺมานํ ตาว อนารมฺมณเมว,
อรูปานํ ปน ชรามรณํ สมฺปโยคลกฺขณาภาวา อนารมฺมณเมว.
     [๔๙๖] อกุสลานํ ธมฺมานํ ชรามรณํ อกุสลานํ ธมฺมานํ วิปาโกติ
ปเญฺห ชรามรเณน นาม อนิฏฺฐวิปาเกน ภวิตพฺพนฺติ ลทฺธิยา ปฏิชานาติ.
เตเนว การเณน กุสลานํ ธมฺมานํ ชรามรณสฺส กุสลวิปากตํ ปฏิกฺขิปติ, ปรโต
จสฺส อกุสลวิปากตญฺเญว ปฏิชานาติ.
     กุสลานญฺจ อกุสลานญฺจาติ ปุจฺฉาวเสน เอกโต กตํ, เอกกฺขเณ ปเนตํ ๑-
นตฺถิ. อพฺยากตานํ อวิปากานํ ชรามรณํ วิปาโกติ วตฺตพฺพตาย ปริยาโย
นตฺถิ, ตสฺมา อพฺยากตวเสน ปุจฺฉา น กตา.
     [๔๙๗] ทุพฺพณฺณสํวตฺตนิยนฺติ เอตฺถ ทุพฺพณฺณิยํ นาม อปริสุทฺธวณฺณตา,
อปฺปายุกตา นาม อายุโน จิรํ ปวตฺติตุํ อสมตฺถตา. ตตฺถ อกุสลกมฺมํ
กมฺมสมุฏฺฐานสฺส ทุพฺพณฺณรูปสฺส กมฺมปจฺจโย โหติ, อสทิสตฺตา ปนสฺส
ตํวิปาโก น โหติ. อุตุสมุฏฺฐานาทิโน ๒- ปน ตํปฏิลาภวเสน อายุโน จ
อุปจฺเฉทกวเสน ปจฺจโย โหติ. เอวเมตํ ปริยาเยน ตํสํวตฺตนิกํ นาม โหติ, น
วิปากผสฺสาทีนํ วิย ชนกวเสน, ตสฺมา วิปากภาเว อสาธกํ. เสสเมตฺถ เหฏฺฐา
วุตฺตสทิสเมวาติ.
                   ชรามรณํวิปาโกติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           ----------
                      ๙. อริยธมฺมวิปากกถาวณฺณนา
     [๔๙๘] อิทานิ อริยธมฺมวิปากกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ กิเลสปฺปหาน-
มตฺตเมว สามญฺญผลํ, น จิตฺตเจตสิกา ธมฺมาติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปน ตํ   ๒ สี.,ม. อุตุสมุฏฺฐานาทิเภเทน


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๒๒๘-๒๒๙.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=228&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=5125&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=5125&modeTY=2&pagebreak=1#p228