กุกฺกุโรวาทสุตฺตํ
[๘๔] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา โกลิเยสุ วิหรติ หลิทฺทวสนํ
นาม โกลิยานํ นิคโม ฯ อถ โข ปุณฺโณ จ โกลิยปุตฺโต โควตฺติโก
อเจโล จ เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ
อุปสงฺกมิตฺวา ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต โควตฺติโก ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ อเจโล ปน เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก ภควตา สทฺธึ
สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา กุกฺกุโรว ปลิกุณฺฐิตฺวา ๑-
เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนตํ นิสินฺโน โข ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต
โควตฺติโก ภควนฺตํ เอตทโวจ อยํ ภนฺเต อเจโล เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก
ทุกฺกรการโก ฉมายํ ๒- นิกฺขิตฺตํ โภชนํ ๓- ภุญฺชติ ตสฺส ตํ กุกฺกุรวตฺตํ
ทีฆรตฺตํ สมตฺตํ สมาทินฺนํ ตสฺส กา คติ โก อภิสมฺปราโยติ ฯ
อลํ ปุณฺณ ติฏฺฐเตตํ มา มํ เอตํ ปุจฺฉีติ ฯ
{๘๔.๑} ทุติยมฺปิโข ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต โควตฺติโก ภควนฺตํ
เอตทโวจ อยํ ภนฺเต อเจโล เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก ทุกฺกรการโก ฉมายํ
นิกฺขิตฺตํ โภชนํ ภุญฺชติ ตสฺส ตํ กุกฺกุรวตฺตํ ทีฆรตฺตํ สมตฺตํ สมาทินฺนํ
ตสฺส กา คติ โก อภิสมฺปราโยติ ฯ อลํ ปุณฺณ ติฏฺฐเตตํ มา มํ เอตํ
ปุจฺฉีติ ตติยมฺปิ โข ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต โควตฺติโก ภควนฺตํ เอตทโวจ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. ปลิกุชฺชิตฺวา ฯ ๒ ม. ฉมานิกฺขิตฺตํ ฯ ๓ ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
อยํ ภนฺเต อเจโล เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก ทุกฺกรการโก ฉมายํ
นิกฺขิตฺตํ โภชนํ ภุญฺชติ ตสฺส ตํ กุกฺกุรวตฺตํ ทีฆรตฺตํ สมตฺตํ
สมาทินฺนํ ตสฺส กา คติ โก อภิสมฺปราโยติ ฯ
[๘๕] อทฺธา โข เต อหํ ปุณฺณ น ลภามิ อลํ ปุณฺณ
ติฏฺฐเตตํ มา มํ เอตํ ปุจฺฉีติ อปิจ เต อหํ พฺยากริสฺสามิ
อิธ ปุณฺณ เอกจฺโจ กุกฺกุรวตฺตํ ภาเวติ ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ
กุกฺกุรสีลํ ภาเวติ ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ กุกฺกุรจิตฺตํ
ภาเวติ ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ กุกฺกุรากปฺปํ ภาเวติ ปริปุณฺณํ
อพฺโพกิณฺณํ โส กุกฺกุรวตฺตํ ภาเวตฺวา ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ
กุกฺกุรสีลํ ภาเวตฺวา ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ กุกฺกุรจิตฺตํ ภาเวตฺวา
ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ กุกฺกุรากปฺปํ ภาเวตฺวา ปริปุณฺณํ
อพฺโพกิณฺณํ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา กุกฺกุรานํ สหพฺยตํ
อุปปชฺชติ สเจ โข ปนสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ โหติ อิมินาหํ สีเลน วา วตฺเตน
วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว วา ภวิสฺสามิ เทวญฺญตโร
วาติ สาสฺส ๑- โหติ มิจฺฉาทิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิสฺส โข อหํ ปุณฺณ
ทฺวินฺนํ คตีนํ อญฺญตรํ คตึ วทามิ นิรยํ วา ติรจฺฉานโยนึ วา
อิติ โข ปุณฺณ สมฺปชฺชมานํ กุกฺกุรวตฺตํ กุกฺกุรานํ สหพฺยตํ
อุปเนติ วิปชฺชมานํ นิรยนฺติ ฯ เอวํ วุตฺเต อเจโล เสนิโย
กุกฺกุรวตฺติโก ปโรทิ อสฺสูนิ ปวตฺเตสิ ฯ
[๘๖] อถ โข ภควา ปุณฺณํ โกลิยปุตฺตํ โควตฺติกํ เอตทโวจ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สายํ ฯ
เอตํ โข เต อหํ ปุณฺณ นาลตฺถํ อลํ ปุณฺณ ติฏฺฐเตตํ มา มํ
เอตํ ปุจฺฉีติ ๑- ฯ นาหํ ภนฺเต เอตํ โรทามิ ยํ มํ ภควา เอวมาห
อปิจ เม อิทํ ภนฺเต กุกฺกุรวตฺตํ ทีฆรตฺตํ สมตฺตํ สมาทินฺนํ อยํ
ภนฺเต ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต โควตฺติโก ตสฺส ตํ โควตฺตํ ทีฆรตฺตํ
สมตฺตํ สมาทินฺนํ ตสฺส กา คติ โก อภิสมฺปราโยติ ฯ อลํ เสนิย
ติฏฺฐเตตํ มา มํ เอตํ ปุจฺฉีติ ฯ ทุติยมฺปิ โข อเจโล เสนิโย ฯเปฯ
ตติยมฺปิ โข อเจโล เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก ภควนฺตํ เอตทโวจ อยํ
ภนฺเต ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต โควตฺติโก ตสฺส ตํ โควตฺตํ ทีฆรตฺตํ
สมตฺตํ สมาทินฺนํ ตสฺส กา คติ โก อภิสมฺปราโยติ ฯ
{๘๖.๑} อทฺธา โข เต อหํ เสนิย น ลภามิ อลํ เสนิย ติฏฺฐเตตํ
มา มํ เอตํ ปุจฺฉีติ อปิจ เต อหํ พฺยากริสฺสามิ อิธ เสนิย เอกจฺโจ
โควตฺตํ ภาเวติ ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ โคสีลํ ภาเวติ ปริปุณฺณํ
อพฺโพกิณฺณํ โคจิตฺตํ ภาเวติ ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ ควากปฺปํ
ภาเวติ ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ โส โควตฺตํ ภาเวตฺวา ปริปุณฺณํ
อพฺโพกิณฺณํ โคสีลํ ภาเวตฺวา ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ โคจิตฺตํ
ภาเวตฺวา ปริปุณฺณํ อพฺโพกิณฺณํ ควากปฺปํ ภาเวตฺวา ปริปุณฺณํ
อพฺโพกิณฺณํ กายสฺส เภทา ปรมฺมรณา คุนฺนํ สหพฺยตํ อุปปชฺชติ
สเจ โข ปนสฺส เอวํ ทิฏฺฐิ โหติ อิมินาหํ สีเลน วา วตฺเตน
วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว วา ภวิสฺสามิ เทวญฺญตโร
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปุจฺฉาติ ฯ
วาติ สาสฺส โหติ มิจฺฉาทิฏฺฐิ มิจฺฉาทิฏฺฐิสฺส โข อหํ เสนิย
ทฺวินฺนํ คตีนํ อญฺญตรํ คตึ วทามิ นิรยํ วา ติรจฺฉานโยนึ
วา อิติ โข เสนิย สมฺปชฺชมานํ โควตฺตํ คุนฺนํ สหพฺยตํ
อุปเนติ วิปชฺชมานํ นิรยนฺติ ฯ เอวํ วุตฺเต ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต
โควตฺติโก ปโรทิ อสฺสูนิ ปวตฺเตสิ ฯ
[๘๗] อถ โข ภควา อเจลํ เสนิยํ กุกฺกุรวตฺติกํ เอตทโวจ
เอตํ โข เต อหํ เสนิย นาลตฺถํ อลํ เสนิย ติฏฺฐเตตํ มา
มํ เอตํ ปุจฺฉีติ ฯ นาหํ ภนฺเต เอตํ โรทามิ ยํ มํ ภควา
เอวมาห อปิจ เม อิทํ ภนฺเต โควตฺตํ ทีฆรตฺตํ สมตฺตํ
สมาทินฺนํ เอวํ ปสนฺโน อหํ ภนฺเต ภควติ ปโหติ ภควา
ตถา ธมฺมํ เทเสตุํ ยถา อหญฺเจวิมํ โควตฺตํ ปชเหยฺยํ อยญฺจ
อเจโล เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก ตํ กุกฺกุรวตฺตํ ปชเหยฺยาติ ฯ เตนหิ
ปุณฺณ สุณาหิ สาธุกํ มนสิกโรหิ ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวํ ภนฺเตติ
โข ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต โควตฺติโก ภควโต ปจฺจสฺโสสิ ฯ
[๘๘] ภควา เอตทโวจ จตฺตารีมานิ ปุณฺณ กมฺมานิ มยา
สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวทิตานิ กตมานิ จตฺตาริ อตฺถิ
ปุณฺณ กมฺมํ กณฺหํ กณฺหวิปากํ อตฺถิ ปุณฺณ กมฺมํ สุกฺกํ สุกฺกวิปากํ
อตฺถิ ปุณฺณ กมฺมํ กณฺหสุกฺกํ กณฺหสุกฺกวิปากํ อตฺถิ ปุณฺณ
กมฺมํ อกณฺหํ อสุกฺกํ อกณฺห อสุกฺกวิปากํ ๑- กมฺมกฺขยาย
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. เอตฺถนุตเร กมฺมนฺติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ
สํวตฺตตีติ ๑- ฯ
{๘๘.๑} กตมญฺจ ปุณฺณ กมฺมํ กณฺหํ กณฺหวิปากํ อิธ
ปุณฺณ เอกจฺโจ สพฺยาปชฺฌํ กายสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ สพฺยาปชฺฌํ
วจีสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ สพฺยาปชฺฌํ มโนสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ
โส สพฺยาปชฺฌํ กายสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา สพฺยาปชฺฌํ วจีสงฺขารํ
อภิสงฺขริตฺวา สพฺยาปชฺฌํ มโนสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา สพฺยาปชฺฌํ
โลกํ อุปปชฺชติ ตเมนํ สพฺยาปชฺฌํ โลกํ อุปปนฺนํ สมานํ
สพฺยาปชฺฌา ผสฺสา ผุสนฺติ โส สพฺยาปชฺเฌหิ ผสฺเสหิ ผุฏฺโฐ
สมาโน สพฺยาปชฺฌํ เวทนํ เวเทติ เอกนฺตทุกฺขํ เสยฺยถาปิ
สตฺตา เนรยิกาติ ๑- อิติ โข ปุณฺณ ภูตา ภูตสฺส อุปปตฺติ
โหติ ยํ กโรติ เตน อุปปชฺชติ อุปปนฺนเมตํ ผสฺสา ผุสนฺติ
เอวมฺปาหํ ปุณฺณ กมฺมทายาทา สตฺตาติ วทามิ อิทํ วุจฺจติ
ปุณฺณ กมฺมํ กณฺหํ กณฺหวิปากํ ฯ
{๘๘.๒} กตมญฺจ ปุณฺณ กมฺมํ สุกฺกํ สุกฺกวิปากํ อิธ ปุณฺณ
เอกจฺโจ อพฺยาปชฺฌํ กายสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ อพฺยาปชฺฌํ
วจีสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ อพฺยาปชฺฌํ มโนสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ โส
อพฺยาปชฺฌํ กายสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา อพฺยาปชฺฌํ วจีสงฺขารํ
อภิสงฺขริตฺวา อพฺยาปชฺฌํ มโนสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา อพฺยาปชฺฌํ
โลกํ อุปปชฺชติ ตเมนํ อพฺยาปชฺฌํ โลกํ อุปปนฺนํ สมานํ อพฺยาปชฺฌา
ผสฺสา ผุสนฺติ โส อพฺยาปชฺเฌหิ ผสฺเสหิ ผุฏฺโฐ สมาโน อพฺยาปชฺฌํ
เวทนํ เวเทติ เอกนฺตสุขํ เสยฺยถาปิ เทวา สุภกิณฺหา อิติ โข
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ
ปุณฺณ ภูตา ภูตสฺส อุปปตฺติ โหติ ยํ กโรติ เตน อุปปชฺชติ
อุปปนฺนเมตํ ผสฺสา ผุสนฺติ เอวมฺปาหํ ปุณฺณ กมฺมทายาทา
สตฺตาติ วทามิ อิทํ วุจฺจติ ๑- กมฺมํ สุกฺกํ สุกฺกวิปากํ ฯ
{๘๘.๓} กตมญฺจ ปุณฺณ กมฺมํ กณฺห สุกฺกํ กณฺห สุกฺกวิปากํ อิธ
ปุณฺณ เอกจฺโจ สพฺยาปชฺฌมฺปิ อพฺยาปชฺฌมฺปิ กายสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ
สพฺยาปชฺฌมฺปิ อพฺยาปชฺฌมฺปิ วจีสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ สพฺยาปชฺฌมฺปิ
อพฺยาปชฺฌมฺปิ มโนสงฺขารํ อภิสงฺขโรติ โส สพฺยาปชฺฌมฺปิ
อพฺยาปชฺฌมฺปิ กายสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา สพฺยาปชฺฌมฺปิ
อพฺยาปชฺฌมฺปิ วจีสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา สพฺยาปชฺฌมฺปิ อพฺยาปชฺฌมฺปิ
มโนสงฺขารํ อภิสงฺขริตฺวา สพฺยาปชฺฌมฺปิ อพฺยาปชฺฌมฺปิ โลกํ
อุปปชฺชติ ตเมนํ สพฺยาปชฺฌมฺปิ อพฺยาปชฺฌมฺปิ โลกํ อุปปนฺนํ
สมานํ สพฺยาปชฺฌาปิ อพฺยาปชฺฌาปิ ผสฺสา ผุสนฺติ โส
สพฺยาปชฺเฌหิปิ อพฺยาปชฺเฌหิปิ ผสฺเสหิ ผุฏฺโฐ สมาโน
สพฺยาปชฺฌมฺปิ อพฺยาปชฺฌมฺปิ เวทนํ เวเทติ โวกิณฺณํ สุขทุกฺขํ
เสยฺยถาปิ มนุสฺสา เอกจฺเจ จ เทวา เอกจฺเจ จ วินิปาติกา
อิติ โข ปุณฺณ ภูตา ภูตสฺส อุปปตฺติ โหติ ยํ กโรติ เตน อุปปชฺชติ
อุปปนฺนเมตํ ๒- ผสฺสา ผุสนฺติ เอวมฺปาหํ ปุณฺณ กมฺมทายาทา
สตฺตาติ วทามิ อิทํ วุจฺจติ ปุณฺณ กมฺมํ กณฺหสุกฺกํ กณฺหสุกฺกวิปากํ ฯ
{๘๘.๔} กตมญฺจ ปุณฺณ กมฺมํ อกณฺหํ อสุกฺกํ อกณฺห-
อสุกฺกวิปากํ [๓]- กมฺมกฺขยาย สํวตฺตติ ตตฺร ปุณฺณ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปุณฺณ ฯ ๒ ม. อุปฺปนฺนเมตํ ฯ ยุ. อุปปนฺนเมนํ ฯ ๓ สี. ยุ. กมฺมํ ฯ
ยมิทํ กมฺมํ กณฺหํ กณฺหวิปากํ ตสฺส ปหานาย ยา เจตนา
ยมิทํ กมฺมํ สุกฺกํ สุกฺกวิปากํ ตสฺส ปหานาย ยา เจตนา
ยมิทํ กมฺมํ กณฺหสุกฺกํ กณฺหสุกฺกวิปากํ ตสฺส ปหานาย ยา
เจตนา อิทํ วุจฺจติ ปุณฺณ กมฺมํ อกณฺหํ อสุกฺกํ อกณฺหอสุกฺกวิปากํ
กมฺมกฺขยาย สํวตฺตติ ๑- ฯ อิมานิ โข ปุณฺณ จตฺตาริ
กมฺมานิ มยา สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวทิตานีติ ฯ
[๘๙] เอวํ วุตฺเต ปุณฺโณ โกลิยปุตฺโต โควตฺติโก ภควนฺตํ
เอตทโวจ อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต เสยฺยถาปิ ภนฺเต
นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย มูฬฺหสฺส วา
มคฺคํ อาจิกฺเขยฺย อนฺธกาเร วา เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต
รูปานิ ทกฺขนฺตีติ เอวเมว โภตา โคตเมน อเนกปริยาเยน ธมฺโม
ปกาสิโต เอสาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ
ภิกฺขุสงฺฆญฺจ อุปาสกํ มํ ภควา ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ
สรณงฺคตนฺติ ฯ
{๘๙.๑} อเจโล ๒- เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก ภควนฺตํ เอตทโวจ
อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต เสยฺยถาปิ ภนฺเต นิกฺกุชฺชิตํ วา
อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย มูฬฺหสฺส วา มคฺคํ อาจิกฺเขยฺย
อนฺธกาเร วา เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต รูปานิ ทกฺขนฺตีติ
เอวเมว โภตา โคตเมน ๓- อเนกปริยาเยน ธมฺโม ปกาสิโต เอสาหํ
ภนฺเต ภควนฺตํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสงฺฆญฺจ ลเภยฺยาหํ
ภนฺเต ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ ลเภยฺยํ อุปสมฺปทนฺติ ฯ โย โข
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สํวตฺตตีติ ฯ ๒ ม. ยุ. อเจโล ปน ฯ ๓ ยุ. เอวเมวํ ภควตา ฯ
เสนิย อญฺญติตฺถิยปุพฺโพ อิมสฺมึ ธมฺมวินเย อากงฺขติ ปพฺพชฺชํ
อากงฺขติ อุปสมฺปทํ โส จตฺตาโร มาเส ปริวสติ จตุนฺนํ มาสานํ
อจฺจเยน อารทฺธจิตฺตา ภิกฺขู ปพฺพาเชนฺติ อุปสมฺปาเทนฺติ
ภิกฺขุภาวาย อปิจ เมตฺถ ปุคฺคลเวมตฺตตา วิทิตาติ ฯ
[๙๐] สเจ โข ๑- ภนฺเต อญฺญติตฺถิยปุพฺพา อิมสฺมึ ธมฺมวินเย
อากงฺขนฺตา ปพฺพชฺชํ อากงฺขนฺตา อุปสมฺปทํ ๒- จตฺตาโร มาเส
ปริวสนฺติ จตุนฺนํ มาสานํ อจฺจเยน อารทฺธจิตฺตา ภิกฺขู ปพฺพาเชนฺติ
อุปสมฺปาเทนฺติ ภิกฺขุภาวาย อหํ จตฺตาริ วสฺสานิ ปริวสิสฺสามิ
จตุนฺนํ ๓- วสฺสานํ อจฺจเยน อารทฺธจิตฺตา ภิกฺขู ปพฺพาเชนฺติ ๔-
อุปสมฺปาเทนฺติ ๕- ภิกฺขุภาวายาติ ฯ อลตฺถ โข อเจโล
เสนิโย กุกฺกุรวตฺติโก ภควโต สนฺติเก ปพฺพชฺชํ อลตฺถ อุปสมฺปทํ ฯ
อจิรูปสมฺปนฺโน โข ปนายสฺมา เสนิโย เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต
อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรนฺโต นจิรสฺเสว ยสฺสตฺถาย กุลปุตฺตา สมฺมเทว
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ ตทนุตฺตรํ พฺรหฺมจริยปริโยสานํ
ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสิ ขีณา
ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ อพฺภญฺญาสิ ฯ
อญฺญตโร จ ๖- โข ปนายสฺมา เสนิโย อรหตํ อโหสีติ ฯ
กุกฺกุโรวาทสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ สตฺตมํ ฯ
-----------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. โขติ นตฺถิ ฯ ๒ ม. เต ฯ ๓ ยุ. มํ ฯ ๔-๕ ม. ยุ. ...ตุ ฯ
@๖ ยุ. จสทฺโท นตฺถิ ฯ
อภยราชกุมารสุตฺตํ
[๙๑] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน
กลนฺทกนิวาเป ฯ อถ โข อภโย ราชกุมาโร เยน นิคนฺโถ นาฏปุตฺโต
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา นิคนฺถํ นาฏปุตฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ
นิสีทิ ฯ
[๙๒] เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อภยํ ราชกุมารํ นิคนฺโถ นาฏปุตฺโต
เอตทโวจ เอหิ ตฺวํ ราชกุมาร สมณสฺส โคตมสฺส วาทํ อาโรเปหิ
เอวํ เต กลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคจฺฉิสฺสติ ๑- อภเยน
ราชกุมาเรน สมณสฺส โคตมสฺส เอวํ มหิทฺธิกสฺส เอวํ
มหานุภาวสฺส วาโท อาโรปิโตติ ฯ
{๙๒.๑} ยถากถํ ปนาหํ ภนฺเต สมณสฺส โคตมสฺส เอวํ
มหิทฺธิกสฺส เอวํ มหานุภาวสฺส วาทํ อาโรเปสฺสามีติ ฯ เอหิ
ตฺวํ ราชกุมาร เยน สมโณ โคตโม เตนุปสงฺกม อุปสงฺกมิตฺวา
สมณํ โคตมํ เอวํ วเทหิ ภาเสยฺย นุ โข ภนฺเต ตถาคโต ตํ วาจํ
ยา สา วาจา ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปาติ สเจ ปน ๒- เต
สมโณ โคตโม เอวํ ปุฏฺโฐ เอวํ พฺยากโรติ ภาเสยฺย ราชกุมาร
ตถาคโต ตํ วาจํ ยา สา วาจา ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปาติ ตเมนํ
ตฺวํ เอวํ วเทยฺยาสิ อถ กิญฺจรหิ เต ภนฺเต ปุถุชฺชเนน นานากรณํ
ปุถุชฺชโนปิ หิ ตํ วาจํ ภาเสยฺย ยา สา วาจา ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปาติ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อพฺภุคฺคญฺฉิติ ฯ ม. อุพฺภุคฺคจฺฉติ ฯ ๒ ยุ. ปนสทฺโท นตฺถิ ฯ
สเจ ปน เต สมโณ โคตโม เอวํ ปุฏฺโฐ เอวํ พฺยากโรติ
น ราชกุมาร ตถาคโต ตํ วาจํ ภาเสยฺย ยา สา วาจา ปเรสํ
อปฺปิยา อมนาปาติ ตเมนํ ตฺวํ เอวํ วเทยฺยาสิ อถ กิญฺจรหิ
เต ภนฺเต เทวทตฺโต พฺยากโต อาปายิโก เทวทตฺโต เนรยิโก
เทวทตฺโต กปฺปฏฺโฐ เทวทตฺโต อเตกิจฺโฉ เทวทตฺโตติ ตาย
จ ปน เต วาจาย เทวทตฺโต กุปิโต อโหสิ อนตฺตมโนติ ฯ
{๙๒.๒} อิมํ โข เต ราชกุมาร สมโณ โคตโม อุภโตโกฏิกํ ปญฺหํ
ปุฏฺโฐ สมาโน เนว สกฺขิติ ๑- อุคฺคิลิตุํ เนว สกฺขิติ โอคฺคิลิตุํ
เสยฺยถาปิ นาม ปุริสสฺส อยสิงฺฆาฏกํ ๒- กณฺเฐ วิลคฺคํ โส เนว
สกฺกุเณยฺย อุคฺคิลิตุํ เนว ๓- สกฺกุเณยฺย โอคฺคิลิตุํ เอวเมว โข
เต ราชกุมาร สมโณ โคตโม อิมํ อุภโตโกฏิกํ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ
สมาโน เนว สกฺขิติ อุคฺคิลิตุํ เนว สกฺขิติ โอคฺคิลิตุนฺติ ฯ
{๙๒.๓} เอวํ ภนฺเตติ โข อภโย ราชกุมาโร นิคนฺถสฺส นาฏปุตฺตสฺส
ปฏิสฺสุตฺวา อุฏฺฐายาสนา นิคนฺถํ นาฏปุตฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ
กตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนสฺส โข อภยสฺส ราชกุมารสฺส
สุริยํ โอโลเกตฺวา เอตทโหสิ อกาโล โข อชฺช ภควโต วาทํ
อาโรเปตุํ เสฺวทานาหํ สเก นิเวสเน ภควโต วาทํ อาโรเปสฺสามีติ ฯ
ภควนฺตํ เอตทโวจ อธิวาเสตุ เม ภนฺเต ภควา สฺวาตนาย
อตฺตจตุตฺโถ ภตฺตนฺติ ฯ อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สกฺขติ ฯ ยุ. สกฺขีติ ฯ อิโต ปรํ อีทิสปาฐา เอวเมว ปากฏา ฯ
@๒ ยุ. อโย... ฯ ๓ ม. น. ฯ
อถ โข อภโย ราชกุมาโร ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา
ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ ๑- ฯ อถ โข ภควา
ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย
เยน อภยสฺส ราชกุมารสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ ฯ อถ โข อภโย ราชกุมาโร ภควนฺตํ
ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปสิ สมฺปวาเรสิ ฯ
อถ โข อภโย ราชกุมาโร ภควนฺตํ ภุตฺตาวึ โอนีตปตฺตปาณึ
อญฺญตรํ นีจํ อาสนํ คเหตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
[๙๓] เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อภโย ราชกุมาโร ภควนฺตํ
เอตทโวจ ภาเสยฺย นุ โข ภนฺเต ตถาคโต ตํ วาจํ ยา สา
วาจา ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปาติ ฯ น เขฺวตฺถ ๒- ราชกุมาร
เอกํเสนาติ ฯ เอตฺถ ภนฺเต อนสฺสุํ นิคนฺถาติ ฯ กึ ปน ตฺวํ
ราชกุมาร เอวํ วเทสีติ ๓- ฯ เอตฺถ ภนฺเต อนสฺสุํ นิคนฺถาติ อิธาหํ
ภนฺเต เยน นิคนฺโถ นาฏปุตฺโต เตนุปสงฺกมึ อุปสงฺกมิตฺวา
นิคนฺถํ นาฏปุตฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ
โข มํ ภนฺเต นิคนฺโถ นาฏปุตฺโต เอตทโวจ เอหิ ตฺวํ ราชกุมาร
สมณสฺส โคตมสฺส วาทํ อาโรเปหิ เอวํ เต กลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท
อพฺภุคฺคจฺฉิสฺสติ ๔- อภเยน ราชกุมาเรน สมณสฺส โคตมสฺส
เอวํ มหิทฺธิกสฺส เอวํ มหานุภาวสฺส วาโท อาโรปิโตติ
{๙๓.๑} เอวํ วุตฺเต อหํ ภนฺเต นิคนฺถํ นาฏปุตฺตํ เอตทโวจํ ยถากถํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปกฺกมิ ฯ ๒ ยุ. น โขตฺถ ฯ ๓ ม. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ
@๔ ม. อพฺภุคฺคจฺฉติ ฯ ยุ. อพฺภุคฺคญฺฉีติ ฯ
ปนาหํ ภนฺเต สมณสฺส โคตมสฺส เอวํ มหิทฺธิกสฺส เอวํ
มหานุภาวสฺส วาทํ อาโรเปสฺสามีติ เอหิ ตฺวํ ราชกุมาร เยน
สมโณ โคตโม เตนุปสงฺกม อุปสงฺกมิตฺวา สมณํ โคตมํ เอวํ
วเทหิ ภาเสยฺย นุ โข ภนฺเต ตถาคโต ตํ วาจํ ยา สา
วาจา ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปาติ สเจ เต สมโณ โคตโม
เอวํ ปุฏฺโฐ สมาโน ๑- เอวํ พฺยากโรติ ภาเสยฺย ราชกุมาร
ตถาคโต ตํ วาจํ ยา สา วาจา ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปาติ
ตเมนํ ตฺวํ เอวํ วเทยฺยาสิ อถ กิญฺจรหิ เต ภนฺเต ปุถุชฺชเนน
นานากรณํ ปุถุชฺชโนปิ หิ ตํ วาจํ ภาเสยฺย ยา สา วาจา ปเรสํ
อปฺปิยา อมนาปาติ สเจ ปน เต สมโณ โคตโม เอวํ ปุฏฺโฐ
{๙๓.๒} เอวํ พฺยากโรติ น ราชกุมาร ตถาคโต ตํ วาจํ ภาเสยฺย
ยา สา วาจา ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปาติ ตเมนํ ตฺวํ เอวํ วเทยฺยาสิ
อถ กิญฺจรหิ เต ภนฺเต เทวทตฺโต พฺยากโต อาปายิโก
เทวทตฺโต เนรยิโก เทวทตฺโต กปฺปฏฺโฐ เทวทตฺโต อเตกิจฺโฉ
เทวทตฺโตติ ตาย จ ปน เต วาจาย เทวทตฺโต กุปิโต อโหสิ
อนตฺตมโนติ อิมํ โข เต ราชกุมาร สมโณ โคตโม อุภโตโกฏิกํ
ปญฺหํ ปุฏฺโฐ สมาโน เนว สกฺขิติ อุคฺคิลิตุํ เนว สกฺขิติ โอคฺคิลิตุํ
เสยฺยถาปิ นาม ปุริสสฺส อยสิงฺฆาฏกํ กณฺเฐ วิลคฺคํ โส เนว
สกฺกุเณยฺย อุคฺคิลิตุํ เนว สกฺกุเณยฺย โอคฺคิลิตุํ เอวเมว โข
เต ราชกุมาร สมโณ โคตโม อิมํ อุภโตโกฏิกํ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. สมาโนติ นตฺถิ ฯ
สมาโน เนว สกฺขิติ อุคฺคิลิตุํ เนว สกฺขิติ โอคฺคิลิตุนฺติ ฯ
[๙๔] เตน โข ปน สมเยน ทหโร ๑- มนฺโท อุตฺตานเสยฺยโก
อภยสฺส ราชกุมารสฺส องฺเก ๒- นิสินฺโน โหติ ฯ อถ โข ภควา
อภยํ ราชกุมารํ เอตทโวจ ตํ กึ มญฺญสิ ราชกุมาร สจายํ
กุมาโร ตุยฺหํ วา ปมาทมนฺวาย ธาติยา วา ปมาทมนฺวาย
กฏฺฐํ วา กฐลํ วา มุเข อาหเรยฺย กินฺติ ตํ ๓- กเรยฺยาสีติ ฯ
อาหเรยฺยสฺสาหํ ภนฺเต ๔- สจาหํ ภนฺเต น สกฺกุเณยฺยํ อาทิเกเนว
อาหริตุํ ๕- วาเมน หตฺเถน สีสํ ปริคฺคเหตฺวา ทกฺขิเณน หตฺเถน
วงฺกงฺคุลึ กตฺวา สโลหิตมฺปิ อาหเรยฺยํ ตํ กิสฺส เหตุ อตฺถิ หิ ๖-
เม ภนฺเต กุมาเร อนุกมฺปาติ ฯ
{๙๔.๑} เอวเมว โข ราชกุมาร ยํ ตถาคโต วาจํ ๗- ชานาติ
อภูตํ อตจฺฉํ อนตฺถสญฺหิตํ สา จ ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปา
น ตํ ตถาคโต วาจํ ภาสติ ยมฺปิ ตถาคโต วาจํ ชานาติ ภูตํ ตจฺฉํ
อนตฺถสญฺหิตํ สา จ ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปา ตมฺปิ ตถาคโต
วาจํ น ภาสติ ยญฺจ โข ตถาคโต วาจํ ชานาติ ภูตํ ตจฺฉํ
อตฺถสญฺหิตํ สา จ ปเรสํ อปฺปิยา อมนาปา ตตฺร กาลญฺญู ตถาคโต
โหติ ตสฺสา วาจาย เวยฺยากรณาย ยํ ตถาคโต วาจํ ชานาติ
อภูตํ อตจฺฉํ อนตฺถสญฺหิตํ สา จ ปเรสํ ปิยา มนาปา ตํ ๘- ตถาคโต
วาจํ น ภาสติ ยมฺปิ ตถาคโต วาจํ ชานาติ ภูตํ ตจฺฉํ อนตฺถสญฺหิตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. เอตฺถนฺตเร กุมาโรติ อตฺถิ ฯ ๒ ม. องฺเค ฯ ๓ ม. ยุ. นํ ฯ
@๔ ม. สเจ ภนฺเต น สกฺกุเณยฺย ฯ ๕ สี. ยุ. อาหตฺตุํ ฯ ๖ ยุ. หิสทฺโท นตฺถิ ฯ
@๗ ม. ตํ วาจํ ฯ ๘ ม. ยุ. น ตํ ฯ
สา จ ปเรสํ ปิยา มนาปา ตมฺปิ ตถาคโต วาจํ น ภาสติ
ยญฺจ โข ตถาคโต วาจํ ชานาติ ภูตํ ตจฺฉํ อตฺถสญฺหิตํ สา
จ ปเรสํ ปิยา มนาปา ตตฺร กาลญฺญู ตถาคโต โหติ ตสฺสา
วาจาย พฺยากรณาย ๑- ตํ กิสฺส เหตุ อตฺถิ หิ ๒- ราชกุมาร
ตถาคตสฺส สตฺเตสุ อนุกมฺปาติ ฯ
[๙๕] เย เม ภนฺเต ขตฺติยปณฺฑิตาปิ พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ
คหปติปณฺฑิตาปิ สมณปณฺฑิตาปิ ปญฺหํ อภิสงฺขริตฺวา ตถาคตํ
อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉนฺติ ปุพฺเพว นุ โข เอตํ ภนฺเต ภควโต
เจตโส ปริวิตกฺกิตํ โหติ เย มํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ ปุจฺฉิสฺสนฺติ
เตสาหํ เอวํ ปุฏฺโฐ เอวํ พฺยากริสฺสามีติ อุทาหุ ฐานโสเวตํ
ตถาคตํ ปฏิภาตีติ ๓- ฯ เตนหิ ราชกุมาร ตญฺเญเวตฺถ ปฏิปุจฺฉิสฺสามิ
ยถา เต ขเมยฺย ตถา นํ พฺยากเรยฺยาสิ ตํ กึ มญฺญสิ
ราชกุมาร กุสโล ตฺวํ รถสฺส องฺคปจฺจงฺคานนฺติ ฯ เอวํ ภนฺเต
กุสโล อหํ รถสฺส องฺคปจฺจงฺคานนฺติ ฯ
{๙๕.๑} ตํ กึ มญฺญสิ ราชกุมาร เย ตํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ ปุจฺเฉยฺยุํ
กินฺนามิทํ รถสฺส องฺคปจฺจงฺคนฺติ ปุพฺเพว นุโข เต เอตํ เจตโส ๔-
ปริวิตกฺกิตํ อสฺส เย มํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวํ ปุจฺฉิสฺสนฺติ เตสาหํ เอวํ
ปุฏฺโฐ ๕- เอวํ พฺยากริสฺสามีติ อุทาหุ ฐานโสเวตํ ตํ ๖- ปฏิภาเสยฺยาติ ฯ
อหํ หิ ภนฺเต รถิโก สญฺญาโต กุสโล รถสฺส องฺคปจฺจงฺคานํ
สพฺพานิ เม รถสฺส องฺคปจฺจงฺคานิ สุวิทิตานิ ฐานโสเวตํ มํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เวยฺยากรณาย ๒ ยุ. หิสทฺโท นตฺถิ ฯ ๓ โป. ปฏิภาเสยฺย ฯ ๔ โป. เจตสา ฯ
@๕ ยุ. เอวํ ปุฏฺโฐติ เทฺว ปาฐา นตฺถิ ฯ ๖ ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
ปฏิภาเสยฺยาติ ฯ เอวเมว โข ราชกุมาร เย เต ขตฺติยปณฺฑิตาปิ
พฺราหฺมณปณฺฑิตาปิ คหปติปณฺฑิตาปิ สมณปณฺฑิตาปิ ปญฺหํ
อภิสงฺขริตฺวา ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉิสฺสนฺติ ๑- ฐานโสเวตํ
ตถาคตํ ปฏิภาติ ตํ กิสฺส เหตุ สา หิ ราชกุมาร ตถาคตสฺส ธมฺมธาตุ
สุปฏิวิทฺธา ๒- ยสฺสา ธมฺมธาตุยา สุปฏิวิทฺธตฺตา ฐานโสเวตํ
ตถาคตํ ปฏิภาตีติ ฯ
[๙๖] เอวํ วุตฺเต อภโย ราชกุมาโร ภควนฺตํ เอตทโวจ
อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต อภิกฺกนฺตํ ภนฺเต เสยฺยถาปิ ภนฺเต นิกฺกุชฺชิตํ
วา อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย มูฬฺหสฺส วา มคฺคํ
อาจิกฺเขยฺย อนฺธกาเร วา เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต รูปานิ
ทกฺขนฺตีติ ๓- เอวเมว ภควตา อเนกปริยาเยน ธมฺโม ปกาสิโต
เอสาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสงฺฆญฺจ
อุปาสกํ มํ ภควา ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณงฺคตนฺติ ฯ
อภยราชกุมารสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ อฏฺฐมํ ฯ
------------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปุจฺฉนฺติ ฯ ๒ ม. สุปฺปฏิวิทิตา ฯ ๓ ยุ. ทกฺขินฺตีติ
@ทิสฺสติ ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ
พหุเวทนิยสุตฺตํ
[๙๗] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน
อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ อถ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ เยนายสฺมา
อุทายี เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อุทายึ อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
[๙๘] เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส ๑- ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ
อุทายึ เอตทโวจ กติ นุ โข ภนฺเต อุทายิ เวทนา วุตฺตา
ภควตาติ ฯ ติสฺโส โข คหปติ เวทนา วุตฺตา ภควตา สุขา เวทนา
ทุกฺขา เวทนา อทุกฺขมสุขา เวทนา อิมา โข คหปติ ๒- ติสฺโส
เวทนา วุตฺตา ภควตาติ ฯ น โข ภนฺเต อุทายิ ติสฺโส เวทนา
วุตฺตา ภควตา เทฺว เวทนา วุตฺตา ภควตา สุขา เวทนา
ทุกฺขา เวทนา ยายํ ภนฺเต อทุกฺขมสุขา เวทนา สนฺตสฺมึ เอสา
ปณีเต สุเข วุตฺตา ภควตาติ ฯ ทุติยมฺปิ โข อายสฺมา อุทายี
ปญฺจกงฺคํ ถปตึ เอตทโวจ น โข คหปติ เทฺว เวทนา วุตฺตา
ภควตา ติสฺโส เวทนา วุตฺตา ภควตา สุขา เวทนา ทุกฺขา เวทนา
อทุกฺขมสุขา เวทนา อิมา โข คหปติ ติสฺโส เวทนา วุตฺตา ภควตาติ ฯ
{๙๘.๑} ทุติยมฺปิ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ อุทายึ
เอตทโวจ น โข ภนฺเต อุทายิ ติสฺโส เวทนา วุตฺตา ภควตา
เทฺว เวทนา วุตฺตา ภควตา สุขา เวทนา ทุกฺขา เวทนา ยายํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๒ ม. ถปติ ฯ
ภนฺเต อทุกฺขมสุขา เวทนา สนฺตสฺมึ เอสา ปณีเต สุเข วุตฺตา
ภควตาติ ฯ
{๙๘.๒} ตติยมฺปิ โข อายสฺมา อุทายี ปญฺจกงฺคํ ถปตึ
เอตทโวจ น โข คหปติ เทฺว เวทนา วุตฺตา ภควตา ติสฺโส
เวทนา วุตฺตา ภควตา สุขา เวทนา ทุกฺขา เวทนา อทุกฺขมสุขา
เวทนา อิมา โข คหปติ ติสฺโส เวทนา วุตฺตา ภควตาติ ฯ
ตติยมฺปิ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ อุทายึ เอตทโวจ
น โข ภนฺเต อุทายิ ติสฺโส เวทนา วุตฺตา ภควตา เทฺว
เวทนา วุตฺตา ภควตา สุขา เวทนา ทุกฺขา เวทนา ยายํ
ภนฺเต อทุกฺขมสุขา เวทนา สนฺตสฺมึ เอสา ปณีเต สุเข วุตฺตา
ภควตาติ ฯ เนว โข อสกฺขิ ๑- อายสฺมา อุทายี ปญฺจกงฺคํ ถปตึ
สญฺญาเปตุํ น ปนาสกฺขิ ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ อุทายึ
สญฺญาเปตุํ ฯ
[๙๙] อสฺโสสิ โข อายสฺมา อานนฺโท อายสฺมโต อุทายิสฺส
ปญฺจกงฺเคน ถปตินา สทฺธึ อิมํ กถาสลฺลาปํ ฯ อถ โข อายสฺมา
อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา
อานนฺโท ยาวตโก อโหสิ อายสฺมโต อุทายิสฺส ปญฺจกงฺเคน
ถปตินา สทฺธึ กถาสลฺลาโป ตํ สพฺพํ ภควโต อาโรเจสิ ฯ
{๙๙.๑} เอวํ วุตฺเต ภควา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ สนฺตญฺเญว
โข อานนฺท ปริยายํ ปญฺจกงฺโค ถปติ อุทายิสฺส นาพฺภินุโมทิ ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สกฺขิ ฯ ๒ ม. นาพฺภนุโมทิ ฯ
สนฺตญฺเญว จ ปน ปริยายํ อุทายี ปญฺจกงฺคสฺส ถปติสฺส
นาพฺภินุโมทิ เทฺวปานนฺท เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน ติสฺโสปิ
เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน จตสฺโสปิ ๑- เวทนา วุตฺตา มยา
ปริยาเยน ปญฺจปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน ฉปิ เวทนา
วุตฺตา มยา ปริยาเยน อฏฺฐารสปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน
ฉตฺตึสาปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน อฏฺฐสตมฺปิ เวทนา
วุตฺตา มยา ปริยาเยน เอวํ ปริยายเทสิโต โข อานนฺท มยา
ธมฺโม เอวํ ปริยายเทสิเต โข อานนฺท มยา ธมฺเม เย อญฺญมญฺญสฺส
สุภาสิตํ สุลปิตํ น สมนุชานิสฺสนฺติ น สมนุมญฺญิสฺสนฺติ
น สมนุโมทิสฺสนฺติ เตสเมตํ ปาฏิกงฺขํ ภณฺฑนชาตา
กลหชาตา วิวาทาปนฺนา อญฺญมญฺญํ มุขสตฺตีหิ วิตุทนฺตา
วิหริสฺสนฺตีติ เอวํ ปริยายเทสิโต โข อานนฺท มยา ธมฺโม
เอวํ ปริยายเทสิเต โข อานนฺท มยา ธมฺเม เย อญฺญมญฺญสฺส
สุภาสิตํ สุลปิตํ สมนุชานิสฺสนฺติ สมนุมญฺญิสฺสนฺติ สมนุโมทิสฺสนฺติ
เตสเมตํ ปาฏิกงฺขํ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ขีโรทกีภูตา
อญฺญมญฺญํ ปิยจกฺขูหิ สมฺปสฺสนฺตา วิหริสฺสนฺติ ฯ
[๑๐๐] ปญฺจ โข อิเม อานนฺท กามคุณา กตเม ปญฺจ
จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสญฺหิตา
รชนียา โสตวิญฺเญยฺยา สทฺทา ... ฆานวิญฺเญยฺยา คนฺธา ...
ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา รสา ... กายวิญฺเญยฺยา โผฏฺฐพฺพา อิฏฺฐา กนฺตา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. จตสฺโสปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยนาติ อิเม ปาฐา นตฺถิ ฯ
มนาปา ปิยรูปา กามูปสญฺหิตา รชนียา อิเม โข อานนฺท ปญฺจ
กามคุณา ฯ ยํ โข อานนฺท อิเม ปญฺจ กามคุเณ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ
สุขํ โสมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ กามสุขํ ฯ
[๑๐๑] โย โข อานนฺท เอวํ วเทยฺย เอตปรมํ สตฺตา
สุขํ โสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺตีติ อิทมสฺส นานุชานามิ ตํ กิสฺส
เหตุ อตฺถานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ
ปณีตตรญฺจ ฯ กตมญฺจานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ
อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ อิธานนฺท ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ
วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ
ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อิทํ โข อานนฺท เอตมฺหา สุขา
อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ ฯ
{๑๐๑.๑} โย โข อานนฺท เอวํ วเทยฺย เอตปรมํ สตฺตา สุขํ
โสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺตีติ อิทมสฺส นานุชานามิ ตํ กิสฺส เหตุ
อตฺถานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ ฯ
กตมญฺจานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ
ปณีตตรญฺจ อิธานนฺท ภิกฺขุ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ
สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ
ทุติยํ ฌานํ ฯเปฯ ตติยํ ฌานํ ... จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ
อิทํ โข อานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ
ปณีตตรญฺจ [๑]- ฯ
{๑๐๑.๒} กตมญฺจานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. เอตฺถนฺตเร "โย โข เอวํ วเทยฺย ฯเปฯ อิติ ทิสฺสติ ฯ ยุ. โย โข อานนฺท เอวํ
@วเทยฺย ฯเปฯ อิติ ทิสฺสติ ฯ อิโต ปรมฺปิ อีทิสฏฺฐาเน ปาฐา เอวเมว ญาตพฺพา ฯ
ปณีตตรญฺจ อิธานนฺท ภิกฺขุ สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา
ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา อนนฺโต
อากาโสติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อิทํ โข
อานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ ฯ
{๑๐๑.๓} กตมญฺจานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ
ปณีตตรญฺจ อิธานนฺท ภิกฺขุ สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม อนนฺตํ วิญฺญาณนฺติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช
วิหรติ อิทํ โข อานนฺท เอตมฺหา สุขา ฯเปฯ กตมญฺจานนฺท
เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ อิธานนฺท
ภิกฺขุ สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม นตฺถิ กิญฺจีติ
อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อิทํ โข อานนฺท เอตมฺหา
สุขา ฯเปฯ กตมญฺจานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ
ปณีตตรญฺจ อิธานนฺท ภิกฺขุ สพฺพโส อากิญฺจญฺญายตนํ
สมติกฺกมฺม เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อิทํ โข
อานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ ฯ
[๑๐๒] โย โข อานนฺท เอวํ วเทยฺย เอตปรมํ สตฺตา สุขํ โสมนสฺสํ
ปฏิสํเวเทนฺตีติ อิทมสฺส นานุชานามิ ตํ กิสฺส เหตุ อตฺถานนฺท
เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ ฯ
กตมญฺจานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ
ปณีตตรญฺจ อิธานนฺท ภิกฺขุ สพฺพโส เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ
สมติกฺกมฺม สญฺญาเวทยิตนิโรธํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อิทํ โข
อานนฺท เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ ฯ
ฐานํ โข ปเนตํ อานนฺท วิชฺชติ ยํ อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา
เอวํ วเทยฺยุํ สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมโณ โคตโม อาห ตญฺจ
สุขสฺมึ ปญฺญเปติ ตยิทํ กึสุ ตยิทํ กถํสูติ เอวํวาทิโน อานนฺท
อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา เอวมสฺสุ วจนียา น โข อาวุโส ภควา
สุขํเยว เวทนํ สนฺธาย สุขสฺมึ ปญฺญเปติ อปิจาวุโส ยตฺถ ยตฺถ
สุขํ อุปลพฺภติ ยหึ ยหึ ตํ ตํ ตถาคโต สุขสฺมึ ปญฺญเปตีติ ฯ
อิทมโวจ ภควา อตฺตมโน อายสฺมา อานนฺโท ภควโต
ภาสิตํ อภินนฺทีติ ฯ
พหุเวทนิยสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ นวมํ ฯ
------------
อปณฺณกสุตฺตํ
[๑๐๓] เอวมฺเม สุตํ เอกํ สมยํ ภควา โกสเลสุ จาริกญฺจรมาโน
มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ เยน สาลา นาม โกสลานํ พฺราหฺมณคาโม
ตทวสริ ฯ อสฺโสสุํ โข สาเลยฺยกา พฺราหฺมณคหปติกา สมโณ ขลุ
โภ โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา ปพฺพชิโต โกสเลสุ จาริกญฺจรมาโน
มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ สาลํ อนุปฺปตฺโต ฯ
{๑๐๓.๑} ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท
อพฺภุคฺคโต อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน
สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ
ภควา ๑- โส อิมํ โลกํ สเทวกํ สมารกํ สพฺรหฺมกํ สสฺสมณพฺราหฺมณึ
ปชํ สเทวมนุสฺสํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทติ โส ธมฺมํ เทเสติ
อาทิกลฺยาณํ มชฺเฌกลฺยาณํ ปริโยสานกลฺยาณํ สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ
เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ ปกาเสติ สาธุ โข ปน ตถารูปานํ
อรหตํ ทสฺสนํ โหตีติ ฯ
{๑๐๓.๒} อถ โข สาเลยฺยกา พฺราหฺมณคหปติกา เยน ภควา
เตนุปสงฺกมึสุ อุปสงฺกมิตฺวา อปฺเปกจฺเจ ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทึสุ อปฺเปกจฺเจ ภควตา สทฺธึ สมฺโมทึสุ สมฺโมทนียํ
กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ อปฺเปกจฺเจ
เยน ภควา เตนญฺชลิมฺปณาเมตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ภควาติ ฯ
อปฺเปกจฺเจ ภควโต สนฺติเก นามโคตฺตํ สาเวตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ
อปฺเปกจฺเจ ตุณฺหีภูตา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ
[๑๐๔] เอกมนฺตํ นิสินฺเน โข สาเลยฺยเก พฺราหฺมณคหปติเก
ภควา เอตทโวจ อตฺถิ ปน โว คหปตโย โกจิ มนาโป สตฺถา
ยสฺมึ โว อาการวตี สทฺธา ปฏิลทฺธาติ ฯ นตฺถิ โข โน ภนฺเต
โกจิ มนาโป สตฺถา ยสฺมึ โน อาการวตี สทฺธา ปฏิลทฺธาติ ฯ
มนาปํ โว คหปตโย สตฺถารํ อลภนฺเตหิ อยํ อปณฺณโก ธมฺโม
สมาทาย วตฺติตพฺโพ อปณฺณโก หิ คหปตโย ธมฺโม สมตฺโต
สมาทินฺโน โส โว ภวิสฺสติ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขาย ฯ กตโม
จ คหปตโย อปณฺณโก ธมฺโม ๑- ฯ
[๑๐๕] สนฺติ คหปตโย เอเก สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน
เอวํทิฏฺฐิโน นตฺถิ ทินฺนํ นตฺถิ ยิฏฺฐํ นตฺถิ หุตํ นตฺถิ สุกฏทุกฺกฏานํ
กมฺมานํ ผลํ วิปาโก นตฺถิ อยํ โลโก นตฺถิ ปโร โลโก นตฺถิ
มาตา นตฺถิ ปิตา นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา นตฺถิ โลเก
สมณพฺราหฺมณา สมฺมคฺคตา สมฺมาปฏิปนฺนา เย อิมญฺจ โลกํ
ปรญฺจ โลกํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทนฺตีติ เตสญฺเญว
โข คหปตโย สมณพฺราหฺมณานํ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อุชุวิปจฺจนีกวาทา เต เอวมาหํสุ อตฺถิ ทินฺนํ อตฺถิ ยิฏฺฐํ
อตฺถิ หุตํ อตฺถิ สุกฏทุกฺกฏานํ กมฺมานํ ผลํ วิปาโก อตฺถิ
อยํ โลโก อตฺถิ ปโร โลโก อตฺถิ มาตา อตฺถิ ปิตา อตฺถิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สมาทาย...หิตาย สุขาย ฯ
สตฺตา โอปปาติกา อตฺถิ โลเก สมณพฺราหฺมณา สมฺมคฺคตา
สมฺมาปฏิปนฺนา เย อิมญฺจ โลกํ ปรญฺจ โลกํ สยํ อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา ปเวเทนฺตีติ ฯ ตํ กึ มญฺญถ คหปตโย นนุเม
สมณพฺราหฺมณา อญฺญมญฺญํ ๑- อุชุวิปจฺจนีกวาทาติ ฯ
เอวํ ภนฺเต ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๗๙-๑๐๒.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=13&item=84&items=22
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=13&item=84&items=22&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=13&item=84&items=22
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=13&item=84&items=22
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=84
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓
https://84000.org/tipitaka/read/?index_13
https://84000.org/tipitaka/english/?index_13
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
