มจร. ๔. ทุติยญาณวัตถุสูตร : พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖

๔. ทุติยญาณวัตถุสูตร ว่าด้วยญาณวัตถุ สูตรที่ ๒ [๓๔] พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ... เขตกรุงสาวัตถี “ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงญาณวัตถุ ๗๗ แก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลาย จงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว” ภิกษุเหล่านั้นทูลรับสนองพระดำรัสแล้ว พระผู้มี พระภาคจึงได้ตรัสเรื่องนี้ว่า “ญาณวัตถุ ๗๗ ^๑- อะไรบ้าง คือ ๑. ความรู้ว่า เพราะชาติเป็นปัจจัย ชราและมรณะจึงมี ๒. ความรู้ว่า เมื่อชาติไม่มี ชราและมรณะจึงไม่มี @เชิงอรรถ : @^๑ ญาณวัตถุ ๗๗ นี้เป็นการนับญาณในปฏิจจสมุปบาท ๑๑ องค์ โดยท่านแบ่งนับเป็นองค์ละ ๗ ญาณ @เช่น ความรู้ฝ่ายเกิด ฝ่ายดับ ในปัจจุบัน ๒ ในอดีต ๒ ในอนาคต ๒ และญาณที่รู้ความเป็นไปและดำรงอยู่ @(ธัมมฐิติญาณ) แห่งธรรมทั้งหลาย ๑ รวมเป็น ๗ ญาณ เอา ๑๑ x ๗ จึงเป็น ๗๗ ดังตัวอย่างการนับชุด @แรกและชุดสุดท้าย (สํ.นิ.อ. ๓๔/๗๗) {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๑๖ หน้า : ๗๓}

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค [๑. นิทานสังยุต]

๔. กฬารขัตติยวรรค ๕. อวิชชาปัจยสูตร

๓. แม้ในอดีต ความรู้ว่า เพราะชาติเป็นปัจจัย ชราและมรณะจึงมี ๔. ความรู้ว่า เมื่อชาติไม่มี ชราและมรณะจึงไม่มี ๕. แม้ในอนาคต ความรู้ว่า เพราะชาติเป็นปัจจัย ชราและมรณะจึงมี ๖. ความรู้ว่า เมื่อชาติไม่มี ชราและมรณะจึงไม่มี ๗. ความรู้ว่า ธัมมฐิติญาณ^๑- ของชาตินั้น มีความสิ้นไป มีความเสื่อมไป มีความคลายไป มีความดับไปเป็นธรรมดา ๘. ความรู้ว่า เพราะภพเป็นปัจจัย ชาติจึงมี ฯลฯ (๙-๑๔) ๑๕. ความรู้ว่า เพราะอุปาทานเป็นปัจจัย ภพจึงมี ... (๑๖-๒๑) ๒๒. ความรู้ว่า เพราะตัณหาเป็นปัจจัย อุปาทานจึงมี ... (๒๓-๒๘) ๒๙. ความรู้ว่า เพราะเวทนาเป็นปัจจัย ตัณหาจึงมี ... (๓๐-๓๕) ๓๖. ความรู้ว่า เพราะผัสสะเป็นปัจจัย เวทนาจึงมี ... (๓๗-๔๒) ๔๓. ความรู้ว่า เพราะสฬายตนะเป็นปัจจัย ผัสสะจึงมี ... (๔๔-๔๙) ๕๐. ความรู้ว่า เพราะนามรูปเป็นปัจจัย สฬายตนะจึงมี ... (๕๑-๕๖) ๕๗. ความรู้ว่า เพราะวิญญาณเป็นปัจจัย นามรูปจึงมี ... (๕๘-๖๓) ๖๔. ความรู้ว่า เพราะสังขารเป็นปัจจัย วิญญาณจึงมี ... (๖๕-๗๐) ๗๑. ความรู้ว่า เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย สังขารจึงมี ๗๒. ความรู้ว่า เมื่ออวิชชาไม่มี สังขารจึงไม่มี ๗๓. แม้ในอดีต ความรู้ว่า เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย สังขารจึงมี ๗๔. ความรู้ว่า เมื่ออวิชชาไม่มี สังขารจึงไม่มี ๗๕. แม้ในอนาคต ความรู้ว่า เพราะอวิชชาเป็นปัจจัย สังขารจึงมี ๗๖. ความรู้ว่า เมื่ออวิชชาไม่มี สังขารจึงไม่มี ๗๗. ความรู้ว่า ธัมมฐิติญาณของอวิชชานั้น มีความสิ้นไป มีความเสื่อมไป มีความคลายไป มีความดับไปเป็นธรรมดา ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า ญาณวัตถุ ๗๗” ทุติยญาณวัตถุสูตรที่ ๔ จบ @เชิงอรรถ : @^๑ ธัมมฐิติญาณ ในที่นี้หมายถึงความรู้เกี่ยวกับความเป็นไปและตั้งอยู่แห่งธรรมทั้งหลาย (สํ.นิ.อ. ๒/๓๔/๗๗) {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๑๖ หน้า : ๗๔}