อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๒๖.

ทฺวาทสวิธํ รูปํ อารมฺมณปุเรชาตํ ^๑- นามาติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺาตพฺโพ วินิจฺฉโย. เอวํ ภินฺเน ปเนตฺถ จกฺขฺวายตนํ ทฺวินฺนํ จกฺขุวิญฺาณานํ ปุเรชาตปจฺจเยน ปจฺจโย, ตถา อิตรานิ จตฺตาริ โสตวิญฺาณาทีนํ. วตฺถุรูปํ ปน เปตฺวา ทฺวิปญฺจวิญฺาณานิ จตฺตาโร จ อรูปวิปาเก เสสานํ สพฺเพสมฺปิ จตุภูมิกานํ กุสลากุสลาพฺยากตานํ จิตฺตเจตสิกานํ ปุเรชาตปจฺจโย โหติ. รูปาทีนิ ปน ปญฺจ อารมฺมณานิ ทฺวิปญฺจวิญฺาณานญฺเจว มโนธาตูนญฺจ เอกนฺเตเนว ปุเรชาตปจฺจโย โหติ. ^๒- อฏฺารสวิธมฺปิ ปเนตํ รูปรูปํ กามาวจรกุสลสฺส รูปาวจรโต อภิญฺากุสลสฺส อกุสลสฺส ตทารมฺมณภาวิโน กามาวจรวิปากสฺส กามาวจรกิริยสฺส รูปาวจรโต อภิญฺากิริยสฺสาติ อิเมสํ ฉนฺนํ ราสีนํ ปุเรชาตปจฺจโย โหตีติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ. ปุเรชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา. ----------- ๑๑. ปจฺฉาชาตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา [๑๑] ปจฺฉาชาตปจฺจยนิทฺเทเส ปจฺฉาชาตาติ ยสฺส กายสฺส ปจฺจยา โหนฺติ, ตสฺมึ อุปฺปชฺชิตฺวา ิเต ชาตา. ปุเรชาตสฺสาติ เตสํ อุปฺปาทโต ปมตรํ ชาตสฺส ชาติกฺขณํ อติกฺกมิตฺวา ิติปฺปตฺตสฺส. อิมสฺส กายสฺสาติ อิมสฺส จตุสมุฏฺานิกติสมุฏฺานิกภูตูปาทารูปสงฺขาตสฺส กายสฺส. เอตฺถ จ ติสมุฏฺานิกกาโยติ อาหารสมุฏฺานสฺส อภาวโต พฺรหฺมปาริสชฺชาทีนํ กาโย เวทิตพฺโพ. อยเมตฺถ ปาลิวณฺณนา. อยํ ปน ปจฺฉาชาตปจฺจโย นาม สงฺเขปโต เปตฺวา อรูปวิปาเก อวเสสา จตุภูมิกา อรูปกฺขนฺธา. โส ชาติวเสน กุสลากุสลวิปากกิริยาเภเทน จตุธา ภิชฺชตีติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺาตพฺโพ วินิจฺฉโย. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อารมฺมณปุเรชาตปจฺจโย ^๒ ฉ.ม. ปุเรชาตปจฺจยา โหนฺติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๒๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=426&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=9612&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=9612&pagebreak=1#p426