อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๒๑.

อรูปาวจรโลกุตฺตรวิปากํ อตฺตนา สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺเญว อญฺญมญฺญปจฺจเยน ปจฺจโย. สพฺพมฺปิ กิริยํ สมฺปยุตฺตธมฺมานญฺเญว อญฺญมญฺญปจฺจเยน ปจฺจโย. จตุสมุฏฺฐานิก- รูปสฺส กมฺมสมุฏฺฐาเน เอกํ มหาภูตํ ติณฺณํ, ตีณิ เอกสฺส, เทฺว ทฺวินฺนํ มหาภูตานํ อญฺญมญฺญปจฺจเยน ปจฺจโย. กามาวจรรูปาวจรปฏิสนฺธิยํ วตฺถุรูปํ วิปากกฺขนฺธานํ อญฺญมญฺญปจฺจเยน ปจฺจโย. อุตุจิตฺตาหารสมุฏฺฐาเนสุ มหาภูตาเนว มหาภูตานํ อญฺญมญฺญปจฺจเยน ปจฺจโยติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ. อญฺญมญฺญปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ----------- ๘. นิสฺสยปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา [๘] นิสฺสยปจฺจยนิทฺเทเส สหชาตปจฺจยนิทฺเทสสฺส ปุริมานํ ปญฺจนฺนํ โกฏฺฐาสานํ วเสน สหชาตนิสฺสยนยํ ทสฺเสตฺวา ปุน ฉฏฺเฐน โกฏฺฐาเสน ปุเรชาตนิสฺสยนยํ ทสฺเสตุํ จกฺขายตนํ จกฺขุวิญฺญาณธาตุยาติอาทิ อารทฺธํ. ตตฺถ ยํ รูปํ นิสฺสายาติ วตฺถุรูปํ สนฺธาย วุตฺตํ. ตญฺหิ นิสฺสาย ติวิธา มโนธาตุ, ฐเปตฺวา อรูปวิปากํ ทฺวาสตฺตติวิธา มโนวิญฺญาณธาตูติ อิมานิ ปญฺจสตฺตติ จิตฺตานิ ปวตฺตนฺตีติ อยํ ตาเวตฺถ ปาลิวณฺณนา. อยมฺปิ นิสฺสยปจฺจโย ชาติวเสน กุสลาทิ- เภทโต ปญฺจธาว ภิชฺชติ. ตตฺถ กุสโล ภูมิโต จตุพฺพิโธ, อกุสโล เอกวิโธว, วิปาโก จตุพฺพิโธ, กิริยาสงฺขาโต ติวิโธ, รูปํ เอกวิธเมวาติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. เอวํ ภินฺเน ปเนตฺถ จตุภูมิกมฺปิ กุสลํ ปญฺจโวกาเร สมฺปยุตฺตกฺขนฺธานญฺเจว จิตฺตสมุฏฺฐานรูปสฺส จ นิสฺสยปจฺจเยน ปจฺจโย โหติ. ตถา อกุสลํ. ยํ ปเนตฺถ อรูเป อุปฺปชฺชติ, ตํ อรูปธมฺมานญฺเญว นิสฺสยปจฺจโย โหติ.

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๒๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=421&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=9497&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=9497&modeTY=2&pagebreak=1#p421