อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๓๗.

๑๙. สมฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา [๑๙] สมฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทเส ปาลิ อุตฺตานตฺถาว. อยํ ปน สมฺปยุตฺตปจฺจโย นาม สงฺเขปโต สพฺเพปิ อรูปิโน ขนฺธา. ปเภทโต ปเนส ชาติโต กุสลาทีนํ ภูมิโต จ กามาวจราทีนํ วเสน อเนกธา ภิชฺชตีติ เอวเมตฺถ นานปฺปการเภทโต วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. เอวํ ภินฺเน ปเนตฺถ จตุภูมิเกสุปิ กุสลกฺขนฺเธสุ เอโก ขนฺโธ ติณฺณนฺนํ ขนฺธานํ ตโย เอกสฺส เทฺว ทฺวินฺนนฺติ เอวํ สพฺเพปิ อญฺญมญฺญํ สมฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจโย. อกุสลวิปากกิริยกฺขนฺเธสุปิ เอเสว นโยติ เอวเมตฺถ ปจฺจยุปฺปนฺนโตปิ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ. สมฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------ ๒๐. วิปฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทสวณฺณนา [๒๐] วิปฺปยุตฺตปจฺจยนิทฺเทเส รูปิโน ธมฺมา อรูปีนนฺติ อิทํ ตาว หทยวตฺถุโน เจว จกฺขุนฺทฺริยาทีนญฺจ วเสน เวทิตพฺพํ. รูปธมฺเมสุ หิ เอเตเยว ฉ โกฏฺฐาสา อรูปกฺขนฺธานํ วิปฺปยุตฺตปจฺจยา ^๑- โหนฺติ. รูปายตนาทโย ปน อารมฺมณธมฺมาปิ กิญฺจาปิ วิปฺปยุตฺตธมฺมา, วิปฺปยุตฺตปจฺจยา ปน น โหนฺติ. กึการณา? สมฺปโยคาสงฺกาย อภาวโต. อรูปิโน หิ ขนฺธา จกฺขฺวาทีนํ วตฺถูนํ อพฺภนฺตรโต นิกฺขมนฺตา วิย อุปฺปชฺชนฺตีติ. ตตฺถ อาสงฺกา โหติ "กินฺนุ โข เอเต เอเตหิ สมฺปยุตฺตา, อุทาหุ วิปฺปยุตฺตา"ติ. อารมฺมณธมฺมา ปน วตฺถุนิสฺสเยน อุปฺปชฺชมานานํ อารมฺมณมตฺตาว ^๒- โหนฺตีติ นตฺถิ เตสุ สมฺปโยคาสงฺกา. อิติ สมฺปโยคาสงฺกาย อภาวโต น เต วิปฺปยุตฺตปจฺจยา. หทยวตฺถุอาทีสุ ปนายํ วิปฺปยุตฺตปจฺจยตา เวทิตพฺพา. วุตฺตมฺปิ เจตํ ปญฺหาวาเร:- วตฺถุ กุสลานํ ขนฺธานํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. วิปฺปยุตฺตปจฺจเยน ปจฺจยา ^๒ ฉ.ม. ว-สทฺโท น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๔๓๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=437&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=9867&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=9867&modeTY=2&pagebreak=1#p437