ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ฉบับภาษาไทย   บาลีอักษรไทย   บาลีอักษรโรมัน 
อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๑ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๓ สุตฺต. ที. ปาฏิกวคฺโค
                           สงฺคีติสุตฺตํ
     [๒๒๑]  เอวมฺเม  สุตํ  ฯ เอกํ สมยํ ภควา มลฺเลสุ จาริกญฺจรมาโน
มหตา   ภิกฺขุสงฺเฆน   สทฺธึ   ปญฺจมตฺเตหิ   ภิกฺขุสเตหิ   เยน   ปาวา
นาม   มลฺลานํ   นครํ  ตทวสริ  ฯ  ตตฺร  สุทํ  ภควา  ปาวายํ  วิหรติ
จุนฺทสฺส กมฺมารปุตฺตสฺส อมฺพวเน ฯ
     [๒๒๒]  เตน  โข  ปน  สมเยน  ปาเวยฺยกานํ  มลฺลานํ  อุพฺภตกํ
นาม   นวํ   สณฺฐาคารํ   อจิรการิตํ   โหติ  อนชฺฌาวุตฺถํ  สมเณน  วา
พฺราหฺมเณน  วา  เกนจิ  วา  มนุสฺสภูเตน  ฯ  อสฺโสสุํ  โข ปาเวยฺยกา
มลฺลา   ภควา   กิร   มลฺเลสุ   จาริกญฺจรมาโน   มหตา  ภิกฺขุสงฺเฆน
สทฺธึ   ปญฺจมตฺเตหิ   ภิกฺขุสเตหิ   ปาวํ   อนุปฺปตฺโต   ปาวายํ   วิหรติ
จุนฺทสฺส   กมฺมารปุตฺตสฺส   อมฺพวเนติ   ฯ   อถโข  ปาเวยฺยกา  มลฺลา
เยน    ภควา   เตนุปสงฺกมึสุ   อุปสงฺกมิตฺวา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ   นิสีทึสุ   ฯ   เอกมนฺตํ   นิสินฺนา   โข  ปาเวยฺยกา  มลฺลา
ภควนฺตํ   เอตทโวจุํ   อิธ  ภนฺเต  ปาเวยฺยกานํ  มลฺลานํ  อุพฺภตกนฺนาม
นวํ   สณฺฐาคารํ   อจิรการิตํ   โหติ   ๑-   อนชฺฌาวุตฺถํ  สมเณน  วา
พฺราหฺมเณน  วา  เกนจิ  วา  มนุสฺสภูเตน  ตญฺจ  โข  ๒- ภนฺเต ภควา
ปฐมํ   ปริภุญฺชตุ   ภควตา   ปฐมํ  ปริภุตฺตํ  ปจฺฉา  ปาเวยฺยกา  มลฺลา
ปริภุญฺชิสฺสนฺติ   ตทสฺส   ๓-   ปาเวยฺยกานํ   มลฺลานํ   ทีฆรตฺตํ  หิตาย
สุขายาติ  ฯ  อธิวาเสสิ  โข ๔- ภควา ตุณฺหีภาเวน ฯ อถโข ปาเวยฺยกา
@เชิงอรรถ:  ยุ. อยํ น ทิสฺสติ ฯ  ยุ. ตํ ภนฺเต ฯ  ยุ. ปาเวยฺยกา มลฺลา ปริภุญฺชิสฺสนฺติ
@ตทสุสาติ อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ ฯ  ยุ. โขสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ
มลฺลา  ภควโต  อธิวาสนํ  วิทิตฺวา  อุฏฺฐายาสนา  ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา
ปทกฺขิณํ    กตฺวา    เยน    สณฺฐาคารํ   เตนุปสงฺกมึสุ   อุปสงฺกมิตฺวา
สพฺพสนฺถรึ    สณฺฐาคารํ    สนฺถริตฺวา   ๑-   อาสนานิ   ปญฺญาเปตฺวา
อุทกมณิกํ    ปติฏฺฐาเปตฺวา   เตลปฺปทีปํ   อาโรเปตฺวา   เยน   ภควา
เตนุปสงฺกมึสุ  อุปสงฺกมิตฺวา  ภควนฺตํ  อภิวาเทตฺวา  เอกมนฺตํ  อฏฺฐํสุ  ฯ
เอกมนฺตํ  ฐิตา  โข  เต  ๒-  ปาเวยฺยกา  มลฺลา  ภควนฺตํ  เอตทโวจุํ
สพฺพสนฺถริสนฺถตํ   ๓-   ภนฺเต  สณฺฐาคารํ  [๔]-  อาสนานิ  ปญฺญตฺตานิ
อุทกมณิโก   ปติฏฺฐาปิโต   เตลปฺปทีโป   อาโรปิโต   ยสฺสทานิ   ภนฺเต
ภควา กาลํ มญฺญตีติ ฯ
     [๒๒๓]  อถโข   ภควา   นิวาเสตฺวา   ปตฺตจีวรมาทาย   สทฺธึ
ภิกฺขุสงฺเฆน    เยน   สณฺฐาคารํ   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ปาเท
ปกฺขาเลตฺวา  สณฺฐาคารํ  ปวิสิตฺวา  มชฺฌิมํ  ถมฺภํ  นิสฺสาย  ปุรตฺถาภิมุโข
นิสีทิ   ฯ   ภิกฺขุสงฺโฆปิ   โข   ๕-   ปาเท  ปกฺขาเลตฺวา  สณฺฐาคารํ
ปวิสิตฺวา   ปจฺฉิมํ   ภิตฺตึ   นิสฺสาย   ปุรตฺถาภิมุโข   นิสีทิ  ภควนฺตํเยว
ปุรกฺขตฺวา   ปาเวยฺยกาปิ  โข  มลฺลา  ปาเท  ปกฺขาเลตฺวา  สณฺฐาคารํ
ปวิสิตฺวา   ปุรตฺถิมํ   ภิตฺตึ   นิสฺสาย  ปจฺฉิมาภิมุขา  นิสีทึสุ  ภควนฺตํเยว
ปุรกฺขตฺวา  ฯ  อถโข  ภควา  ปาเวยฺยเก  มลฺเล  พหุเทว รตฺตึ ธมฺมิยา
กถาย    สนฺทสฺเสตฺวา    สมาทเปตฺวา   สมุตฺเตเชตฺวา   สมฺปหํเสตฺวา
อุยฺโยเชสิ    อภิกฺกนฺตา   โข   วาเสฏฺฐา   รตฺติ   ยสฺสทานิ   [๖]-
กาลํ   มญฺญถาติ   ฯ  เอวํ  ภนฺเตติ  โข  ปาเวยฺยกา  มลฺลา  ภควโต
@เชิงอรรถ:  ม. สนฺถริตฺวา ภควโต ฯ ยุ. สนฺถราเปตฺวา ฯ  ยุ. อยํ น ทิสฺสติ ฯ
@ ยุ. สพฺพสนฺถรึ สนฺถตํ ฯ  ม. ภควโต ฯ  ยุ. โขสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ
@ ม. ยุ. ตุเมฺห ฯ
ปฏิสฺสุตฺวา    อุฏฺฐายาสนา   ภควนฺตํ   อภิวาเทตฺวา   ปทกฺขิณํ   กตฺวา
ปกฺกมึสุ ฯ
     [๒๒๔]  อถโข  ภควา  อจิรปกฺกนฺเตสุ  ปาเวยฺยเกสุ  ๑-  มลฺเลสุ
ตุณฺหีภูตํ   ภิกฺขุสงฺฆํ   อนุวิโลเกตฺวา   อายสฺมนฺตํ   สารีปุตฺตํ  อามนฺเตสิ
วิคตถีนมิทฺโธ   โข   สารีปุตฺต   ภิกฺขุสงฺโฆ   ปฏิภาตุ  [๒]-  สารีปุตฺต
ภิกฺขูนํ  ธมฺมิยา  กถาย ๓- ปิฏฺฐิ เม อาคิลายติ ตมหํ อายเมยฺยามีติ ๔- ฯ
เอวํ   ภนฺเตติ   โข   อายสฺมา   สารีปุตฺโต   ภควโต  ปจฺจสฺโสสิ  ฯ
อถโข   ภควา   จตุคฺคุณํ   สงฺฆาฏึ   ปญฺญาเปตฺวา   ทกฺขิเณน  ปสฺเสน
สีหเสยฺยํ   กปฺเปสิ   ปาเทน   ๕-  ปาทํ  อจฺจาธาย  สโต  สมฺปชาโน
อุฏฺฐานสญฺญํ มนสิกริตฺวา ฯ
     [๒๒๕]  เตน   โข   ปน  สมเยน  นิคณฺโฐ  นาฏปุตฺโต  ปาวายํ
อธุนา   กาลกโต   โหติ   ฯ   ตสฺส   กาลกิริยาย   ภินฺนา   นิคณฺฐา
เทฺวฬฺหกชาตา     ๖-     ภณฺฑนชาตา     กลหชาตา    วิวาทาปนฺนา
อญฺญมญฺญํ   มุขสตฺตีหิ   วิตุทนฺตา   วิจรนฺติ   น   ตฺวํ   อิมํ   ธมฺมวินยํ
อาชานิสฺสสิ   ๗-   กึ  ตฺวํ  อิมํ  ธมฺมวินยํ  อาชานิสฺสสิ  มิจฺฉาปฏิปนฺโน
ตฺวมสิ   อหมสฺมิ   สมฺมาปฏิปนฺโน   สหิตํ  เม  อสหิตนฺเต  ปุเร  วจนียํ
ปจฺฉา  อวจ  ปจฺฉา  วจนียํ  ปุเร อวจ อธิจิณฺณนฺเต วิปราวตฺตํ อาโรปิโต
เต   วาโท   นิคฺคหิโต  ตฺวมสิ  ปรวาทปโมกฺขาย  ๘-  นิพฺเพเฐหิ  วา
สเจ   ปโหสีติ   ฯ   วโธเยเวโก   มญฺเญ   นิคณฺเฐสุ   นาฏปุตฺติเยสุ
อนุวตฺตติ   ฯ  เยปิ  นิคณฺฐสฺส  นาฏปุตฺตสฺส  สาวกา  คิหี  โอทาตวสนา
@เชิงอรรถ:  ยุ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฯ  ม. ยุ. ตํ ฯ  ม. ยุ. ธมฺมี กถา ฯ
@ ม. ยุ. อายมิสฺสามีติ ฯ  ม. ยุ. ปาเท ฯ  ม. ยุ. เทฺวธิกชาตา ฯ
@ ม. ยุ. อาชานาสิ อหํ อิมํ ธมฺมวินยํ อาชานามิ ฯ  ยุ. จรวาทปฺปโมกฺขาย ฯ
เตปิ  นิคณฺเฐสุ  นาฏปุตฺติเยสุ  นิพฺพินฺนรูปา  วิรตฺตรูปา  ๑-  ปฏิวานรูปา
ยถา    ตํ    ทุรากฺขาเต    ธมฺมวินเย    ทุปฺปเวทิเต    อนิยฺยานิเก
อนุปสมสํวตฺตนิเก อสมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิเต ภินฺนถูเป อปฺปฏิสรเณ ฯ
     {๒๒๕.๑}  อถโข  อายสฺมา  สารีปุตฺโต  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ นิคณฺโฐ
อาวุโส   นาฏปุตฺโต   ปาวายํ   อธุนา   กาลกโต   ตสฺส  กาลกิริยาย
ภินฺนา    นิคณฺฐา    เทฺวฬฺหกชาตา    ฯเปฯ   ภินฺนถูเป   อปฺปฏิสรเณ
เอวเญฺหตํ   อาวุโส   โหติ   ๒-  ทุรากฺขาเต  ธมฺมวินเย  ทุปฺปเวทิเต
อนิยฺยานิเก   อนุปสมสํวตฺตนิเก   อสมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิเต   ฯ  อยํ  โข
ปนาวุโส  อมฺหากํ  ภควตา  ธมฺโม  สฺวากฺขาโต  สุปฺปเวทิโต  นิยฺยานิโก
อุปสมสํวตฺตนิโก   สมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิโต   ตตฺถ  สพฺเพเหว  สงฺคายิตพฺพํ
น   วิวทิตพฺพํ   ยถยิทํ   พฺรหฺมจริยํ   อทฺธนิยํ   อสฺส  จิรฏฺฐิติกํ  ตทสฺส
พหุชนหิตาย    พหุชนสุขาย   โลกานุกมฺปาย   อตฺถาย   หิตาย   สุขาย
เทวมนุสฺสานํ ฯ
     {๒๒๕.๒}  กตโม  จาวุโส  อมฺหากํ  ภควตา  ธมฺโม  สฺวากฺขาโต
สุปฺปเวทิโต     นิยฺยานิโก    อุปสมสํวตฺตนิโก    สมฺมาสมฺพุทฺธปฺปเวทิโต
ตตฺถ   ๓-   สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ  น  วิวทิตพฺพํ  ยถยิทํ  พฺรหฺมจริยํ
อทฺธนิยํ     อสฺส    จิรฏฺฐิติกํ    ตทสฺส    พหุชนหิตาย    พหุชนสุขาย
โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
     [๒๒๖]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    เอโก    ธมฺโม   สมฺมทกฺขาโต   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ    น    วิวทิตพฺพํ    ยถยิทํ   พฺรหฺมจริยํ   อทฺธนิยํ   อสฺส
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ยุ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฯ   ม. ยุ. ยตฺถ ฯ
จิรฏฺฐิติกํ   ตทสฺส   พหุชนหิตาย   พหุชนสุขาย   โลกานุกมฺปาย  อตฺถาย
หิตาย  สุขาย  เทวมนุสฺสานํ  ฯ  กตโม  เอโก  ธมฺโม  ฯ สพฺเพ สตฺตา
อาหารฏฺฐิติกา   สพฺเพ   สตฺตา   สงฺขารฏฺฐิติกา  ฯ  อยํ  โข  อาวุโส
เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา   อรหตา   สมฺมาสมฺพุทฺเธน  เอโก
ธมฺโม   สมฺมทกฺขาโต   ตตฺถ   สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ   น  วิวทิตพฺพํ
ยถยิทํ   พฺรหฺมจริยํ   อทฺธนิยํ   อสฺส   จิรฏฺฐิติกํ   ตทสฺส   พหุชนหิตาย
พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
                  สงฺคีติยเอกกํ นิฏฺฐิตํ ๑- ฯ
     [๒๒๗]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    เทฺว    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ   ฯเปฯ   อตฺถาย  หิตาย  สุขาย  เทวมนุสฺสานํ  ฯ  กตเม
เทฺว ธมฺมา ๒- ฯ
     {๒๒๗.๑}   นามญฺจ   รูปญฺจ   ฯ  อวิชฺชา  จ  ภวตณฺหา  จ  ฯ
ภวทิฏฺฐิ   จ   วิภวทิฏฺฐิ   จ   ฯ  อหิริกญฺจ  อโนตฺตปฺปญฺจ  ฯ  หิริ  จ
โอตฺตปฺปญฺจ   ฯ   โทวจสฺสตา  จ  ปาปมิตฺตตา  จ  ฯ  โสวจสฺสตา  จ
กลฺยาณมิตฺตตา   จ  ฯ  อาปตฺติกุสลตา  จ  อาปตฺติวุฏฺฐานกุสลตา  จ  ฯ
สมาปตฺติกุสลตา   จ   สมาปตฺติวุฏฺฐานกุสลตา   จ   ฯ  ธาตุกุสลตา  จ
มนสิการกุสลตา    จ   ฯ   อายตนกุสลตา   จ   ปฏิจฺจสมุปฺปาทกุสลตา
จ  ฯ  ฐานกุสลตา  จ  อฏฺฐานกุสลตา  จ  ฯ อาชฺชวญฺจ มทฺทวญฺจ ๓- ฯ
ขนฺติ   จ   โสรจฺจญฺจ   ฯ   สาขลฺยญฺจ   ปฏิสนฺถาโร  จ  ฯ  อวิหึสา
จ    โสเจยฺยญฺจ    ฯ    มุฏฺฐสจฺจญฺจ   อสมฺปชญฺญญฺจ   ฯ   สติ   จ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สงฺคีติยเอกกํ นิฏฺฐิตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ  ม. ยุ. อยํ น ทิสฺสติ ฯ
@ ม. ยุ. อชฺชวญฺจ ลชฺชวญฺจ ฯ
สมฺปชญฺญญฺจ   ฯ   อินฺทฺริเยสุ   อคุตฺตทฺวารตา  จ  โภชเน  อมตฺตญฺญุตา
จ   ฯ   อินฺทฺริเยสุ   คุตฺตทฺวารตา   จ   โภชเน   มตฺตญฺญุตา  จ  ฯ
ปฏิสงฺขานพลญฺจ   ภาวนาพลญฺจ   ฯ   สติพลญฺจ  สมาธิพลญฺจ  ฯ  สมโถ
จ   วิปสฺสนา   จ   ฯ   สมถนิมิตฺตญฺจ   ปคฺคหนิมิตฺตญฺจ   ฯ   ปคฺคโห
จ   อวิกฺเขโป   จ   ฯ   สีลวิปตฺติ  จ  ทิฏฺฐิวิปตฺติ  จ  ฯ  สีลสมฺปทา
จ   ทิฏฺฐิสมฺปทา   จ   ฯ  สีลวิสุทฺธิ  จ  ทิฏฺฐิวิสุทฺธิ  จ  ฯ  ทิฏฺฐิวิสุทฺธิ
โข  ปน  ยถา  ทิฏฺฐิสฺส  จ  ปธานํ  ฯ  สํเวโค  จ สํเวชนีเยสุ ฐาเนสุ
สํวิคฺคสฺส   จ   โยนิโส   ปธานํ  ฯ  อสนฺตุฏฺฐิตา  จ  กุสเลสุ  ธมฺเมสุ
อปฺปฏิวานิตา   จ  ปธานสฺมึ  ฯ  วิชฺชา  จ  วิมุตฺติ  จ  ฯ  ขเย  ญาณํ
อนุปฺปาเท   ญาณํ   ฯ   อิเม   โข   อาวุโส  เตน  ภควตา  ชานตา
ปสฺสตา    อรหตา    สมฺมาสมฺพุทฺเธน    เทฺว   ธมฺมา   สมฺมทกฺขาตา
ตตฺถ สพฺเพเหว สงฺคายิตพฺพํ ฯเปฯ สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
                   สงฺคีติยทุกํ นิฏฺฐิตํ ๑- ฯ
     [๒๒๘]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    ตโย    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ    ฯเปฯ    อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   ฯ
กตเม ตโย ธมฺมา ฯ
     {๒๒๘.๑}   ตีณิ  อกุสลมูลานิ  โลโภ  อกุสลมูลํ  โทโส  อกุสลมูลํ
โมโห   อกุสลมูลํ   ฯ   ตีณิ   กุสลมูลานิ   อโลโภ   กุสลมูลํ  อโทโส
กุสลมูลํ    อโมโห    กุสลมูลํ    ฯ    ตีณิ   ทุจฺจริตานิ   กายทุจฺจริตํ
วจีทุจฺจริตํ     มโนทุจฺจริตํ     ฯ     ตีณิ     สุจริตานิ    กายสุจริตํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สงฺคีติยทุกํ นิฏฺฐิตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ
วจีสุจริตํ มโนสุจริตํ ฯ
     {๒๒๘.๒}   ตโย   อกุสลวิตกฺกา   กามวิตกฺโก   พฺยาปาทวิตกฺโก
วิหึสาวิตกฺโก      ฯ      ตโย      กุสลวิตกฺกา     เนกฺขมฺมวิตกฺโก
อพฺยาปาทวิตกฺโก      อวิหึสาวิตกฺโก     ฯ    ตโย    อกุสลสงฺกปฺปา
กามสงฺกปฺโป     พฺยาปาทสงฺกปฺโป      วิหึสาสงฺกปฺโป     ฯ    ตโย
กุสลสงฺกปฺปา           เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป          อพฺยาปาทสงฺกปฺโป
อวิหึสาสงฺกปฺโป ฯ
     {๒๒๘.๓}    ติสฺโส    อกุสลสญฺญา   กามสญฺญา   พฺยาปาทสญฺญา
วิหึสาสญฺญา   ฯ   ติสฺโส   กุสลสญฺญา   เนกฺขมฺมสญฺญา  อพฺยาปาทสญฺญา
อวิหึสาสญฺญา    ฯ    ติสฺโส   อกุสลธาตุโย   กามธาตุ   พฺยาปาทธาตุ
วิหึสาธาตุ    ฯ   ติสฺโส   กุสลธาตุโย   เนกฺขมฺมธาตุ   อพฺยาปาทธาตุ
อวิหึสาธาตุ ฯ
     {๒๒๘.๔}  อปราปิ  ติสฺโส  ธาตุโย  กามธาตุ รูปธาตุ อรูปธาตุ ฯ
อปราปิ   ติสฺโส   ธาตุโย   รูปธาตุ  อรูปธาตุ  นิโรธธาตุ  ฯ  อปราปิ
ติสฺโส   ธาตุโย  หีนธาตุ  มชฺฌิมธาตุ  ปณีตธาตุ  ๑-  ฯ  ติสฺโส  ตณฺหา
กามตณฺหา    ภวตณฺหา    วิภวตณฺหา    ฯ   อปราปิ   ติสฺโส   ตณฺหา
กามตณฺหา    รูปตณฺหา    อรูปตณฺหา    ฯ   อปราปิ   ติสฺโส   ตณฺหา
รูปตณฺหา     อรูปตณฺหา     นิโรธตณฺหา     ฯ    ตีณิ    สญฺโญชนานิ
สกฺกายทิฏฺฐิ    วิจิกิจฺฉา    สีลพฺพตปรามาโส    ฯ    ตโย    อาสวา
กามาสโว   ภวาสโว   อวิชฺชาสโว  ฯ  ตโย  ภวา  กามภโว  รูปภโว
อรูปภโว ฯ
     {๒๒๘.๕}  ติสฺโส  เอสนา  กาเมสนา ภเวสนา พฺรหฺมจริเยสนา ฯ
ติสฺโส     วิธา     เสยฺโยหมสฺมีติ     วิธา    สทิโสหมสฺมีติ    วิธา
หีโนหมสฺมีติ   วิธา   ฯ  ตโย  อทฺธา  อตีโต  อทฺธา  อนาคโต  อทฺธา
@เชิงอรรถ:  ยุ. หีนาธาตุ มชฺฌิมาธาตุ ปณีตาธาตุ ฯ
ปจฺจุปฺปนฺโน   อทฺธา  ฯ  ตโย  อนฺตา  สกฺกาโย  อนฺโต  สกฺกายสมุทโย
อนฺโต  สกฺกายนิโรโธ  อนฺโต  ฯ  ติสฺโส  เวทนา  สุขา  เวทนา ทุกฺขา
เวทนา    อทุกฺขมสุขา   เวทนา   ฯ   ติสฺโส   ทุกฺขตา   ทุกฺขทุกฺขตา
สงฺขารทุกฺขตา    วิปริณามทุกฺขตา    ฯ    ตโย   ราสี   มิจฺฉตฺตนิยโต
ราสิ สมฺมตฺตนิยโต ราสิ อนิยโต ราสิ ฯ
     {๒๒๘.๖}  ติสฺโส  กงฺขา  ๑-  อตีตํ  วา  อทฺธานํ อารพฺภ กงฺขติ
วิจิกิจฺฉติ  นาธิมุจฺจติ  น  สมฺปสีทติ  อนาคตํ  วา  อทฺธานํ อารพฺภ กงฺขติ
วิจิกิจฺฉติ   นาธิมุจฺจติ   น  สมฺปสีทติ  เอตรหิ  วา  ปจฺจุปฺปนฺนํ  อทฺธานํ
อารพฺภ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ ฯ
     {๒๒๘.๗}  ตีณิ  ตถาคตสฺส  อรกฺเขยฺยานิ ๒- ปริสุทฺธกายสมาจาโร
อาวุโส  ตถาคโต  นตฺถิ  ตถาคตสฺส  กายทุจฺจริตํ  ยํ  ตถาคโต รกฺเขยฺย
มา   เม  อิทํ  ปโร  อญฺญาสีติ  ปริสุทฺธวจีสมาจาโร  อาวุโส  ตถาคโต
นตฺถิ   ตถาคตสฺส   วจีทุจฺจริตํ   ยํ  ตถาคโต  รกฺเขยฺย  มา  เม  อิทํ
ปโร    อญฺญาสีติ    ปริสุทฺธมโนสมาจาโร   อาวุโส   ตถาคโต   นตฺถิ
ตถาคตสฺส   มโนทุจฺจริตํ   ยํ  ตถาคโต  รกฺเขยฺย  มา  เม  อิทํ  ปโร
อญฺญาสีติ   ฯ   ตโย   กิญฺจนา   ราโค  กิญฺจนํ  โทโส  กิญฺจนํ  โมโห
กิญฺจนํ   ฯ   ตโย  อคฺคี  ราคคฺคิ  โทสคฺคิ  โมหคฺคิ  ฯ  อปเรปิ  ตโย
อคฺคี   อาหุเนยฺยคฺคิ   ทกฺขิเณยฺยคฺคิ   คหปตคฺคิ  ฯ  ติวิเธน  รูปสงฺคโห
สนิทสฺสนสปฺปฏิฆรูปํ           อนิทสฺสนสปฺปฏิฆรูปํ           อนิทสฺสน-
อปฺปฏิฆรูปํ   ฯ   ตโย   สงฺขารา   ปุญฺญาภิสงฺขาโร  อปุญฺญาภิสงฺขาโร
@เชิงอรรถ:  ม. ตโย ตมา ฯ   ยุ. อารกฺเขยฺยานิ ฯ
อาเนญฺชาภิสงฺขาโร   ฯ   ตโย   ปุคฺคลา   เสกฺโข  ปุคฺคโล  อเสกฺโข
ปุคฺคโล  เนวเสกฺโข  นาเสกฺโข  ปุคฺคโล  ฯ  ตโย  เถรา  ชาติตฺเถโร
ธมฺมตฺเถโร    สมฺมติตฺเถโร    ๑-   ฯ   ตีณิ   ปุญฺญกิริยาวตฺถูนิ   ๒-
ทานมยํ    ปุญฺญกิริยาวตฺถุ    ๓-   สีลมยํ   ปุญฺญกิริยาวตฺถุ   ภาวนามยํ
ปุญฺญกิริยาวตฺถุ ฯ ตีณิ โจทนาวตฺถูนิ ทิฏฺเฐน สุเตน ปริสงฺกาย ฯ
     {๒๒๘.๘}  ติสฺโส  กามูปปตฺติโย  สนฺตาวุโส สตฺตา ปจฺจุปฏฺฐิตกามา
เต  ปจฺจุปฏฺฐิเตสุ  กาเมสุ  วสํ  วตฺเตนฺติ  เสยฺยถาปิ  มนุสฺสา เอกจฺเจ
จ  เทวา  เอกจฺเจ  จ  วินิปาติกา  อยํ  ปฐมา  กามูปปตฺติ  สนฺตาวุโส
สตฺตา   นิมฺมิตกามา   เต   นิมฺมินิตฺวา   นิมฺมินิตฺวา  ๔-  กาเมสุ  วสํ
วตฺเตนฺติ   เสยฺยถาปิ   เทวา   นิมฺมานรตี   อยํ   ทุติยา   กามูปปตฺติ
สนฺตาวุโส   สตฺตา   ปรนิมฺมิตกามา   เต   ปรนิมฺมิเตสุ   กาเมสุ  วสํ
วตฺเตนฺติ เสยฺยถาปิ เทวา ปรนิมฺมิตวสวตฺตี อยํ ตติยา กามูปปตฺติ ฯ
     {๒๒๘.๙}   ติสฺโส   สุขูปปตฺติโย   สนฺตาวุโส   สตฺตา  สุขํ  ๕-
อุปฺปาเทตฺวา    อุปฺปาเทตฺวา    สุขํ    วิหรนฺติ    เสยฺยถาปิ   เทวา
พฺรหฺมกายิกา     อยํ     ปฐมา     สุขูปปตฺติ    สนฺตาวุโส    สตฺตา
สุเขน   อภิสนฺนา   ปริสนฺนา   ปริปูรา   ปริปฺผุฏา  เต  กทาจิ  กรหจิ
อุทานํ   อุทาเนนฺติ   อโห   สุขํ   อโห   สุขนฺติ   เสยฺยถาปิ   เทวา
อาภสฺสรา    อยํ    ทุติยา    สุขูปปตฺติ   สนฺตาวุโส   สตฺตา   สุเขน
อภิสนฺนา    ปริสนฺนา   ปริปูรา   ปริปฺผุฏา   เต   สนฺตํเยว   สํตุสิตา
จิตฺตสุขํ  ปฏิเวเทนฺติ  ๖-  เสยฺยถาปิ  เทวา  สุภกิณฺหา  ๗-  อยํ ตติยา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สมฺมุติเถโร ฯ  ม. ยุ. ... กิริยวตฺถูนิ ฯ  ม. ยุ. ...กิริยวตฺถุ ฯ
@ ยุ. นิมฺเมตฺวา นิมฺเมตฺวา ฯ  ม. ยุ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฯ  ม. ยุ.
@ตุสิตา สุขํ ปฏิสํเวเทนฺติ ฯ  ยุ. สุภกิณฺณา ฯ
สุขูปปตฺติ   ฯ   ติสฺโส   ปญฺญา   เสกฺขา   ปญฺญา   อเสกฺขา   ปญฺญา
เนวเสกฺขา    นาเสกฺขา    ปญฺญา    ฯ    อปราปิ   ติสฺโส   ปญฺญา
จินฺตามยา    ปญฺญา    สุตมยา    ปญฺญา    ภาวนามยา   ปญฺญา   ฯ
ตีณาวุธานิ    สุตาวุธํ    ปวิเวกาวุธํ    ปญฺญาวุธํ    ฯ    ตีณินฺทฺริยานิ
อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ     อญฺญินฺทฺริยํ     อญฺญาตาวินฺทฺริยํ    ฯ    ตีณิ
จกฺขูนิ   มํสจกฺขุ   ทิพฺพจกฺขุ  ปญฺญาจกฺขุ  ฯ  ติสฺโส  สิกฺขา  อธิสีลสิกฺขา
อธิจิตฺตสิกฺขา    อธิปญฺญาสิกฺขา    ฯ    ติสฺโส   ภาวนา   กายภาวนา
จิตฺตภาวนา    ปญฺญาภาวนา    ฯ   ตีณิ   อนุตฺตริยานิ   ทสฺสนานุตฺตริยํ
ปฏิปทานุตฺตริยํ วิมุตฺตานุตฺตริยํ ฯ
     {๒๒๘.๑๐}    ตโย    สมาธี    สวิตกฺกวิจาโร    ๑-   สมาธิ
อวิตกฺกวิจารมตฺโต    ๒-   สมาธิ   อวิตกฺกวิจาโร   ๓-   สมาธิ   ฯ
อปเรปิ    ตโย    สมาธี    สุญฺญโต    สมาธิ    อนิมิตฺโต    สมาธิ
อปฺปณิหิโต   สมาธิ   ฯ   ตีณิ   โสเจยฺยานิ  กายโสเจยฺยํ  วจีโสเจยฺยํ
มโนโสเจยฺยํ    ฯ    ตีณิ    โมเนยฺยานิ   กายโมเนยฺยํ   วจีโมเนยฺยํ
มโนโมเนยฺยํ    ฯ    ตีณิ    โกสลฺลานิ    อายโกสลฺลํ   อปายโกสลฺลํ
อุปายโกสลฺลํ  ฯ  ตโย  มทา  อาโรคฺยมโท  โยพฺพนมโท ชาติมโท ๔- ฯ
ตีณาธิปเตยฺยานิ   ๕-  อตฺตาธิปเตยฺยํ  โลกาธิปเตยฺยํ  ธมฺมาธิปเตยฺยํ  ฯ
ตีณิ   กถาวตฺถูนิ   อตีตํ   วา   อทฺธานํ   อารพฺภ  กถํ  กเถยฺย  เอวํ
อโหสิ  อตีตมทฺธานนฺติ  อนาคตํ  วา  อทฺธานํ  อารพฺภ  กถํ กเถยฺย เอวํ
ภวิสฺสติ    อนาคตมทฺธานนฺติ    เอตรหิ    วา    ปจฺจุปฺปนฺนํ   อทฺธานํ
อารพฺภ  กถํ  กเถยฺย  เอวํ  ๖-  เอตรหิ  ปจฺจุปฺปนฺนนฺติ  ๗-  ฯ ติสฺโส
@เชิงอรรถ:  ม. สวิตกฺกสวิจาโร ฯ ยุ. สวิตกฺโก สวิจาโร ฯ  ยุ. อวิตกฺโก วิจารมตฺโต ฯ
@ ม. อวิตกฺกอวิจาโร ฯ ยุ. อวิตกฺโก อวิจาโร ฯ  ม. ยุ. ชีวิตมโท ฯ
@ ม. ตีณิ อธิปเตยฺยานิ ฯ  ม. ยุ. เอวํ โหติ ฯ  ม. ปจฺจุปฺปนฺนํ อทฺธานนฺติ ฯ
วิชฺชา    ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณํ   วิชฺชา   สตฺตานํ   จุตูปปาเต   ญาณํ
วิชฺชา   อาสวานํ   ขเย   ญาณํ   วิชฺชา   ฯ   ตโย  วิหารา  ทิโพฺย
วิหาโร  ๑-  พฺรหฺมวิหาโร  ๒-  อริโย  วิหาโร  ฯ  ตีณิ  ปาฏิหาริยานิ
อิทฺธิปาฏิหาริยํ   อาเทสนาปาฏิหาริยํ   อนุสาสนีปาฏิหาริยํ  ฯ  อิเม  โข
อาวุโส   เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา  อรหตา  สมฺมาสมฺพุทฺเธน
ตโย    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ   น
วิวทิตพฺพํ ฯเปฯ อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
                  สงฺคีติยตฺติกํ นิฏฺฐิตํ ๓- ฯ
     [๒๒๙]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน   จตฺตาโร   ธมฺมา   สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ    ฯเปฯ    อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   ฯ
กตเม   จตฺตาโร   ฯ   จตฺตาโร  สติปฏฺฐานา  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  กาเย
กายานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ   ฯ  เวทนาสุ  เวทนา  ฯ  จิตฺเต  จิตฺตา  ฯ  ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสี   วิหรติ   อาตาปี   สมฺปชาโน   สติมา   วิเนยฺย   โลเก
อภิชฺฌาโทมนสฺสํ ฯ
     [๒๓๐]  จตฺตาโร   สมฺมปฺปธานา   อิธาวุโส   ภิกฺขุ  อนุปฺปนฺนานํ
ปาปกานํ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   อนุปฺปาทาย   ฉนฺทํ   ชเนติ   วายมติ
วิริยํ    อารภติ    จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ   อุปฺปนฺนานํ   ปาปกานํ
อกุสลานํ   ธมฺมานํ   ปหานาย   ฉนฺทํ   ชเนติ  วายมติ  วิริยํ  อารภติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ทิพฺโพ วิหาโร ฯ  ม. พฺรหฺมา วิหาโร ฯ  ม. ยุ. สงฺคีติยตฺติกํ
@นิฏฺฐิตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ
จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ   อนุปฺปนฺนานํ   กุสลานํ  ธมฺมานํ  อุปฺปาทาย
ฉนฺทํ   ชเนติ   วายมติ   วิริยํ   อารภติ   จิตฺตํ   ปคฺคณฺหาติ   ปทหติ
อุปฺปนฺนานํ    กุสลานํ    ธมฺมานํ   ฐิติยา   อสมฺโมสาย   ภิยฺโยภาวาย
เวปุลฺลาย   ภาวนาย  ปาริปูริยา  ฉนฺทํ  ชเนติ  วายมติ  วิริยํ  อารภติ
จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ ฯ
     [๒๓๑]  จตฺตาโร  อิทฺธิปาทา อิธาวุโส ภิกฺขุ ฉนฺทสมาธิปธานสงฺขาร-
สมนฺนาคตํ     อิทฺธิปาทํ    ภาเวติ    วิริยสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ
อิทฺธิปาทํ     ภาเวติ     จิตฺตสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ     อิทฺธิปาทํ
ภาเวติ วีมํสาสมาธิปธานสงฺขารสมนฺนาคตํ อิทฺธิปาทํ ภาเวติ ฯ
     [๒๓๒]  จตฺตาริ   ฌานานิ   อิธาวุโส   ภิกฺขุ  วิวิจฺเจว  กาเมหิ
วิวิจฺจ    อกุสเลหิ    ธมฺเมหิ    สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ   ปีติสุขํ
ปฐมชฺฌานํ    อุปสมฺปชฺช    วิหรติ   วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมา   อชฺฌตฺตํ
สมฺปสาทนํ   เจตโส   เอโกทิภาวํ   อวิตกฺกํ   อวิจารํ  สมาธิชํ  ปีติสุขํ
ทุติยชฺฌานํ    อุปสมฺปชฺช    วิหรติ   ปีติยา   จ   วิราคา   อุเปกฺขโก
จ   วิหรติ   สโต   จ  สมฺปชาโน  สุขญฺจ  กาเยน  ปฏิสํเวเทติ  ยนฺตํ
อริยา    อาจิกฺขนฺติ    อุเปกฺขโก    สติมา    สุขวิหารีติ   ตติยชฺฌานํ
อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  สุขสฺส  จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ  ปหานา  ปุพฺเพ  ว
โสมนสฺสโทมนสฺสานํ     อตฺถงฺคมา    อทุกฺขมสุขํ    อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ
จตุตฺถชฺฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ
     [๒๓๓]  จตสฺโส  สมาธิภาวนา  อตฺถาวุโส  สมาธิภาวนา  ภาวิตา
พหุลีกตา   ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาราย   สํวตฺตติ   ฯ  อตฺถาวุโส  สมาธิภาวนา
ภาวิตา    พหุลีกตา    ญาณทสฺสนปฏิลาภาย   สํวตฺตติ   ฯ   อตฺถาวุโส
สมาธิภาวนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    สติสมฺปชญฺญาย    สํวตฺตติ   ฯ
อตฺถาวุโส    สมาธิภาวนา    ภาวิตา    พหุลีกตา   อาสวานํ   ขยาย
สํวตฺตติ ฯ
     {๒๓๓.๑}   กตมา   จาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาราย   สํวตฺตติ   ฯ   อิธาวุโส  ภิกฺขุ  วิวิจฺเจว  กาเมหิ
วิวิจฺจ   อกุสเลหิ   ธมฺเมหิ   สวิตกฺกํ   สวิจารํ   ฯเปฯ   จตุตฺถชฺฌานํ
อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   อยํ   อาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาราย สํวตฺตติ ฯ
     {๒๓๓.๒}   กตมา   จาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
ญาณทสฺสนปฏิลาภาย    สํวตฺตติ    ฯ    อิธาวุโส   ภิกฺขุ   อาโลกสญฺญํ
มนสิกโรติ   ทิวาสญฺญํ   อธิฏฺฐาติ  ยถา  ทิวา  ตถา  รตฺตึ  ยถา  รตฺตึ
ตถา   ทิวา   อิติ   วิวเฏน   เจตสา  อปริโยนทฺเธน  สปฺปภาสํ  จิตฺตํ
ภาเวติ     อยํ     อาวุโส     สมาธิภาวนา    ภาวิตา    พหุลีกตา
ญาณทสฺสนปฏิลาภาย สํวตฺตติ ฯ
     {๒๓๓.๓}   กตมา   จาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
สติสมฺปชญฺญาย    สํวตฺตติ   ฯ   อิธาวุโส   ภิกฺขุโน   วิทิตา   เวทนา
อุปฺปชฺชนฺติ    วิทิตา   อุปฏฺฐหนฺติ   วิทิตา   อพฺภตฺถํ   คจฺฉนฺติ   วิทิตา
สญฺญา    อุปฺปชฺชนฺติ   วิทิตา   อุปฏฺฐหนฺติ   วิทิตา   อพฺภตฺถํ   คจฺฉนฺติ
วิทิตา    วิตกฺกา   อุปฺปชฺชนฺติ   วิทิตา   อุปฏฺฐหนฺติ   วิทิตา   อพฺภตฺถํ
คจฺฉนฺติ     อยํ     อาวุโส     สมาธิภาวนา    ภาวิตา    พหุลีกตา
สติสมฺปชญฺญาย สํวตฺตติ ฯ
     {๒๓๓.๔}   กตมา   จาวุโส   สมาธิภาวนา   ภาวิตา  พหุลีกตา
อาสวานํ  ขยาย  สํวตฺตติ  ฯ  อิธาวุโส ภิกฺขุ ปญฺจสุ อุปาทานกฺขนฺเธสุ ๑-
อุทยพฺพยานุปสฺสี   วิหรติ   อิติ   รูปํ  อิติ  รูปสฺส  สมุทโย  อิติ  รูปสฺส
อตฺถงฺคโม  ฯ  อิติ  เวทนา  ฯ อิติ สญฺญา ฯ อิติ สงฺขารา ฯ อิติ วิญฺญาณํ
อิติ   วิญฺญาณสฺส   สมุทโย   อิติ   วิญฺญาณสฺส   อตฺถงฺคโม   ๒-   อยํ
อาวุโส สมาธิภาวนา ภาวิตา พหุลีกตา อาสวานํ ขยาย สํวตฺตติ ฯ
     [๒๓๔]  จตสฺโส   อปฺปมญฺญา   อิธาวุโส   ภิกฺขุ  เมตฺตาสหคเตน
เจตสา   เอกํ   ทิสํ   ผริตฺวา  วิหรติ  ตถา  ทุติยํ  ตถา  ตติยํ  ตถา
จตุตฺถํ    อิติ    อุทฺธมโธ    ติริยํ   สพฺพธิ   สพฺพตฺตตาย   สพฺพาวนฺตํ
โลกํ    เมตฺตาสหคเตน   เจตสา   วิปุเลน   มหคฺคเตน   อปฺปมาเณน
อเวเรน  อพฺยาปชฺเฌน  ผริตฺวา  วิหรติ  ฯ  กรุณาสหคเตน  เจตสา  ฯ
มุทิตาสหคเตน   เจตสา   ฯ   อุเปกฺขาสหคเตน   เจตสา   เอกํ  ทิสํ
ผริตฺวา    วิหรติ   ตถา   ทุติยํ   ตถา   ตติยํ   ตถา   จตุตฺถํ   อิติ
อุทฺธมโธ  ติริยํ  สพฺพธิ  สพฺพตฺตตาย  สพฺพาวนฺตํ  โลกํ  อุเปกฺขาสหคเตน
เจตสา   วิปุเลน   มหคฺคเตน   อปฺปมาเณน   อเวเรน   อพฺยาปชฺเฌน
ผริตฺวา วิหรติ ฯ
     [๒๓๕]  จตฺตาโร  อรูปา  ๓-  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  สพฺพโส รูปสญฺญานํ
สมติกฺกมา    ปฏิฆสญฺญานํ    อตฺถงฺคมา    นานตฺตสญฺญานํ   อมนสิการา
อนนฺโต     อากาโสติ     อากาสานญฺจายตนํ     อุปสมฺปชฺช    วิหรติ
สพฺพโส     อากาสานญฺจายตนํ     สมติกฺกมฺม     อนนฺตํ    วิญฺญาณนฺติ
@เชิงอรรถ:  ยุ. ปญฺจสุปาทานกฺขนฺเธสุ ฯ  ยุ. อตฺถงฺคโมติ ฯ  ม. อารุปฺปา ฯ
วิญฺญาณญฺจายตนํ     อุปสมฺปชฺช    วิหรติ    สพฺพโส    วิญฺญาณญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม    นตฺถิ    กิญฺจีติ    อากิญฺจญฺญายตนํ    อุปสมฺปชฺช   วิหรติ
สพฺพโส      อากิญฺจญฺญายตนํ     สมติกฺกมฺม     เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ
     [๒๓๖]  จตฺตาริ  อปสฺเสนานิ  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  สงฺขาเยกํ ปฏิเสวติ
สงฺขาเยกํ อธิวาเสติ สงฺขาเยกํ ปริวชฺเชติ สงฺขาเยกํ วิโนเทติ ฯ
     [๒๓๗]  จตฺตาโร   อริยวํสา   อิธาวุโส   ภิกฺขุ  สนฺตุฏฺโฐ  โหติ
อิตรีตเรน    จีวเรน   อิตรีตรจีวรสนฺตุฏฺฐิยา   จ   วณฺณวาที   น   จ
จีวรเหตุ    อเนสนํ   อปฺปฏิรูปํ   อาปชฺชติ   อลทฺธา   จ   จีวรํ   น
ปริตสฺสติ   ลทฺธา   จ   จีวรํ   อคธิโต   ๑-  อมุจฺฉิโต  อนชฺฌาปนฺโน
อาทีนวทสฺสาวี     นิสฺสรณปญฺโญ     ปริภุญฺชติ     ตาย     จ    ปน
อิตรีตรจีวรสนฺตุฏฺฐิยา    เนวตฺตานุกฺกํเสติ    น    ปรํ   วมฺเภติ   โย
หิ   ตตฺถ   ทกฺโข   อนลโส   สมฺปชาโน   ปฏิสฺสโต  อยํ  วุจฺจตาวุโส
ภิกฺขุ โปราเณ อคฺคญฺเญ อริยวํเส ฐิโต ฯ
     {๒๓๗.๑}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  สนฺตุฏฺโฐ  โหติ  อิตรีตเรน
ปิณฺฑปาเตน        อิตรีตรปิณฺฑปาตสนฺตุฏฺฐิยา       จ       วณฺณวาที
น    จ    ปิณฺฑปาตเหตุ    อเนสนํ    อปฺปฏิรูปํ   อาปชฺชติ   อลทฺธา
จ   ปิณฺฑปาตํ   น   ปริตสฺสติ  ลทฺธา  จ  ปิณฺฑปาตํ  อคธิโต  อมุจฺฉิโต
อนชฺฌาปนฺโน       อาทีนวทสฺสาวี       นิสฺสรณปญฺโญ       ปริภุญฺชติ
ตาย     จ     ปน     อิตรีตรปิณฺฑปาตสนฺตุฏฺฐิยา    เนวตฺตานุกฺกํเสติ
น    ปรํ   วมฺเภติ   โย   หิ   ตตฺถ   ทกฺโข   อนลโส   สมฺปชาโน
@เชิงอรรถ:  ยุ. อคถิโต ฯ เอวมุปริปิ ฯ
ปฏิสฺสโต   อยํ   วุจฺจตาวุโส   ภิกฺขุ   โปราเณ   อคฺคญฺเญ   อริยวํเส
ฐิโต ฯ
     {๒๓๗.๒}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  สนฺตุฏฺโฐ  โหติ  อิตรีตเรน
เสนาสเนน    อิตรีตรเสนาสนสนฺตุฏฺฐิยา    จ    วณฺณวาที    น    จ
เสนาสนเหตุ   อเนสนํ   อปฺปฏิรูปํ   อาปชฺชติ   อลทฺธา   จ  เสนาสนํ
น   ปริตสฺสติ   ลทฺธา   จ  เสนาสนํ  อคธิโต  อมุจฺฉิโต  อนชฺฌาปนฺโน
อาทีนวทสฺสาวี     นิสฺสรณปญฺโญ     ปริภุญฺชติ     ตาย     จ    ปน
อิตรีตรเสนาสนสนฺตุฏฺฐิยา     เนวตฺตานุกฺกํเสติ    น    ปรํ    วมฺเภติ
โย   หิ  ตตฺถ  ทกฺโข  อนลโส  สมฺปชาโน  ปฏิสฺสโต  อยํ  วุจฺจตาวุโส
ภิกฺขุ โปราเณ อคฺคญฺเญ อริยวํเส ฐิโต ฯ
     {๒๓๗.๓}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ ปหานาราโม โหติ ปหานรโต
ภาวนาราโม   โหติ   ภาวนารโต   ตาย   จ   ปน   ปหานารามตาย
ปหานรติยา   ภาวนารามตาย   ภาวนารติยา  เนวตฺตานุกฺกํเสติ  น  ปรํ
วมฺเภติ   โย   หิ   ตตฺถ   ทกฺโข  อนลโส  สมฺปชาโน  ปฏิสฺสโต  อยํ
วุจฺจตาวุโส ภิกฺขุ โปราเณ อคฺคญฺเญ อริยวํเส ฐิโต ๑- ฯ
     [๒๓๘]  จตฺตาริ  ปธานานิ  สํวรปฺปธานํ ปหานปฺปธานํ ภาวนาปฺปธานํ
อนุรกฺขนาปฺปธานํ    ฯ    กตมญฺจาวุโส    สํวรปฺปธานํ   ฯ   อิธาวุโส
ภิกฺขุ   จกฺขุนา   รูปํ   ทิสฺวา  น  นิมิตฺตคฺคาหี  โหติ  นานุพฺยญฺชนคฺคาหี
ยตฺวาธิกรณเมนํ    จกฺขุนฺทฺริยํ    อสํวุตํ    วิหรนฺตํ    อภิชฺฌาโทมนสฺสา
ปาปกา   อกุสลา   ธมฺมา   อนฺวาสฺสเวยฺยุํ   ตสฺส   สํวราย  ปฏิปชฺชติ
รกฺขติ   จกฺขุนฺทฺริยํ   จกฺขุนฺทฺริเย   สํวรํ   อาปชฺชติ  ฯ  โสเตน  สทฺทํ
สุตฺวา   ฯ   ฆาเนน   คนฺธํ  ฆายิตฺวา  ฯ  ชิวฺหาย  รสํ  สายิตฺวา  ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ฐิโตติ ฯ
กาเยน   โผฏฺฐพฺพํ  ผุสิตฺวา  ฯ  มนสา  ธมฺมํ  วิญฺญาย  น  นิมิตฺตคฺคาหี
โหติ   นานุพฺยญฺชนคฺคาหี   ยตฺวาธิกรณเมนํ   มนินฺทฺริยํ   อสํวุตํ  วิหรนฺตํ
อภิชฺฌาโทมนสฺสา    ปาปกา   อกุสลา   ธมฺมา   อนฺวาสฺสเวยฺยุํ   ตสฺส
สํวราย   ปฏิปชฺชติ   รกฺขติ   มนินฺทฺริยํ   มนินฺทฺริเย   สํวรํ   อาปชฺชติ
อิทํ วุจฺจตาวุโส สํวรปฺปธานํ ฯ
     {๒๓๘.๑}   กตมญฺจาวุโส   ปหานปฺปธานํ   ฯ   อิธาวุโส   ภิกฺขุ
อุปฺปนฺนํ   กามวิตกฺกํ   นาธิวาเสติ   ปชหติ  วิโนเทติ  พฺยนฺตีกโรติ  ๑-
อนภาวงฺคเมติ   อุปฺปนฺนํ   พฺยาปาทวิตกฺกํ   ฯเปฯ  อุปฺปนฺนํ  วิหึสาวิตกฺกํ
นาธิวาเสติ   ปชหติ   ฯเปฯ   อุปฺปนฺนุปฺปนฺเน  ปาปเก  อกุสเล  ธมฺเม
นาธิวาเสติ    ปชหติ    วิโนเทติ   พฺยนฺตีกโรติ   อนภาวงฺคเมติ   อิทํ
วุจฺจตาวุโส ปหานปฺปธานํ ฯ
     {๒๓๘.๒}   กตมญฺจาวุโส   ภาวนาปฺปธานํ   ฯ   อิธาวุโส  ภิกฺขุ
สติสมฺโพชฺฌงฺคํ    ภาเวติ    วิเวกนิสฺสิตํ    วิราคนิสฺสิตํ    นิโรธนิสฺสิตํ
โวสฺสคฺคปริณามึ   ฯ   ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ฯ  วิริยสมฺโพชฺฌงฺคํ
ภาเวติ  ฯ  ปีติสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ฯ  ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺคํ  ภาเวติ  ฯ
สมาธิสมฺโพชฺฌงฺคํ     ภาเวติ     ฯ    อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคํ    ภาเวติ
วิเวกนิสฺสิตํ     วิราคนิสฺสิตํ     นิโรธนิสฺสิตํ    โวสฺสคฺคปริณามึ    อิทํ
วุจฺจตาวุโส ภาวนาปฺปธานํ ฯ
     {๒๓๘.๓}   กตมญฺจาวุโส   อนุรกฺขนาปฺปธานํ  ฯ  อิธาวุโส  ภิกฺขุ
อุปฺปนฺนํ    ภทฺทกํ    สมาธินิมิตฺตํ    อนุรกฺขติ   อฏฺฐิกสญฺญํ   ปุฬุวกสญฺญํ
วินีลกสญฺญํ     วิจฺฉิทฺทกสญฺญํ     อุทฺธุมาตกสญฺญํ     อิทํ    วุจฺจตาวุโส
อนุรกฺขนาปฺปธานํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. พฺยนฺตึ กโรติ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
     [๒๓๙]  จตฺตาริ   ญาณานิ   ธมฺเม   ญาณํ   *-  อนฺวเย  ญาณํ
ปริจฺเฉทญาณํ   ๑-   สมฺมติญาณํ   ๒-   ฯ  อปรานิปิ  จตฺตาริ  ญาณานิ
ทุกฺเข    ญาณํ   ทุกฺขสมุทเย   ๓-   ญาณํ   ทุกฺขนิโรเธ   ๔-   ญาณํ
ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย ๕- ญาณํ ฯ
     [๒๔๐]  จตฺตาริ   โสตาปตฺติยงฺคานิ  สปฺปุริสสํเสโว  สทฺธมฺมสฺสวนํ
โยนิโสมนสิกาโร ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติ ฯ
     [๒๔๑]  จตฺตาริ   โสตาปนฺนสฺส   องฺคานิ  อิธาวุโส  อริยสาวโก
พุทฺเธ   อเวจฺจปฺปสาเทน   สมนฺนาคโต  โหติ  อิติปิ  โส  ภควา  อรหํ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ     วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน    สุคโต    โลกวิทู    อนุตฺตโร
ปุริสทมฺมสารถิ    สตฺถา    เทวมนุสฺสานํ    พุทฺโธ    ภควาติ   ธมฺเม
อเวจฺจปฺปสาเทน   สมนฺนาคโต   โหติ   สฺวากฺขาโต   ภควตา   ธมฺโม
สนฺทิฏฺฐิโก   อกาลิโก   เอหิปสฺสิโก   โอปนยิโก   ปจฺจตฺตํ   เวทิตพฺโพ
วิญฺญูหีติ    สงฺเฆ   อเวจฺจปฺปสาเทน   สมนฺนาคโต   โหติ   สุปฏิปนฺโน
ภควโต   สาวกสงฺโฆ   อุชุปฏิปนฺโน  ภควโต  สาวกสงฺโฆ  ญายปฏิปนฺโน
ภควโต    สาวกสงฺโฆ   สามีจิปฏิปนฺโน   ภควโต   สาวกสงฺโฆ   ยทิทํ
จตฺตาริ   ปุริสยุคานิ   อฏฺฐ   ปุริสปุคฺคลา   เอส  ภควโต  สาวกสงฺโฆ
อาหุเนยฺโย     ปาหุเนยฺโย    ทกฺขิเณยฺโย    อญฺชลิกรณีโย    อนุตฺตรํ
ปุญฺญกฺเขตฺตํ    โลกสฺสาติ    อริยกนฺเตหิ   สีเลหิ   สมนฺนาคโต   โหติ
อขณฺเฑหิ   อจฺฉิทฺเทหิ   อสพเลหิ   อกมฺมาเสหิ  ภุชิสฺเสหิ  วิญฺญูปสตฺเถหิ
อปรมฏฺเฐหิ สมาธิสํวตฺตนิเกหิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ปริเย ญาณํ ฯ  ม. สมฺมุติยา ญาณํ ฯ ยุ. สมฺมุติญาณํ ฯ  ยุ. สมุทเย ฯ
@ ยุ. นิโรเธ ฯ  ยุ. มคฺเค ฯ
@* มีการแก้ไขคำ ญานํ เป็น ญาณํ
     [๒๔๒]  จตฺตาริ    สามญฺญผลานิ   โสตาปตฺติผลํ   สกทาคามิผลํ
อนาคามิผลํ อรหตฺตผลํ ฯ
     [๒๔๓]  จตสฺโส   ธาตุโย   ปฐวีธาตุ   อาโปธาตุ   เตโชธาตุ
วาโยธาตุ ฯ
     [๒๔๔]  จตฺตาโร  อาหารา  กพฬีกาโร ๑- อาหาโร โอฬาริโก วา
สุขุโม    วา    ผสฺโส    ทุติโย    มโนสญฺเจตนา   ตติยา   วิญฺญาณํ
จตุตฺถํ ฯ
     [๒๔๕]  จตสฺโส   วิญฺญาณฏฺฐิติโย  รูปูปายํ  วา  อาวุโส  วิญฺญาณํ
ติฏฺฐมานํ    ติฏฺฐติ    รูปารมฺมณํ    รูปปฺปติฏฺฐํ    นนฺทูปเสวนํ    วุฑฺฒึ
วิรุฬฺหึ   เวปุลฺลํ   อาปชฺชติ  ฯ  เวทนูปายํ  วา  อาวุโส  ฯ  สญฺญูปายํ
วา   อาวุโส   ฯ   สงฺขารูปายํ   วา  อาวุโส  ฯ  วิญฺญาณํ  ติฏฺฐมานํ
ติฏฺฐติ    สงฺขารารมฺมณํ   สงฺขารปฺปติฏฺฐํ   นนฺทูปเสวนํ   วุฑฺฒึ   วิรุฬฺหึ
เวปุลฺลํ อาปชฺชติ ฯ
     [๒๔๖]  จตฺตาริ    อคติคมนานิ   ฉนฺทาคตึ   คจฺฉติ   โทสาคตึ
คจฺฉติ โมหาคตึ คจฺฉติ ภยาคตึ คจฺฉติ ฯ
     [๒๔๗]  จตฺตาโร   ตณฺหุปฺปาทา  จีวรเหตุ  วา  อาวุโส  ภิกฺขุโน
ตณฺหา    อุปฺปชฺชมานา    อุปฺปชฺชติ    ปิณฺฑปาตเหตุ    วา    อาวุโส
ภิกฺขุโน    ตณฺหา    อุปฺปชฺชมานา    อุปฺปชฺชติ    เสนาสนเหตุ    วา
อาวุโส   ภิกฺขุโน   ตณฺหา  อุปฺปชฺชมานา  อุปฺปชฺชติ  อภิภวาภวเหตุ  ๒-
วา อาวุโส ภิกฺขุโน ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ยุ. กพลิงฺกาโร ฯ   ม. ยุ. อิติภวา ... ฯ
     [๒๔๘]  จตสฺโส     ปฏิปทา     ทุกฺขาปฏิปทา    ทนฺธาภิญฺญา
ทุกฺขาปฏิปทา        ขิปฺปาภิญฺญา       สุขาปฏิปทา       ทนฺธาภิญฺญา
สุขาปฏิปทา ขิปฺปาภิญฺญา ฯ
     [๒๔๙]  อปราปิ   จตสฺโส   ปฏิปทา   อกฺขมา   ปฏิปทา   ขมา
ปฏิปทา ทมา ปฏิปทา สมา ปฏิปทา ฯ
     [๒๕๐]  จตฺตาริ   ธมฺมปทานิ   อนภิชฺฌา   ธมฺมปทํ   อพฺยาปาโท
ธมฺมปทํ สมฺมาสติ ธมฺมปทํ สมฺมาสมาธิ ธมฺมปทํ ฯ
     [๒๕๑]  จตฺตาริ    ธมฺมสมาทานานิ   อตฺถาวุโส   ธมฺมสมาทานํ
ปจฺจุปฺปนฺนํ   ทุกฺขญฺเจว   อายติญฺจ  ทุกฺขวิปากํ  อตฺถาวุโส  ธมฺมสมาทานํ
ปจฺจุปฺปนฺนํ   ทุกฺขญฺเจว   อายติญฺจ   สุขวิปากํ  อตฺถาวุโส  ธมฺมสมาทานํ
ปจฺจุปฺปนฺนํ      สุขญฺเจว      อายติญฺจ     ทุกฺขวิปากํ     อตฺถาวุโส
ธมฺมสมาทานํ ปจฺจุปฺปนฺนํ สุขญฺเจว อายติญฺจ สุขวิปากํ ฯ
     [๒๕๒]  จตฺตาโร    ธมฺมกฺขนฺธา    สีลกฺขนฺโธ    สมาธิกฺขนฺโธ
ปญฺญากฺขนฺโธ วิมุตฺติกฺขนฺโธ ฯ
     [๒๕๓]  จตฺตาริ พลานิ วิริยพลํ สติพลํ สมาธิพลํ ปญฺญาพลํ ฯ
     [๒๕๔]  จตฺตาริ    อธิฏฺฐานานิ    ปญฺญาธิฏฺฐานํ   สจฺจาธิฏฺฐานํ
จาคาธิฏฺฐานํ อุปสมาธิฏฺฐานํ ฯ
     [๒๕๕]  จตฺตาโร  ปญฺหาพฺยากรณา  ๑-  เอกํสพฺยากรณีโย  ปโญฺห
ปฏิปุจฺฉาพฺยากรณีโย    ปโญฺห    วิภชฺชพฺยากรณีโย    ปโญฺห    ฐปนีโย
ปโญฺห ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ...พฺยากรณานิ ฯ ยุ. ...วฺยากรณา ฯ
     [๒๕๖]  จตฺตาริ   กมฺมานิ   อตฺถาวุโส   กมฺมํ  กณฺหํ  กณฺหวิปากํ
อตฺถาวุโส    กมฺมํ   สุกฺกํ   สุกฺกวิปากํ   อตฺถาวุโส   กมฺมํ   กณฺหสุกฺกํ
กณฺหสุกฺกวิปากํ    อตฺถาวุโส    กมฺมํ    อกณฺหอสุกฺกํ   อกณฺหอสุกฺกวิปากํ
กมฺมกฺขยาย สํวตฺตติ ฯ
     [๒๕๗]  จตฺตาโร   สจฺฉิกรณียา   ธมฺมา   ปุพฺเพนิวาโส   สติยา
สจฺฉิกรณีโย      สตฺตานํ      จุตุปปาโต     จกฺขุนา     สจฺฉิกรณีโย
อฏฺฐวิโมกฺขา    กาเยน    สจฺฉิกรณียา    อาสวานํ    ขโย   ปญฺญาย
สจฺฉิกรณีโย ฯ
     [๒๕๘]  จตฺตาโร โอฆา กาโมโฆ ภโวโฆ ทิฏฺโฐโฆ อวิชฺโชโฆ ฯ
     [๒๕๙]  จตฺตาโร   โยคา   กามโยโค   ภวโยโค   ทิฏฺฐิโยโค
อวิชฺชาโยโค ฯ
     [๒๖๐]  จตฺตาโร   วิสํโยคา   กามโยควิสํโยโค  ภวโยควิสํโยโค
ทิฏฺฐิโยควิสํโยโค อวิชฺชาโยควิสํโยโค ฯ
     [๒๖๑]  จตฺตาโร    คนฺถา   อภิชฺฌา   กายคนฺโถ   พฺยาปาโท
กายคนฺโถ      สีลพฺพตปรามาโส      กายคนฺโถ     อิทํสจฺจาภินิเวโส
กายคนฺโถ ฯ
     [๒๖๒]  จตฺตาริ    อุปาทานานิ    กามุปาทานํ    ทิฏฺฐุปาทานํ
สีลพฺพตุปาทานํ อตฺตวาทุปาทานํ ฯ
     [๒๖๓]  จตสฺโส   โยนิโย   อณฺฑชโยนิ  ชลาพุชโยนิ  สํเสทชโยนิ
โอปปาติกโยนิ ฯ
     [๒๖๔]  จตสฺโส     คพฺภาวกฺกนฺติโย    อิธาวุโส    เอกจฺโจ
อสมฺปชาโน   มาตุ   กุจฺฉึ  โอกฺกมติ  อสมฺปชาโน  มาตุ  กุจฺฉิสฺมึ  ฐาติ
อสมฺปชาโน   มาตุ   กุจฺฉิสฺมา   นิกฺขมติ  อยํ  ปฐมา  คพฺภาวกฺกนฺติ  ฯ
ปุน   จปรํ   อาวุโส   อิเธกจฺโจ   สมฺปชาโน   มาตุ  กุจฺฉึ  โอกฺกมติ
อสมฺปชาโน    มาตุ   กุจฺฉิสฺมึ   ฐาติ   อสมฺปชาโน   มาตุ   กุจฺฉิสฺมา
นิกฺขมติ   อยํ  ทุติยา  คพฺภาวกฺกนฺติ  ฯ  ปุน  จปรํ  อาวุโส  อิเธกจฺโจ
สมฺปชาโน   มาตุ   กุจฺฉึ   โอกฺกมติ   สมฺปชาโน  มาตุ  กุจฺฉิสฺมึ  ฐาติ
อสมฺปชาโน   มาตุ   กุจฺฉิสฺมา   นิกฺขมติ  อยํ  ตติยา  คพฺภาวกฺกนฺติ  ฯ
ปุน   จปรํ   อาวุโส   อิเธกจฺโจ   สมฺปชาโน   มาตุ  กุจฺฉึ  โอกฺกมติ
สมฺปชาโน    มาตุ    กุจฺฉิสฺมึ    ฐาติ   สมฺปชาโน   มาตุ   กุจฺฉิสฺมา
นิกฺขมติ อยํ จตุตฺถา คพฺภาวกฺกนฺติ ฯ
     [๒๖๕]  จตฺตาโร  อตฺตภาวปฏิลาภา  อตฺถาวุโส  อตฺตภาวปฏิลาโภ
ยสฺมึ  อตฺตภาวปฏิลาเภ  อตฺตสญฺเจตนาเยว  กมติ  โน  ปรสญฺเจตนา  ฯ
อตฺถาวุโส       อตฺตภาวปฏิลาโภ       ยสฺมึ       อตฺตภาวปฏิลาเภ
ปรสญฺเจตนาเยว    กมติ    โน    อตฺตสญฺเจตนา    ฯ    อตฺถาวุโส
อตฺตภาวปฏิลาโภ  ยสฺมึ  อตฺตภาวปฏิลาเภ  อตฺตสญฺเจตนา  เจว  โส ๑-
กมติ    ปรสญฺเจตนา   จ   ฯ   อตฺถาวุโส   อตฺตภาวปฏิลาโภ   ยสฺมึ
อตฺตภาวปฏิลาเภ เนว อตฺตสญฺเจตนา กมติ โน ปรสญฺเจตนา ฯ
     [๒๖๖]  จตสฺโส     ทกฺขิณาวิสุทฺธิโย    อตฺถาวุโส    ทกฺขิณา
ทายกโต    วิสุชฺฌติ    โน   ปฏิคฺคาหกโต   ฯ   อตฺถาวุโส   ทกฺขิณา
ปฏิคฺคาหกโต   วิสุชฺฌติ   โน   ทายกโต  ฯ  อตฺถาวุโส  ทกฺขิณา  เนว
ทายกโต    วิสุชฺฌติ    โน   ปฏิคฺคาหกโต   ฯ   อตฺถาวุโส   ทกฺขิณา
ทายกโต เจว วิสุชฺฌติ ปฏิคฺคาหกโต จ ฯ
     [๒๖๗]  จตฺตาริ   สงฺคหวตฺถูนิ   ทานํ   ปิยวชฺชํ  ๑-  อตฺถจริยา
สมานตฺตตา ฯ
     [๒๖๘]  จตฺตาโร   อนริยโวหารา   มุสาวาโท   ปิสุณา   วาจา
ผรุสา วาจา สมฺผปฺปลาโป ฯ
     [๒๖๙]  จตฺตาโร   อริยโวหารา   มุสาวาทา   เวรมณี  ปิสุณาย
วาจาย เวรมณี ผรุสาย วาจาย เวรมณี สมฺผปฺปลาปา เวมณี ฯ
     [๒๗๐]  อปเรปิ   จตฺตาโร  อนริยโวหารา  อทิฏฺเฐ  ทิฏฺฐวาทิตา
อสฺสุเต สุตวาทิตา อมุเต มุตวาทิตา อวิญฺญาเต วิญฺญาตวาทิตา ฯ
     [๒๗๑]  อปเรปิ   จตฺตาโร  อริยโวหารา  อทิฏฺเฐ  อทิฏฺฐวาทิตา
อสฺสุเต      อสฺสุตวาทิตา      อมุเต     อมุตวาทิตา     อวิญฺญาเต
อวิญฺญาตวาทิตา ฯ
     [๒๗๒]  อปเรปิ   จตฺตาโร  อนริยโวหารา  ทิฏฺเฐ  อทิฏฺฐวาทิตา
สุเต อสฺสุตวาทิตา มุเต อมุตวาทิตา วิญฺญาเต อวิญฺญาตวาทิตา ฯ
     [๒๗๓]  อปเรปิ   จตฺตาโร   อริยโวหารา   ทิฏฺเฐ  ทิฏฺฐวาทิตา
สุเต สุตวาทิตา มุเต มุตวาทิตา วิญฺญาเต วิญฺญาตวาทิตา ฯ
     [๒๗๔]  จตฺตาโร  ปุคฺคลา  อิธาวุโส  เอกจฺโจ  ปุคฺคโล อตฺตนฺตโป
โหติ   อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   ฯ   อิธาวุโส   เอกจฺโจ  ปุคฺคโล
@เชิงอรรถ:  ยุ. เปยฺยวชฺชํ ฯ
ปรนฺตโป   โหติ   ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   ฯ   อิธาวุโส  เอกจฺโจ
ปุคฺคโล   อตฺตนฺตโป   จ   โหติ  อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต  ปรนฺตโป
จ   ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   ฯ  อิธาวุโส  เอกจฺโจ  ปุคฺคโล  เนว
อตฺตนฺตโป   โหติ   น   อตฺตปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต   น  ปรนฺตโป  น
ปรปริตาปนานุโยคมนุยุตฺโต    โส    อนตฺตนฺตโป    อปรนฺตโป   ทิฏฺเฐ
ว   ธมฺเม   นิจฺฉาโต  นิพฺพุโต  สีตีภูโต  ๑-  สุขปฏิสํเวที  พฺรหฺมภูเตน
อตฺตนา วิหรติ ฯ
     [๒๗๕]  อปเรปิ  จตฺตาโร  ปุคฺคลา  อิธาวุโส  เอกจฺโจ  ปุคฺคโล
อตฺตหิตาย  ปฏิปนฺโน  โหติ  โน  ปรหิตาย  ฯ อิธาวุโส เอกจฺโจ ปุคฺคโล
ปรหิตาย   ปฏิปนฺโน   โหติ   โน   อตฺตหิตาย  ฯ  อิธาวุโส  เอกจฺโจ
ปุคฺคโล  เนว  อตฺตหิตาย  ปฏิปนฺโน  โหติ  โน  ปรหิตาย  ฯ  อิธาวุโส
เอกจฺโจ ปุคฺคโล อตฺตหิตาย เจว ปฏิปนฺโน โหติ ปรหิตาย จ ฯ
     [๒๗๖]  อปเรปิ   จตฺตาโร   ปุคฺคลา   ตโม  ตมปรายโน  ตโม
โชติปรายโน โชติ ตมปรายโน โชติ โชติปรายโน ฯ
     [๒๗๗]  อปเรปิ   จตฺตาโร   ปุคฺคลา   สมณมจโล   สมณปทุโม
สมณปุณฺฑรีโก   สมเณสุ   ๒-   สมณสุขุมาโล   ฯ   อิเม  โข  อาวุโส
เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา  อรหตา  สมฺมาสมฺพุทฺเธน  จตฺตาโร
ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา    ตตฺถ    สพฺเพเหว    สงฺคายิตพฺพํ    ฯเปฯ
อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
                  สงฺคีติยจตุกฺกํ นิฏฺฐิตํ ๓-@เชิงอรรถ:  ยุ. สีติภูโต ฯ  ยุ. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ ฯ  ม. ปฐมภาณวาโร นิฏฺฐิโต ฯ
@ยุ. ปฐมกภาณวารํ นิฏฺฐิตํ ฯ
     [๒๗๘]  อตฺถิ   โข   อาวุโส   เตน  ภควตา  ชานตา  ปสฺสตา
อรหตา    สมฺมาสมฺพุทฺเธน    ปญฺจ    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา    ตตฺถ
สพฺเพเหว     สงฺคายิตพฺพํ     ฯเปฯ     อตฺถาย    หิตาย    สุขาย
เทวมนุสฺสานํ    ฯ    กตเม    ปญฺจ    ฯ   ปญฺจกฺขนฺธา   รูปกฺขนฺโธ
เวทนากฺขนฺโธ สญฺญากฺขนฺโธ สงฺขารกฺขนฺโธ วิญฺญาณกฺขนฺโธ ฯ
     [๒๗๙]  ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา  รูปูปาทานกฺขนฺโธ  เวทนูปาทานกฺขนฺโธ
สญฺญูปาทานกฺขนฺโธ สงฺขารูปาทานกฺขนฺโธ วิญฺญาณูปาทานกฺขนฺโธ ฯ
     [๒๘๐]  ปญฺจ   กามคุณา   จกฺขุวิญฺเญยฺยา   รูปา  อิฏฺฐา  กนฺตา
มนาปา  ปิยรูปา  กามูปสญฺหิตา  รชนิยา  ๑-  ฯ โสตวิญฺเญยฺยา สทฺทา ฯ
ฆานวิญฺเญยฺยา   คนฺธา   ฯ   ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา  รสา  ฯ  กายวิญฺเญยฺยา
โผฏฺฐพฺพา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสญฺหิตา รชนิยา ๑- ฯ
     [๒๘๑]  ปญฺจ    คติโย    นิรโย   ติรจฺฉานโยนิ   เปตฺติวิสโย
มนุสฺสา เทวา ฯ
     [๒๘๒]  ปญฺจ     มจฺฉริยานิ     อาวาสมจฺฉริยํ    กุลมจฺฉริยํ
ลาภมจฺฉริยํ วณฺณมจฺฉริยํ ธมฺมมจฺฉริยํ ฯ
     [๒๘๓]  ปญฺจ    นีวรณานิ    กามจฺฉนฺทนีวรณํ    พฺยาปาทนีวรณํ
ถีนมิทฺธนีวรณํ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจนีวรณํ วิจิกิจฺฉานีวรณํ ฯ
     [๒๘๔]  ปญฺจ    โอรมฺภาคิยานิ    สญฺโญชนานิ    สกฺกายทิฏฺฐิ
วิจิกิจฺฉา สีลพฺพตปรามาโส กามจฺฉนฺโท พฺยาปาโท ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. รชนียา ฯ
     [๒๘๕]  ปญฺจุทฺธมฺภาคิยานิ   สญฺโญชนานิ   รูปราโค   อรูปราโค
มาโน อุทฺธจฺจํ อวิชฺชา ฯ
     [๒๘๖]  ปญฺจ     สิกฺขาปทานิ     ปาณาติปาตา     เวรมณี
อทินฺนาทานา    เวรมณี   กาเมสุ   มิจฺฉาจารา   เวรมณี   มุสาวาทา
เวรมณี สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา เวรมณี ฯ
     [๒๘๗]  ปญฺจ    อภพฺพฏฺฐานานิ   อภพฺโพ   อาวุโส   ขีณาสโว
ภิกฺขุ   สญฺจิจฺจ   ปาณํ   ชีวิตา   โวโรเปตุํ   อภพฺโพ  ขีณาสโว  ภิกฺขุ
อทินฺนํ   เถยฺยสงฺขาตํ   อาทาตุํ   ๑-  อภพฺโพ  ขีณาสโว  ภิกฺขุ  เมถุนํ
ธมฺมํ    ปฏิเสวิตุํ   อภพฺโพ   ขีณาสโว   ภิกฺขุ   สมฺปชานมุสา   ภาสิตุํ
อภพฺโพ   ขีณาสโว   ภิกฺขุ   สนฺนิธิการกํ   กาเม  ปริภุญฺชิตุํ  เสยฺยถาปิ
ปุพฺเพ อาคาริกภูโต ๒- ฯ
     [๒๘๘]  ปญฺจ   พฺยสนานิ   ญาติพฺยสนํ   โภคพฺยสนํ   โรคพฺยสนํ
สีลพฺยสนํ    ทิฏฺฐิพฺยสนํ    ฯ   นาวุโส   สตฺตา   ญาติพฺยสนเหตุ   วา
โภคพฺยสนเหตุ   วา   โรคพฺยสนเหตุ  วา  กายสฺส  เภทา  ปรํ  มรณา
อปายํ   ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปชฺชนฺติ   ฯ   สีลพฺยสนเหตุ  วา
อาวุโส   สตฺตา   ทิฏฺฐิพฺยสนเหตุ   วา   กายสฺส   เภทา  ปรํ  มรณา
อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชนฺติ ฯ
     [๒๘๙]  ปญฺจ  สมฺปทา  ญาติสมฺปทา  โภคสมฺปทา  อาโรคฺยสมฺปทา
สีลสมฺปทา    ทิฏฺฐิสมฺปทา    ฯ    นาวุโส    สตฺตา   ญาติสมฺปทาเหตุ
วา    โภคสมฺปทาเหตุ    วา    อาโรคฺยสมฺปทาเหตุ    วา   กายสฺส
@เชิงอรรถ:  ม. อาทิยิตุํ ฯ  ม. อาคาริยภูโต ฯ ยุ. อคาริยภูโต ฯ
เภทา   ปรํ   มรณา  สุคตึ  สคฺคํ  โลกํ  อุปปชฺชนฺติ  ฯ  สีลสมฺปทาเหตุ
วา   อาวุโส   สตฺตา   ทิฏฺฐิสมฺปทาเหตุ   วา   กายสฺส   เภทา  ปรํ
มรณา สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชนฺติ ฯ
     [๒๙๐]  ปญฺจ    อาทีนวา   ทุสฺสีลสฺส   สีลวิปตฺติยา   อิธาวุโส
ทุสฺสีโล   สีลวิปนฺโน   ปมาทาธิกรณํ   มหตึ   โภคชานึ   นิคจฺฉติ   อยํ
ปฐโม   อาทีนโว   ทุสฺสีลสฺส   สีลวิปตฺติยา   ฯ   ปุน   จปรํ  อาวุโส
ทุสฺสีลสฺส    สีลวิปนฺนสฺส    ปาปโก    กิตฺติสทฺโท    อพฺภุคฺคจฺฉติ   อยํ
ทุติโย   อาทีนโว   ทุสฺสีลสฺส   สีลวิปตฺติยา   ฯ   ปุน   จปรํ  อาวุโส
ทุสฺสีโล   สีลวิปนฺโน   ยํ   ยเทว   ปริสํ   อุปสงฺกมติ  ยทิ  ขตฺติยปริสํ
ยทิ    พฺราหฺมณปริสํ    ยทิ   คหปติปริสํ   ยทิ   สมณปริสํ   อวิสารโท
อุปสงฺกมติ    มงฺกุภูโต    ๑-    อยํ    ตติโย   อาทีนโว   ทุสฺสีลสฺส
สีลวิปตฺติยา   ฯ   ปุน   จปรํ   อาวุโส  ทุสฺสีโล  สีลวิปนฺโน  สมฺมูโฬฺห
กาลํ   กโรติ   อยํ   จตุตฺโถ   อาทีนโว   ทุสฺสีลสฺส   สีลวิปตฺติยา  ฯ
ปุน   จปรํ   อาวุโส  ทุสฺสีโล  สีลวิปนฺโน  กายสฺส  เภทา  ปรํ  มรณา
อปายํ   ทุคฺคตึ   วินิปาตํ   นิรยํ   อุปปชฺชติ   อยํ   ปญฺจโม  อาทีนโว
ทุสฺสีลสฺส สีลวิปตฺติยา ฯ
     [๒๙๑]  ปญฺจ   อานิสํสา  สีลวโต  สีลสมฺปทาย  อิธาวุโส  สีลวา
สีลสมฺปนฺโน    อปฺปมาทาธิกรณํ    มหนฺตํ   โภคกฺขนฺธํ   อธิคจฺฉติ   อยํ
ปฐโม   อานิสํโส   สีลวโต   สีลสมฺปทาย   ฯ   ปุน   จปรํ   อาวุโส
สีลวโต    สีลสมฺปนฺนสฺส    กลฺยาโณ    กิตฺติสทฺโท   อพฺภุคฺคจฺฉติ   อยํ
@เชิงอรรถ:  ยุ. มงฺโกภูโต ฯ
ทุติโย   อานิสํโส   สีลวโต   สีลสมฺปทาย   ฯ   ปุน   จปรํ   อาวุโส
สีลวา   สีลสมฺปนฺโน   ยํ   ยเทว   ปริสํ   อุปสงฺกมติ  ยทิ  ขตฺติยปริสํ
ยทิ    พฺราหฺมณปริสํ    ยทิ    คหปติปริสํ   ยทิ   สมณปริสํ   วิสารโท
อุปสงฺกมติ     อมงฺกุภูโต     อยํ     ตติโย     อานิสํโส    สีลวโต
สีลสมฺปทาย   ฯ   ปุน   จปรํ  อาวุโส  สีลวา  สีลสมฺปนฺโน  อสมฺมูโฬฺห
กาลํ   กโรติ   อยํ   จตุตฺโถ   อานิสํโส   สีลวโต   สีลสมฺปทาย   ฯ
ปุน   จปรํ   อาวุโส  สีลวา  สีลสมฺปนฺโน  กายสฺส  เภทา  ปรํ  มรณา
สุคตึ    สคฺคํ   โลกํ   อุปปชฺชติ   อยํ   ปญฺจโม   อานิสํโส   สีลวโต
สีลสมฺปทาย ฯ
     [๒๙๒]  โจทเกน   อาวุโส   ภิกฺขุนา  ปรํ  โจเทตุกาเมน  ปญฺจ
ธมฺเม   อชฺฌตฺตํ   อุปฏฺฐเปตฺวา   ปโร   โจเทตพฺโพ  กาเลน  วกฺขามิ
โน   อกาเลน   ภูเตน   วกฺขามิ  โน  อภูเตน  สเณฺหน  วกฺขามิ  โน
ผรุเสน   อตฺถสญฺหิเตน   วกฺขามิ   โน   อนตฺถสญฺหิเตน   เมตฺตจิตฺเตน
วกฺขามิ   โน   โทสนฺตเรนาติ   ฯ   โจทเกน   อาวุโส  ภิกฺขุนา  ปรํ
โจเทตุกาเมน   อิเม   ปญฺจ   ธมฺเม   อชฺฌตฺตํ   อุปฏฺฐเปตฺวา   ปโร
โจเทตพฺโพ ฯ
     [๒๙๓]  ปญฺจ   ปธานิยงฺคานิ   อิธาวุโส   ภิกฺขุ   สทฺโธ   โหติ
สทฺทหติ   ตถาคตสฺส   โพธึ   อิติปิ   โส  ภควา  อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ
วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน   สุคโต   โลกวิทู   อนุตฺตโร  ปุริสทมฺมสารถิ  สตฺถา
เทวมนุสฺสานํ    พุทฺโธ    ภควาติ    อปฺปาพาโธ   โหติ   อปฺปาตงฺโก
สมเวปากินิยา     คหณิยา    สมนฺนาคโต    นาติสีตาย    นาจฺจุณฺหาย
มชฺฌิมาย   ปธานกฺขมาย   อสโฐ   โหติ   อมายาวี   ยถาภูตํ  อตฺตานํ
อาวิกตฺตา   สตฺถริ   วา   วิญฺญูสุ   วา   สพฺรหฺมจารีสุ   อารทฺธวิริโย
วิหรติ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   ปหานาย   กุสลานํ  ธมฺมานํ  อุปสมฺปทาย
ถามวา    ทฬฺหปรกฺกโม    อนิกฺขิตฺตธุโร   กุสเลสุ   ธมฺเมสุ   ปญฺญวา
โหติ   อุทยตฺถคามินิยา   ปญฺญาย   สมนฺนาคโต   อริยาย   นิพฺเพธิกาย
สมฺมาทุกฺขกฺขยคามินิยา ฯ
     [๒๙๔]  ปญฺจ   สุทฺธาวาสา   อวิหา   อตปฺปา   สุทสฺสา  สุทสฺสี
อกนิฏฺฐา ฯ
     [๒๙๕]  ปญฺจ   อนาคามิโน   อนฺตราปรินิพฺพายี  อุปหจฺจปรินิพฺพายี
อสงฺขารปรินิพฺพายี สสงฺขารปรินิพฺพายี อุทฺธํโสโต อกนิฏฺฐคามี ฯ
     [๒๙๖]  ปญฺจ  เจโตขีลา  ๑- อิธาวุโส ภิกฺขุ สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ
นาธิมุจฺจติ  น  สมฺปสีทติ  ฯ  โย โส อาวุโส ภิกฺขุ สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ
นาธิมุจฺจติ   น  สมฺปสีทติ  ตสฺส  จิตฺตํ  น  นมติ  อาตปฺปาย  อนุโยคาย
สาตจฺจาย   ปธานาย   ยสฺส   จิตฺตํ   น  นมติ  อาตปฺปาย  อนุโยคาย
สาตจฺจาย  ปธานาย อยํ ปฐโม เจโตขีโล ฯ ปุน จปรํ อาวุโส ภิกฺขุ ธมฺเม
กงฺขติ  ฯ   สงฺเฆ  กงฺขติ  ฯ  สิกฺขาย  กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ ฯ สพฺรหฺมจารีสุ
กุปิโต   โหติ  อนตฺตมโน  อาหตจิตฺโต  ขีลชาโต  ฯ  โย  โส  อาวุโส
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สพฺพวาเรสุ เจโตขิลา ฯ
ภิกฺขุ   สพฺรหฺมจารีสุ   กุปิโต   โหติ  อนตฺตมโน  อาหตจิตฺโต  ขีลชาโต
ตสฺส   จิตฺตํ   น   นมติ   อาตปฺปาย  อนุโยคาย  สาตจฺจาย  ปธานาย
ยสฺส  จิตฺตํ  น  นมติ  อาตปฺปาย  อนุโยคาย  สาตจฺจาย  ปธานาย  ๑-
อยํ ปญฺจโม เจโตขีโล ฯ
     [๒๙๗]  ปญฺจ   เจตโส  วินิพนฺธา  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  กาเมสุ  ๒-
อวิคตราโค     โหติ     อวิคตจฺฉนฺโท    อวิคตเปโม    อวิคตปิปาโส
อวิคตปริฬาโห   อวิคตตโณฺห  ฯ  โย  โส  อาวุโส  ภิกฺขุ  กาเมสุ  ๒-
อวิคตราโค     โหติ     อวิคตจฺฉนฺโท    อวิคตเปโม    อวิคตปิปาโส
อวิคตปริฬาโห    อวิคตตโณฺห    ตสฺส   จิตฺตํ   น   นมติ   อาตปฺปาย
อนุโยคาย   สาตจฺจาย   ปธานาย   ยสฺส   จิตฺตํ  น  นมติ  อาตปฺปาย
อนุโยคาย   สาตจฺจาย   ปธานาย   อยํ  ปฐโม  เจตโส  วินิพนฺโธ  ฯ
ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  กาเย  อวีตราโค ๓- โหติ ฯ สงฺขิตฺตํ ฯ รูเป
อวีตราโค  ๓-  โหติ  ฯ  สงฺขิตฺตํ  ฯ  ปุน  จปรํ อาวุโส ภิกฺขุ ยาวทตฺถํ
อุทราวเทหกํ  ภุญฺชิตฺวา  เสยฺยสุขํ  ปสฺสสุขํ  มิทฺธสุขํ  อนุยุตฺโต  วิหรติ ฯ
ปุน   จปรํ   อาวุโส   ภิกฺขุ   อญฺญตรํ  เทวนิกายํ  ปณิธาย  พฺรหฺมจริยํ
จรติ  อิมินาหํ  สีเลน  วา  วเตน  วา  ตเปน  วา  พฺรหฺมจริเยน  วา
เทโว   วา  ภวิสฺสามิ  เทวญฺญตโร  วาติ  ฯ  โย  โส  อาวุโส  ภิกฺขุ
อญฺญตรํ    เทวนิกายํ   ปณิธาย   พฺรหฺมจริยํ   จรติ   อิมินาหํ   สีเลน
วา  วเตน  วา  ตเปน  วา  พฺรหฺมจริเยน  วา  เทโว  วา  ภวิสฺสามิ
เทวญฺญตโร   วาติ   ตสฺส   จิตฺตํ   น   นมติ   อาตปฺปาย  อนุโยคาย
@เชิงอรรถ:  ยุ. ยสฺส จิตฺตํ ... สาตจฺจาย ปธานายาติ อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ ฯ  ยุ. กาเม ฯ
@ ยุ. อวิคตราโค ฯ
สาตจฺจาย   ปธานาย   ยสฺส   จิตฺตํ   น  นมติ  อาตปฺปาย  อนุโยคาย
สาตจฺจาย ปธานาย อยํ ปญฺจโม เจตโส วินิพนฺโธ ฯ
     [๒๙๘]  ปญฺจินฺทฺริยานิ    จกฺขุนฺทฺริยํ    โสตินฺทฺริยํ    ฆานินฺทฺริยํ
ชิวฺหินฺทฺริยํ กายินฺทฺริยํ ฯ
     [๒๙๙]  อปรานิปิ     ปญฺจินฺทฺริยานิ    สุขินฺทฺริยํ    ทุกฺขินฺทฺริยํ
โสมนสฺสินฺทฺริยํ โทมนสฺสินฺทฺริยํ อุเปกฺขินฺทฺริยํ ฯ
     [๓๐๐]  อปรานิปิ    ปญฺจินฺทฺริยานิ    สทฺธินฺทฺริยํ    วิริยินฺทฺริยํ
สตินฺทฺริยํ สมาธินฺทฺริยํ ปญฺญินฺทฺริยํ ฯ
     [๓๐๑]  ปญฺจ  นิสฺสารณียา  ๑-  ธาตุโย  อิธาวุโส  ภิกฺขุโน กาเม
มนสิกโรโต   กาเมสุ  จิตฺตํ  น  ปกฺขนฺทติ  น  ปสีทติ  น  สนฺติฏฺฐติ  น
วิมุจฺจติ    เนกฺขมฺมํ    โข   ปนสฺส   มนสิกโรโต   เนกฺขมฺเม   จิตฺตํ
ปกฺขนฺทติ    ปสีทติ    สนฺติฏฺฐติ    วิมุจฺจติ   ตสฺส   ตํ   จิตฺตํ   สุคตํ
สุภาวิตํ   สุวุฏฺฐิตํ   สุวิมุตฺตํ   วิสํยุตฺตํ   กาเมหิ   เย  จ  กามปจฺจยา
อุปฺปชฺชนฺติ   อาสวา   วิฆาตปริฬาหา   ๒-   มุตฺโต   โส   เตหิ   น
โส ตํ เวทนํ เวเทติ อิทมกฺขาตํ กามานํ นิสฺสรณํ ฯ
     {๓๐๑.๑}   ปุน   จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุโน  พฺยาปาทํ  มนสิกโรโต
พฺยาปาเท   จิตฺตํ   น  ปกฺขนฺทติ  น  ปสีทติ  น  สนฺติฏฺฐติ  น  วิมุจฺจติ
อพฺยาปาทํ  โข  ปนสฺส  มนสิกโรโต  อพฺยาปาเท  จิตฺตํ  ปกฺขนฺทติ ปสีทติ
สนฺติฏฺฐติ  วิมุจฺจติ  ตสฺส  ตํ  จิตฺตํ  สุคตํ  สุภาวิตํ  สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ
วิสํยุตฺตํ   พฺยาปาเทน   เย   จ   พฺยาปาทปจฺจยา  อุปฺปชฺชนฺติ  อาสวา
วิฆาตปริฬาหา  ๒-  มุตฺโต  โส  เตหิ น โส ตํ เวทนํ เวเทติ อิทมกฺขาตํ
@เชิงอรรถ:  ม. นิสฺสรณิยา ฯ   ม. ยุ. วิฆาตา ปริฬาหา ฯ
พฺยาปาทสฺส นิสฺสรณํ ฯ
     {๓๐๑.๒}   ปุน   จปรํ   อาวุโส   ภิกฺขุโน  วิเหสํ  มนสิกโรโต
วิเหสาย   จิตฺตํ   น   ปกฺขนฺทติ  น  ปสีทติ  น  สนฺติฏฺฐติ  น  วิมุจฺจติ
อวิเหสํ    โข    ปนสฺส   มนสิกโรโต   อวิเหสาย   จิตฺตํ   ปกฺขนฺทติ
ปสีทติ   สนฺติฏฺฐติ   วิมุจฺจติ   ตสฺส  ตํ  จิตฺตํ  สุคตํ  สุภาวิตํ  สุวุฏฺฐิตํ
สุวิมุตฺตํ   วิสํยุตฺตํ   วิเหสาย   เย   จ  วิเหสปจฺจยา  ๑-  อุปฺปชฺชนฺติ
อาสวา  วิฆาตปริฬาหา  ๒-  มุตฺโต  โส  เตหิ  น โส ตํ เวทนํ เวเทติ
อิทมกฺขาตํ วิเหสาย นิสฺสรณํ ฯ
     {๓๐๑.๓}   ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุโน  รูเป  ๓-  มนสิกโรโต
รูเปสุ   จิตฺตํ   น   ปกฺขนฺทติ   น   ปสีทติ  น  สนฺติฏฺฐติ  น  วิมุจฺจติ
อรูปํ   โข   ปนสฺส   มนสิกโรโต  อรูเป  ๔-  จิตฺตํ  ปกฺขนฺทติ  ปสีทติ
สนฺติฏฺฐติ  วิมุจฺจติ  ตสฺส  ตํ  จิตฺตํ  สุคตํ  สุภาวิตํ  สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ
วิสํยุตฺตํ  รูเปหิ  เย  จ  รูปปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา ๒-
มุตฺโต โส เตหิ น โส ตํ เวทนํ เวเทติ อิทมกฺขาตํ รูปานํ นิสฺสรณํ ฯ
     {๓๐๑.๔}   ปุน   จปรํ   อาวุโส  ภิกฺขุโน  สกฺกายํ  มนสิกโรโต
สกฺกาเย   จิตฺตํ   น   ปกฺขนฺทติ  น  ปสีทติ  น  สนฺติฏฺฐติ  น  วิมุจฺจติ
สกฺกายนิโรธํ   โข   ปนสฺส   มนสิกโรโต   สกฺกายนิโรธํ   ๕-   จิตฺตํ
ปกฺขนฺทติ   ปสีทติ   สนฺติฏฺฐติ   วิมุจฺจติ  ตสฺส  ตํ  จิตฺตํ  สุคตํ  สุภาวิตํ
สุวุฏฺฐิตํ    สุวิมุตฺตํ    วิสํยุตฺตํ   สกฺกาเยน   เย   จ   สกฺกายปจฺจยา
อุปฺปชฺชนฺติ   อาสวา   วิฆาตปริฬาหา   ๒-   มุตฺโต   โส   เตหิ   น
โส ตํ เวทนํ เวเทติ อิทมกฺขาตํ สกฺกายสฺส นิสฺสรณํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. วิเหสาปจฺจยา ฯ  ม. ยุ. วิฆาตา ปริฬาหา ฯ  ยุ. รูปํ ฯ
@ ยุ. รูเปสุ ฯ  ม. ยุ. สกฺกายนิโรเธ ฯ
     [๓๐๒]  ปญฺจ   วิมุตฺตายตนานิ   อิธาวุโส  ภิกฺขุโน  สตฺถา  ธมฺมํ
เทเสติ   อญฺญตโร  วา  ครุฏฺฐานิโย  ๑-  สพฺรหฺมจารี  ฯ  ยถา  ยถา
อาวุโส  ภิกฺขุโน  สตฺถา  ธมฺมํ  เทเสติ  อญฺญตโร  วา  ครุฏฺฐานิโย ๑-
สพฺรหฺมจารี   ตถา   ตถา   โส  ตสฺมึ  ธมฺเม  อตฺถปฏิสํเวที  จ  โหติ
ธมฺมปฏิสํเวที   จ  ฯ  ตสฺส  อตฺถปฏิสํเวทิโน  ธมฺมปฏิสํเวทิโน  ปาโมชฺชํ
ชายติ  ปมุทิตสฺส  ปีติ  ชายติ  ปีติมนสฺส  กาโย  ปสฺสมฺภติ  ปสฺสทฺธกาโย
สุขํ เวเทติ สุขิโน จิตฺตํ สมาธิยติ อิทํ ปฐมํ วิมุตฺตายตนํ ฯ
     {๓๐๒.๑}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุโน  น  เหว โข สตฺถา ธมฺมํ
เทเสติ   อญฺญตโร   วา   ครุฏฺฐานิโย   ๒-   สพฺรหฺมจารี  อปิจ  โข
ยถาสุตํ  ยถาปริยตฺตํ  ธมฺมํ  วิตฺถาเรน  ปเรสํ  เทเสติ  ฯ  สงฺขิตฺตํ  ฯ
อปิจ   โข   ยถาสุตํ   ยถาปริยตฺตํ   ธมฺมํ  วิตฺถาเรน  สชฺฌายํ  กโรติ
ฯเปฯ   อปิจ   โข   ยถาสุตํ  ยถาปริยตฺตํ  ธมฺมํ  เจตสา  อนุวิตกฺเกติ
อนุวิจาเรติ   มนสานุเปกฺขติ   ฯเปฯ   อปิจ   ขฺวาสฺส   ๒-   อญฺญตรํ
สมาธินิมิตฺตํ   สุคฺคหิตํ   โหติ   สุมนสิกตํ   สูปธาริตํ   ๓-   สุปฺปฏิวิทฺธํ
ปญฺญาย   ฯ   ยถา   ยถา   อาวุโส   ภิกฺขุโน   อญฺญตรํ  สมาธินิมิตฺตํ
สุคฺคหิตํ   โหติ   สุมนสิกตํ   สูปธาริตํ   ๓-  สุปฺปฏิวิทฺธํ  ปญฺญาย  ตถา
ตถา   โส   ตสฺมึ   ธมฺเม   อตฺถปฏิสํเวที   จ   โหติ   ธมฺมปฏิสํเวที
จ   ฯ   ตสฺส   อตฺถปฏิสํเวทิโน   ธมฺมปฏิสํเวทิโน   ปาโมชฺชํ   ชายติ
ปมุทิตสฺส   ปีติ   ชายติ   ปีติมนสฺส   กาโย   ปสฺสมฺภติ   ปสฺสทฺธกาโย
สุขํ เวเทติ สุขิโน จิตฺตํ สมาธิยติ อิทํ ปญฺจมํ วิมุตฺตายตนํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ครุฏฺฐานิโก ฯ  ม. ขฺวสฺส ฯ ยุ. โข อสฺส ฯ  ยุ. สุปธาริตํ ฯ
     [๓๐๓]  ปญฺจ   วิมุตฺติปริปาจนิยา   สญฺญา   อนิจฺจสญฺญา  อนิจฺเจ
ทุกฺขสญฺญา    ทุกฺเข    อนตฺตสญฺญา    ปหานสญฺญา    วิราคสญฺญา   ฯ
อิเม  โข  อาวุโส  เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน
ปญฺจ   ธมฺมา   สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ  ฯเปฯ
อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
                  สงฺคีติยปญฺจกํ นิฏฺฐิตํ ๑- ฯ
     [๓๐๔]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน ภควตา ฯเปฯ สมฺมาสมฺพุทฺเธน ฉ
ธมฺมา   สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว  สงฺคายิตพฺพํ  ฯเปฯ  อตฺถาย
หิตาย  สุขาย  เทวมนุสฺสานํ  ฯ  กตเม  ฉ  ฯ ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ
จกฺขฺวายตนํ โสตายตนํ ฆานายตนํ ชิวฺหายตนํ กายายตนํ มนายตนํ ฯ
     [๓๐๕]  ฉ    พาหิรานิ    อายตนานิ    รูปายตนํ   สทฺทายตนํ
คนฺธายตนํ รสายตนํ โผฏฺฐพฺพายตนํ ธมฺมายตนํ ฯ
     [๓๐๖]  ฉ     วิญฺญาณกายา     จกฺขุวิญฺญาณํ     โสตวิญฺญาณํ
ฆานวิญฺญาณํ ชิวฺหาวิญฺญาณํ กายวิญฺญาณํ มโนวิญฺญาณํ ฯ
     [๓๐๗]  ฉ ผสฺสกายา จกฺขุสมฺผสฺโส ฯเปฯ มโนสมฺผสฺโส ฯ
     [๓๐๘]  ฉ    เวทนากายา   จกฺขุสมฺผสฺสชา   เวทนา   ฯเปฯ
มโนสมฺผสฺสชา เวทนา ฯ
     [๓๐๙] ฉ สญฺญากายา รูปสญฺญา ฯเปฯ ธมฺมสญฺญา ฯ
     [๓๑๐] ฉ สญฺเจตนากายา รูปสญฺเจตนา ฯเปฯ ธมฺมสญฺเจตนา ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สงฺคีติยปญฺจกํ นิฏฺฐิตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ
     [๓๑๑]  ฉ    ตณฺหากายา   รูปตณฺหา   สทฺทตณฺหา   คนฺธตณฺหา
รสตณฺหา โผฏฺฐพฺพตณฺหา ธมฺมตณฺหา ฯ
     [๓๑๒]  ฉ   อคารวา  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  สตฺถริ  อคารโว  วิหรติ
อปฺปติสฺโส   ธมฺเม   อคารโว   วิหรติ   อปฺปติสฺโส   สงฺเฆ  อคารโว
วิหรติ     อปฺปติสฺโส     สิกฺขาย    อคารโว    วิหรติ    อปฺปติสฺโส
อปฺปมาเท    อคารโว    วิหรติ   อปฺปติสฺโส   ปฏิสนฺถาเร   อคารโว
วิหรติ อปฺปติสฺโส ฯ
     [๓๑๓]  ฉ  สคารวา  ๑-  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  สตฺถริ สคารโว วิหรติ
สปฺปติสฺโส   ธมฺเม   สคารโว   วิหรติ   สปฺปติสฺโส   สงฺเฆ  สคารโว
วิหรติ     สปฺปติสฺโส     สิกฺขาย    สคารโว    วิหรติ    สปฺปติสฺโส
อปฺปมาเท    สคารโว    วิหรติ   สปฺปติสฺโส   ปฏิสนฺถาเร   สคารโว
วิหรติ สปฺปติสฺโส ฯ
     [๓๑๔]  ฉ  โสมนสฺสูปวิจารา  จกฺขุนา  รูปํ  ทิสฺวา โสมนสฺสฏฺฐานิยํ
รูปํ  อุปวิจรติ  ฯ  โสเตน  สทฺทํ  สุตฺวา  ฯ  ฆาเนน  คนฺธํ ฆายิตฺวา ฯ
ชิวฺหาย  รสํ  สายิตฺวา  ฯ  กาเยน  โผฏฺฐพฺพํ  ผุสิตฺวา  ฯ  มนสา ธมฺมํ
วิญฺญาย โสมนสฺสฏฺฐานิยํ ธมฺมํ อุปวิจรติ ฯ
     [๓๑๕]  ฉ  โทมนสฺสูปวิจารา  จกฺขุนา  รูปํ  ทิสฺวา โทมนสฺสฏฺฐานิยํ
รูปํ  อุปวิจรติ  ฯ  โสเตน  สทฺทํ  สุตฺวา  ฯ  ฆาเนน  คนฺธํ ฆายิตฺวา ฯ
ชิวฺหาย  รสํ  สายิตฺวา  ฯ  กาเยน  โผฏฺฐพฺพํ  ผุสิตฺวา  ฯ  มนสา ธมฺมํ
วิญฺญาย โทมนสฺสฏฺฐานิยํ ธมฺมํ อุปวิจรติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. คารวา ฯ
     [๓๑๖]  ฉ  อุเปกฺขูปวิจารา  จกฺขุนา  รูปํ  ทิสฺวา  อุเปกฺขฏฺฐานิยํ
รูปํ  อุปวิจรติ  ฯ  โสเตน  สทฺทํ  สุตฺวา  ฯ  ฆาเนน  คนฺธํ ฆายิตฺวา ฯ
ชิวฺหาย  รสํ  สายิตฺวา  ฯ  กาเยน  โผฏฺฐพฺพํ  ผุสิตฺวา  ฯ  มนสา ธมฺมํ
วิญฺญาย อุเปกฺขฏฺฐานิยํ ธมฺมํ อุปวิจรติ ฯ
     [๓๑๗]  ฉ  สาราณียา  ธมฺมา  อิธาวุโส  ภิกฺขุโน  เมตฺตํ กายกมฺมํ
ปจฺจุปฏฺฐิตํ   โหติ   สพฺรหฺมจารีสุ  อาวิ  ๑-  เจว  รโห  จ  อยํ  ๒-
ธมฺโม    สาราณีโย    ปิยกรโณ    ครุกรโณ    สงฺคหาย   อวิวาทาย
สามคฺคิยา  เอกีภาวาย  สํวตฺตติ  ฯ  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุโน เมตฺตํ
วจีกมฺมํ   ...   ฯ   เมตฺตํ  มโนกมฺมํ  ปจฺจุปฏฺฐิตํ  โหติ  สพฺรหฺมจารีสุ
อาวิ   เจว   รโห   จ  อยํปิ  ธมฺโม  สาราณีโย  ฯเปฯ  เอกีภาวาย
สํวตฺตติ   ฯ   ปุน   จปรํ   อาวุโส   ภิกฺขุ  เย  เต  ลาภา  ธมฺมิกา
ธมฺมลทฺธา    อนฺตมโส    ปตฺตปริยาปนฺนมตฺตํปิ    ตถารูเปหิ    ลาเภหิ
อปฺปฏิวิภตฺตโภคี    โหติ    สีลวนฺเตหิ    สพฺรหฺมจารีหิ    สาธารณโภคี
อยํปิ   ธมฺโม   สาราณีโย   ฯเปฯ   เอกีภาวาย   สํวตฺตติ   ฯ   ปุน
จปรํ   อาวุโส   ภิกฺขุ   ยานิ   ตานิ   สีลานิ   อขณฺฑานิ   อจฺฉิทฺทานิ
อสพลานิ     อกมฺมาสานิ    ภุชิสฺสานิ    วิญฺญุปสตฺถานิ    อปรามฏฺฐานิ
สมาธิสํวตฺตนิกานิ     ตถารูเปสุ     สีเลสุ    สีลสามญฺญคโต    วิหรติ
สพฺรหฺมจารีหิ    อาวิ   เจว   รโห   จ   อยํปิ   ธมฺโม   สาราณีโย
ฯเปฯ   เอกีภาวาย   สํวตฺตติ   ฯ   ปุน   จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  ยายํ
ทิฏฺฐิ    อริยา    นิยฺยานิกา    นิยฺยาติ   ตกฺกรสฺส   สมฺมาทุกฺขกฺขยาย
@เชิงอรรถ:  ยุ. อาวี ฯ   ม. ยุ. อยมฺปิ ฯ
ตถารูปาย     ทิฏฺฐิยา     ทิฏฺฐิสามญฺญคโต     วิหรติ    สพฺรหฺมจารีหิ
อาวิ   เจว   รโห   จ  อยํปิ  ธมฺโม  สาราณีโย  ปิยกรโณ  ครุกรโณ
สงฺคหาย อวิวาทาย สามคฺคิยา เอกีภาวาย สํวตฺตติ ฯ
     [๓๑๘]  ฉ  วิวาทมูลานิ  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  โกธโน  โหติ อุปนาหี ฯ
โย   โส   อาวุโส   ภิกฺขุ   โกธโน   โหติ   อุปนาหี   โส  สตฺถริปิ
อคารโว   วิหรติ   อปฺปติสฺโส   ธมฺเมปิ   อคารโว  วิหรติ  อปฺปติสฺโส
สงฺเฆปิ   อคารโว   วิหรติ   อปฺปติสฺโส  สิกฺขายปิ  น  ปริปูรีการี  ๑-
โหติ  ฯ  โย  โส  อาวุโส  ภิกฺขุ  สตฺถริ  อคารโว  วิหรติ  อปฺปติสฺโส
ธมฺเม   ฯเปฯ   สงฺเฆ   ฯเปฯ   สิกฺขาย   น   ปริปูรีการี  โหติ  ฯ
โส   สงฺเฆ   วิวาทํ   ชเนติ   โย  โส  โหติ  วิวาโท  พหุชนอหิตาย
พหุชนอสุขาย พหุชนสฺส อนตฺถาย อหิตาย ทุกฺขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
     {๓๑๘.๑}   เอวรูปญฺเจ  ตุเมฺห  อาวุโส  วิวาทมูลํ  อชฺฌตฺตํ  วา
พหิทฺธา  วา  สมนุปสฺเสยฺยาถ  ฯ  ตตฺร  ตุเมฺห อาวุโส ตสฺเสว ปาปกสฺส
วิวาทมูลสฺส   ปหานาย   วายเมยฺยาถ  ฯ  เอวรูปญฺเจ  ตุเมฺห  อาวุโส
วิวาทมูลํ   อชฺฌตฺตํ   วา   พหิทฺธา  วา  น  สมนุปสฺเสยฺยาถ  ฯ  ตตฺร
ตุเมฺห   อาวุโส   ตสฺเสว   ปาปกสฺส  วิวาทมูลสฺส  อายตึ  อนวสฺสวาย
ปฏิปชฺเชยฺยาถ   ฯ   เอวเมตสฺส   ปาปกสฺส  วิวาทมูลสฺส  ปหานํ  โหติ
เอวเมตสฺส ปาปกสฺส วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ ฯ
     {๓๑๘.๒}  ปุน  จปรํ  อาวุโส ภิกฺขุ มกฺขี โหติ ปลาสี ๒- ฯ อิสฺสุกี
โหติ  มจฺฉรี  ฯ  สโฐ  โหติ  มายาวี  ฯ  ปาปิจฺโฉ  โหติ มิจฺฉาทิฏฺฐิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ปริปูรการี ฯ   ม. ยุ. ปฬาสี ฯ
สนฺทิฏฺฐิปรามาสี   โหติ   อาทานคาหี   ๑-  ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี  ฯ  โย  โส
อาวุโส    ภิกฺขุ   สนฺทิฏฺฐิปรามาสี   โหติ   อาทานคาหี   ทุปฺปฏินิสฺสคฺคี
โส   สตฺถริปิ   อคารโว  วิหรติ  อปฺปติสฺโส  ธมฺเมปิ  อคารโว  วิหรติ
อปฺปติสฺโส    สงฺเฆปิ   อคารโว   วิหรติ   อปฺปติสฺโส   สิกฺขายปิ   น
ปริปูรีการี  โหติ  ฯ  โย  โส  อาวุโส ภิกฺขุ สตฺถริปิ ๒- อคารโว วิหรติ
อปฺปติสฺโส  ธมฺเมปิ  ๒-  ฯเปฯ  สงฺเฆปิ  ๒-  ฯเปฯ  สิกฺขายปิ  ๒- น
ปริปูรีการี   ฯ   โส   สงฺเฆ  วิวาทํ  ชเนติ  โย  โส  โหติ  วิวาโท
พหุชนอหิตาย     พหุชนอสุขาย     พหุชนสฺส     อนตฺถาย     อหิตาย
ทุกฺขาย   เทวมนุสฺสานํ   ฯ   เอวรูปญฺเจ   ตุเมฺห   อาวุโส  วิวาทมูลํ
อชฺฌตฺตํ   วา  พหิทฺธา  วา  สมนุปสฺเสยฺยาถ  ฯ  ตตฺร  ตุเมฺห  อาวุโส
ตสฺเสว    ปาปกสฺส    วิวาทมูลสฺส    ปหานาย    วายเมยฺยาถ    ฯ
เอวรูปญฺเจ   ตุเมฺห   อาวุโส   วิวาทมูลํ   อชฺฌตฺตํ  วา  พหิทฺธา  วา
น   สมนุปสฺเสยฺยาถ   ฯ   ตตฺร   ตุเมฺห   อาวุโส  ตสฺเสว  ปาปกสฺส
วิวาทมูลสฺส    อายตึ   อนวสฺสวาย   ปฏิปชฺเชยฺยาถ   ฯ   เอวเมตสฺส
ปาปกสฺส    วิวาทมูลสฺส    ปหานํ    โหติ    เอวเมตสฺส    ปาปกสฺส
วิวาทมูลสฺส อายตึ อนวสฺสโว โหติ ฯ
     [๓๑๙]  ฉ  ธาตุโย  ปฐวีธาตุ  อาโปธาตุ  เตโชธาตุ  วาโยธาตุ
อากาสธาตุ วิญฺญาณธาตุ ฯ
     [๓๒๐]  ฉ  นิสฺสารณียา  ธาตุโย  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  เอวํ  วเทยฺย
เมตฺตา   หิ   โข   เม   เจโตวิมุตฺติ   ภาวิตา   พหุลีกตา  ยานีกตา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อาธานคาหี ฯ   ม. ยุ. ปิสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ
วตฺถุกตา    อนุฏฺฐิตา    ปริจิตา   สุสมารทฺธา   อถ   จ   ปน   เม
พฺยาปาโท  จิตฺตํ  ปริยาทาย  ติฏฺฐตีติ  ฯ  โส  มา  เหวนฺติสฺส  วจนีโย
มา   อายสฺมา   เอวํ   อวจ   มา  ภควนฺตํ  อพฺภาจิกฺขิ  น  หิ  สาธุ
ภควโต   อพฺภกฺขานํ   น   หิ   ภควา  เอวํ  วเทยฺย  ฯ  อฏฺฐานเมตํ
อาวุโส   อนวกาโส  ยํ  เมตฺตาย  เจโตวิมุตฺติยา  ภาวิตาย  พหุลีกตาย
ยานีกตาย    วตฺถุกตาย    อนุฏฺฐิตาย   ปริจิตาย   สุสมารทฺธาย   อถ
จ   ปนสฺส   พฺยาปาโท   จิตฺตํ   ปริยาทาย  ฐสฺสตีติ  ๑-  เนตํ  ฐานํ
วิชฺชติ   ฯ   นิสฺสรณํ   เหตํ   อาวุโส   พฺยาปาทสฺส   ยทิทํ   เมตฺตา
เจโตวิมุตฺติ ๒- ฯ
     {๓๒๐.๑}  อิธ  ปนาวุโส  ภิกฺขุ  เอวํ  วเทยฺย  กรุณา หิ โข เม
เจโตวิมุตฺติ    ภาวิตา    พหุลีกตา    ยานีกตา   วตฺถุกตา   อนุฏฺฐิตา
ปริจิตา   สุสมารทฺธา   อถ   จ   ปน  เม  วิเหสา  จิตฺตํ  ปริยาทาย
ติฏฺฐตีติ   ฯ  โส  มา  เหวนฺติสฺส  วจนีโย  มา  อายสฺมา  เอวํ  อวจ
มา   ภควนฺตํ   อพฺภาจิกฺขิ   น   หิ   สาธุ   ภควโต   อพฺภกฺขานํ  น
หิ   ภควา   เอวํ   วเทยฺย   ฯ  อฏฺฐานเมตํ  อาวุโส  อนวกาโส  ยํ
กรุณาย     เจโตวิมุตฺติยา     ภาวิตาย     พหุลีกตาย     ยานีกตาย
วตฺถุกตาย    อนุฏฺฐิตาย   ปริจิตาย   สุสมารทฺธาย   อถ   จ   ปนสฺส
วิเหสา   จิตฺตํ   ปริยาทาย   ฐสฺสตีติ   ๑-   เนตํ   ฐานํ  วิชฺชติ  ฯ
นิสฺสรณํ เหตํ อาวุโส วิเหสาย ยทิทํ กรุณา เจโตวิมุตฺติ ๒- ฯ
     {๓๒๐.๒}  อิธ ปนาวุโส ภิกฺขุ เอวํ วเทยฺย มุทิตา หิ โข เม เจโตวิมุตฺติ ภาวิตา
พหุลีกตา  ยานีกตา  วตฺถุกตา  อนุฏฺฐิตา  ปริจิตา  สุสมารทฺธา อถ จ ปน
@เชิงอรรถ:  ม. อิติสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ   เจโตวิมุตฺตีติ ฯ
เม  อรติ  จิตฺตํ  ปริยาทาย  ติฏฺฐตีติ  ฯ  โส  มา  เหวนฺติสฺส  วจนีโย
มา   อายสฺมา   เอวํ   อวจ   มา  ภควนฺตํ  อพฺภาจิกฺขิ  น  หิ  สาธุ
ภควโต   อพฺภกฺขานํ   น   หิ   ภควา  เอวํ  วเทยฺย  ฯ  อฏฺฐานเมตํ
อาวุโส   อนวกาโส   ยํ  มุทิตาย  เจโตวิมุตฺติยา  ภาวิตาย  พหุลีกตาย
ยานีกตาย     วตฺถุกตาย     อนุฏฺฐิตาย     ปริจิตาย    สุสมารทฺธาย
อถ  จ  ปนสฺส  อรติ  จิตฺตํ  ปริยาทาย  ฐสฺสตีติ ๑- เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
นิสฺสรณํ เหตํ อาวุโส อรติยา ยทิทํ มุทิตา เจโตวิมุตฺติ ๒- ฯ
     {๓๒๐.๓}  อิธ  ปนาวุโส  ภิกฺขุ  เอวํ  วเทยฺย  อุเปกฺขา  หิ โข
เม   เจโตวิมุตฺติ   ภาวิตา   พหุลีกตา   ยานีกตา  วตฺถุกตา  อนุฏฺฐิตา
ปริจิตา   สุสมารทฺธา   อถ   จ   ปน   เม  ราโค  จิตฺตํ  ปริยาทาย
ติฏฺฐตีติ   ฯ   โส   มา   เหวนฺติสฺส   วจนีโย   มา  อายสฺมา  เอวํ
อวจ   มา   ภควนฺตํ   อพฺภาจิกฺขิ   น   หิ  สาธุ  ภควโต  อพฺภกฺขานํ
น   หิ   ภควา   เอวํ   วเทยฺย  ฯ  อฏฺฐานเมตํ  อาวุโส  อนวกาโส
ยํ    อุเปกฺขาย    เจโตวิมุตฺติยา   ภาวิตาย   พหุลีกตาย   ยานีกตาย
วตฺถุกตาย   อนุฏฺฐิตาย  ปริจิตาย  สุสมารทฺธาย  อถ  จ  ปนสฺส  ราโค
จิตฺตํ   ปริยาทาย  ฐสฺสตีติ  ๑-  เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ  ฯ  นิสฺสรณํ  เหตํ
อาวุโส ราคสฺส ยทิทํ อุเปกฺขา เจโตวิมุตฺติ ๒- ฯ
     {๓๒๐.๔}  อิธ  ปนาวุโส  ภิกฺขุ  เอวํ วเทยฺย อนิมิตฺตา หิ โข เม
เจโตวิมุตฺติ   ภาวิตา  พหุลีกตา  ยานีกตา  วตฺถุกตา  อนุฏฺฐิตา  ปริจิตา
สุสมารทฺธา  อถ  จ  ปน  เม  นิมิตฺตานุสาริ  วิญฺญาณํ  โหตีติ ฯ โส มา
@เชิงอรรถ:  ม. อิติสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ   ม. เจโตวิมุตฺตีติ ฯ
เหวนฺติสฺส    วจนีโย   มา   อายสฺมา   เอวํ   อวจ   มา   ภควนฺตํ
อพฺภาจิกฺขิ   น   หิ   สาธุ   ภควโต  อพฺภกฺขานํ  น  หิ  ภควา  เอวํ
วเทยฺย    ฯ    อฏฺฐานเมตํ    อาวุโส   อนวกาโส   ยํ   อนิมิตฺตาย
เจโตวิมุตฺติยา     ภาวิตาย     พหุลีกตาย    ยานีกตาย    วตฺถุกตาย
อนุฏฺฐิตาย   ปริจิตาย   สุสมารทฺธาย   อถ   จ   ปนสฺส  นิมิตฺตานุสาริ
วิญฺญาณํ  ภวิสฺสตีติ  ๑-  เนตํ  ฐานํ  วิชฺชติ  ฯ  นิสฺสรณํ  เหตํ  อาวุโส
สพฺพนิมิตฺตานํ ยทิทํ อนิมิตฺตา เจโตวิมุตฺติ ๒- ฯ
     {๓๒๐.๕}  อิธ  ปนาวุโส  ภิกฺขุ  เอวํ  วเทยฺย  อสฺมีติ  โข  เม
วิคเต   ๓-   อยมหมสฺมีติ   น   สมนุปสฺสามิ   ฯ   อถ  จ  ปน  เม
วิจิกิจฺฉากถงฺกถาสลฺลํ    จิตฺตํ    ปริยาทาย   ติฏฺฐตีติ   ฯ   โส   มา
เหวนฺติสฺส    วจนีโย   มา   อายสฺมา   เอวํ   อวจ   มา   ภควนฺตํ
อพฺภาจิกฺขิ   น   หิ   สาธุ   ภควโต  อพฺภกฺขานํ  น  หิ  ภควา  เอวํ
วเทยฺย   ฯ   อฏฺฐานเมตํ   อาวุโส   อนวกาโส   ยํ   อสฺมีติ  วิคเต
อยมหมสฺมีติ   จ   อสมนุปสฺสโต   อถ  จ  ปนสฺส  วิจิกิจฺฉากถงฺกถาสลฺลํ
จิตฺตํ   ปริยาทาย   ฐสฺสตีติ   ๑-   เนตํ   ฐานํ   วิชฺชติ  ฯ  นิสฺสรณํ
เหตํ     อาวุโส    วิจิกิจฺฉากถงฺกถาสลฺลสฺส    ยทิทํ    อสฺมีติ    ๔-
มานสมุคฺฆาโต ฯ
     [๓๒๑]  ฉ     อนุตฺตริยานิ    ทสฺสนานุตฺตริยํ    สวนานุตฺตริยํ
ลาภานุตฺตริยํ สิกฺขานุตฺตริยํ ปาริจริยานุตฺตริยํ อนุสฺสตานุตฺตริยํ ฯ
     [๓๒๒]  ฉ     อนุสฺสติฏฺฐานานิ    พุทฺธานุสฺสติ    ธมฺมานุสฺสติ
สงฺฆานุสฺสติ สีลานุสฺสติ จาคานุสฺสติ เทวตานุสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. อิติสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ   ม. เจโตวิมุตฺตีติ ฯ  ม. วิคตํ ฯ ยุ. วิฆาตํ ฯ
@ ม. ยทิทํ อสฺมิมานสมุคฺฆาโตติ ฯ
     [๓๒๓]  ฉ  สตตวิหารา  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  จกฺขุนา  รูปํ ทิสฺวา เนว
สุมโน  โหติ  น  ทุมฺมโน  อุเปกฺขโก  จ  ๑-  วิหรติ สโต สมฺปชาโน ฯ
โสเตน  สทฺทํ  สุตฺวา  ฯเปฯ  ฆาเนน  คนฺธํ  ฆายิตฺวา  ฯเปฯ  ชิวฺหาย
รสํ  สายิตฺวา  ฯเปฯ  กาเยน  โผฏฺฐพฺพํ  ผุสิตฺวา  ฯเปฯ  มนสา  ธมฺมํ
วิญฺญาย  เนว  สุมโน  โหติ  น  ทุมฺมโน  อุเปกฺขโก  จ ๑- วิหรติ สโต
สมฺปชาโน ฯ
     [๓๒๔]  ฉฬาภิชาติโย  อิธาวุโส  เอกจฺโจ  กณฺหาภิชาติโก  สมาโน
กณฺหํ   ธมฺมํ   อภิชายติ   ฯ   อิธาวุโส  ๒-  เอกจฺโจ  กณฺหาภิชาติโก
สมาโน   สุกฺกํ  ธมฺมํ  อภิชายติ  ฯ  อิธาวุโส  เอกจฺโจ  กณฺหาภิชาติโก
สมาโน   อกณฺหํ   อสุกฺกํ   นิพฺพานํ   อภิชายติ  ฯ  อิธาวุโส  เอกจฺโจ
สุกฺกาภิชาติโก   สมาโน  สุกฺกํ  ธมฺมํ  อภิชายติ  ฯ  อิธาวุโส  เอกจฺโจ
สุกฺกาภิชาติโก   สมาโน  กณฺหํ  ธมฺมํ  อภิชายติ  ฯ  อิธาวุโส  เอกจฺโจ
สุกฺกาภิชาติโก สมาโน อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติ ฯ
     [๓๒๕]  ฉ    นิพฺเพธภาคิยสญฺญา   ๓-   อนิจฺจสญฺญา   อนิจฺเจ
ทุกฺขสญฺญา     ทุกฺเข     อนตฺตสญฺญา     ปหานสญฺญา     วิราคสญฺญา
นิโรธสญฺญา  ฯ  อิเม  โข  อาวุโส เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    ฉ    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา    ตตฺถ    สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ ฯเปฯ อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
                   สงฺคีติยจฺฉกฺกํ นิฏฺฐิตํ ๔-
     [๓๒๖]  อตฺถิ   โข   อาวุโส   เตน  ภควตา  ชานตา  ปสฺสตา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. จสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ  ม. อิธ ปนาวุโส ฯ  ม. ...ภาคิยา สญฺญา ฯ
@ ม. ยุ. อิทํ ปาฐทฺวยํ น ทิสฺสติ ฯ
อรหตา   สมฺมาสมฺพุทฺเธน  สตฺต  ธมฺมา  สมฺมทกฺขาตา  ตตฺถ  สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ   ฯเปฯ   อตฺถาย  หิตาย  สุขาย  เทวมนุสฺสานํ  ฯ  กตเม
สตฺต   ฯ  สตฺต  อริยธนานิ  ๑-  สทฺธาธนํ  สีลธนํ  หิริธนํ  โอตฺตปฺปธนํ
สุตธนํ จาคธนํ ปญฺญาธนํ ฯ
     [๓๒๗]  สตฺต   โพชฺฌงฺคา  สติสมฺโพชฺฌงฺโค  ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค
วิริยสมฺโพชฺฌงฺโค         ปีติสมฺโพชฺฌงฺโค         ปสฺสทฺธิสมฺโพชฺฌงฺโค
สมาธิสมฺโพชฺฌงฺโค อุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺโค ฯ
     [๓๒๘]  สตฺต    สมาธิปริกฺขารา    สมฺมาทิฏฺฐิ   สมฺมาสงฺกปฺโป
สมฺมาวาจา สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ ฯ
     [๓๒๙]  สตฺต   อสทฺธมฺมา   อิธาวุโส   ภิกฺขุ   อสฺสทฺโธ   โหติ
อหิริโก   โหติ   อโนตฺตปฺปี   โหติ   อปฺปสฺสุโต   โหติ   กุสีโต  โหติ
มุฏฺฐสฺสติ โหติ ทุปฺปญฺโญ โหติ ฯ
     [๓๓๐]  สตฺต   สทฺธมฺมา   อิธาวุโส  ภิกฺขุ  สทฺโธ  โหติ  หิริมา
โหติ    โอตฺตปฺปี    โหติ    พหุสฺสุโต    โหติ   อารทฺธวิริโย   โหติ
อุปฏฺฐิตสฺสติ โหติ ปญฺญวา โหติ ฯ
     [๓๓๑]  สตฺต   สปฺปุริสธมฺมา   อิธาวุโส   ภิกฺขุ   ธมฺมญฺญู   จ
โหติ    อตฺถญฺญู    จ    อตฺตญฺญู    จ   มตฺตญฺญู   จ   กาลญฺญู   จ
ปริสญฺญู จ ปุคฺคลญฺญู จ ฯ
     [๓๓๒]  สตฺต   นิทฺทสวตฺถูนิ   อิธาวุโส   ภิกฺขุ   สิกฺขาสมาทาเน
ติพฺพจฺฉนฺโท  โหติ  อายติญฺจ  สิกฺขาสมาทาเน  อวิคตเปโม  ธมฺมนิสนฺติยา
@เชิงอรรถ:  ยุ. ธนานิ ฯ
ติพฺพจฺฉนฺโท      โหติ     อายติญฺจ     ธมฺมนิสนฺติยา     อวิคตเปโม
อิจฺฉาวินเย   ติพฺพจฺฉนฺโท   โหติ   อายติญฺจ   อิจฺฉาวินเย  อวิคตเปโม
ปฏิสลฺลาเน   ติพฺพจฺฉนฺโท   โหติ   อายติญฺจ   ปฏิสลฺลาเน  อวิคตเปโม
วิริยารมฺเภ   ติพฺพจฺฉนฺโท   โหติ   อายติญฺจ   วิริยารมฺเภ  อวิคตเปโม
สติเนปกฺเก   ติพฺพจฺฉนฺโท   โหติ   อายติญฺจ   สติเนปกฺเก  อวิคตเปโม
ทิฏฺฐิปฏิเวเธ ติพฺพจฺฉนฺโท โหติ อายติญฺจ ทิฏฺฐิปฏิเวเธ อวิคตเปโม ฯ
     [๓๓๓]  สตฺต   สญฺญา   อนิจฺจสญฺญา   อนตฺตสญฺญา   อสุภสญฺญา
อาทีนวสญฺญา ปหานสญฺญา วิราคสญฺญา นิโรธสญฺญา ฯ
     [๓๓๔]  สตฺต   พลานิ   สทฺธาพลํ   วิริยพลํ  หิริพลํ  โอตฺตปฺปพลํ
สติพลํ สมาธิพลํ ปญฺญาพลํ ฯ
     [๓๓๕]  สตฺต   วิญฺญาณฏฺฐิติโย   สนฺตาวุโส  สตฺตา  นานตฺตกายา
นานตฺตสญฺญิโน   เสยฺยถาปิ   มนุสฺสา   เอกจฺเจ   จ  เทวา  เอกจฺเจ
จ   วินิปาติกา   อยํ   ปฐมา   วิญฺญาณฏฺฐิติ   ฯ   สนฺตาวุโส   สตฺตา
นานตฺตกายา    เอกตฺตสญฺญิโน    เสยฺยถาปิ    เทวา    พฺรหฺมกายิกา
ปฐมาภินิพฺพตฺตา   อยํ   ทุติยา   วิญฺญาณฏฺฐิติ   ฯ   สนฺตาวุโส   สตฺตา
เอกตฺตกายา  นานตฺตสญฺญิโน  เสยฺยถาปิ  เทวา  อาภสฺสรา  อยํ  ตติยา
วิญฺญาณฏฺฐิติ    ฯ   สนฺตาวุโส   สตฺตา   เอกตฺตกายา   เอกตฺตสญฺญิโน
เสยฺยถาปิ    เทวา    สุภกิณฺหา    อยํ    จตุตฺถา   วิญฺญาณฏฺฐิติ   ฯ
สนฺตาวุโส    สตฺตา    สพฺพโส   รูปสญฺญาณํ   สมติกฺกมา   ปฏิฆสญฺญานํ
อตฺถงฺคมา         นานตฺตสญฺญานํ        อมนสิการา        อนนฺโต
อากาโสติ    อากาสานญฺจายตนูปคา    อยํ   ปญฺจมี   วิญฺญาณฏฺฐิติ   ฯ
สนฺตาวุโส   สตฺตา   สพฺพโส   อากาสานญฺจายตนํ   สมติกฺกมฺม   อนนฺตํ
วิญฺญาณนฺติ    วิญฺญาณญฺจายตนูปคา    อยํ    ฉฏฺฐี    วิญฺญาณฏฺฐิติ    ฯ
สนฺตาวุโส    สตฺตา    สพฺพโส    วิญฺญาณญฺจายตนํ   สมติกฺกมฺม   นตฺถิ
กิญฺจีติ อากิญฺจญฺญายตนูปคา อยํ สตฺตมี วิญฺญาณฏฺฐิติ ฯ
     [๓๓๖]  สตฺต     ปุคฺคลา    ทกฺขิเณยฺยา    อุภโตภาควิมุตฺโต
ปญฺญาวิมุตฺโต      กายสกฺขิ     ๑-     ทิฏฺฐิปฺปตฺโต     สทฺธาวิมุตฺโต
ธมฺมานุสารี สทฺธานุสารี ฯ
     [๓๓๗]  สตฺต  อนุสยา  กามราคานุสโย  ปฏิฆานุสโย  ทิฏฺฐานุสโย
วิจิกิจฺฉานุสโย มานานุสโย ภวราคานุสโย อวิชฺชานุสโย ฯ
     [๓๓๘]  สตฺต    สญฺโญชนานิ    กามสญฺโญชนํ    ปฏิฆสญฺโญชนํ
ทิฏฺฐิสญฺโญชนํ     วิจิกิจฺฉาสญฺโญชนํ     มานสญฺโญชนํ    ภวราคสญฺโญชนํ
อวิชฺชาสญฺโญชนํ ฯ
     [๓๓๙]  สตฺต    อธิกรณสมถา    อุปฺปนฺนุปฺปนฺนานํ    อธิกรณานํ
สมถาย    วูปสมาย    สมฺมุขาวินโย   ทาตพฺโพ   สติวินโย   ทาตพฺโพ
อมูฬฺหวินโย     ทาตพฺโพ     ปฏิญฺญาย     กาเรตพฺพํ     เยภุยฺยสิกา
ตสฺสปาปิยสิกา   ติณวตฺถารโก   ฯ   อิเม  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา
ชานตา   ปสฺสตา  อรหตา  สมฺมาสมฺพุทฺเธน  สตฺต  ธมฺมา  สมฺมทกฺขาตา
ตตฺถ    สพฺเพเหว    สงฺคายิตพฺพํ   ฯเปฯ   อตฺถาย   หิตาย   สุขาย
เทวมนุสฺสานํ ฯ
                  สงฺคีติยสตฺตกํ นิฏฺฐิตํ ๒-@เชิงอรรถ:  ยุ. กายสกฺขี ฯ  ม. ทุติยภาณวาโร นิฏฺฐิโต ฯ ยุ. ทุติยกภาณวารํ ฯ
     [๓๔๐]  อตฺถิ  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    อฏฺฐ    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ   ฯเปฯ   อตฺถาย  หิตาย  สุขาย  เทวมนุสฺสานํ  ฯ  กตเม
อฏฺฐ   ฯ   อฏฺฐ   มิจฺฉตฺตา   มิจฺฉาทิฏฺฐิ   มิจฺฉาสงฺกปฺโป  มิจฺฉาวาจา
มิจฺฉากมฺมนฺโต       มิจฺฉาอาชีโว       มิจฺฉาวายาโม      มิจฺฉาสติ
มิจฺฉาสมาธิ ฯ
     [๓๔๑]  อฏฺฐ   สมฺมตฺตา  สมฺมาทิฏฺฐิ  สมฺมาสงฺกปฺโป  สมฺมาวาจา
สมฺมากมฺมนฺโต สมฺมาอาชีโว สมฺมาวายาโม สมฺมาสติ สมฺมาสมาธิ ฯ
     [๓๔๒]  อฏฺฐ ปุคฺคลา ทกฺขิเณยฺยา โสตาปนฺโน โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย
ปฏิปนฺโน    สกทาคามี   สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยาย   ปฏิปนฺโน   อนาคามี
อนาคามิผลสจฺฉิกิริยาย    ปฏิปนฺโน    อรหา   อรหตฺตสจฺฉิกิริยาย   ๑-
ปฏิปนฺโน ฯ
     [๓๔๓]  อฏฺฐ  กุสีตวตฺถูนิ  อิธาวุโส  ภิกฺขุนา  กมฺมํ  กาตพฺพํ  ๒-
โหติ  ตสฺส  เอวํ  โหติ  กมฺมํ  โข  เม  กาตพฺพํ  ภวิสฺสติ กมฺมํ โข ปน
เม  กโรนฺตสฺส  กาโย  กิลมิสฺสติ  หนฺทาหํ  นิปชฺชามีติ  ฯ  โส  นิปชฺชติ
น    วิริยํ    อารภติ    อปฺปตฺตสฺส   ปตฺติยา   อนธิคตสฺส   อธิคมาย
อสจฺฉิกตสฺส สจฺฉิกิริยาย อิทํ ปฐมํ กุสีตวตฺถุ ๓- ฯ
     {๓๔๓.๑}   ปุน   จปรํ   อาวุโส   ภิกฺขุนา   กมฺมํ   กตํ  โหติ
ตสฺส   เอวํ   โหติ   อหํ   โข   กมฺมํ   อกาสึ  กมฺมํ  โข  ปน  เม
@เชิงอรรถ:  ยุ. อรหตฺตาย ฯ  ยุ. กตฺตพฺพํ ฯ  ยุ. กุสีตวตฺถุํ ฯ
กโรนฺตสฺส   กาโย   กิลนฺโต   หนฺทาหํ   นิปชฺชามีติ   ฯ  โส  นิปชฺชติ
น วิริยํ อารภติ ... อิทํ ทุติยํ กุสีตวตฺถุ ฯ
     {๓๔๓.๒}   ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุนา  มคฺโค  คนฺตพฺโพ  โหติ
ตสฺส  เอวํ  โหติ  มคฺโค  โข  เม  คนฺตพฺโพ  ภวิสฺสติ มคฺคํ โข ปน เม
คจฺฉนฺตสฺส   กาโย   กิลมิสฺสติ   หนฺทาหํ   นิปชฺชามีติ  ฯ  โส  นิปชฺชติ
น วิริยํ อารภติ ... อิทํ ตติยํ กุสีตวตฺถุ ฯ
     {๓๔๓.๓}  ปุน  จปรํ  อาวุโส ภิกฺขุนา มคฺโค คโต โหติ ตสฺส เอวํ
โหติ  อหํ  โข  มคฺคํ  อคมาสึ มคฺคํ โข ปน เม คจฺฉนฺตสฺส กาโย กิลนฺโต
หนฺทาหํ  นิปชฺชามีติ  ฯ  โส  นิปชฺชติ  น  วิริยํ  อารภติ ... อิทํ จตุตฺถํ
กุสีตวตฺถุ ฯ
     {๓๔๓.๔}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  คามํ  วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย
จรนฺโต   น   ลภติ   ลูขสฺส   วา   ปณีตสฺส  วา  โภชนสฺส  ยาวทตฺถํ
ปาริปูรึ   ตสฺส   เอวํ  โหติ  อหํ  โข  คามํ  วา  นิคมํ  วา  ปิณฺฑาย
จรนฺโต   นาลตฺถํ   ลูขสฺส   วา   ปณีตสฺส   วา   โภชนสฺส  ยาวทตฺถํ
ปาริปูรึ  ตสฺส  เม  กาโย  กิลนฺโต  อกมฺมญฺโญ  หนฺทาหํ  นิปชฺชามีติ  ฯ
โส นิปชฺชติ น วิริยํ อารภติ ... อิทํ ปญฺจมํ กุสีตวตฺถุ ฯ
     {๓๔๓.๕}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  คามํ  วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย
จรนฺโต    ลภติ   ลูขสฺส   วา   ปณีตสฺส   วา   โภชนสฺส   ยาวทตฺถํ
ปาริปูรึ   ตสฺส   เอวํ  โหติ  อหํ  โข  คามํ  วา  นิคมํ  วา  ปิณฺฑาย
จรนฺโต   อลตฺถํ   ลูขสฺส   วา   ปณีตสฺส   วา   โภชนสฺส   ยาวทตฺถํ
ปาริปูรึ    ตสฺส    เม    กาโย    ครุโก    อกมฺมญฺโญ    มาสาจิตํ
มญฺเญ   หนฺทาหํ  นิปชฺชามีติ  ฯ  โส  นิปชฺชติ  น  วิริยํ  อารภติ  ...
อิทํ ฉฏฺฐํ กุสีตวตฺถุ ฯ
     {๓๔๓.๖}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุโน อุปฺปนฺโน โหติ อปฺปมตฺตโก
อาพาโธ  ตสฺส  เอวํ โหติ อุปฺปนฺโน โข เม อยํ ๑- อปฺปมตฺตโก อาพาโธ
อตฺถิ   กปฺโป  นิปชฺชิตุํ  หนฺทาหํ  นิปชฺชามีติ  ฯ  โส  นิปชฺชติ  น  วิริยํ
อารภติ  ...  อิทํ  สตฺตมํ  กุสีตวตฺถุ  ฯ  ปุน จปรํ อาวุโส ภิกฺขุ คิลานา
วุฏฺฐิโต  โหติ  อจิรวุฏฺฐิโต  เคลญฺญา  ตสฺส  เอวํ  โหติ อหํ โข คิลานา
วุฏฺฐิโต   อจิรวุฏฺฐิโต  เคลญฺญา  ตสฺส  เม  กาโย  ทุพฺพโล  อกมฺมญฺโญ
หนฺทาหํ   นิปชฺชามีติ   ฯ   โส  นิปชฺชติ  น  วิริยํ  อารภติ  อปฺปตฺตสฺส
ปตฺติยา    อนธิคตสฺส    อธิคมาย    อสจฺฉิกตสฺส    สจฺฉิกิริยาย   อิทํ
อฏฺฐมํ กุสีตวตฺถุ ฯ
     [๓๔๔]  อฏฺฐ   อารพฺภวตฺถูนิ   อิธาวุโส  ภิกฺขุนา  กมฺมํ  กาตพฺพํ
โหติ  ตสฺส  เอวํ  โหติ  กมฺมํ  โข เม กาตพฺพํ ภวิสฺสติ กมฺมํ โข ปน ๒-
กโรนฺเตน  น  สุกรํ  พุทฺธานํ  สาสนํ  มนสิกาตุํ  หนฺทาหํ  วิริยํ อารภามิ
อปฺปตฺตสฺส  ปตฺติยา  อนธิคตสฺส  อธิคมาย  อสจฺฉิกตสฺส  สจฺฉิกิริยายาติ ฯ
โส    วิริยํ    อารภติ   อปฺปตฺตสฺส   ปตฺติยา   อนธิคตสฺส   อธิคมาย
อสจฺฉิกตสฺส สจฺฉิกิริยาย อิทํ ปฐมํ อารพฺภวตฺถุ ๓- ฯ
     {๓๔๔.๑}   ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุนา  กมฺมํ  กตํ  โหติ  ตสฺส
เอวํ  โหติ  อหํ  โข  กมฺมํ  อกาสึ  กมฺมํ  โข  ปนาหํ กโรนฺโต นาสกฺขึ
พุทฺธานํ    สาสนํ    มนสิกาตุํ    หนฺทาหํ    วิริยํ   อารภามิ   ฯเปฯ
@เชิงอรรถ:  ยุ. อยํ น ทิสฺสติ ฯ  ม. ยุ. ปน เม ฯ  ยุ. อารพฺภวตฺถุํ ฯ
โส  วิริยํ  อารภติ  ...  อิทํ  ทุติยํ อารพฺภวตฺถุ ๑- ฯ ปุน จปรํ อาวุโส
ภิกฺขุนา   มคฺโค   คนฺตพฺโพ   โหติ   ตสฺส   เอวํ   โหติ  มคฺโค  โข
เม   คนฺตพฺโพ   ภวิสฺสติ   มคฺคํ   โข  ปน  ๒-  คจฺฉนฺเตน  น  สุกรํ
พุทฺธานํ   สาสนํ   มนสิกาตุํ   หนฺทาหํ   วิริยํ   อารภามิ   ฯเปฯ  โส
วิริยํ อารภติ ... อิทํ ตติยํ อารพฺภวตฺถุ ฯ
     {๓๔๔.๒}  ปุน  จปรํ  อาวุโส ภิกฺขุนา มคฺโค คโต โหติ ตสฺส เอวํ
โหติ  อหํ  โข  มคฺคํ  อคมาสึ  มคฺคํ โข ปนาหํ คจฺฉนฺโต นาสกฺขึ พุทฺธานํ
สาสนํ  มนสิกาตุํ  หนฺทาหํ  วิริยํ  อารภามิ  ฯเปฯ โส วิริยํ อารภติ ...
อิทํ จตุตฺถํ อารพฺภวตฺถุ ฯ
     {๓๔๔.๓}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  คามํ  วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย
จรนฺโต  น  ลภติ  ลูขสฺส  วา  ปณีตสฺส  วา  โภชนสฺส ยาวทตฺถํ ปาริปูรึ
ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  คามํ  วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย จรนฺโต นาลตฺถํ
ลูขสฺส  วา  ปณีตสฺส  วา  โภชนสฺส  ยาวทตฺถํ  ปาริปูรึ  ตสฺส เม กาโย
ลหุโก  กมฺมญฺโญ  หนฺทาหํ  วิริยํ  อารภามิ  ฯเปฯ โส วิริยํ อารภติ ...
อิทํ ปญฺจมํ อารพฺภวตฺถุ ฯ
     {๓๔๔.๔}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  คามํ  วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย
จรนฺโต   ลภติ  ลูขสฺส  วา  ปณีตสฺส  วา  โภชนสฺส  ยาวทตฺถํ  ปาริปูรึ
ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  คามํ  วา  นิคมํ วา ปิณฺฑาย จรนฺโต อลตฺถํ
ลูขสฺส  วา  ปณีตสฺส  วา  โภชนสฺส  ยาวทตฺถํ  ปาริปูรึ  ตสฺส เม กาโย
พลวา  กมฺมญฺโญ  หนฺทาหํ  วิริยํ  อารภามิ  ฯเปฯ โส วิริยํ อารภติ ...
อิทํ ฉฏฺฐํ อารพฺภวตฺถุ ฯ
@เชิงอรรถ:  ยุ. อารพฺภวตฺถุํ ฯ  ม. ยุ. ปน เม ฯ
     {๓๔๔.๕}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุโน อุปฺปนฺโน โหติ อปฺปมตฺตโก
อาพาโธ   ตสฺส   เอวํ   โหติ   อุปฺปนฺโน  โข  เม  อยํ  อปฺปมตฺตโก
อาพาโธ  ฐานํ  โข  ปเนตํ  วิชฺชติ  ยํ  เม  อาพาโธ  ปวฑฺเฒยฺย  ๑-
หนฺทาหํ  วิริยํ  อารภามิ  ฯเปฯ  โส  วิริยํ  อารภติ  ...  อิทํ  สตฺตมํ
อารพฺภวตฺถุ ฯ
     {๓๔๔.๖}   ปุน   จปรํ   อาวุโส  ภิกฺขุ  คิลานา  วุฏฺฐิโต  โหติ
อจิรวุฏฺฐิโต   เคลญฺญา   ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  คิลานา  วุฏฺฐิโต
อจิรวุฏฺฐิโต   เคลญฺญา   ฐานํ   โข  ปเนตํ  วิชฺชติ  ยํ  เม  อาพาโธ
ปจฺจุทาวตฺเตยฺย    หนฺทาหํ    วิริยํ    อารภามิ   อปฺปตฺตสฺส   ปตฺติยา
อนธิคตสฺส   อธิคมาย   อสจฺฉิกตสฺส   สจฺฉิกิริยายาติ   ฯ   โส   วิริยํ
อารภติ    อปฺปตฺตสฺส    ปตฺติยา   อนธิคตสฺส   อธิคมาย   อสจฺฉิกตสฺส
สจฺฉิกิริยาย อิทํ อฏฺฐมํ อารพฺภวตฺถุ ฯ
     [๓๔๕]  อฏฺฐ   ทานวตฺถูนิ   อาสชฺช   ทานํ   เทติ  ภยา  ทานํ
เทติ   อทาสิ  เมติ  ทานํ  เทติ  ทสฺสติ  เมติ  ทานํ  เทติ  สาธุ  ๒-
ทานนฺติ   ทานํ   เทติ   อหํ   ปจามิ   อิเม   น   ปจนฺติ   นารหามิ
ปจนฺโต   อปจนฺตานํ   ทานํ   น   ทาตุนฺติ  ๓-  ทานํ  เทติ  อิทํ  เม
ทานํ    ททโต    กลฺยาโณ   กิตฺติสทฺโท   อพฺภุคฺคจฺฉตีติ   ทานํ   เทติ
จิตฺตาลงฺการจิตฺตปริกฺขารตฺถํ ทานํ เทติ ฯ
     [๓๔๖]  อฏฺฐ  ทานูปปตฺติโย  ๔-  อิธาวุโส  เอกจฺโจ  ทานํ  เทติ
สมณสฺส   วา   พฺราหฺมณสฺส  วา  อนฺนํ  ปานํ  วตฺถํ  ยานํ  มาลาคนฺธ-
วิเลปนํ   เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ  โส  ยํ  เทติ  ตํ  ปจฺจาสึสติ  ๕-  โส
@เชิงอรรถ:  ยุ. วฑฺเฒยฺย ฯ  ม. ยุ. สาหุ ฯ  ยุ. อทาตุนฺติ ฯ  ม. ทานูปปตฺติโย ฯ
@ทานุปฺปตฺติโย ฯ  ม. ปจฺจาสีสติ ฯ
ปสฺสติ   ขตฺติยมหาสาลํ   วา   พฺราหฺมณมหาสาลํ   วา   คหปติมหาสาลํ
วา    ปญฺจหิ   กามคุเณหิ   สมปฺปิตํ   สมงฺคิภูตํ   ปริจารยมานํ   ตสฺส
เอวํ  โหติ  อโห  วตาหํ  กายสฺส  เภทา  ปรํ  มรณา ขตฺติยมหาสาลานํ
วา    พฺราหฺมณมหาสาลานํ    วา    คหปติมหาสาลานํ   วา   สหพฺยตํ
อุปปชฺเชยฺยนฺติ   ๑-   ฯ   โส   ตํ   จิตฺตํ  ทหติ  ตํ  จิตฺตํ  อธิฏฺฐาติ
ตํ  จิตฺตํ  ภาเวติ  ฯ  ตสฺส  ตํ  จิตฺตํ  หีเน  วิมุตฺตํ  อุตฺตริอภาวิตํ  ๒-
ตตฺรูปปตฺติยา  สํวตฺตติ  ฯ  ตญฺจ  โข  สีลวโต  วทามิ  โน  ทุสฺสีลสฺส ฯ
อิชฺฌตาวุโส สีลวโต เจโตปณิธิ วิสุทฺธตฺตา ๓- ฯ
     {๓๔๖.๑}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  อิเธกจฺโจ  ทานํ เทติ สมณสฺส วา
พฺราหฺมณสฺส    วา    อนฺนํ    ปานํ   วตฺถํ   ยานํ   มาลาคนฺธวิเลปนํ
เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ   โส   ยํ   เทติ  ตํ  ปจฺจาสึสติ  ตสฺส  สุตํ  โหติ
จาตุมฺมหาราชิกา    เทวา    ทีฆายุกา    วณฺณวนฺโต   สุขพหุลาติ   ฯ
ตสฺส   เอวํ   โหติ   อโห   วตาหํ   กายสฺส   เภทา   ปรํ   มรณา
จาตุมฺมหาราชิกานํ    เทวานํ    สหพฺยตํ    อุปปชฺเชยฺยนฺติ    ๑-   ฯ
โส   ตํ   จิตฺตํ   ทหติ   ตํ  จิตฺตํ  อธิฏฺฐาติ  ตํ  จิตฺตํ  ภาเวติ  ตสฺส
ตํ   จิตฺตํ   หีเน  วิมุตฺตํ  อุตฺตริอภาวิตํ  ๒-  ตตฺรูปปตฺติยา  สํวตฺตติ  ฯ
ตญฺจ   โข   สีลวโต   วทามิ  โน  ทุสฺสีลสฺส  ฯ  อิชฺฌตาวุโส  สีลวโต
เจโตปณิธิ วิสุทฺธตฺตา ๓- ฯ
     {๓๔๖.๒}   ปุน  จปรํ  อาวุโส  อิเธกจฺโจ  ทานํ  เทติ  สมณสฺส
วา   พฺราหฺมณสฺส   วา   อนฺนํ   ปานํ   วตฺถํ  ยานํ  มาลาคนฺธวิเลปนํ
เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ   ฯ   โส   ยํ   เทติ   ตํ  ปจฺจาสึสติ  ตสฺส  สุตํ
โหติ    ตาวตึสา   เทวา   ฯเปฯ   ยามา   เทวา   ฯเปฯ   ตุสิตา
@เชิงอรรถ:  ยุ. อุปฺปชฺเชยฺยนฺติ ฯ  ยุ. อุตฺตรึ อภาวิตํ ฯ  ยุ. สุทฺธตฺตา ฯ
เทวา   ฯเปฯ   นิมฺมานรตี   เทวา   ฯเปฯ   ปรนิมฺมิตวสวตฺตี  เทวา
ทีฆายุกา   วณฺณวนฺโต   สุขพหุลาติ  ฯ  ตสฺส  เอวํ  โหติ  อโห  วตาหํ
กายสฺส   เภทา   ปรํ   มรณา   ปรนิมฺมิตวสวตฺตีนํ   เทวานํ   สหพฺยตํ
อุปปชฺเชยฺยนฺติ   ฯ  โส  ตํ  จิตฺตํ  ทหติ  ตํ  จิตฺตํ  อธิฏฺฐาติ  ตํ  จิตฺตํ
ภาเวติ   ตสฺส   ตํ   จิตฺตํ   หีเน  วิมุตฺตํ  อุตฺตริอภาวิตํ  ตตฺรุปปตฺติยา
สํวตฺตติ  ฯ  ตญฺจ  โข  สีลวโต  วทามิ  โน  ทุสฺสีลสฺส  ฯ  อิชฺฌตาวุโส
สีลวโต เจโตปณิธิ วิสุทฺธตฺตา ฯ
     {๓๔๖.๓}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  อิเธกจฺโจ  ทานํ เทติ สมณสฺส วา
พฺราหฺมณสฺส    วา    อนฺนํ    ปานํ   วตฺถํ   ยานํ   มาลาคนฺธวิเลปนํ
เสยฺยาวสถปทีเปยฺยํ   โส   ยํ   เทติ  ตํ  ปจฺจาสึสติ  ตสฺส  สุตํ  โหติ
พฺรหฺมกายิกา   เทวา   ทีฆายุกา   วณฺณวนฺโต   สุขพหุลาติ   ฯ   ตสฺส
เอวํ   โหติ  อโห  วตาหํ  กายสฺส  เภทา  ปรํ  มรณา  พฺรหฺมกายิกานํ
เทวานํ   สหพฺยตํ   อุปปชฺเชยฺยนฺติ   ฯ  โส  ตํ  จิตฺตํ  ทหติ  ตํ  จิตฺตํ
อธิฏฺฐาติ  ตํ  จิตฺตํ  ภาเวติ  ตสฺส  ตํ  จิตฺตํ  หีเน  วิมุตฺตํ อุตฺตริอภาวิตํ
ตตฺรุปปตฺติยา   สํวตฺตติ   ฯ  ตญฺจ  โข  สีลวโต  วทามิ  โน  ทุสฺสีลสฺส
วีตราคสฺส    โน   สราคสฺส   ฯ   อิชฺฌตาวุโส   สีลวโต   เจโตปณิธิ
วีตราคตฺตา ฯ
     [๓๔๗]  อฏฺฐ  โลกธมฺมา  ลาโภ  จ  อลาโภ  จ ยโส จ อยโส จ
นินฺทา จ ปสํสา จ สุขญฺจ ทุกฺขญฺจ ฯ
     [๓๔๘]  อฏฺฐ   ปริสา   ขตฺติยปริสา  พฺราหฺมณปริสา  คหปติปริสา
สมณปริสา   จาตุมฺมหาราชิกปริสา   ตาวตึสปริสา   นิมฺมานรติปริสา  ๑-
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. มารปริสา ฯ
พฺรหฺมปริสา ฯ
     [๓๔๙]  อฏฺฐ     อภิภายตนานิ     อชฺฌตฺตํรูปสญฺญี     เอโก
พหิทฺธารูปานิ    ปสฺสติ    ปริตฺตานิ   สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ   ตานิ   อภิภุยฺย
ชานามิ    ปสฺสามีติ   เอวํสญฺญี   โหติ   อิทํ   ปฐมํ   อภิภายตนํ   ฯ
อชฺฌตฺตํรูปสญฺญี     เอโก     พหิทฺธารูปานิ     ปสฺสติ     อปฺปมาณานิ
สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ   ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ   ปสฺสามีติ  เอวํสญฺญี  โหติ
อิทํ ทุติยํ อภิภายตนํ ฯ
     {๓๔๙.๑}    อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี    เอโก    พหิทฺธารูปานิ   ปสฺสติ
ปริตฺตานิ    สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ    ตานิ    อภิภุยฺย    ชานามิ   ปสฺสามีติ
เอวํสญฺญี โหติ อิทํ ตติยํ อภิภายตนํ ฯ
     {๓๔๙.๒}    อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี    เอโก    พหิทฺธารูปานิ   ปสฺสติ
อปฺปมาณานิ    สุวณฺณทุพฺพณฺณานิ    ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ   ปสฺสามีติ
เอวํสญฺญี โหติ อิทํ จตุตฺถํ อภิภายตนํ ฯ
     {๓๔๙.๓}    อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี    เอโก    พหิทฺธารูปานิ   ปสฺสติ
นีลานิ     นีลวณฺณานิ     นีลนิทสฺสนานิ     นีลนิภาสานิ     เสยฺยถาปิ
นาม    อุมฺมารปุปฺผํ    ๑-    นีลํ    นีลวณฺณํ   นีลนิทสฺสนํ   นีลนิภาสํ
เสยฺยถาปิ    วา   ปน   ตํ   วตฺถํ   พาราณเสยฺยกํ   อุภโตภาควิมฏฺฐํ
นีลํ    นีลวณฺณํ    นีลนิทสฺสนํ    นีลนิภาสํ   เอวเมว   อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี
เอโก    พหิทฺธารูปานิ    ปสฺสติ    นีลานิ   นีลวณฺณานิ   นีลนิทสฺสนานิ
นีลนิภาสานิ    ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ   ปสฺสามีติ   เอวํสญฺญี   โหติ
อิทํ ปญฺจมํ อภิภายตนํ ฯ
     {๓๔๙.๔}    อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี    เอโก    พหิทฺธารูปานิ   ปสฺสติ
ปีตานิ    ปีตวณฺณานิ    ปีตนิทสฺสนานิ   ปีตนิภาสานิ   เสยฺยถาปิ   นาม
@เชิงอรรถ:  ม. อุมาปุปฺผํ ฯ ยุ. อุมฺมาปุปฺผํ ฯ
กณฺณิการปุปฺผํ   ๑-  ปีตํ  ปีตวณฺณํ  ปีตนิทสฺสนํ  ปีตนิภาสํ  เสยฺยถาปิ  ๒-
วา   ปน   ตํ   วตฺถํ   พาราณเสยฺยกํ   อุภโตภาควิมฏฺฐํ  ปีตํ  ปีตวณฺณํ
ปีตนิทสฺสนํ      ปีตนิภาสํ     เอวเมว     อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี     เอโก
พหิทฺธารูปานิ      ปสฺสติ      ปีตานิ     ปีตวณฺณานิ     ปีตนิทสฺสนานิ
ปีตนิภาสานิ     ตานิ     อภิภุยฺย    ชานามิ    ปสฺสามีติ    เอวํสญฺญี
โหติ อิทํ ฉฏฺฐํ อภิภายตนํ ฯ
     {๓๔๙.๕}    อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี    เอโก    พหิทฺธารูปานิ   ปสฺสติ
โลหิตกานิ     โลหิตกวณฺณานิ     โลหิตกนิทสฺสนานิ     โลหิตกนิภาสานิ
เสยฺยถาปิ      นาม      พนฺธุชีวกปุปฺผํ      โลหิตกํ     โลหิตกวณฺณํ
โลหิตกนิทสฺสนํ   โลหิตกนิภาสํ   เสยฺยถาปิ   ๒-   วา   ปน  ตํ  วตฺถํ
พาราณเสยฺยกํ       อุภโตภาควิมฏฺฐํ       โลหิตกํ       โลหิตกวณฺณํ
โลหิตกนิทสฺสนํ    โลหิตกนิภาสํ    เอวเมว    อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี   เอโก
พหิทฺธารูปานิ    ปสฺสติ   โลหิตกานิ   โลหิตกวณฺณานิ   โลหิตกนิทสฺสนานิ
โลหิตกนิภาสานิ   ตานิ   อภิภุยฺย   ชานามิ   ปสฺสามีติ  เอวํสญฺญี  โหติ
อิทํ สตฺตมํ อภิภายตนํ ฯ
     {๓๔๙.๖}    อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี    เอโก    พหิทฺธารูปานิ   ปสฺสติ
โอทาตานิ     โอทาตวณฺณานิ     โอทาตนิทสฺสนานิ     โอทาตนิภาสานิ
เสยฺยถาปิ      นาม     โอสธิตารกา     โอทาตา     โอทาตวณฺณา
โอทาตนิทสฺสนา    โอทาตนิภาสา    เสยฺยถาปิ   ๒-   วา   ปน   ตํ
วตฺถํ     พาราณเสยฺยกํ     อุภโตภาควิมฏฺฐํ    โอทาตํ    โอทาตวณฺณํ
โอทาตนิทสฺสนํ    โอทาตนิภาสํ    เอวเมว    อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี   เอโก
พหิทฺธารูปานิ    ปสฺสติ   โอทาตานิ   โอทาตวณฺณานิ   โอทาตนิทสฺสนานิ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. กณิการปุปฺผํ ฯ   ม. ยุ. เสยฺยถา ฯ
โอทาตนิภาสานิ    ตานิ    อภิภุยฺย    ชานามิ    ปสฺสามีติ   เอวํสญฺญี
โหติ อิทํ อฏฺฐมํ อภิภายตนํ ฯ
     [๓๕๐]  อฏฺฐ วิโมกฺขา รูปานิ ๑- ปสฺสติ ยํ ปฐโม วิโมกฺโข ฯ
     {๓๕๐.๑}   อชฺฌตฺตํอรูปสญฺญี   เอโก   พหิทฺธารูปานิ  ปสฺสติ  อยํ
ทุติโย วิโมกฺโข ฯ
     {๓๕๐.๒}  สุภนฺเตว อธิโมกฺโข ๒- โหติ อยํ ตติโย วิโมกฺโข ฯ
     {๓๕๐.๓}  สพฺพโส  รูปสญฺญานํ  สมติกฺกมา  ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา
นานตฺตสญฺญานํ   อมนสิการา   อนนฺโต   อากาโสติ   อากาสานญฺจายตนํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ จตุตฺโถ วิโมกฺโข ฯ
     {๓๕๐.๔}    สพฺพโส    อากาสานญฺจายตนํ   สมติกฺกมฺม   อนนฺตํ
วิญฺญาณนฺติ    วิญฺญาณญฺจายตนํ    อุปสมฺปชฺช    วิหรติ    อยํ   ปญฺจโม
วิโมกฺโข ฯ
     {๓๕๐.๕}   สพฺพโส   วิญฺญาณญฺจายตนํ   สมติกฺกมฺม  นตฺถิ  กิญฺจีติ
อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ ฉฏฺโฐ วิโมกฺโข ฯ
     {๓๕๐.๖}       สพฺพโส       อากิญฺจญฺญายตนํ      สมติกฺกมฺม
เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ สตฺตโม วิโมกฺโข ฯ
     {๓๕๐.๗}     สพฺพโส     เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ     สมติกฺกมฺม
สญฺญาเวทยิตนิโรธํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อยํ อฏฺฐโม วิโมกฺโข ฯ
     {๓๕๐.๘}  อิเม  โข อาวุโส เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    อฏฺฐ    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ ฯเปฯ อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ
                  สงฺคีติยอฏฺฐกํ นิฏฺฐิตํ ๓- ฯ
     [๓๕๑]  อตฺถิ   โข   อาวุโส   เตน  ภควตา  ชานตา  ปสฺสตา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. รูปี รูปานิ ฯ  ม. ยุ. อธิมุตฺโต ฯ  ม. ยุ. อิทํ น ทิสฺสติ ฯ
อรหตา   สมฺมาสมฺพุทฺเธน   นว  ธมฺมา  สมฺมทกฺขาตา  ตตฺถ  สพฺเพเหว
สงฺคายิตพฺพํ    ฯเปฯ    อตฺถาย   หิตาย   สุขาย   เทวมนุสฺสานํ   ฯ
กตเม  นว  ฯ  นว  อาฆาตวตฺถูนิ  อนตฺถํ  เม  อจรีติ อาฆาตํ พนฺธติ ฯ
อนตฺถํ  เม  จรตีติ  อาฆาตํ  พนฺธติ  ฯ  อนตฺถํ  เม  จริสฺสตีติ  อาฆาตํ
พนฺธติ   ฯ   ปิยสฺส  เม  มนาปสฺส  อนตฺถํ  อจริ  ฯ  อนตฺถํ  จรติ  ฯ
อนตฺถํ   จริสฺสตีติ   อาฆาตํ   พนฺธติ   ฯ   อปฺปิยสฺส   เม  อมนาปสฺส
อตฺถํ อจริ ฯ อตฺถํ จรติ ฯ อตฺถํ จริสฺสตีติ อาฆาตํ พนฺธติ ฯ
     [๓๕๒]  นว  อาฆาตปฏิวินยา  อนตฺถํ  เม  อจรีติ  ๑-  ตํ กุเตตฺถ
ลพฺภาติ   อาฆาตํ   ปฏิวิเนติ   ฯ   อนตฺถํ   เม   จรตีติ  ตํ  กุเตตฺถ
ลพฺภาติ  อาฆาตํ  ปฏิวิเนติ  ฯ  อนตฺถํ  เม  จริสฺสตีติ  ๒-  ตํ  กุเตตฺถ
ลพฺภาติ  อาฆาตํ  ปฏิวิเนติ  ฯ  ปิยสฺส  เม  มนาปสฺส  อนตฺถํ  อจริ  ฯ
อนตฺถํ   จรติ  ฯ  อนตฺถํ  จริสฺสตีติ  ๒-  ตํ  กุเตตฺถ  ลพฺภาติ  อาฆาตํ
ปฏิวิเนติ   ฯ   อปฺปิยสฺส   เม   อมนาปสฺส   อตฺถํ   อจริ   ฯ  อตฺถํ
จรติ ฯ อตฺถํ จริสฺสตีติ ๒- ตํ กุเตตฺถ ลพฺภาติ อาฆาตํ ปฏิวิเนติ ฯ
     [๓๕๓]  นว   สตฺตาวาสา   สนฺตาวุโส   สตฺตา   นานตฺตกายา
นานตฺตสญฺญิโน   เสยฺยถาปิ   มนุสฺสา   เอกจฺเจ   จ  เทวา  เอกจฺเจ
จ   วินิปาติกา   อยํ   ปฐโม   สตฺตาวาโส   ฯ   สนฺตาวุโส   สตฺตา
นานตฺตกายา    เอกตฺตสญฺญิโน    เสยฺยถาปิ    เทวา    พฺรหฺมกายิกา
ปฐมาภินิพฺพตฺตา   อยํ   ทุติโย   สตฺตาวาโส   ฯ   สนฺตาวุโส   สตฺตา
เอกตฺตกายา    นานตฺตสญฺญิโน   เสยฺยถาปิ   เทวา   อาภสฺสรา   อยํ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อิติสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ   ม. อิติสทฺโท น ทิสฺสติ ฯ
ตติโย  สตฺตาวาโส  ฯ  สนฺตาวุโส  สตฺตา  เอกตฺตกายา  เอกตฺตสญฺญิโน
เสยฺยถาปิ  เทวา  สุภกิณฺหา  อยํ จตุตฺโถ สตฺตาวาโส ฯ สนฺตาวุโส สตฺตา
อสญฺญิโน   อปฺปฏิสํเวทิโน   เสยฺยถาปิ   เทวา   อสญฺญิสตฺตา  ๑-  อยํ
ปญฺจโม   สตฺตาวาโส   ฯ   สนฺตาวุโส   สตฺตา   สพฺพโส   รูปสญฺญานํ
สมติกฺกมา    ปฏิฆสญฺญานํ    อตฺถงฺคมา    นานตฺตสญฺญานํ   อมนสิการา
อนนฺโต  อากาโสติ  อากาสานญฺจายตนูปคา  อยํ  ฉฏฺโฐ  สตฺตาวาโส  ฯ
สนฺตาวุโส   สตฺตา   สพฺพโส   อากาสานญฺจายตนํ   สมติกฺกมฺม   อนนฺตํ
วิญฺญาณนฺติ    วิญฺญาณญฺจายตนูปคา    อยํ    สตฺตโม   สตฺตาวาโส   ฯ
สนฺตาวุโส   สตฺตา   สพฺพโส  วิญฺญาณญฺจายตนํ  สมติกฺกมฺม  นตฺถิ  กิญฺจีติ
อากิญฺจญฺญายตนูปคา   อยํ   อฏฺฐโม  สตฺตาวาโส  ฯ  สนฺตาวุโส  สตฺตา
สพฺพโส    อากิญฺจญฺญายตนํ   สมติกฺกมฺม   สนฺตเมตํ   ปณีตเมตนฺติ   ๒-
เนวสญฺญานาสญฺญายตนูปคา อยํ นวโม สตฺตาวาโส ฯ
     [๓๕๔]  นว   อกฺขณา   อสมยา   พฺรหฺมจริยวาสาย   อิธาวุโส
ตถาคโต   จ   โลเก   อุปฺปนฺโน   โหติ  อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ  ธมฺโม
จ  เทสิยติ  อุปสมิโก  ๓-  ปรินิพฺพานิโก  สมฺโพธคามี  สุคตปฺปเวทิโต ฯ
อยญฺจ    ปุคฺคโล    นิรยํ   อุปปนฺโน   โหติ   อยํ   ปฐโม   อกฺขโณ
อสมโย   พฺรหฺมจริยวาสาย   ฯ   ปุน   จปรํ   อาวุโส   ตถาคโต  จ
โลเก   อุปฺปนฺโน   โหติ   อรหํ   สมฺมาสมฺพุทฺโธ   ธมฺโม  จ  เทสิยติ
อุปสมิโก    ปรินิพฺพานิโก    สมฺโพธคามี   สุคตปฺปเวทิโต   ฯ   อยญฺจ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อสญฺญสตฺตา ฯ  ม. ยุ. สนฺตเมตํ ปณีตเมตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ
@ ม. ยุ. สพฺพวาเรสุ โอปสมิโก ฯ
ปุคฺคโล   ติรจฺฉานโยนึ   อุปปนฺโน   โหติ   ฯเปฯ  ปิตฺติวิสยํ  อุปปนฺโน
โหติ   ฯเปฯ   อสุรกายํ   อุปปนฺโน   โหติ   ฯเปฯ  อญฺญตรํ  ทีฆายุกํ
เทวนิกายํ   อุปปนฺโน  โหติ  ฯเปฯ  ปจฺจนฺติเมสุ  ชนปเทสุ  ปจฺจาชาโต
โหติ  มิลกฺขเกสุ  ๑-  อวิญฺญาตาเรสุ  ยตฺถ  นตฺถิ  คติ  ภิกฺขูนํ  ภิกฺขุนีนํ
อุปาสกานํ   อุปาสิกานํ   ฯ   มชฺฌิเมสุ   ชนปเทสุ   ปจฺจาชาโต  โหติ
โส  จ  โหติ  มิจฺฉาทิฏฺฐิโก  วิปรีตทสฺสโน  นตฺถิ  ทินฺนํ  นตฺถิ ยิฏฺฐํ นตฺถิ
หุตํ   นตฺถิ  สุกตทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ  ผลวิปาโก  นตฺถิ  อยํ  โลโก  นตฺถิ
ปโร  โลโก  นตฺถิ  มาตา  นตฺถิ  ปิตา  นตฺถิ  สตฺตา  โอปปาติกา นตฺถิ
โลเก    สมณพฺราหฺมณา   สมฺมคฺคตา   สมฺมาปฏิปนฺนา   [๒]-   อิมญฺจ
โลกํ  ปรญฺจ  โลกํ  สยํ  อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทนฺตีติ  ฯ  มชฺฌิเมสุ
ชนปเทสุ  ปจฺจาชาโต  โหติ  ๓-  ทุปฺปญฺโญ  ชโฬ  เอลมูโค  นปฺปฏิพโล
สุภาสิตทุพฺภาสิตานํ    อตฺถมญฺญาตุํ    อยํ   อฏฺฐโม   อกฺขโณ   อสมโย
พฺรหฺมจริยวาสาย  ฯ  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ตถาคโต จ โลเก น อุปฺปนฺโน
โหติ  อรหํ  สมฺมาสมฺพุทฺโธ  ธมฺโม  จ  น เทสิยติ อุปสมิโก ปรินิพฺพานิโก
สมฺโพธคามี   สุคตปฺปเวทิโต   ฯ   อยญฺจ  ปุคฺคโล  มชฺฌิเมสุ  ชนปเทสุ
ปจฺจาชาโต    โหติ    ๓-    ปญฺญวา   อชโฬ   อเนลมูโค   ปฏิพโล
สุภาสิตทุพฺภาสิตานมตฺถมญฺญาตุํ     อยํ     นวโม    อกฺขโณ    อสมโย
พฺรหฺมจริยวาสาย ฯ
     [๓๕๕]  นว   อนุปุพฺพวิหารา  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  วิวิจฺเจว  กาเมหิ
วิวิจฺจ  อกุสเลหิ  ธมฺเมหิ  สวิตกฺกํ  สวิจารํ  วิเวกชํ  ปีติสุขํ  ปฐมชฺฌานํ
@เชิงอรรถ:  ม. มิลกฺเขสุ ฯ ยุ. มิลกฺขุสุ ฯ  ม. ยุ. เย ฯ  ม. ยุ. โหติ โส จ โหติ ฯ
อุปสมฺปชฺช    วิหรติ    วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ
เจตโส   เอโกทิภาวํ   อวิตกฺกํ   อวิจารํ   สมาธิชํ  ปีติสุขํ  ทุติยชฺฌานํ
อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  ปีติยา  จ  วิราคา  อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ  สโต  จ
สมฺปชาโน   สุขญฺจ   กาเยน   ปฏิสํเวเทติ   ยนฺตํ   อริยา  อาจิกฺขนฺติ
อุเปกฺขโก    สติมา    สุขวิหารีติ    ตติยชฺฌานํ    อุปสมฺปชฺช   วิหรติ
สุขสฺส  จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ  ปหานา  ปุพฺเพ  ว โสมนสฺสโทมนสฺสานํ
อตฺถงฺคมา   อทุกฺขมสุขํ   อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ   จตุตฺถชฺฌานํ   อุปสมฺปชฺช
วิหรติ    สพฺพโส    รูปสญฺญานํ   สมติกฺกมา   ปฏิฆสญฺญานํ   อตฺถงฺคมา
นานตฺตสญฺญานํ   อมนสิการา   อนนฺโต   อากาโสติ   อากาสานญฺจายตนํ
อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   สพฺพโส   อากาสานญฺจายตนํ   สมติกฺกมฺม   อนนฺตํ
วิญฺญาณนฺติ      วิญฺญาณญฺจายตนํ     อุปสมฺปชฺช     วิหรติ     สพฺพโส
วิญฺญาณญฺจายตนํ     สมติกฺกมฺม     นตฺถิ     กิญฺจีติ    อากิญฺจญฺญายตนํ
อุปสมฺปชฺช      วิหรติ     สพฺพโส     อากิญฺจญฺญายตนํ     สมติกฺกมฺม
เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ        อุปสมฺปชฺช        วิหรติ       สพฺพโส
เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ          สมติกฺกมฺม         สญฺญาเวทยิตนิโรธํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ
     [๓๕๖]  นว     อนุปุพฺพนิโรธา     ปฐมชฺฌานํ    สมาปนฺนสฺส
กามสญฺญา    นิรุทฺธา   โหติ   ทุติยชฺฌานํ   สมาปนฺนสฺส   วิตกฺกวิจารา
นิรุทฺธา    โหนฺติ    ตติยชฺฌานํ    สมาปนฺนสฺส   ปีติ   นิรุทฺธา   โหติ
จตุตฺถชฺฌานํ     สมาปนฺนสฺส     อสฺสาสปสฺสาสา     นิรุทฺธา    โหนฺติ
อากาสานญฺจายตนํ     สมาปนฺนสฺส     รูปสญฺญา     นิรุทฺธา     โหติ
วิญฺญาณญฺจายตนํ          สมาปนฺนสฺส         อากาสานญฺจายตนสญฺญา
นิรุทฺธา    โหติ    อากิญฺจญฺญายตนํ    สมาปนฺนสฺส    วิญฺญาณญฺจายตน-
สญฺญา     นิรุทฺธา     โหติ    เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ    สมาปนฺนสฺส
อากิญฺจญฺญายตนสญฺญา       นิรุทฺธา      โหติ      สญฺญาเวทยิตนิโรธํ
สมาปนฺนสฺส   สญฺญา   จ   เวทนา  จ  นิรุทฺธา  โหนฺติ  ฯ  อิเม  โข
อาวุโส   เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา  อรหตา  สมฺมาสมฺพุทฺเธน
นว   ธมฺมา   สมฺมทกฺขาตา   ตตฺถ   สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ   ฯเปฯ
อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ ฯ นวกานํ เปยฺยาโล จ ฯ
                   สงฺคีติยนวกํ นิฏฺฐิตํ ๑-
     [๓๕๗]  อตฺถิ   โข   อาวุโส   เตน  ภควตา  ชานตา  ปสฺสตา
อรหตา     สมฺมาสมฺพุทฺเธน    ทส    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา    ตตฺถ
สพฺเพเหว     สงฺคายิตพฺพํ     ฯเปฯ     อตฺถาย    หิตาย    สุขาย
เทวมนุสฺสานํ ฯ กตเม ทส ฯ
     {๓๕๗.๑}  ทส  นาถกรณา  ธมฺมา  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  สีลวา  โหติ
ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต     วิหรติ     อาจารโคจรสมฺปนฺโน     อนุมตฺเตสุ
วชฺเชสุ   ภยทสฺสาวี  สมาทาย  สิกฺขติ  สิกฺขาปเทสุ  ฯ  ยํปาวุโส  ภิกฺขุ
สีลวา    โหติ    ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต    วิหรติ   อาจารโคจรสมฺปนฺโน
อนุมตฺเตสุ  วชฺเชสุ  ภยทสฺสาวี  สมาทาย  สิกฺขติ  สิกฺขาปเทสุ  อยํ  ๒-
ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๒}  ปุน จปรํ อาวุโส ภิกฺขุ พหุสฺสุโต โหติ สุตธโร สุตสนฺนิจโย ฯ เย
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. นวกานํ เปยฺยาโล จ ฯ สงฺตีติยนวกํ นิฏฺฐิตนฺติ น ทิสฺสนฺติ ฯ
@ ม. อยํปิ ยุ. อยมฺปิ ฯ
เต     ธมฺมา    อาทิกลฺยาณา    มชฺเฌกลฺยาณา    ปริโยสานกลฺยาณา
สาตฺถํ    สพฺยญฺชนํ    เกวลปริปุณฺณํ    ปริสุทฺธํ   พฺรหฺมจริยํ   อภิวทนฺติ
ตถารูปาสฺส   ธมฺมา   พหุสฺสุตา   โหนฺติ   ธตา   ๑-  วจสา  ปริจิตา
มนสานุเปกฺขิตา   ทิฏฺฐิยา   สุปฺปฏิวิทฺธา   ฯ  ยํปาวุโส  ภิกฺขุ  พหุสฺสุโต
โหติ ฯเปฯ ทิฏฺฐิยา สุปฺปฏิวิทฺธา อยํปิ ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๓}  ปุน จปรํ อาวุโส ภิกฺขุ กลฺยาณมิตฺโต โหติ กลฺยาณสหาโย
กลฺยาณสมฺปวงฺโก  ฯ  ยํปาวุโส  ภิกฺขุ  กลฺยาณมิตฺโต  โหติ กลฺยาณสหาโย
กลฺยาณสมฺปวงฺโก อยํปิ ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๔}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  สุวโจ โหติ โสวจสฺสกรเณหิ
ธมฺเมหิ   สมนฺนาคโต   ขโม   ปทกฺขิณคฺคาหี   อนุสาสนึ   ฯ  ยํปาวุโส
ภิกฺขุ   สุวโจ   โหติ   โสวจสฺสกรเณหิ   ธมฺเมหิ   สมนฺนาคโต   ขโม
ปทกฺขิณคฺคาหี อนุสาสนึ อยํปิ ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๕}   ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  ยานิ  ตานิ  สพฺรหฺมจารีนํ
อุจฺจาวจานิ   กึกรณียานิ   ตตฺถ   ทกฺโข   โหติ   อนลโส  ตตฺรุปายาย
วีมํสาย  สมนฺนาคโต  อลํ  กาตุํ  อลํ  สํวิธาตุํ  ฯ  ยํปาวุโส  ภิกฺขุ ยานิ
ตานิ สพฺรหฺมจารีนํ ฯเปฯ อลํ สํวิธาตุํ อยํปิ ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๖}  ปุน  จปรํ  อาวุโส ภิกฺขุ ธมฺมกาโม โหติ ปิยสมุทาหาโร
อภิธมฺเม  อภิวินเย  โอฬารปาโมชฺโช  ๒-  ฯ  ยํปาวุโส ภิกฺขุ ธมฺมกาโม
โหติ  ปิยสมุทาหาโร  อภิธมฺเม  อภิวินเย  โอฬารปาโมชฺโช  อยํปิ ธมฺโม
นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๗}  ปุน  จปรํ  อาวุโส  ภิกฺขุ  สนฺตุฏฺโฐ  โหติ  อิตรีตเรหิ
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาเรหิ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ธาตา ฯ   ยุ. อุฬารปามุชฺโช ฯ
ยํปาวุโส   ภิกฺขุ   สนฺตุฏฺโฐ   โหติ   อิตรีตเรหิ  จีวรปิณฺฑปาตเสนาสน-
คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาเรหิ อยํปิ ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๘}   ปุน   จปรํ   อาวุโส   ภิกฺขุ   อารทฺธวิริโย  วิหรติ
อกุสลานํ    ธมฺมานํ    ปหานาย    กุสลานํ    ธมฺมานํ    อุปสมฺปทาย
ถามวา   ทฬฺหปรกฺกโม   อนิกฺขิตฺตธุโร   กุสเลสุ  ธมฺเมสุ  ฯ  ยํปาวุโส
ภิกฺขุ   อารทฺธวิริโย   วิหรติ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ   ปหานาย  กุสลานํ
ธมฺมานํ     อุปสมฺปทาย     ถามวา     ทฬฺหปรกฺกโม    อนิกฺขิตฺตธุโร
กุสเลสุ ธมฺเมสุ อยํปิ ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๙}  ปุน จปรํ อาวุโส ภิกฺขุ สติมา โหติ ปรเมน สติเนปกฺเกน
สมนฺนาคโต  จิรกตํปิ  จิรภาสิตํปิ  สริตา  อนุสฺสริตา  ฯ  ยํปาวุโส  ภิกฺขุ
สติมา   โหติ   ปรเมน  สติเนปกฺเกน  สมนฺนาคโต  จิรกตํปิ  จิรภาสิตํปิ
สริตา อนุสฺสริตา อยํปิ ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     {๓๕๗.๑๐}  ปุน  จปรํ  อาวุโส ภิกฺขุ ปญฺญวา โหติ อุทยตฺถคามินิยา
ปญฺญาย   สมนฺนาคโต   อริยาย  นิพฺเพธิกาย  สมฺมาทุกฺขกฺขยคามินิยา  ฯ
ยํปาวุโส   ภิกฺขุ   ปญฺญวา  โหติ  อุทยตฺถคามินิยา  ปญฺญาย  สมนฺนาคโต
อริยาย นิพฺเพธิกาย สมฺมาทุกฺขกฺขยคามินิยา อยํปิ ธมฺโม นาถกรโณ ฯ
     [๓๕๘]  ทส   กสิณายตนานิ   ปฐวีกสิณเมโก   สญฺชานาติ   อุทฺธํ
อโธ  ติริยํ  อนฺวยํ  ๑-  อปฺปมาณํ  ฯ  อาโปกสิณเมโก สญฺชานาติ ฯเปฯ
เตโชกสิณเมโก    สญฺชานาติ    ฯเปฯ    วาโยกสิณเมโก   สญฺชานาติ
ฯเปฯ   นีลกสิณเมโก   สญฺชานาติ   ฯเปฯ   ปีตกสิณเมโก   สญฺชานาติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อทฺวยํ ฯ
ฯเปฯ     โลหิตกสิณเมโก    สญฺชานาติ    ฯเปฯ    โอทาตกสิณเมโก
สญฺชานาติ      ฯเปฯ     อากาสกสิณเมโก     สญฺชานาติ     ฯเปฯ
วิญฺญาณกสิณเมโก สญฺชานาติ อุทฺธํ อโธ ติริยํ อนฺวยํ อปฺปมาณํ ฯ
     [๓๕๙]  ทส   อกุสลกมฺมปถา  ปาณาติปาโต  อทินฺนาทานํ  กาเมสุ
มิจฺฉาจาโร   มุสาวาโท   ปิสุณา   วาจา  ผรุสา  วาจา  สมฺผปฺปลาโป
อภิชฺฌา พฺยาปาโท มิจฺฉาทิฏฺฐิ ฯ
     [๓๖๐]  ทส   กุสลกมฺมปถา  ปาณาติปาตา  เวรมณี  อทินฺนาทานา
เวรมณี    กาเมสุ    มิจฺฉาจารา    เวรมณี    มุสาวาทา    เวรมณี
ปิสุณาย   วาจาย   เวรมณี   ผรุสาย   วาจาย  เวรมณี  สมฺผปฺปลาปา
เวรมณี อนภิชฺฌา อพฺยาปาโท สมฺมาทิฏฺฐิ ฯ
     [๓๖๑]  ทส   อริยวาสา  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  ปญฺจงฺควิปฺปหีโน  โหติ
ฉฬงฺคสมนฺนาคโต    เอการกฺโข    จตุราปสฺเสโน    ปนุณฺณปจฺเจกสจฺโจ
สมวยสฏฺเฐสโน    อนาวิลสงฺกปฺโป   ปสฺสทฺธกายสงฺขาโร   สุวิมุตฺตจิตฺโต
สุวิมุตฺตปญฺโญ  ฯ  กถญฺจาวุโส  ภิกฺขุ  ปญฺจงฺควิปฺปหีโน  โหติ  ฯ อิธาวุโส
ภิกฺขุโน   กามจฺฉนฺโท   ปหีโน  โหติ  พฺยาปาโท  ปหีโน  โหติ  ถีนมิทฺธํ
ปหีนํ   โหติ   อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ   ปหีนํ  โหติ  วิจิกิจฺฉา  ปหีนา  โหติ  ฯ
เอวํ  โข  อาวุโส  ภิกฺขุ  ปญฺจงฺควิปฺปหีโน  โหติ  ฯ  กถญฺจาวุโส  ภิกฺขุ
ฉฬงฺคสมนฺนาคโต  โหติ  ฯ  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  จกฺขุนา  รูปํ  ทิสฺวา  เนว
สุมโน  โหติ  น  ทุมฺมโน  อุเปกฺขโก จ วิหรติ สโต สมฺปชาโน ฯ โสเตน
สทฺทํ  สุตฺวา  ฯ  ฆาเนน  คนฺธํ  ฆายิตฺวา  ฯ  ชิวฺหาย  รสํ สายิตฺวา ฯ
กาเยน   โผฏฺฐพฺพํ   ผุสิตฺวา   ฯ  มนสา  ธมฺมํ  วิญฺญาย  เนว  สุมโน
โหติ   น   ทุมฺมโน  อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ  สโต  สมฺปชาโน  ฯ  เอวํ
โข   อาวุโส   ภิกฺขุ   ฉฬงฺคสมนฺนาคโต   โหติ  ฯ  กถญฺจาวุโส  ภิกฺขุ
เอการกฺโข  โหติ  ฯ  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  สตารกฺเขน  เจตสา สมนฺนาคโต
โหติ ฯ เอวํ โข อาวุโส ภิกฺขุ เอการกฺโข โหติ ฯ
     {๓๖๑.๑}  กถญฺจาวุโส  ภิกฺขุ  จตุราปสฺเสโน  โหติ  ฯ  อิธาวุโส
ภิกฺขุ  สงฺขาเยกํ  ปฏิเสวติ  สงฺขาเยกํ  อธิวาเสติ  สงฺขาเยกํ ปริวชฺเชติ
สงฺขาเยกํ  วิโนเทติ  ฯ  เอวํ  โข  อาวุโส ภิกฺขุ จตุราปสฺเสโน โหติ ฯ
กถญฺจาวุโส   ภิกฺขุ   ปนุณฺณปจฺเจกสจฺโจ   โหติ   ฯ  อิธาวุโส  ภิกฺขุโน
ยานิ     ตานิ     ปุถุสมณพฺราหฺมณานํ     ปุถุปจฺเจกสจฺจานิ    สพฺพานิ
ตานิ   ๑-   นุณฺณานิ   โหนฺติ   ปนุณฺณานิ   จตฺตานิ   วนฺตานิ  มุตฺตานิ
ปหีนานิ  ปฏินิสฺสฏฺฐานิ  ฯ  เอวํ  โข  อาวุโส  ภิกฺขุ  ปนุณฺณปจฺเจกสจฺโจ
โหติ  ฯ  กถญฺจาวุโส  ภิกฺขุ  สมวยสฏฺเฐสโน  โหติ  ฯ อิธาวุโส ภิกฺขุโน
กาเมสนา   ปหีนา   โหติ   ภเวสนา   ปหีนา   โหติ  พฺรหฺมจริเยสนา
ปฏินิสฺสฏฺฐา  ๒-  ฯ  เอวํ  โข  อาวุโส  ภิกฺขุ  สมวยสฏฺเฐสโน โหติ ฯ
กถญฺจาวุโส   ภิกฺขุ   อนาวิลสงฺกปฺโป   โหติ   ฯ   อิธาวุโส   ภิกฺขุโน
กามสงฺกปฺโป    ปหีโน    โหติ    พฺยาปาทสงฺกปฺโป    ปหีโน    โหติ
วิหึสาสงฺกปฺโป    ปหีโน    โหติ    ฯ   เอวํ   โข   อาวุโส   ภิกฺขุ
อนาวิลสงฺกปฺโป   โหติ   ฯ   กถญฺจาวุโส   ภิกฺขุ   ปสฺสทฺธกายสงฺขาโร
@เชิงอรรถ:  ยุ. สพฺพานิสฺสตานิ ฯ   ม. ยุ. ปฏิปฺปสฺสทฺธา ฯ
โหติ   ฯ   อิธาวุโส   ภิกฺขุ  สุขสฺส  จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ  ปหานา
ปุพฺเพ      ว      โสมนสฺสโทมนสฺสานํ     อตฺถงฺคมา     อทุกฺขมสุขํ
อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ    จตุตฺถชฺฌานํ    อุปสมฺปชฺช    วิหรติ   ฯ   เอวํ
โข อาวุโส ภิกฺขุ ปสฺสทฺธกายสงฺขาโร โหติ ฯ
     {๓๖๑.๒}   กถญฺจาวุโส  ภิกฺขุ  สุวิมุตฺตจิตฺโต  โหติ  ฯ  อิธาวุโส
ภิกฺขุโน  ราคา  จิตฺตํ  วิมุตฺตํ  โหติ  โทสา  จิตฺตํ  วิมุตฺตํ  โหติ  โมหา
จิตฺตํ  วิมุตฺตํ  โหติ  ฯ  เอวํ  โข  อาวุโส  ภิกฺขุ  สุวิมุตฺตจิตฺโต โหติ ฯ
กถญฺจาวุโส   ภิกฺขุ   สุวิมุตฺตปญฺโญ   โหติ   ฯ  อิธาวุโส  ภิกฺขุ  ราโค
เม    ปหีโน    อุจฺฉินฺนมูโล    ตาลาวตฺถุกโต   อนภาวงฺคโต   อายตึ
อนุปฺปาทธมฺโมติ  ปชานาติ  โทโส  เม  ปหีโน อุจฺฉินฺนมูโล ตาลาวตฺถุกโต
อนภาวงฺคโต   อายตึ   อนุปฺปาทธมฺโมติ   ปชานาติ  โมโห  เม  ปหีโน
อุจฺฉินฺนมูโล    ตาลาวตฺถุกโต   อนภาวงฺคโต   อายตึ   อนุปฺปาทธมฺโมติ
ปชานาติ ฯ เอวํ โข อาวุโส ภิกฺขุ สุวิมุตฺตปญฺโญ โหติ ฯ
     [๓๖๒]  ทส   อเสกฺขา   ธมฺมา  อเสกฺขา  สมฺมาทิฏฺฐิ  อเสกฺโข
สมฺมาสงฺกปฺโป    อเสกฺขา    สมฺมาวาจา    อเสกฺโข   สมฺมากมฺมนฺโต
อเสกฺโข     สมฺมาอาชีโว     อเสกฺโข    สมฺมาวายาโม    อเสกฺขา
สมฺมาสติ    อเสกฺโข    สมฺมาสมาธิ   อเสกฺขํ   สมฺมาญาณํ   อเสกฺขา
สมฺมาวิมุตฺติ   ฯ   อิเม  โข  อาวุโส  เตน  ภควตา  ชานตา  ปสฺสตา
อรหตา     สมฺมาสมฺพุทฺเธน    ทส    ธมฺมา    สมฺมทกฺขาตา    ตตฺถ
สพฺเพเหว   สงฺคายิตพฺพํ   น   วิวทิตพฺพํ   ยถยิทํ   พฺรหฺมจริยํ  อทฺธนิยํ
อสฺส    จิรฏฺฐิติกํ   ตทสฺส   พหุชนหิตาย   พหุชนสุขาย   โลกานุกมฺปาย
อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ ฯ
                  สงฺคีติยทสกํ นิฏฺฐิตํ ๑- ฯ
     [๓๖๓]  อถโข  ภควา  อุฏฺฐหิตฺวา  อายสฺมนฺตํ  สารีปุตฺตํ อามนฺเตสิ
สาธุ   สาธุ  สารีปุตฺต  สาธุ  โข  ตฺวํ  สารีปุตฺต  ภิกฺขูนํ  สงฺคีติปริยายํ
อภาสีติ   ฯ   อิทมโวจ   อายสฺมา   สารีปุตฺโต   ฯ  สมนุญฺโญ  สตฺถา
อโหสิ   ฯ   อตฺตมนา   จ  เต  ภิกฺขู  อายสฺมโต  สารีปุตฺตสฺส  ภาสิตํ
อภินนฺทุนฺติ ฯ
                 สงฺคีติสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ทสมํ ๒- ฯ
                        -----------
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สงฺคีติยทสกํ นิฏฺฐิตนฺติ น ทิสฺสติ ฯ   ยุ. สงฺคีติสุตฺตนฺตํ สมตฺตํ ฯ


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๒๒-๒๘๗. https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=11&item=221&items=143              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=11&item=221&items=143&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=11&item=221&items=143              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=11&item=221&items=143              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=221              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๑ https://84000.org/tipitaka/read/?index_11 https://84000.org/tipitaka/english/?index_11

อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]