อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๑๖.

กามาวจรโต ญาณสมฺปยุตฺตกุสลสฺส ญาณสมฺปยุตฺตกิริยสฺส โลกุตฺตรกุสลสฺส โลกุตฺตรวิปากสฺส จาติ อิเมสํ จตุนฺนํ ราสีนํ อารมฺมณาธิปติปจฺจโย โหตีติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ. อธิปติปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------- ๔. อนนฺตรปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา [๔] อนนฺตรปจฺจยนิทฺเทเส มโนธาตุยาติ วิปากมโนธาตุยา. มโนวิญฺญาณ- ธาตุยาติ สนฺตีรณกิจฺจาย อเหตุกวิปากมโนวิญฺญาณธาตุยา. ตโต ปรํ ปน โวฏฺฐพฺพนชวนตทารมฺมณภวงฺคกิจฺจา มโนวิญฺญาณธาตุโย วตฺตพฺพา สิยุํ, ตา อวุตฺตาปิ อิมินา นเยน เวทิตพฺพาติ นยํ ทสฺเสตฺวา เทสนา สงฺขิตฺตา. "ปุริมา ปุริมา กุสลา ธมฺมา"ติอาทิเก จ ฉฏฺเฐ นเย ตา สงฺคหิตาติปิ อิธ น วุตฺตาติ เวทิตพฺพา. ตตฺถ ปุริมา ปุริมาติ ฉสุ ทฺวาเรสุปิ อนนฺตราตีตา กุสลชวนธมฺมา ทฏฺฐพฺพา. ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานนฺติ อนนฺตรํ อุปฺปชฺชมานานญฺเญว. กุสลานนฺติ สทิสกุสลานํ. อพฺยากตานนฺติ อิทํ ปน กุสลานนฺตรํ ตทารมฺมณภวงฺคผล- สมาปตฺติวเสน วุตฺตํ. อกุสลมูลเก อพฺยากตานนฺติ ตทารมฺมณภวงฺคสงฺขาตานญฺเญว. อพฺยากตมูลเก อพฺยากตานนฺติ อาวชฺชนชวนวเสน วา ภวงฺควเสน วา ปวตฺตานํ กิริยาวิปากาพฺยากตานํ. กิริยามโนธาตุโต ปฏฺฐาย ปน ยาว โวฏฺฐพฺพนกิจฺจา มโนวิญฺญาณธาตุ, ตาว ปวตฺเตสุ วีถิจิตฺเตสุปิ อยํ นโย ลพฺภเตว. กุสลานนฺติ ปญฺจทฺวาเร โวฏฺฐพฺพนานนฺตรานํ มโนทฺวาเร อาวชฺชนานนฺตรานํ ปฐมชวนกุสลานํ. อกุสลานนฺติ ปเทปิ เอเสว นโย. เยสํ เยสนฺติ อิทํ สพฺเพสมฺปิ อนนฺตรปจฺจยธมฺมานํ สงฺเขปลกฺขณนฺติ อยํ ตาเวตฺถ ปาลิวณฺณนา. อยํ ปน อนนฺตรปจฺจโย นาม ฐเปตฺวา นิพฺพานํ จตุภูมิโก อรูปธมฺมราสิเยวาติ เวทิตพฺโพ. โส ชาติวเสน กุสลากุสลวิปากกิริยาเภทโต ^๑- จตุธา ภิชฺชติ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม......วิปากกิริยโต

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๑๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=416&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=9380&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=9380&modeTY=2&pagebreak=1#p416