พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๖ สุตฺต. ม. อุปริปณฺณาสกํ

หน้าที่ ๑.
                  สุตฺตนฺตปิฏเก มชฺฌิมนิกายสฺส
                       ตติโย ภาโค
                        ------
                       อุปริปณฺณาสกํ
           นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
                       เทวทหวคฺโค
                        ------
                       เทวทหสุตฺตํ
     [๑]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ   สมยํ   ภควา   สกฺเกสุ  วิหรติ
เทวทหํ  นาม  สกฺยานํ  นิคโม  ฯ  ตตฺร  โข  ภควา  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ
ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๒]   ภควา   เอตทโวจ  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา
เอวํวาทิโน   เอวํทิฏฺฐิโน   ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ
วา   ทุกฺขํ   วา   อทุกฺขมสุขํ   วา   สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ  อิติ
ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา   พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา
อายตึ    อนวสฺสโว    อายตึ    อนวสฺสวา    กมฺมกฺขโย   กมฺมกฺขยา
ทุกฺขกฺขโย    ทุกฺขกฺขยา    เวทนากฺขโย   เวทนากฺขยา   สพฺพํ   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ เอวํวาทิโน ภิกฺขเว นิคนฺถา ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๒.
     [๓]   เอวํวาทาหํ  ภิกฺขเว  นิคนฺเถ  อุปสงฺกมิตฺวา  เอวํ  วทามิ
สจฺจํ    กิร    ตุเมฺห   อาวุโส   นิคนฺถา   เอวํวาทิโน   เอวํทิฏฺฐิโน
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย    เวทนากฺขยา   สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   ฯ
เต   เจ   เม   ภิกฺขเว   นิคนฺถา  เอวํ  ปุฏฺฐา  อามาติ  ปฏิชานนฺติ
ตฺยาหํ   เอวํ   วทามิ   กึ   ปน   ตุเมฺห   อาวุโส  นิคนฺถา  ชานาถ
อหุวเมฺหว   มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ  ฯ  โน  หิทํ  อาวุโส  ฯ
กึ   ปน   ตุเมฺห   อาวุโส   นิคนฺถา  ชานาถ  อกรเมฺหว  มยํ  ปุพฺเพ
ปาปกมฺมํ   น   นากรมฺหาติ  ฯ  โน  หิทํ  อาวุโส  ฯ  กึ  ปน  ตุเมฺห
อาวุโส   นิคนฺถา   ชานาถ   เอวรูปํ   วา   เอวรูปํ   วา  ปาปกมฺมํ
อกรมฺหาติ   ฯ   โน   หิทํ   อาวุโส   ฯ   กึ   ปน  ตุเมฺห  อาวุโส
นิคนฺถา   ชานาถ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ  นิชฺชิณฺณํ  เอตฺตกํ  วา  ทุกฺขํ
นิชฺชิเรตพฺพํ    เอตฺตกมฺหิ    วา    ทุกฺเข    นิชฺชิณฺเณ   สพฺพํ   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   ฯ   โน   หิทํ   อาวุโส   ฯ   กึ   ปน  ตุเมฺห
อาวุโส    นิคนฺถา    ชานาถ   ทิฏฺเฐว   ธมฺเม   อกุสลานํ   ธมฺมานํ
ปหานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปสมฺปทนฺติ ฯ โน หิทํ อาวุโส ฯ
     [๔]   อิติ  กิร  ตุเมฺห  อาวุโส  นิคนฺถา  น  ชานาถ  อหุวเมฺหว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓.
มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ   น   ชานาถ  อกรเมฺหว  มยํ  ปุพฺเพ
ปาปกมฺมํ    น   นากรมฺหาติ   น   ชานาถ   เอวรูปํ   วา   เอวรูปํ
วา    ปาปกมฺมํ    อกรมฺหาติ    น   ชานาถ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ   นิชฺชิเรตพฺพํ   เอตฺตกมฺหิ  วา  ทุกฺเข
นิชฺชิณฺเณ   สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   น   ชานาถ   ทิฏฺเฐว
ธมฺเม    อกุสลานํ    ธมฺมานํ   ปหานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ   อุปสมฺปทํ
เอวํ   สนฺเต   อายสฺมนฺตานํ   นิคนฺถานํ   น  กลฺลมสฺส  เวยฺยากรณาย
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๔.๑}   สเจ  ปน  ตุเมฺห  อาวุโส นิคนฺถา ชาเนยฺยาถ อหุวเมฺหว
มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ   อกรเมฺหว  มยํ  ปุพฺเพ
ปาปกมฺมํ    น    นากรมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ   เอวรูปํ   วา   เอวรูปํ
วา    ปาปกมฺมํ    อกรมฺหาติ    ชาเนยฺยาถ    เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ   นิชฺชิเรตพฺพํ   เอตฺตกมฺหิ  วา  ทุกฺเข
นิชฺชิณฺเณ    สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   ชาเนยฺยาถ   ทิฏฺเฐว
ธมฺเม    อกุสลานํ    ธมฺมานํ   ปหานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ   อุปสมฺปทํ
เอวํ    สนฺเต    อายสฺมนฺตานํ   นิคนฺถานํ   กลฺลมสฺส   เวยฺยากรณาย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔.
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     [๕]   เสยฺยถาปิ  อาวุโส  นิคนฺถา  ปุริโส  สลฺเลน  วิทฺโธ  อสฺส
สวิเสน  คาฬฺหูปเลปเนน  ฯ โส สลฺลสฺสปิ เวธนเหตุ ๑- ทุกฺขา ติปฺปา ๒-
กฏุกา   เวทนา   เวทิเยยฺย  ตสฺส  มิตฺตามจฺจา  ญาติสาโลหิตา  ภิสกฺกํ
สลฺลกตฺตํ  อุปฏฺฐเปยฺยุํ  ๓-  ฯ  ตสฺส  โส  ภิสกฺโก  สลฺลกตฺโต  สตฺเถน
วณมุขํ    ปริกนฺเตยฺย   ฯ   โส   สตฺเถนปิ   วณมุขสฺส   ปริกนฺตนเหตุ
ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา   เวทิเยยฺย   ตสฺส   โส   ภิสกฺโก
สลฺลกตฺโต   เอสนิยา   สลฺลํ   เอเสยฺย   ฯ  โส  เอสนิยาปิ  สลฺลสฺส
เอสนเหตุ   ๔-  ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิเยยฺย  ตสฺส  โส
ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   สลฺลํ   อพฺภูเณฺหยฺย   ๕-   ฯ   โส   สลฺลสฺสปิ
อพฺภูณฺหนเหตุ   ๖-   ทุกฺขา   ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิเยยฺย  ตสฺส
โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   อคทงฺคารํ   วณมุเข   โอทเหยฺย  ฯ  โส
อคทงฺคารสฺสปิ   วณมุเข   โอทหนเหตุ   ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา
เวทิเยยฺย ฯ
     {๕.๑}   โส   อปเรน  สมเยน  รูเฬฺหน  ๗-  วเณน  สญฺฉวินา
อโรโค   อสฺส   สุขี  เสรี  สยํวสี  เยนกามงฺคโม  ฯ  ตสฺส  เอวมสฺส
อหํ   โข   ปุพฺเพ   สลฺเลน   วิทฺโธ  อโหสึ  สวิเสน  คาฬฺหูปเลปเนน
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เวทนาเหตุ ฯ ๒ ม. ติพฺพา ฯ ๓ ม. อุปฏฺฐาเปยฺยุํ ฯ ๔ ม. ยุ. เอสนาเหตุ ฯ
@๕ ยุ. อพฺยเหยฺย ฯ ๖ ม. อพฺภุหนเหตุ ยุ. อพฺยหนเหตุ ฯ ๗ ม. รุเฬฺหน ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕.
โสหํ   สลฺลสฺสปิ   เวธนเหตุ   ทุกฺขา   ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยึ
ตสฺส   เม   มิตฺตามจฺจา   ญาติสาโลหิตา  ภิสกฺกํ  สลฺลกตฺตํ  อุปฏฺฐเปสุํ
ตสฺส   เม   โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   สตฺเถน   วณมุขํ   ปริกนฺตติ
โสหํ   สตฺเถนปิ   ๑-   วณมุขสฺส  ปริกนฺตนเหตุ  ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา
เวทนา   เวทิยึ   ตสฺส   เม   โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต   เอสนิยา
สลฺลํ   เอสิ   โสหํ   เอสนิยาปิ   สลฺลสฺส   เอสนเหตุ  ทุกฺขา  ติปฺปา
กฏุกา   เวทนา   เวทิยึ   ตสฺส   เม  โส  ภิสกฺโก  สลฺลกตฺโต  สลฺลํ
อพฺภูณฺหิ    โสหํ    สลฺลสฺสปิ   อพฺภูณฺหนเหตุ   ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา
เวทนา   เวทิยึ   ตสฺส   เม   โส   ภิสกฺโก   สลฺลกตฺโต  อคทงฺคารํ
วณมุเข    โอทหิ    โสหํ    อคทงฺคารสฺสปิ    วณมุเข    โอทหนเหตุ
ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา  เวทิยึ  โสหํ  ๒-  เอตรหิ  รูเฬฺหน
วเณน สญฺฉวินา อโรโค สุขี เสรี สยํวสี เยนกามงฺคโมติ ฯ
     {๕.๒}   เอวเมว  โข  อาวุโส  นิคนฺถา  สเจ ตุเมฺห ชาเนยฺยาถ
อหุวเมฺหว   มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ   อกรเมฺหว
มยํ   ปุพฺเพ   ปาปกมฺมํ   น   นากรมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ  เอวรูปํ  วา
เอวรูปํ    วา    ปาปกมฺมํ   อกรมฺหาติ   ชาเนยฺยาถ   เอตฺตกํ   วา
ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ   นิชฺชิเรตพฺพํ   เอตฺตกมฺหิ  วา
ทุกฺเข    นิชฺชิณฺเณ    สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   ชาเนยฺยาถ
ทิฏฺเฐว   ธมฺเม  อกุสลานํ  ธมฺมานํ  ปหานํ  กุสลานํ  ธมฺมานํ  อุปสมฺปทํ
เอวํ    สนฺเต    อายสฺมนฺตานํ   นิคนฺถานํ   กลฺลมสฺส   เวยฺยากรณาย
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สลฺเลนปิ ฯ ๒ ม. ยุ. โสมฺหิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖.
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๕.๓}   ยสฺมา   จ  โข  ตุเมฺห  อาวุโส  นิคนฺถา  น  ชานาถ
อหุวเมฺหว   มยํ   ปุพฺเพ   น   นาหุวมฺหาติ   น   ชานาถ  อกรเมฺหว
มยํ   ปุพฺเพ   ปาปกมฺมํ   น   นากรมฺหาติ   น  ชานาถ  เอวรูปํ  วา
เอวรูปํ    วา   ปาปกมฺมํ   อกรมฺหาติ   น   ชานาถ   เอตฺตกํ   วา
ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   เอตฺตกํ   วา   ทุกฺขํ   นิชฺชิเรตพฺพํ   เอตฺตกมฺหิ  วา
ทุกฺเข    นิชฺชิณฺเณ   สพฺพํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   ภวิสฺสตีติ   น   ชานาถ
ทิฏฺเฐว   ธมฺเม  อกุสลานํ  ธมฺมานํ  ปหานํ  กุสลานํ  ธมฺมานํ  อุปสมฺปทํ
ตสฺมา    อายสฺมนฺตานํ    นิคนฺถานํ    น    กลฺลมสฺส   เวยฺยากรณาย
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ [๑]- ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     [๖]   เอวํ  วุตฺเต  ภิกฺขเว  เต  นิคนฺถา  มํ  เอตทโวจุํ นิคนฺโถ
อาวุโส   นาฏปุตฺโต   สพฺพญฺญู   สพฺพทสฺสาวี  อปริเสสํ  ๒-  ญาณทสฺสนํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. เอตฺถนฺตเร ตนฺติ ทิสฺสติ ฯ  ๒ โป. อปริเสสญฺจ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗.
ปฏิชานาติ   จรโต   จ   เม   ติฏฺฐโต  จ  สุตฺตสฺส  จ  ชาครสฺส  จ
สตตํ   สมิตํ   ญาณทสฺสนํ   ปจฺจุปฏฺฐิตนฺติ   ฯ   โส   เอวมาห   อตฺถิ
โว   อาวุโส   นิคนฺถา   ปุพฺเพ   ปาปกมฺมํ   กตํ  ตํ  อิมาย  กฏุกาย
ทุกฺกรการิกาย    นิชฺชิเรถ   ยํ   ปเนตฺถ   เอตรหิ   กาเยน   สํวุตา
วาจาย   สํวุตา   มนสา   สํวุตา   ตํ   อายตึ   ปาปกมฺมสฺส   อกรณํ
อิติ   ปุราณานํ   [๑]-   ตปสา  พฺยนฺติภาวา  นวานํ  กมฺมานํ  อกรณา
อายตึ    อนวสฺสโว    อายตึ    อนวสฺสวา    กมฺมกฺขโย   กมฺมกฺขยา
ทุกฺขกฺขโย    ทุกฺขกฺขยา    เวทนากฺขโย   เวทนากฺขยา   สพฺพํ   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ    ภวิสฺสตีติ    ตญฺจ    ปนมฺหากํ   รุจฺจติ   เจว   ขมติ   จ
เตน จมฺหา อตฺตมนาติ ฯ
     [๗]   เอวํ  วุตฺเต  อหํ  ภิกฺขเว  เต  นิคนฺเถ  เอตทโวจํ  ปญฺจ
โข   อิเม   อาวุโส   นิคนฺถา   ธมฺมา  ทิฏฺเฐว  ธมฺเม  ทฺวิธาวิปากา
กตเม     ปญฺจ     สทฺธา     รุจิ     อนุสฺสโว    อาการปริวิตกฺโก
ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺติ    อิเม    โข    อาวุโส   นิคนฺถา   ปญฺจ   ธมฺมา
ทิฏฺเฐว     ธมฺเม     ทฺวิธาวิปากา     ตตฺรายสฺมนฺตานํ     นิคนฺถานํ
กา  อตีตํเส  สตฺถริ  สทฺธา  กา  รุจิ โก อนุสฺสโว โก อาการปริวิตกฺโก
กา   ทิฏฺฐินิชฺฌานกฺขนฺตีติ  ฯ  เอวํวาที  โข  อหํ  ภิกฺขเว  นิคนฺเถสุ  น
กญฺจิ สหธมฺมิกํ วาทปฺปฏิหารํ ๒- สมนุปสฺสามิ ฯ
     [๘]   ปุน   จปราหํ   ภิกฺขเว   เต  นิคนฺเถ  เอวํ  วทามิ  ตํ
กึ   มญฺญถ  อาวุโส  นิคนฺถา  ยสฺมึ  โว  สมเย  ติพฺโพ  ๓-  อุปกฺกโม
@เชิงอรรถ: ๑ เอตฺถนฺตเร กมฺมานนฺติ ทิสฺสติ ฯ  ๒ ยุ. วาทปริหารํ ฯ  ๓ ยุ. ติปฺโป ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๘.
โหติ    ติพฺพํ   ปธานํ   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย   โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา
ติปฺปา  ๑-  กฏุกา  เวทนา  เวทิยถ  ยสฺมึ  ปน  โว  สมเย  น ติพฺโพ
อุปกฺกโม    โหติ    น   ติพฺพํ   ปธานํ   น   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย
โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยถาติ  ฯ  ยสฺมึ  ๒-
โน   อาวุโส   โคตม   สมเย   ติพฺโพ  อุปกฺกโม  โหติ  ติพฺพํ  ปธานํ
ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย   โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา   ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา
เวทิยาม   ยสฺมึ   ปน   โน   สมเย   น   ติพฺโพ   อุปกฺกโม   โหติ
น   ติพฺพํ   ปธานํ   น   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย   โอปกฺกมิกา  ทุกฺขา
ติปฺปา กฏุกา เวทนา เวทิยามาติ ฯ
     [๙]   อิติ   กิราวุโส   นิคนฺถา   ยสฺมึ   โว   สมเย   ติพฺโพ
อุปกฺกโม   โหติ   ติพฺพํ   ปธานํ   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย  โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา   เวทิยถ   ยสฺมึ   ปน  โว  สมเย
น   ติพฺโพ   อุปกฺกโม   โหติ   น   ติพฺพํ   ปธานํ   น  ติพฺพา  ตสฺมึ
สมเย   โอปกฺกมิกา   ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา  เวทนา  เวทิยถ  เอวํ
สนฺเต    อายสฺมนฺตานํ    นิคนฺถานํ    น    กลฺลมสฺส   เวยฺยากรณาย
ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา  ทุกฺขํ  วา  อทุกฺขมสุขํ
วา    สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ   กตเหตุ   อิติ   ปุราณานํ   กมฺมานํ   ตปสา
พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ   อนวสฺสโว   อายตึ
อนวสฺสวา     กมฺมกฺขโย     กมฺมกฺขยา     ทุกฺขกฺขโย     ทุกฺขกฺขยา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ติพฺพา ฯ  ๒ ม. ยสฺมึ ปน โนติ ทิสฺสติ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๙.
เวทนากฺขโย เวทนากฺขยา สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๙.๑}   สเจ อาวุโส นิคนฺถา ยสฺมึ โว สมเย ติพฺโพ อุปกฺกโม โหติ
ติพฺพํ  ปธานํ  [๑]-  ติฏฺเฐยฺเยว  ตสฺมึ  สมเย โอปกฺกมิกา ทุกฺขา ติปฺปา
กฏุกา  เวทนา  [๒]-  ยสฺมึ  ปน  โว  สมเย  น ติพฺโพ อุปกฺกโม โหติ
น  ติพฺพํ  ปธานํ  [๓]-  ติฏฺเฐยฺเยว  ตสฺมึ  สมเย  โอปกฺกมิกา  ทุกฺขา
ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา  [๔]-  เอวํ  สนฺเต  อายสฺมนฺตานํ  นิคนฺถานํ
กลฺลมสฺส    เวยฺยากรณาย    ยงฺกิญฺจายํ    ปุริสปุคฺคโล    ปฏิสํเวเทติ
สุขํ   วา   ทุกฺขํ   วา   อทุกฺขมสุขํ   วา   สพฺพนฺตํ   ปุพฺเพ  กตเหตุ
อิติ    ปุราณานํ    กมฺมานํ    ตปสา   พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ
อกรณา     อายตึ    อนวสฺสโว    อายตึ    อนวสฺสวา    กมฺมกฺขโย
กมฺมกฺขยา    ทุกฺขกฺขโย    ทุกฺขกฺขยา    เวทนากฺขโย    เวทนากฺขยา
สพฺพํ ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ ภวิสฺสตีติ ฯ
     {๙.๒}   ยสฺมา  จ  โข  อาวุโส  นิคนฺถา  ยสฺมึ โว สมเย ติพฺโพ
อุปกฺกโม   โหติ   ติพฺพํ   ปธานํ   ติพฺพา   ตสฺมึ   สมเย  โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยถ  ยสฺมึ  ปน  โว สมเย น ติพฺโพ
อุปกฺกโม  โหติ  น  ติพฺพํ  ปธานํ  น  ติพฺพา  ตสฺมึ  สมเย  โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยถ  เต ตุเมฺห สามํเยว โอปกฺกมิกา
ทุกฺขา    ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา   เวทิยมานา   อวิชฺชา   อญฺญาณา
สมฺโมหา   วิปจฺเจถ   ยงฺกิญฺจายํ   ปุริสปุคฺคโล   ปฏิสํเวเทติ  สุขํ  วา
ทุกฺขํ   วา   อทุกฺขมสุขํ   วา  สพฺพนฺตํ  ปุพฺเพ  กตเหตุ  อิติ  ปุราณานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. น ติพฺพา ฯ  ๒-๔ เวทิเยถ ฯ  ๓ ม. ติพฺพา ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๐.
กมฺมานํ    ตปสา    พฺยนฺติภาวา   นวานํ   กมฺมานํ   อกรณา   อายตึ
อนวสฺสโว    อายตึ   อนวสฺสวา   กมฺมกฺขโย   กมฺมกฺขยา   ทุกฺขกฺขโย
ทุกฺขกฺขยา    เวทนากฺขโย    เวทนากฺขยา    สพฺพํ    ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ
ภวิสฺสตีติ   ฯ   เอวํวาทีปิ   โข   อหํ   ภิกฺขเว   นิคนฺเถสุ  น  กญฺจิ
สหธมฺมิกํ วาทปฺปฏิหารํ สมนุปสฺสามิ ฯ
     [๑๐]   ปุน   จปราหํ   ภิกฺขเว  เต  นิคนฺเถ  เอวํ  วทามิ  ตํ
กึ    มญฺญถาวุโส    นิคนฺถา    ยมิทํ    กมฺมํ    ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ   ตํ
อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  สมฺปรายเวทนียํ  โหตูติ  ลพฺภเมตนฺติ  ฯ
โน   หิทํ   อาวุโส  ฯ  ยมฺปนิทํ  กมฺมํ  สมฺปรายเวทนียํ  ตํ  อุปกฺกเมน
วา   ปธาเนน   วา   ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ   โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ  ฯ  โน
หิทํ    อาวุโส    ฯ   ตํ   กึ   มญฺญถาวุโส   นิคนฺถา   ยมิทํ   กมฺมํ
สุขเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา   ปธาเนน  วา  ทุกฺขเวทนียํ  โหตูติ
ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ   อาวุโส  ฯ  ยมฺปนิทํ  กมฺมํ  ทุกฺขเวทนียํ
ตํ   อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  สุขเวทนียํ  โหตูติ  ลพฺภเมตนฺติ  ฯ
โน   หิทํ   อาวุโส   ฯ   ตํ   กึ   มญฺญถาวุโส  นิคนฺถา  ยมิทํ  กมฺมํ
ปริปกฺกเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา  ปธาเนน  วา  อปฺปริปกฺกเวทนียํ
โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ   อาวุโส   ฯ   ยมฺปนิทํ   กมฺมํ
อปฺปริปกฺกเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา  ปธาเนน  วา  ปริปกฺกเวทนียํ
โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ  อาวุโส  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญถาวุโส
นิคนฺถา   ยมิทํ   กมฺมํ   พหุเวทนียํ  ตํ  อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๑.
อปฺปเวทนียํ   โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ  โน  หิทํ  อาวุโส  ฯ  ยมฺปนิทํ
กมฺมํ   อปฺปเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา   ปธาเนน  วา  พหุเวทนียํ
โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ  อาวุโส  ฯ  ตํ  กึ  มญฺญถาวุโส
นิคนฺถา   ยมิทํ   กมฺมํ   เวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา
อเวทนียํ   โหตูติ   ลพฺภเมตนฺติ   ฯ   โน   หิทํ  อาวุโส  ฯ  ยมฺปนิทํ
กมฺมํ   อเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  เวทนียํ  โหตูติ
ลพฺภเมตนฺติ ฯ โน หิทํ อาวุโส ฯ
     [๑๑]   อิติ  กิราวุโส  นิคนฺถา  ยมิทํ  กมฺมํ  ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ  ตํ
อุปกฺกเมน   วา  ปธาเนน  วา  สมฺปรายเวทนียํ  โหตูติ  อลพฺภเมตํ  ฯ
ยมิทํ   กมฺมํ   สมฺปรายเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา   ปธาเนน  วา
ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ    โหตูติ   อลพฺภเมตํ   ฯ   ยมิทํ   กมฺมํ   สุขเวทนียํ
ตํ   อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  ทุกฺขเวทนียํ  โหตูติ  อลพฺภเมตํ  ฯ
ยมิทํ  กมฺมํ  ทุกฺขเวทนียํ  ตํ  อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  สุขเวทนียํ
โหตูติ   อลพฺภเมตํ  ฯ  ยมิทํ  กมฺมํ  ปริปกฺกเวทนียํ  ตํ  อุปกฺกเมน  วา
ปธาเนน วา อปฺปริปกฺกเวทนียํ โหตูติ อลพฺภเมตํ ฯ
     {๑๑.๑}   ยมิทํ  [๑]- อปฺปริปกฺกเวทนียํ ตํ อุปกฺกเมน วา ปธาเนน
วา   ปริปกฺกเวทนียํ  โหตูติ  อลพฺภเมตํ  ฯ  ยมิทํ  กมฺมํ  พหุเวทนียํ  ตํ
อุปกฺกเมน  วา  ปธาเนน  วา  อปฺปเวทนียํ  โหตูติ  อลพฺภเมตํ  ฯ ยมิทํ
กมฺมํ   อปฺปเวทนียํ   ตํ   อุปกฺกเมน   วา   ปธาเนน  วา  พหุเวทนียํ
โหตูติ  อลพฺภเมตํ  ฯ  ยมิทํ  กมฺมํ  เวทนียํ  ตํ  อุปกฺกเมน วา ปธาเนน
@เชิงอรรถ: ๑ สี. โป. ม. กมฺมํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๒.
วา   อเวทนียํ   โหตูติ   อลพฺภเมตํ   ฯ   ยมิทํ   กมฺมํ  อเวทนียํ  ตํ
อุปกฺกเมน   วา   ปธาเนน  วา  เวทนียํ  โหตูติ  อลพฺภเมตํ  ฯ  เอวํ
สนฺเต    อายสฺมนฺตานํ    นิคนฺถานํ   อผโล   อุปกฺกโม   โหติ   อผลํ
ปธานํ   ฯ   เอวํวาที  ภิกฺขเว  นิคนฺถา  เอวํวาทีนํ  ภิกฺขเว  นิคนฺถานํ
ทส สหธมฺมิกา วาทานุวาทา คารยฺหฏฺฐานํ อาคจฺฉนฺติ ฯ
     {๑๑.๒}   สเจ  ภิกฺขเว สตฺตา ปุพฺเพ กตเหตุ สุขทุกฺขํ ปฏิสํเวเทนฺติ
อทฺธา  ภิกฺขเว  นิคนฺถา  ปุพฺเพ  ทุกฺกฏกมฺมการิโน  ยํ  เอตรหิ เอวรูปา
ทุกฺขา   ติปฺปา   กฏุกา   เวทนา  เวทิยนฺติ  ฯ  สเจ  ภิกฺขเว  สตฺตา
อิสฺสรนิมฺมานเหตุ   สุขทุกฺขํ   ปฏิสํเวเทนฺติ   อทฺธา   ภิกฺขเว   นิคนฺถา
ปาปเกน   อิสฺสเรน   นิมฺมิตา   ยํ   เอตรหิ  เอวรูปา  ทุกฺขา  ติปฺปา
กฏุกา   เวทนา   เวทิยนฺติ   ฯ  สเจ  ภิกฺขเว  สตฺตา  สงฺคติภาวเหตุ
สุขทุกฺขํ    ปฏิสํเวเทนฺติ    อทฺธา    ภิกฺขเว   นิคนฺถา   ปาปสงฺคติกา
ยํ   เอตรหิ   เอวรูปา   ทุกฺขา  ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา  เวทิยนฺติ  ฯ
สเจ   ภิกฺขเว   สตฺตา   อภิชาติเหตุ   สุขทุกฺขํ   ปฏิสํเวเทนฺติ  อทฺธา
ภิกฺขเว    นิคนฺถา   ปาปาภิชาติกา   ยํ   เอตรหิ   เอวรูปา   ทุกฺขา
ติปฺปา  กฏุกา  เวทนา เวทิยนฺติ ฯ สเจ ภิกฺขเว สตฺตา ทิฏฺฐธมฺมูปกฺกมเหตุ
สุขทุกฺขํ       ปฏิสํเวเทนฺติ       อทฺธา       ภิกฺขเว      นิคนฺถา
ปาปทิฏฺฐธมฺมูปกฺกมา   ยํ   เอตรหิ   เอวรูปา   ทุกฺขา   ติปฺปา  กฏุกา
เวทนา เวทิยนฺติ ฯ
     {๑๑.๓}   สเจ   ภิกฺขเว   สตฺตา   ปุพฺเพ   กตเหตุ   สุขทุกฺขํ
ปฏิสํเวเทนฺติ   คารยฺหา   นิคนฺถา   โน   เจ  สตฺตา  ปุพฺเพ  กตเหตุ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓.
สุขทุกฺขํ   ปฏิสํเวเทนฺติ   คารยฺหา   นิคนฺถา  ฯ  สเจ  ภิกฺขเว  สตฺตา
อิสฺสรนิมฺมานเหตุ    สุขทุกฺขํ   ปฏิสํเวเทนฺติ   คารยฺหา   นิคนฺถา   โน
เจ    สตฺตา    อิสฺสรนิมฺมานเหตุ   สุขทุกฺขํ   ปฏิสํเวเทนฺติ   คารยฺหา
นิคนฺถา  ฯ  สเจ  ภิกฺขเว  สตฺตา  สงฺคติภาวเหตุ  สุขทุกฺขํ ปฏิสํเวเทนฺติ
คารยฺหา    นิคนฺถา    โน    เจ   สตฺตา   สงฺคติภาวเหตุ   สุขทุกฺขํ
ปฏิสํเวเทนฺติ  คารยฺหา  นิคนฺถา  ฯ  สเจ  ภิกฺขเว  สตฺตา  อภิชาติเหตุ
สุขทุกฺขํ    ปฏิสํเวเทนฺติ    คารยฺหา    นิคนฺถา    โน   เจ   สตฺตา
อภิชาติเหตุ  สุขทุกฺขํ  ปฏิสํเวเทนฺติ  คารยฺหา  นิคนฺถา  ฯ  สเจ ภิกฺขเว
สตฺตา     ทิฏฺฐธมฺมูปกฺกมเหตุ     สุขทุกฺขํ    ปฏิสํเวเทนฺติ    คารยฺหา
นิคนฺถา     โน     เจ     สตฺตา     ทิฏฺฐธมฺมูปกฺกมเหตุ    สุขทุกฺขํ
ปฏิสํเวเทนฺติ   คารยฺหา   นิคนฺถา   ฯ   เอวํวาที   ภิกฺขเว   นิคนฺถา
เอวํวาทีนํ   ภิกฺขเว   นิคนฺถานํ   อิเม   ทส  สหธมฺมิกา  วาทานุวาทา
คารยฺหฏฺฐานํ   อาคจฺฉนฺติ   ฯ   เอวํ   โข  ภิกฺขเว  อผโล  อุปกฺกโม
โหติ อผลํ ปธานํ ฯ
     [๑๒]   กถญฺจ  ภิกฺขเว  สผโล  อุปกฺกโม  โหติ  สผลํ  ปธานํ  ฯ
อิธ   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  น  เหว  อนทฺธภูตํ  อตฺตานํ  ทุกฺเขน  อทฺธภาเวติ
ธมฺมิกญฺจ   สุขํ   น   ปริจฺจชติ  ตสฺมึ  จ  สุเข  อนธิมุจฺฉิโต  โหติ  ฯ
โส   เอวํ  ปชานาติ  อิมสฺส  โข  เม  ทุกฺขนิทานสฺส  สงฺขารํ  ปทหโต
สงฺขารปฺปธานา    วิราโค   โหติ   อิมสฺส   ปน   เม   ทุกฺขนิทานสฺส
อชฺฌุเปกฺขโต   อุเปกฺขํ   ภาวยโต   วิราโค  โหตีติ  ฯ  โส  ยสฺส  หิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๔.
ขฺวสฺส   ทุกฺขนิทานสฺส  สงฺขารํ  ปทหโต  สงฺขารปฺปธานา  วิราโค  โหติ
สงฺขารํ   ตตฺถ   ปทหติ   ยสฺส   ปนสฺส   ทุกฺขนิทานสฺส   อชฺฌุเปกฺขโต
อุเปกฺขํ   ภาวยโต   วิราโค   โหติ   อุเปกฺขํ   ตตฺถ   ภาเวติ  ตสฺส
ตสฺส   ทุกฺขนิทานสฺส   สงฺขารํ  ปทหโต  สงฺขารปฺปธานา  วิราโค  โหติ
เอวมฺปิสฺส   ตํ   ทุกฺขํ   นิชฺชิณฺณํ   โหติ   ตสฺส   ตสฺส   ทุกฺขนิทานสฺส
อชฺฌุเปกฺขโต    อุเปกฺขํ   ภาวยโต   วิราโค   โหติ   เอวมฺปิสฺส   ตํ
ทุกฺขํ นิชฺชิณฺณํ โหติ ฯ
     [๑๓]   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  ปุริโส  อิตฺถิยา สารตฺโต ปฏิพทฺธจิตฺโต
ติพฺพจฺฉนฺโท   ติพฺพาเปกฺโข   ฯ   โส   ตํ   อิตฺถึ   ปสฺเสยฺย  อญฺเญน
ปุริเสน   สทฺธึ   สนฺติฏฺฐนฺตึ   สลฺลปนฺตึ   สญฺชคฺฆนฺตึ   สํหสนฺตึ   ฯ  ตํ
กึ   มญฺญถ   ภิกฺขเว   อปิ   นุ   ตสฺส   ปุริสสฺส   อมุํ  อิตฺถึ  ทิสฺวา
อญฺเญน   ปุริเสน   สทฺธึ   สนฺติฏฺฐนฺตึ   สลฺลปนฺตึ   สญฺชคฺฆนฺตึ  สํหสนฺตึ
อุปฺปชฺเชยฺยุํ   โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ   ฯ   เอวํ   ภนฺเต  ฯ
ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  อมุ  หิ  ภนฺเต  ปุริโส  อมุสฺสา  อิตฺถิยา  สารตฺโต
ปฏิพทฺธจิตฺโต   ติพฺพจฺฉนฺโท   ติพฺพาเปกฺโข   ตสฺมา   ตํ   อิตฺถึ  ทิสฺวา
อญฺเญน   ปุริเสน   สทฺธึ   สนฺติฏฺฐนฺตึ   สลฺลปนฺตึ   สญฺชคฺฆนฺตึ  สํหสนฺตึ
อุปฺปชฺชนฺติ   โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ   ฯ   อถ   โข  ภิกฺขเว
ตสฺส   ปุริสสฺส   เอวมสฺส   อหํ   โข   อมุสฺสา   อิตฺถิยา   สารตฺโต
ปฏิพทฺธจิตฺโต    ติพฺพจฺฉนฺโท   ติพฺพาเปกฺโข   ตสฺส   เม   อมุํ   อิตฺถึ
ทิสฺวา   อญฺเญน   ปุริเสน   สทฺธึ   สนฺติฏฺฐนฺตึ   สลฺลปนฺตึ   สญฺชคฺฆนฺตึ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๕.
สํหสนฺตึ     อุปฺปชฺชนฺติ     โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา    ยนฺนูนาหํ
โย   เม   อมุสฺสา  อิตฺถิยา  ฉนฺทราโค  ตํ  ปชเหยฺยนฺติ  ฯ  โส  โย
อมุสฺสา  อิตฺถิยา  ฉนฺทราโค  ตํ  ปชเหยฺย  ฯ  โส  ตํ  อิตฺถึ  ปสฺเสยฺย
อปเรน    สมเยน   อญฺเญน   ปุริเสน   สทฺธึ   สนฺติฏฺฐนฺตึ   สลฺลปนฺตึ
สญฺชคฺฆนฺตึ   สํหสนฺตึ   ฯ   ตํ   กึ   มญฺญถ   ภิกฺขเว   อปิ  นุ  ตสฺส
ปุริสสฺส   อมุํ   อิตฺถึ   ทิสฺวา   อญฺเญน   ปุริเสน   สทฺธึ   สนฺติฏฺฐนฺตึ
สลฺลปนฺตึ     สญฺชคฺฆนฺตึ    สํหสนฺตึ    อุปฺปชฺเชยฺยุํ    โสกปริเทวทุกฺข-
โทมนสฺสุปายาสาติ  ฯ  โน  เหตํ  ภนฺเต  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  อมุ
หิ   ภนฺเต   ปุริโส   อมุสฺสา   อิตฺถิยา   วีตราโค   ตสฺมา  ตํ  อิตฺถึ
ทิสฺวา   อญฺเญน   ปุริเสน   สทฺธึ   สนฺติฏฺฐนฺตึ   สลฺลปนฺตึ   สญฺชคฺฆนฺตึ
สํหสนฺตึ น อุปฺปชฺเชยฺยุํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสาติ ฯ
     [๑๔]   เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  น  เหว  อนทฺธภูตํ อตฺตานํ
ทุกฺเขน   อทฺธภาเวติ   ธมฺมิกญฺจ   สุขํ   น  ปริจฺจชติ  ตสฺมึ  จ  สุเข
อนธิมุจฺฉิโต   โหติ   ฯ   โส   เอวํ   ปชานาติ   อิมสฺส   โข   เม
ทุกฺขนิทานสฺส    สงฺขารํ    ปทหโต   สงฺขารปฺปธานา   วิราโค   โหติ
อิมสฺส   ปน   เม   ทุกฺขนิทานสฺส   อชฺฌุเปกฺขโต   อุเปกฺขํ   ภาวยโต
วิราโค   โหตีติ   ฯ   โส   ยสฺส   หิ  ขฺวสฺส  ทุกฺขนิทานสฺส  สงฺขารํ
ปทหโต    สงฺขารปฺปธานา   วิราโค   โหติ   สงฺขารํ   ตตฺถ   ปทหติ
ยสฺส   ปนสฺส   ทุกฺขนิทานสฺส  อชฺฌุเปกฺขโต  อุเปกฺขํ  ภาวยโต  วิราโค
โหติ   อุเปกฺขํ   ตตฺถ   ภาเวติ   ตสฺส   ตสฺส  ทุกฺขนิทานสฺส  สงฺขารํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๖.
ปทหโต    สงฺขารปฺปธานา    วิราโค   โหติ   เอวมฺปิสฺส   ตํ   ทุกฺขํ
นิชฺชิณฺณํ   โหติ   ตสฺส   ตสฺส   ทุกฺขนิทานสฺส   อชฺฌุเปกฺขโต   อุเปกฺขํ
ภาวยโต   วิราโค   โหติ   เอวมฺปิสฺส   ตํ   ทุกฺขํ  นิชฺชิณฺณํ  โหติ  ฯ
เอวมฺปิ ภิกฺขเว สผโล อุปกฺกโม โหติ สผลํ ปธานํ ฯ
     [๑๕]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ  อิติ  ปฏิสญฺจิกฺขติ  ยถาสุขํ
โข    เม   วิหรโต   อกุสลา   ธมฺมา   อภิวฑฺฒนฺติ   กุสลา   ธมฺมา
ปริหายนฺติ   ทุกฺขาย   ปน   เม   อตฺตานํ   ปทหโต   อกุสลา  ธมฺมา
ปริหายนฺติ   กุสลา   ธมฺมา   อภิวฑฺฒนฺติ   ยนฺนูนาหํ   ทุกฺขาย  อตฺตานํ
ปทเหยฺยนฺติ    ฯ   โส   ทุกฺขาย   อตฺตานํ   ปทหติ   ตสฺส   ทุกฺขาย
อตฺตานํ    ปทหโต    อกุสลา    ธมฺมา   ปริหายนฺติ   กุสลา   ธมฺมา
อภิวฑฺฒนฺติ   ฯ   โส   น   อปเรน  สมเยน  ทุกฺขาย  อตฺตานํ  ปทหติ
ตํ   กิสฺส   เหตุ   ยสฺส   หิ   โส   ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อตฺถาย  ทุกฺขาย
อตฺตานํ    ปทเหยฺย    สฺวาสฺส   อตฺโถ   อภินิปฺผนฺโน   โหติ   ตสฺมา
น อปเรน สมเยน ทุกฺขาย อตฺตานํ ปทหติ ฯ
     {๑๕.๑}   เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  อุสุกาโร  เตชนํ  ทฺวีสุ  อลาเตสุ
อาตาเปติ   ปริตาเปติ   อุชุํ   กโรติ  กมฺมนิยํ  ฯ  ยโต  โข  ภิกฺขเว
อุสุการสฺส   เตชนํ   ทฺวีสุ  อลาเตสุ  อาตาปิตํ  โหติ  ปริตาปิตํ  อุชุกตํ
กมฺมนิยํ  น  โส  ตํ  อปเรน  สมเยน  อุสุกาโร  เตชนํ  ทฺวีสุ อลาเตสุ
อาตาเปติ  ปริตาเปติ  อุชุํ  กโรติ  กมฺมนิยํ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ยสฺส หิ โส
ภิกฺขเว  อตฺถาย  อุสุกาโร  เตชนํ ทฺวีสุ อลาเตสุ อาตาเปยฺย ปริตาเปยฺย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๗.
อุชุํ   กเรยฺย   กมฺมนิยํ   สฺวาสฺส   อตฺโถ   อภินิปฺผนฺโน  โหติ  ตสฺมา
น   อปเรน   สมเยน   อุสุกาโร   เตชนํ  ทฺวีสุ  อลาเตสุ  อาตาเปติ
ปริตาเปติ   อุชุํ   กโรติ   กมฺมนิยํ   เอวเมว   โข   ภิกฺขเว   ภิกฺขุ
อิติ    ปฏิสญฺจิกฺขติ   ยถาสุขํ   โข   เม   วิหรโต   อกุสลา   ธมฺมา
อภิวฑฺฒนฺติ   กุสลา   ธมฺมา   ปริหายนฺติ   ทุกฺขาย   ปน  เม  อตฺตานํ
ปทหโต    อกุสลา   ธมฺมา   ปริหายนฺติ   กุสลา   ธมฺมา   อภิวฑฺฒนฺติ
ยนฺนูนาหํ   ทุกฺขาย   อตฺตานํ   ปทเหยฺยนฺติ   ฯ  โส  ทุกฺขาย  อตฺตานํ
ปทหติ   ตสฺส   ทุกฺขาย   อตฺตานํ  ปทหโต  อกุสลา  ธมฺมา  ปริหายนฺติ
กุสลา   ธมฺมา   อภิวฑฺฒนฺติ   ฯ   โส   น  อปเรน  สมเยน  ทุกฺขาย
อตฺตานํ   ปทหติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   ยสฺส   หิ   โส  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ
อตฺถาย   ทุกฺขาย   อตฺตานํ   ปทเหยฺย   สฺวาสฺส   อตฺโถ  อภินิปฺผนฺโน
โหติ   ตสฺมา   น   อปเรน   สมเยน   ทุกฺขาย  อตฺตานํ  ปทหตีติ  ฯ
เอวมฺปิ ภิกฺขเว สผโล อุปกฺกโม โหติ สผลํ ปธานํ ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๑-๑๗.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=1&items=15&pagebreak=1&modeTY=2
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=1&items=15&pagebreak=1&modeTY=2&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=14&item=1&items=15&pagebreak=1&modeTY=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=14&item=1&items=15&pagebreak=1&modeTY=2
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_14
https://84000.org/tipitaka/english/?index_14