มจร. ๒. กุมภชาดก : พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๖. ติงสตินิบาต]

๒. กุมภชาดก (๕๑๒)

๒. กุมภชาดก (๕๑๒) ว่าด้วยหม้อพิเศษ (สรรพมิตตราชาทรงสนทนากับท้าวสักกะว่า) [๓๓] ท่านเป็นใคร มาจากสวรรค์ชั้นไตรทศหรือ ปรากฏอยู่ในนภากาศเหมือนดวงจันทร์ส่องสว่างในยามรัตติกาล รัศมีทั้งหลายแผ่ซ่านออกจากกายท่านดุจสายฟ้าที่แลบอยู่ในอากาศ [๓๔] ท่านนั้นบันดาลเมฆที่ขาดลมให้ไปในอากาศได้ ทั้งเดินทั้งยืนในอากาศได้ ท่านได้บำเพ็ญฤทธิ์ของเทพ ผู้ไม่ต้องเดินทางไกลด้วยเท้า ทำให้เป็นที่พึ่งท่านได้หรือ [๓๕] ท่านอาศัยอากาศก้าวเดินมาหยุดอยู่ กล่าวเนื้อความนั้นว่า ท่านจงซื้อหม้อ พราหมณ์ ท่านเป็นใครหรือ หม้อของท่านนี้มีประโยชน์อะไร ขอท่านจงบอกเนื้อความนั้นแก่ข้าพเจ้า (ท้าวสักกะแสดงโทษของสุราว่า) [๓๖] หม้อนี้มิใช่หม้อเนยใส มิใช่หม้อน้ำมัน มิใช่หม้อน้ำอ้อย และมิใช่หม้อน้ำผึ้ง โทษของหม้อนี้มีมิใช่น้อย พระองค์จงสดับโทษอย่างมากมายที่มีอยู่ในหม้อนี้ [๓๗] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วเดินโซเซพึงตกเหว ตกบ่อ ตกถ้ำ ตกหลุมน้ำครำ และหลุมโสโครก พึงบริโภคของที่ไม่ควรบริโภคได้มากมาย ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยน้ำสุราชนิดนั้น [๓๘] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วไม่เป็นอิสระในจิต เที่ยวเปะปะไปเหมือนโคกินกากสุรา เป็นเหมือนคนอนาถา ร่วมวงขับร้องฟ้อนรำได้ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๕๔๓}

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๖. ติงสตินิบาต]

๒. กุมภชาดก (๕๑๒)

[๓๙] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วเปลือยกายเหมือนชีเปลือย เที่ยวไปตามตรอกซอกซอยในหมู่บ้าน มีจิตฟั่นเฟือน มักนอนเลยเวลา ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๐] บุคคลดื่มสุราชนิดใดลุกขึ้นแล้วตัวสั่น โยกศีรษะและแกว่งแขนไปมา เขาฟ้อนรำเหมือนหุ่นยนต์ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๑] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วนอนหลับจนถูกไฟครอก กินของที่พวกสุนัขจิ้งจอกกัดกินเหลือเดนได้ ย่อมได้รับการจองจำ การถูกฆ่า และความเสื่อมจากโภคะ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๒] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วพึงพูดสิ่งที่ไม่ควรพูด นั่งพูดพร่ำอยู่ในสภา ปราศจากเสื้อผ้า มีกายเลอะเทอะเปรอะเปื้อน จมอยู่ในกองอาเจียน ถึงความพินาศ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๓] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วอวดเก่ง มีนัยน์ตาขุ่นขวาง สำคัญว่าแผ่นดินทั้งหมดเป็นของเราแต่ผู้เดียว พระราชาแม้จะมีมหาสมุทรทั้ง ๔ เป็นขอบเขตก็ไม่เสมอเหมือนเรา ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๔] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วเป็นคนถือตัวจัด ก่อการทะเลาะวิวาท มีนิสัยส่อเสียด มีผิวพรรณทราม มักเปลือยกาย หลบซ่อนอยู่เสมอ อยู่แบบโจร แบบนักเลง ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๕] ตระกูลทั้งหลายที่มั่งคั่งสมบูรณ์ มีทรัพย์ตั้งหลายพันพึงมีอยู่ในโลก สุราชนิดนี้ทำให้ขาดจากความเป็นทายาทได้ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๕๔๔}

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๖. ติงสตินิบาต]

๒. กุมภชาดก (๕๑๒)

[๔๖] ข้าวเปลือก ทรัพย์สิน เงิน ทอง ไร่นา โค กระบือในตระกูลใดย่อมพินาศไป และความขาดสูญแห่งตระกูลที่มีทรัพย์เครื่องปลื้มใจ ย่อมมีได้เพราะสุราชนิดใด ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๗] บุรุษดื่มสุราชนิดใดแล้วเป็นเหมือนคนกักขฬะหยาบคาย ด่าพ่อแม่ จับต้องแม้แม่ยายและลูกสะใภ้ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๘] นารีดื่มสุราชนิดใดแล้วเป็นเหมือนหญิงกักขฬะหยาบคาย ด่าพ่อผัว แม่ผัว และสามี จับต้องทาสและคนใช้ผู้ชาย ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๔๙] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้ว พึงฆ่าสมณะและพราหมณ์ผู้ดำรงอยู่ในธรรม เขาพึงไปสู่อบายเพราะกรรมนั้นเป็นเหตุ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๕๐] ชนทั้งหลายดื่มสุราชนิดใดแล้ว ประพฤติชั่วทางกาย วาจา และใจ เพราะประพฤติชั่ว พวกเขาย่อมตกนรก ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๕๑] ชนทั้งหลายแม้บริจาคเงินจำนวนมาก อ้อนวอนผู้ใดให้กล่าวเท็จไม่ได้ ในกาลก่อน ผู้นั้นดื่มสุรานั้นแล้วก็พูดเหลาะแหละเหลวไหลได้ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๕๒] ในการรับใช้ คนดื่มสุราชนิดใดแล้วถูกเขาใช้ไป เมื่อเกิดกรณียกิจรีบด่วน เขาแม้ถูกถามก็ไม่รู้เรื่อง ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๕๔๕}

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๖. ติงสตินิบาต]

๒. กุมภชาดก (๕๑๒)

[๕๓] คนเมาทั้งหลายเพราะความเมามาย แม้มีความละอายใจก็ทำความไม่ละอายให้ปรากฏได้ แม้เป็นคนดีมีปัญญาก็พูดมาก ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๕๔] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วมักนอนสุมหัวกัน อดข้าวปลาอาหาร นอนเป็นทุกข์อยู่บนพื้นดิน ย่อมประสบกับความมีผิวพรรณทรามและการถูกติฉินนินทา ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๕๕] บุคคลดื่มสุราชนิดใดแล้วนอนคอตก เหมือนโคที่ถูกเกราะซึ่งผูกไว้ที่คอตีกระทบ ฤทธิ์สุราคล้ายกับทำคนให้มีความอดทนด้วยดีก็หาไม่ ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๕๖] มนุษย์ทั้งหลายย่อมเว้นสุราชนิดใดซึ่งเปรียบได้กับงูมีพิษร้าย ใครเล่าควรจะดื่มสุราชนิดนั้นซึ่งเป็นเช่นกับยาพิษในโลก ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๕๗] พวกโอรสของท้าวอันธกเวณฑะเสวยสุราชนิดใดแล้ว พาหญิงไปบำเรอใกล้ฝั่งสมุทร ได้ใช้สากประหัตประหารกันและกัน ขอพระองค์ทรงซื้อหม้อนี้ซึ่งเต็มด้วยสุราชนิดนั้น [๕๘] บุรพเทพ (คืออสูรทั้งหลาย) ดื่มสุราชนิดใดแล้วเมามาย จุติจากสวรรค์ชั้นไตรทศ ยังสำคัญตนว่าเที่ยง เป็นไปกับด้วยอสูรมายา พระมหาราช บุคคลเมื่อทราบ น้ำเมานี้ว่าไม่มีประโยชน์ จะพึงดื่มน้ำชนิดนั้นไปทำไม [๕๙] พระมหาราช ในหม้อนี้ไม่มีนมส้มหรือน้ำผึ้งอยู่เลย พระองค์ทรงทราบอย่างนี้แล้ว ขอทรงซื้อเถิด พระเจ้าสรรพมิตร สิ่งของทั้งหลายซึ่งมีอยู่ในหม้อนี้ ข้าพระองค์ได้กราบทูลพระองค์ตามความเป็นจริงอย่างนั้นแล้วแหละ {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๕๔๖}

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๖. ติงสตินิบาต]

๓. ชยัททิสชาดก (๕๑๓)

(พระราชาทรงสดับดังนั้นแล้วเห็นโทษของสุรา จึงทรงชมเชยท้าวสักกะว่า) [๖๐] ถึงบิดามารดาของข้าพเจ้าไม่เหมือนท่าน ผู้ช่วยเหลือเกื้อกูลหวังประโยชน์สูงสุด วันนี้ข้าพเจ้าจะเชื่อฟังคำของท่าน [๖๑] ข้าพเจ้าจะให้บ้านส่วย ๕ ตำบล สาวใช้ ๑๐๐ คน โค ๗๐๐ ตัว และรถเทียมม้าอาชาไนย ๑๐ คันนี้แก่ท่าน ท่านเป็นอาจารย์ผู้หวังประโยชน์แก่ข้าพเจ้า (ท้าวสักกะเมื่อจะให้พระราชารู้ว่าตนเป็นเทวดา จึงตรัสว่า) [๖๒] พระมหาราช ทาสหญิง ๑๐๐ คน บ้านส่วย โคทั้งหลาย และรถเทียมม้าอาชาไนยทั้งหลายของพระองค์ จงเป็นของพระองค์เถิด ข้าพระองค์เป็นท้าวสักกะผู้เป็นจอมเทพชั้นไตรทศ [๖๓] ขอพระองค์จงเสวยพระกระยาหารที่ปรุงด้วยเนื้อ ข้าวปายาสที่ระคนด้วยเนยใส และจงเสวยขนมกุมมาสที่ปรุงด้วยน้ำผึ้งเถิด พระองค์ผู้จอมชน ขอพระองค์จงทรงยินดีในธรรม อันใครๆ ไม่ติเตียนแล้ว เข้าถึงแดนสวรรค์เถิด กุมภชาดกที่ ๒ จบ