พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๗ พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๔
กถาวัตถุปกรณ์

อดีตขันธาติกถา
             [๓๘๙] ปรวาที อดีตเป็นขันธ์ หรือ?
             สกวาที ถูกแล้ว
@๑. สํ. นิ. ข้อ ๒๔๘ หน้า ๑๒๔
             ป. อดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อดีตเป็นอายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อดีตเป็นธาตุ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อดีตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๐] ป. อนาคตเป็นขันธ์ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อนาคตเป็นอายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อนาคตเป็นธาตุ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อนาคตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๑] ป. ปัจจุบันเป็นขันธ์ ปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อดีตเป็นขันธ์ อดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. ปัจจุบันเป็นอายตนะ ปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อดีตเป็นอายตนะ อดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. ปัจจุบันเป็นธาตุ ปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อดีตเป็นธาตุ อดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. ปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ ปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อดีตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ อดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๒] ป. ปัจจุบันเป็นขันธ์ ปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อนาคตเป็นขันธ์ อนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. ปัจจุบันเป็นอายตนะ ปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อนาคตเป็นอายตนะ อนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. ปัจจุบันเป็นธาตุ ปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อนาคตเป็นธาตุ อนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. ปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ ปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. อนาคตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ อนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๓] ป. อดีตเป็นขันธ์ อดีตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. ปัจจุบันเป็นขันธ์ ปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อดีตเป็นอายตนะ อดีตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. ปัจจุบันเป็นอายตนะ ปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อดีตเป็นธาตุ อดีตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. ปัจจุบันเป็นธาตุ ปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อดีตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ อดีตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. ปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ ปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๔] ป. อนาคตเป็นขันธ์ อนาคตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. ปัจจุบันเป็นขันธ์ ปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. อนาคตเป็นอายตนะ ฯลฯ อนาคตเป็นธาตุ ฯลฯ อนาคตเป็นขันธ์ ธาตุ
อายตนะ อนาคตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. ปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ ปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๕] ป. รูปอดีตเป็นขันธ์ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปอดีตเป็นอายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปอดีตเป็นธาตุ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปอดีต เป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๖] ป. รูปอนาคตเป็นขันธ์ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปอนาคตเป็นอายตนะหรือ ฯลฯ รูปอนาคตเป็นธาตุหรือ ฯลฯ รูป
อนาคตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๗] ป. รูปปัจจุบันเป็นขันธ์ รูปปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอดีตเป็นขันธ์ รูปอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปปัจจุบันเป็นอายตนะ ฯลฯ รูปปัจจุบันเป็นธาตุ ฯลฯ รูปปัจจุบันเป็น
ขันธ์ ธาตุ อายตนะ รูปปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอดีตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ รูปอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๘] ป. รูปปัจจุบันเป็นขันธ์ รูปปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอนาคตเป็นขันธ์ รูปอนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปปัจจุบันเป็นอายตนะ ฯลฯ รูปปัจจุบันเป็นธาตุ ฯลฯ รูปปัจจุบัน
เป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ รูปปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปอนาคตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ รูปอนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๓๙๙] ป. รูปอดีตเป็นขันธ์ รูปอดีตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปปัจจุบันเป็นขันธ์ รูปปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปอดีตเป็นอายตนะ ฯลฯ รูปอดีตเป็นธาตุ ฯลฯ รูปอดีตเป็นขันธ์ ธาตุ
อายตนะ รูปอดีตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ รูปปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปอนาคตเป็นขันธ์ รูปอนาคตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปปัจจุบันเป็นขันธ์ รูปปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. รูปอนาคตเป็นอายตนะ ฯลฯ รูปอนาคตเป็นธาตุ ฯลฯ รูปอนาคตเป็น
ขันธ์ ธาตุ อายตนะ รูปอนาคตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. รูปปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ รูปปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๔๐๐] ป. เวทนาอดีต ฯลฯ สัญญาอดีต ฯลฯ สังขารอดีต ฯลฯ วิญญาณอดีตเป็น
ขันธ์ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. วิญญาณอดีตเป็นอายตนะ ฯลฯ วิญญาณอดีตเป็นธาตุ ฯลฯ วิญญาณอดีต
เป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๔๐๑] ป. วิญญาณอนาคตเป็นขันธ์ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณอนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. วิญญาณอนาคตเป็นอายตนะ ฯลฯ วิญญาณอนาคตเป็นธาตุ ฯลฯ วิญญาณ
อนาคตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณอนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๔๐๒] ป. วิญญาณปัจจุบันเป็นขันธ์ วิญญาณปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณอดีตเป็นขันธ์ วิญญาณอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. วิญญาณปัจจุบันเป็นอายตนะ ฯลฯ วิญญาณปัจจุบันเป็นธาตุ ฯลฯ วิญญาณ
ปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ วิญญาณปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณอดีตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ วิญญาณอดีตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๔๐๓] ป. วิญญาณปัจจุบันเป็นขันธ์ วิญญาณปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณอนาคตเป็นขันธ์ วิญญาณอนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. วิญญาณปัจจุบันเป็นอายตนะ ฯลฯ วิญญาณปัจจุบันเป็นธาตุ ฯลฯ วิญญาณ
ปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ วิญญาณปัจจุบันมีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณอนาคตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ วิญญาณอนาคตมีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๔๐๔] ป. วิญญาณอดีตเป็นขันธ์ วิญญาณอดีตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณปัจจุบันเป็นขันธ์ วิญญาณปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. วิญญาณอดีตเป็นอายตนะ ฯลฯ วิญญาณอดีตเป็นธาตุ ฯลฯ วิญญาณอดีต
เป็นขันธ์ ธาตุ  อายตนะ วิญญาณอดีตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ วิญญาณปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๔๐๕] ป. วิญญาณอนาคตเป็นขันธ์ วิญญาณอนาคตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณปัจจุบันเป็นขันธ์ วิญญาณปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             ป. วิญญาณอนาคตเป็นอายตนะ ฯลฯ วิญญาณอนาคตเป็นธาตุ ฯลฯ วิญญาณ
อนาคตเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ วิญญาณอนาคตไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. วิญญาณปัจจุบันเป็นขันธ์ ธาตุ อายตนะ วิญญาณปัจจุบันไม่มีอยู่ หรือ?
             ส. ไม่พึงกล่าวอย่างนั้น ฯลฯ
             [๔๐๖] ส. ไม่พึงกล่าวว่า ขันธ์ ธาตุ อายตนะ ที่เป็นอดีตและอนาคตเหล่านี้ ไม่มี
อยู่เลย หรือ?
             ป. ถูกแล้ว
             ส. พระผู้มีพระภาคได้ตรัสไว้ว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย ครรลองแห่งภาษา
ครรลองแห่งชื่อ ครรลองแห่งบัญญัติสามประการนี้ อันสมณพราหมณ์
ผู้รู้ทั้งหลาย ไม่ลบล้าง ไม่เคยลบล้าง ไม่รังเกียจอยู่ จักไม่
รังเกียจ มิได้คัดค้าน ฯลฯ ดังนี้ ๑- เป็นสูตรมีอยู่จริง มิใช่หรือ?
             ป. ถูกแล้ว
             ส. ถ้าอย่างนั้น ขันธ์ ธาตุ อายตนะ ที่เป็นอดีตและอนาคต เหล่านี้ ก็ไม่มี
อยู่ น่ะสิ
             [๔๐๗] ป. ขันธ์ ธาตุ อายตนะที่เป็นอดีตและอนาคตเหล่านี้ ไม่มีอยู่เลย หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
@๑. ดูหน้า ๒๕๕
             ป. พระผู้มีพระภาคได้ตรัสไว้ว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย รูปอย่างใดอย่างหนึ่ง
เป็นอดีต อนาคต ปัจจุบัน ฯลฯ นี้เรียกว่า รูปขันธ์ เวทนาอย่างใด
อย่างหนึ่ง ฯลฯ สัญญาอย่างใดอย่างหนึ่ง ฯลฯ สังขารเหล่าใด
เหล่าหนึ่ง ฯลฯ วิญญาณอย่างใดอย่างหนึ่งที่เป็นอดีต อนาคต
ปัจจุบัน ฯลฯ นี้เรียกว่า วิญญาณขันธ์ ดังนี้ เป็นสูตรมีอยู่จริง
มิใช่หรือ?
             ส. ถูกแล้ว
             ป. ถ้าอย่างนั้นก็ไม่พึงกล่าวว่า ขันธ์ ธาตุ อายตนะ ที่เป็นอดีตและอนาคต
เหล่านี้ ไม่มีอยู่เลย น่ะสิ
อดีตขันธาติกถา จบ.
-----------------------------------------------------

             เนื้อความพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๗ บรรทัดที่ ๔๖๘๑-๔๙๑๑ หน้าที่ ๑๙๓-๒๐๓.
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=37&A=4681&Z=4911&pagebreak=0
http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=37&item=389&items=19
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็น เกณฑ์แบ่งข้อ :-
http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=37&item=389&items=19&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาบาลี อักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=37&item=389&items=19
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=37&item=389&items=19
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=389
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_37