อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๒๘.

อุปฺปชฺชตีติ สพฺพถาปิ วิปาเก อาเสวนํ นตฺถีติ อาเสวนาภาเวน วิปากํ น คหิตํ. กุสลากุสลกิริยานนฺตรํ อุปฺปชฺชมานมฺปิ เจตํ กมฺมปฏิพทฺธวุตฺติตาย อาเสวนคุณํ น คณฺหาตีติ กุสลาทโยปิสฺส อาเสวนปจฺจยา น โหนฺติ. อปิจ นานา- ชาติกตฺตาเปเต น โหนฺติเยว. ภูมิโต ปน อารมฺมณโต วา นานาชาติกตา ^๑- นาม นตฺถิ. ตสฺมา กามาวจรกุสลกิริยามหคฺคตกุสลกิริยานมฺปิ สงฺขารารมฺมณญฺจ อนุโลมกุสลํ นิพฺพานารมฺมณสฺส โคตฺรภูกุสลสฺส อาเสวนปจฺจโย โหติเยวาติ อยํ ตาเวตฺถ ปาลิวณฺณนา. อยํ ปน อาเสวนปจฺจโย ชาติโต ตาว กุสโล อกุสโล กิริยาพฺยากโตติ ติธา ฐิโต. ตตฺถ กุสโล ภูมิโต กามาวจโร รูปาวจโร อรูปาวจโรติ ติวิโธ โหติ, อกุสโล กามาวจโรว, กิริยาพฺยากโต กามาวจโร รูปาวจโร อรูปาวจโรติ ติวิโธว, โลกุตฺตโร อาเสวนปจฺจโย นาม นตฺถีติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. เอวํ ภินฺเน ปเนตฺถ กามาวจรกุสลํ อตฺตโน อนนฺตรสฺส กามาวจรกุสลสฺเสว. ยํ ปเนตฺถ ญาณสมฺปยุตฺตํ, ตํ อตฺตนา สทิสเวทนสฺส รูปาวจรกุสลสฺส อรูปาวจร- กุสลสฺส โลกุตฺตรกุสลสฺสาติ อิเมสํ ราสีนํ อาเสวนปจฺจโย โหติ. รูปาวจรกุสลํ ปน รูปาวจรกุสลสฺเสว. อรูปาวจรกุสลํ อรูปาวจรกุสลสฺเสว. อกุสลํ ปน อกุสลสฺเสว อาเสวนปจฺจโย โหติ. กิริยโต ปน กามาวจรกิริยาสงฺขาโต ตาว กามาวจรกิริยสฺเสว. โย ปเนตฺถ ญาณสมฺปยุตฺโต, โส อตฺตนา สทิสเวทนสฺส รูปาวจรกิริยสฺส อรูปาวจรกิริยสฺสาติ อิเมสํ ราสีนํ อาเสวนปจฺจโย โหติ. รูปาวจรกิริยาสงฺขาโต ปน รูปาวจรกิริยสฺเสว, อรูปาวจรกิริยาสงฺขาโต อรูปาวจร- กิริยสฺเสว อาเสวนปจฺจโย โหติ. วิปาโก ปน เอกธมฺมสฺสาปิ เอกธมฺโมปิ วา โกจิ วิปากสฺส อาเสวนปจฺจโย นตฺถีติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ. อาเสวนปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. นานาชาติกตฺตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๒๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=428&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=9660&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=9660&modeTY=2&pagebreak=1#p428