พระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๖ สุตฺต. ม. อุปริปณฺณาสกํ

                       อนุปทวคฺโค
                        ------
                        อนุปทสุตฺตํ
     [๑๕๓]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ
เชตวเน   อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ   ตตฺร   โข   ภควา  ภิกฺขู
อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๑๕๔]   ภควา    เอตทโวจ   ปณฺฑิโต   ภิกฺขเว   สารีปุตฺโต
มหาปญฺโญ    ภิกฺขเว    สารีปุตฺโต    ปุถุปญฺโญ   ภิกฺขเว   สารีปุตฺโต
หาสปญฺโญ    ภิกฺขเว    สารีปุตฺโต   ชวนปญฺโญ   ภิกฺขเว   สารีปุตฺโต
ติกฺขปญฺโญ   ภิกฺขเว   สารีปุตฺโต   นิพฺเพธิกปญฺโญ   ภิกฺขเว  สารีปุตฺโต
สารีปุตฺโต   ภิกฺขเว   อฑฺฒมาสํ   อนุปทธมฺมวิปสฺสนํ   วิปสฺสิ  ฯ  ตตฺริทํ
ภิกฺขเว สารีปุตฺตสฺส อนุปทธมฺมวิปสฺสนาย โหติ ฯ
     [๑๕๕]   อิธ  ภิกฺขเว  สารีปุตฺโต วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ
ธมฺเมหิ   สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ   ปีติสุขํ  ปฐมํ  ฌานํ  อุปสมฺปชฺช
วิหรติ   ฯ   เย   จ  ปฐเม  ฌาเน  ธมฺมา  วิตกฺโก  จ  วิจาโร  จ
ปีติ   จ   สุขญฺจ   จิตฺเตกคฺคตา   จ  ผสฺโส  เวทนา  สญฺญา  เจตนา
วิญฺญาณํ  ๑-  ฉนฺโท  อธิโมกฺโข  วิริยํ  สติ  อุเปกฺขา  มนสิกาโร ตฺยสฺส
ธมฺมา   อนุปทววตฺถิตา   โหนฺติ   ตฺยสฺส   ธมฺมา   วิทิตา   อุปฺปชฺชนฺติ
วิทิตา   อุปฏฺฐหนฺติ   วิทิตา  อพฺภตฺถํ  คจฺฉนฺติ  ฯ  โส  เอวํ  ปชานาติ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. จิตฺตํ ฯ
เอวํ  กิรเม  ธมฺมา  อหุตฺวา  สมฺโภนฺติ  หุตฺวา  ปติเวนฺตีติ  ๑-  ฯ โส
เตสุ     ธมฺเมสุ    อนุปาโย    อนปาโย    อนิสฺสิโต    อปฺปฏิพทฺโธ
วิปฺปมุตฺโต   วิสํยุตฺโต   วิมริยาทิกเตน   เจตสา  วิหรติ  ฯ  โส  อตฺถิ
อุตฺตรึ นิสฺสรณนฺติ ปชานาติ ตพฺพหุลีการา อตฺถิ เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๕๖]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  สารีปุตฺโต  วิตกฺกวิจารานํ  วูปสมา
อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส   เอโกทิภาวํ  อวิตกฺกํ  อวิจารํ  สมาธิชํ
ปีติสุขํ   ทุติยํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ  ฯ  เย  จ  ทุติเย  ฌาเน
ธมฺมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาโท   จ   ปีติ   จ  สุขญฺจ  จิตฺเตกคฺคตา  จ
ผสฺโส   เวทนา   สญฺญา   เจตนา   วิญฺญาณํ  ฉนฺโท  อธิโมกฺโข  วิริยํ
สติ   อุเปกฺขา   มนสิกาโร   ตฺยสฺส   ธมฺมา   อนุปทววตฺถิตา   โหนฺติ
ตฺยสฺส   ธมฺมา   วิทิตา  อุปฺปชฺชนฺติ  วิทิตา  อุปฏฺฐหนฺติ  วิทิตา  อพฺภตฺถํ
คจฺฉนฺติ   ฯ   โส   เอวํ   ปชานาติ   เอวํ   กิรเม  ธมฺมา  อหุตฺวา
สมฺโภนฺติ   หุตฺวา   ปติเวนฺตีติ   ฯ   โส   เตสุ   ธมฺเมสุ   อนุปาโย
อนปาโย   อนิสฺสิโต   อปฺปฏิพทฺโธ  วิปฺปมุตฺโต  วิสํยุตฺโต  วิมริยาทิกเตน
เจตสา   วิหรติ   ฯ   โส   อตฺถิ   อุตฺตรึ   นิสฺสรณนฺติ  ปชานาติ  ฯ
ตพฺพหุลีการา อตฺถิ เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๕๗]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว   สารีปุตฺโต  ปีติยา  จ  วิราคา
อุเปกฺขโก    จ    วิหรติ   สโต   จ   สมฺปชาโน   สุขญฺจ   กาเยน
ปฏิสํเวเทติ   ยนฺตํ   อริยา   อาจิกฺขนฺติ  อุเปกฺขโก  สติมา  สุขวิหารีติ
ตติยํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   ฯ  เย  จ  ตติเย  ฌาเน  ธมฺมา
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ยุ. ปฏิเวเทนฺตีติ ฯ
อุเปกฺขา   จ   สุขญฺจ   สติ  จ  สมฺปชญฺญญฺจ  จิตฺเตกคฺคตา  จ  ผสฺโส
เวทนา   สญฺญา   เจตนา   วิญฺญาณํ   ฉนฺโท   อธิโมกฺโข   วิริยํ  สติ
อุเปกฺขา   มนสิกาโร   ตฺยสฺส   ธมฺมา   อนุปทววตฺถิตา  โหนฺติ  ตฺยสฺส
ธมฺมา    วิทิตา    อุปฺปชฺชนฺติ   วิทิตา   อุปฏฺฐหนฺติ   วิทิตา   อพฺภตฺถํ
คจฺฉนฺติ   ฯ   โส   เอวํ   ปชานาติ   เอวํ   กิรเม  ธมฺมา  อหุตฺวา
สมฺโภนฺติ  หุตฺวา  ปติเวนฺตีติ  ฯ  โส  เตสุ  ธมฺเมสุ  อนุปาโย อนปาโย
อนิสฺสิโต   อปฺปฏิพทฺโธ   วิปฺปมุตฺโต   วิสํยุตฺโต  วิมริยาทิกเตน  เจตสา
วิหรติ   ฯ   โส  อตฺถิ  อุตฺตรึ  นิสฺสรณนฺติ  ปชานาติ  ฯ  ตพฺพหุลีการา
อตฺถิ เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๕๘]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว   สารีปุตฺโต  สุขสฺส  จ  ปหานา
ทุกฺขสฺส    จ    ปหานา    ปุพฺเพว   โสมนสฺสโทมนสฺสานํ   อตฺถงฺคมา
อทุกฺขมสุขํ   อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ   จตุตฺถํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ  ฯ
เย   จ   จตุตฺเถ   ฌาเน   ธมฺมา   อุเปกฺขา   อทุกฺขมสุขา  เวทนา
ปริสุทฺธตฺตา   ๑-   เจตโส   อนาโภโค  สติปาริสุทฺธิ  จิตฺเตกคฺคตา  จ
ผสฺโส    เวทนา    สญฺญา    เจตนา   วิญฺญาณํ   ฉนฺโท   อธิโมกฺโข
วิริยํ    สติ   อุเปกฺขา   มนสิกาโร   ตฺยสฺส   ธมฺมา   อนุปทววตฺถิตา
โหนฺติ    ตฺยสฺส    ธมฺมา    วิทิตา   อุปฺปชฺชนฺติ   วิทิตา   อุปฏฺฐหนฺติ
วิทิตา   อพฺภตฺถํ   คจฺฉนฺติ   ฯ   โส   เอวํ   ปชานาติ  เอวํ  กิรเม
ธมฺมา   อหุตฺวา   สมฺโภนฺติ  หุตฺวา  ปติเวนฺตีติ  ฯ  โส  เตสุ  ธมฺเมสุ
อนุปาโย    อนปาโย   อนิสฺสิโต   อปฺปฏิพทฺโธ   วิปฺปมุตฺโต   วิสํยุตฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ปสิทฺธตา ฯ ม. ปสฺสทฺธตฺตา ฯ
วิมริยาทิกเตน   เจตสา   วิหรติ   ฯ   โส   อตฺถิ  อุตฺตรึ  นิสฺสรณนฺติ
ปชานาติ ฯ ตพฺพหุลีการา อตฺถิ เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๕๙]   ปุน   จปรํ   ภิกฺขเว   สารีปุตฺโต  สพฺพโส  รูปสญฺญานํ
สมติกฺกมา    ปฏิฆสญฺญานํ    อตฺถงฺคมา    นานตฺตสญฺญานํ   อมนสิการา
อนนฺโต   อากาโสติ   อากาสานญฺจายตนํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ  ฯ  เย
จ     อากาสานญฺจายตเน     ธมฺมา    อากาสานญฺจายตนสญฺญา    จ
จิตฺเตกคฺคตา   จ   ผสฺโส   เวทนา   สญฺญา  เจตนา  วิญฺญาณํ  ฉนฺโท
อธิโมกฺโข    วิริยํ    สติ    อุเปกฺขา    มนสิกาโร   ตฺยสฺส   ธมฺมา
อนุปทววตฺถิตา   โหนฺติ   ตฺยสฺส   ธมฺมา   วิทิตา   อุปฺปชฺชนฺติ   วิทิตา
อุปฏฺฐหนฺติ   วิทิตา   อพฺภตฺถํ   คจฺฉนฺติ  ฯ  โส  เอวํ  ปชานาติ  เอวํ
กิรเม   ธมฺมา   อหุตฺวา   สมฺโภนฺติ  หุตฺวา  ปติเวนฺตีติ  ฯ  โส  เตสุ
ธมฺเมสุ    อนุปาโย    อนปาโย   อนิสฺสิโต   อปฺปฏิพทฺโธ   วิปฺปมุตฺโต
วิสํยุตฺโต   วิมริยาทิกเตน   เจตสา   วิหรติ   ฯ   โส   อตฺถิ  อุตฺตรึ
นิสฺสรณนฺติ ปชานาติ ฯ ตพฺพหุลีการา อตฺถิ เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๖๐]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  สารีปุตฺโต สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม    ๑-    อนนฺตํ   วิญฺญาณนฺติ   วิญฺญาณญฺจายตนํ   อุปสมฺปชฺช
วิหรติ   ฯ   เย   จ   วิญฺญาณญฺจายตเน  ธมฺมา  วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญา
จ   จิตฺเตกคฺคตา   จ   ผสฺโส   เวทนา   สญฺญา   เจตนา   วิญฺญาณํ
ฉนฺโท    อธิโมกฺโข    วิริยํ    สติ    อุเปกฺขา   มนสิกาโร   ตฺยสฺส
ธมฺมา   อนุปทววตฺถิตา   โหนฺติ   ตฺยสฺส   ธมฺมา   วิทิตา   อุปฺปชฺชนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สมติกฺกมา ฯ
วิทิตา   อุปฏฺฐหนฺติ   วิทิตา  อพฺภตฺถํ  คจฺฉนฺติ  ฯ  โส  เอวํ  ปชานาติ
เอวํ   กิรเม   ธมฺมา   อหุตฺวา  สมฺโภนฺติ  หุตฺวา  ปติเวนฺตีติ  ฯ  โส
เตสุ   ธมฺเมสุ   อนุปาโย  อนปาโย  อนิสฺสิโต  อปฺปฏิพทฺโธ  วิปฺปมุตฺโต
วิสํยุตฺโต   วิมริยาทิกเตน   เจตสา   วิหรติ   ฯ   โส   อตฺถิ  อุตฺตรึ
นิสฺสรณนฺติ ปชานาติ ฯ ตพฺพหุลีการา อตฺถิ เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๖๑]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  สารีปุตฺโต  สพฺพโส  วิญฺญาณญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม      นตฺถิ      กิญฺจีติ      อากิญฺจญฺญายตนํ     อุปสมฺปชฺช
วิหรติ   ฯ   เย   จ   อากิญฺจญฺญายตเน  ธมฺมา  อากิญฺจญฺญายตนสญฺญา
จ   จิตฺเตกคฺคตา   จ   ผสฺโส   เวทนา   สญฺญา   เจตนา   วิญฺญาณํ
ฉนฺโท   อธิโมกฺโข   วิริยํ   สติ   อุเปกฺขา  มนสิกาโร  ตฺยสฺส  ธมฺมา
อนุปทววตฺถิตา     โหนฺติ     ตฺยสฺส    ธมฺมา    วิทิตา    อุปฺปชฺชนฺติ
วิทิตา   อุปฏฺฐหนฺติ   วิทิตา  อพฺภตฺถํ  คจฺฉนฺติ  ฯ  โส  เอวํ  ปชานาติ
เอวํ   กิรเม   ธมฺมา   อหุตฺวา  สมฺโภนฺติ  หุตฺวา  ปติเวนฺตีติ  ฯ  โส
เตสุ   ธมฺเมสุ   อนุปาโย  อนปาโย  อนิสฺสิโต  อปฺปฏิพทฺโธ  วิปฺปมุตฺโต
วิสํยุตฺโต   วิมริยาทิกเตน   เจตสา   วิหรติ   ฯ   โส   อตฺถิ  อุตฺตรึ
นิสฺสรณนฺติ ปชานาติ ฯ ตพฺพหุลีการา อตฺถิ เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๖๒]   ปุน  จปรํ  ภิกฺขเว  สารีปุตฺโต  สพฺพโส  อากิญฺจญฺญายตนํ
สมติกฺกมฺม     เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ     อุปสมฺปชฺช     วิหรติ     ฯ
โส   ตาย   สมาปตฺติยา   สโต   วุฏฺฐาติ  ฯ  โส  ตาย  สมาปตฺติยา
สโต   วุฏฺฐหิตฺวา   เย  ธมฺมา  อตีตา  นิรุทฺธา  วิปริณตา  เต  ธมฺเม
สมนุปสฺสติ    เอวํ    กิรเม    ธมฺมา    อหุตฺวา   สมฺโภนฺติ   หุตฺวา
ปติเวนฺตีติ   ฯ   โส   เตสุ   ธมฺเมสุ   อนุปาโย  อนปาโย  อนิสฺสิโต
อปฺปฏิพทฺโธ   วิปฺปมุตฺโต   วิสํยุตฺโต  วิมริยาทิกเตน  เจตสา  วิหรติ  ฯ
โส   อตฺถิ   อุตฺตรึ   นิสฺสรณนฺติ   ปชานาติ   ฯ   ตพฺพหุลีการา  อตฺถิ
เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๖๓]   ปุน จปรํ ภิกฺขเว สารีปุตฺโต สพฺพโส เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ
สมติกฺกมฺม      สญฺญาเวทยิตนิโรธํ      อุปสมฺปชฺช      วิหรติ     ฯ
ปญฺญายปสฺส   ๑-   ทิสฺวา   อาสวา   ปริกฺขีณา  โหนฺติ  ฯ  โส  ตาย
สมาปตฺติยา  สโต  วุฏฺฐาติ  ๒-  ฯ โส ตาย สมาปตฺติยา สโต วุฏฺฐหิตฺวา
เย   ธมฺมา   อตีตา  นิรุทฺธา  วิปริณตา  เต  ธมฺเม  สมนุปสฺสติ  เอวํ
กิรเม   ธมฺมา   อหุตฺวา   สมฺโภนฺติ  หุตฺวา  ปติเวนฺตีติ  ฯ  โส  เตสุ
ธมฺเมสุ    อนุปาโย    อนปาโย   อนิสฺสิโต   อปฺปฏิพทฺโธ   วิปฺปมุตฺโต
วิสํยุตฺโต   วิมริยาทิกเตน   เจตสา  วิหรติ  ฯ  โส  อตฺถิ  ๓-  อุตฺตรึ
นิสฺสรณนฺติ ปชานาติ ฯ ตพฺพหุลีการา อตฺถิ ๔- เตฺววสฺส โหติ ฯ
     [๑๖๔]   ยํ  โข  ตํ  ภิกฺขเว  สมฺมา  วทมาโน วเทยฺย วสิปฺปตฺโต
ปารมิปฺปตฺโต    อริยสฺมึ   สีลสฺมึ   วสิปฺปตฺโต   ปารมิปฺปตฺโต   อริยสฺมึ
สมาธิสฺมึ    วสิปฺปตฺโต   ปารมิปฺปตฺโต   อริยาย   ปญฺญาย   วสิปฺปตฺโต
ปารมิปฺปตฺโต   อริยาย   วิมุตฺติยาติ  สารีปุตฺตเมว  ตํ  สมฺมา  วทมาโน
วเทยฺย    วสิปฺปตฺโต    ปารมิปฺปตฺโต    อริยสฺมึ   สีลสฺมึ   วสิปฺปตฺโต
ปารมิปฺปตฺโต   อริยสฺมึ   สมาธิสฺมึ   วสิปฺปตฺโต   ปารมิปฺปตฺโต  อริยาย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ปญฺญายจสฺส ฯ  ๒ วุฏฺฐหติ ฯ  ๓-๔ โป. ม. ยุ. นตฺถิ ฯ
ปญฺญาย วสิปฺปตฺโต ปารมิปฺปตฺโต อริยาย วิมุตฺติยาติ ฯ
     [๑๖๕]   ยํ  โข  ตํ  ภิกฺขเว  สมฺมา  วทมาโน  วเทยฺย  ภควโต
ปุตฺโต   โอรโส   มุขโต   ชาโต   ธมฺมโช  ธมฺมนิมฺมิโต  ธมฺมทายาโท
โน   อามิสทายาโทติ   สารีปุตฺตเมว   ตํ   สมฺมา   วทมาโน  วเทยฺย
ภควโต    ปุตฺโต    โอรโส   มุขโต   ชาโต   ธมฺมโช   ธมฺมนิมฺมิโต
ธมฺมทายาโท    โน    อามิสทายาโทติ    ฯ    สารีปุตฺโต    ภิกฺขเว
ตถาคเตน อนุตฺตรํ ธมฺมจกฺกํ ปวตฺติตํ สมฺมเทว อนุปฺปวตฺเตตีติ ฯ
     อิทมโวจ    ภควา    อตฺตมนา   เต   ภิกฺขู   ภควโต   ภาสิตํ
อภินนฺทุนฺติ ฯ
                  อนุปทสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ ปฐมํ ฯ
                        -------
                     ฉวิโสธนสุตฺตํ ๑-
     [๑๖๖]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ
เชตวเน   อนาถปิณฺฑิกสฺส   อาราเม   ฯ   ตตฺร   โข   ภควา  ภิกฺขู
อามนฺเตสิ ภิกฺขโวติ ฯ ภทนฺเตติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ
     [๑๖๗]   ภควา  เอตทโวจ  อิธ  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  อญฺญํ  พฺยากโรติ
ขีณา   ชาติ   วุสิตํ   พฺรหฺมจริยํ   กตํ   กรณียํ   นาปรํ  อิตฺถตฺตายาติ
ปชานามีติ   ฯ   ตสฺส   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   ภาสิตํ  เนว  อภินนฺทิตพฺพํ
น    ปฏิกฺโกสิตพฺพํ    ฯ    อนภินนฺทิตฺวา    อปฺปฏิกฺโกสิตฺวา    ปโญฺห
ปุจฺฉิตพฺโพ   จตฺตาโรเม   อาวุโส   โวหารา   เตน  ภควตา  ชานตา
ปสฺสตา   อรหตา   สมฺมาสมฺพุทฺเธน   สมฺมทกฺขาตา   กตเม   จตฺตาโร
ทิฏฺเฐ   ทิฏฺฐวาทิตา   สุเต   สุตวาทิตา   มุเต   มุตวาทิตา  วิญฺญาเต
วิญฺญาตวาทิตา   อิเม  โข  อาวุโส  จตฺตาโร  โวหารา  เตน  ภควตา
ชานตา   ปสฺสตา   อรหตา   สมฺมาสมฺพุทฺเธน   สมฺมทกฺขาตา   ฯ  กถํ
ชานโต    ปนายสฺมโต    กถํ    ปสฺสโต   อิเมสุ   จตูสุ   โวหาเรสุ
อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุตฺตนฺติ ฯ
     [๑๖๘]   ขีณาสวสฺส   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   วุสิตวโต  กตกรณียสฺส
โอหิตภารสฺส          อนุปฺปตฺตสทตฺถสฺส         ปริกฺขีณภวสญฺโญชนสฺส
สมฺมทญฺญาวิมุตฺตสฺส   อยมนุธมฺโม   โหติ   เวยฺยากรณาย   ทิฏฺเฐ   โข
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ฉพฺพิโสธนสุตฺตนฺติ ทิสฺสติ ฯ
อหํ   อาวุโส   อนุปาโย   อนปาโย  อนิสฺสิโต  อปฺปฏิพทฺโธ  วิปฺปมุตฺโต
วิสํยุตฺโต  วิมริยาทิกเตน  เจตสา  วิหรามิ  สุเต  โข  อหํ อาวุโส ...
มุเต   โข  อหํ  อาวุโส  ...  วิญฺญาเต  โข  อหํ  อาวุโส  อนุปาโย
อนปาโย   อนิสฺสิโต   อปฺปฏิพทฺโธ  วิปฺปมุตฺโต  วิสํยุตฺโต  วิมริยาทิกเตน
เจตสา  วิหรามิ  เอวํ  โข  เม  อาวุโส  ชานโต  เอวํ ปสฺสโต อิเมสุ
จตูสุ   โวหาเรสุ   อนุปาทาย   อาสเวหิ   จิตฺตํ   วิมุตฺตนฺติ  ฯ  ตสฺส
ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   สาธูติ  ภาสิตํ  อภินนฺทิตพฺพํ  อนุโมทิตพฺพํ  ฯ  สาธูติ
ภาสิตํ   อภินนฺทิตฺวา   อนุโมทิตฺวา   อุตฺตรึ    ปโญฺห  ปุจฺฉิตพฺโพ  ปญฺจ
โข   อิเม   อาวุโส  อุปาทานกฺขนฺธา  เตน  ภควตา  ชานตา  ปสฺสตา
อรหตา    สมฺมาสมฺพุทฺเธน    สมฺมทกฺขาตา   กตเม   ปญฺจ   เสยฺยถีทํ
รูปูปาทานกฺขนฺโธ        เวทนูปาทานกฺขนฺโธ        สญฺญูปาทานกฺขนฺโธ
สงฺขารูปาทานกฺขนฺโธ    วิญฺญาณูปาทานกฺขนฺโธ    อิเม    โข   อาวุโส
ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา  เตน  ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน
สมฺมทกฺขาตา    ฯ    กถํ    ชานโต    ปนายสฺมโต    กถํ   ปสฺสโต
อิเมสุ ปญฺจสุปาทานกฺขนฺเธสุ อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุตฺตนฺติ ฯ
     [๑๖๙]   ขีณาสวสฺส   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   วุสิตวโต  กตกรณียสฺส
โอหิตภารสฺส          อนุปฺปตฺตสทตฺถสฺส         ปริกฺขีณภวสญฺโญชนสฺส
สมฺมทญฺญาวิมุตฺตสฺส    อยมนุธมฺโม    โหติ   เวยฺยากรณาย   รูปํ   โข
อหํ  อาวุโส  อพลํ  วิราคุนํ  ๑-  อนสฺสาสิกนฺติ  ๒-  วิทิตฺวา  เย รูเป
อุปาทายุปาทานา  ๓-  เจตโส อธิฏฺฐานาภินิเวสานุสยา เตสํ ขยา วิราคา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. วิราคํ ฯ  ๒ อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ  ๓ ม. ยุ. อุปายุปาทานา ฯ
นิโรธา   จาคา   ปฏินิสฺสคฺคา   วิมุตฺตํ  เม  จิตฺตนฺติ  ปชานามิ  เวทนํ
โข  อหํ  อาวุโส  ...  สญฺญํ  โข  อหํ  อาวุโส ... สงฺขาเร โข อหํ
อาวุโส  ...  วิญฺญาณํ  โข  อหํ  อาวุโส  อพลํ  วิราคุนํ  อนสฺสาสิกนฺติ
วิทิตฺวา  เย  วิญฺญาเณ  อุปาทายุปาทานา เจตโส อธิฏฺฐานาภินิเวสานุสยา
เตสํ  ขยา  วิราคา  นิโรธา  จาคา  ปฏินิสฺสคฺคา  วิมุตฺตํ  เม  จิตฺตนฺติ
ปชานามิ   เอวํ   โข   เม   อาวุโส  ชานโต  เอวํ  ปสฺสโต  อิเมสุ
ปญฺจสุปาทานกฺขนฺเธสุ    อนุปาทาย    อาสเวหิ   จิตฺตํ   วิมุตฺตนฺติ   ฯ
ตสฺส   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   สาธูติ  ภาสิตํ  อภินนฺทิตพฺพํ  อนุโมทิตพฺพํ  ฯ
สาธูติ   ภาสิตํ   อภินนฺทิตฺวา   อนุโมทิตฺวา   อุตฺตรึ  ปโญฺห  ปุจฺฉิตพฺโพ
ฉยิมาวุโส    ธาตุโย    เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา   อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    สมฺมทกฺขาตา    กตมา   ฉ   ปฐวีธาตุ   อาโปธาตุ
เตโชธาตุ  วาโยธาตุ  อากาสธาตุ  วิญฺญาณธาตุ  อิมา  โข  อาวุโส  ฉ
ธาตุโย   เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา  อรหตา  สมฺมาสมฺพุทฺเธน
สมฺมทกฺขาตา   ฯ   กถํ   ชานโต   ปนายสฺมโต   กถํ  ปสฺสโต  อิมาสุ
ฉสุ ธาตูสุ อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุตฺตนฺติ ฯ
     [๑๗๐]   ขีณาสวสฺส   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   วุสิตวโต  กตกรณียสฺส
โอหิตภารสฺส          อนุปฺปตฺตสทตฺถสฺส         ปริกฺขีณภวสญฺโญชนสฺส
สมฺมทญฺญาวิมุตฺตสฺส   อยมนุธมฺโม   โหติ   เวยฺยากรณาย  ปฐวีธาตุํ  โข
อหํ  อาวุโส  อนตฺตโต  อุปคจฺฉึ  น  จ  ปฐวีธาตุนิสฺสิตํ  อตฺตานํ  เย จ
ปฐวีธาตุนิสฺสิตา    อุปาทายุปาทานา   เจตโส   อธิฏฺฐานาภินิเวสานุสยา
เตสํ  ขยา  วิราคา  นิโรธา  จาคา  ปฏินิสฺสคฺคา  วิมุตฺตํ  เม  จิตฺตนฺติ
ปชานามิ   อาโปธาตุํ   โข   อหํ  อาวุโส  ...  เตโชธาตุํ  โข  อหํ
อาวุโส  ...  วาโยธาตุํ  โข  อหํ  อาวุโส  ...  อากาสธาตุํ โข อหํ
อาวุโส   ...   วิญฺญาณธาตุํ  โข  อหํ  อาวุโส  อนตฺตโต  อุปคจฺฉึ  น
จ     วิญฺญาณธาตุนิสฺสิตํ    อตฺตานํ    เย    จ    วิญฺญาณธาตุนิสฺสิตา
อุปาทายุปาทานา  เจตโส  อธิฏฺฐานาภินิเวสานุสยา  เตสํ  ขยา  วิราคา
นิโรธา   จาคา   ปฏินิสฺสคฺคา   วิมุตฺตํ   เม  จิตฺตนฺติ  ปชานามิ  เอวํ
โข  เม  อาวุโส  ชานโต  เอวํ  ปสฺสโต  อิมาสุ  ฉสุ ธาตูสุ อนุปาทาย
อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุตฺตนฺติ ฯ
     {๑๗๐.๑}   ตสฺส   ภิกฺขเว  ภิกฺขุโน  สาธูติ  ภาสิตํ  อภินนฺทิตพฺพํ
อนุโมทิตพฺพํ   ฯ   สาธูติ   ภาสิตํ   อภินนฺทิตฺวา   อนุโมทิตฺวา   อุตฺตรึ
ปโญฺห    ปุจฺฉิตพฺโพ    ฉ    โข    ปนิมานิ    อาวุโส   อชฺฌตฺติกานิ
พาหิรานิ    อายตนานิ   เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา   อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน   สมฺมทกฺขาตานิ   กตมานิ   ฉ   จกฺขุ  เจว  รูปา  จ
โสตํ  จ  สทฺทา  จ  ฆานํ  จ  คนฺธา  จ  ชิวฺหา  จ  รสา จ กาโย จ
โผฏฺฐพฺพา  จ  มโน  จ  ธมฺมา  จ  อิมานิ  โข  อาวุโส ฉ อชฺฌตฺติกานิ
พาหิรานิ    อายตนานิ   เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา   อรหตา
สมฺมาสมฺพุทฺเธน    สมฺมทกฺขาตานิ    ฯ    กถํ   ชานโต   ปนายสฺมโต
กถํ     ปสฺสโต     อิเมสุ     ฉสุ    อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ    อายตเนสุ
อนุปาทาย อาสเวหิ จิตฺตํ วิมุตฺตนฺติ ฯ
     [๑๗๑]   ขีณาสวสฺส   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   วุสิตวโต  กตกรณียสฺส
โอหิตภารสฺส          อนุปฺปตฺตสทตฺถสฺส         ปริกฺขีณภวสญฺโญชนสฺส
สมฺมทญฺญาวิมุตฺตสฺส    อยมนุธมฺโม    โหติ    เวยฺยากรณาย    จกฺขุสฺมึ
อาวุโส    รูเป    จกฺขุวิญฺญาเณ    จกฺขุวิญฺญาณวิญฺญาตพฺเพสุ    ธมฺเมสุ
โย  ฉนฺโท  โย  ราโค  ยา  นนฺทิ  ยา  ตณฺหา  เย  อุปาทายุปาทานา
เจตโส   อธิฏฺฐานาภินิเวสานุสยา  เตสํ  ขยา  วิราคา  นิโรธา  จาคา
ปฏินิสฺสคฺคา    วิมุตฺตํ    เม   จิตฺตนฺติ   ปชานามิ   โสตสฺมึ   อาวุโส
สทฺเท  โสตวิญฺญาเณ  ...  ฆานสฺมึ  อาวุโส  คนฺเธ  ฆานวิญฺญาเณ ...
ชิวฺหาย  อาวุโส  รเส  ชิวฺหาวิญฺญาเณ  ...  กายสฺมึ อาวุโส โผฏฺฐพฺเพ
กายวิญฺญาเณ     ...    มนสฺมึ    อาวุโส    ธมฺเม    มโนวิญฺญาเณ
มโนวิญฺญาณวิญฺญาตพฺเพสุ   ธมฺเมสุ   โย  ฉนฺโท  โย  ราโค  ยา  นนฺทิ
ยา  ตณฺหา  เย [๑]-  อุปาทายุปาทานา เจตโส อธิฏฺฐานาภินิเวสานุสยา
เตสํ  ขยา  วิราคา  นิโรธา  จาคา  ปฏินิสฺสคฺคา  วิมุตฺตํ  เม  จิตฺตนฺติ
ปชานามิ   เอวํ   โข   เม   อาวุโส  ชานโต  เอวํ  ปสฺสโต  อิเมสุ
ฉสุ    อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ    อายตเนสุ    อนุปาทาย   อาสเวหิ   จิตฺตํ
วิมุตฺตนฺติ   ฯ   ตสฺส   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   สาธูติ  ภาสิตํ  อภินนฺทิตพฺพํ
อนุโมทิตพฺพํ   ฯ   สาธูติ   ภาสิตํ   อภินนฺทิตฺวา   อนุโมทิตฺวา   อุตฺตรึ
ปโญฺห    ปุจฺฉิตพฺโพ    กถํ    ชานโต    ปนายสฺมโต   กถํ   ปสฺสโต
อิมสฺมิญฺจ     สวิญฺญาณเก     กาเย    พหิทฺธา    จ    สพฺพนิมิตฺเตสุ
อหงฺการมมงฺการมานานุสยา สุสมูหตาติ ฯ
     [๑๗๒]   ขีณาสวสฺส   ภิกฺขเว   ภิกฺขุโน   วุสิตวโต  กตกรณียสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. เอตฺถนฺตเร จสทฺโท อตฺถิ ฯ
โอหิตภารสฺส          อนุปฺปตฺตสทตฺถสฺส         ปริกฺขีณภวสญฺโญชนสฺส
สมฺมทญฺญาวิมุตฺตสฺส   อยมนุธมฺโม   โหติ   เวยฺยากรณาย   ปุพฺเพ   โข
อหํ   อาวุโส   อาคาริยภูโต   สมาโน   อวิทฺทสุ   อโหสึ   ตสฺส  เม
ตถาคโต   วา  ตถาคตสาวโก  วา  ธมฺมํ  เทเสติ  ตาหํ  ธมฺมํ  สุตฺวา
ตถาคเต  สทฺธํ  ปฏิลภึ  ฯ  โส  เตน  สทฺธาปฏิลาเภน  สมนฺนาคโต อิติ
ปฏิสญฺจิกฺขึ   สมฺพาโธ   ฆราวาโส   รชาปโถ   อพฺโภกาโส   ปพฺพชฺชา
นยิทํ    สุกรํ    อคารํ   อชฺฌาวสตา   เอกนฺตปริปุณฺณํ   เอกนฺตปริสุทฺธํ
สงฺขลิขิตํ    พฺรหฺมจริยํ    จริตุํ    ยนฺนูนาหํ   เกสมสฺสุํ   โอหาเรตฺวา
กาสายานิ  วตฺถานิ  อจฺฉาเทตฺวา  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพเชยฺยนฺติ ฯ
โส  โข  อหํ  อาวุโส  อปเรน  สมเยน  อปฺปํ  วา  โภคกฺขนฺธํ  ปหาย
มหนฺตํ   วา   โภคกฺขนฺธํ   ปหาย   อปฺปํ   วา   ญาติปริวฏฺฏํ   ปหาย
มหนฺตํ   วา   ญาติปริวฏฺฏํ   ปหาย  เกสมสฺสุํ  โอหาเรตฺวา  กาสายานิ
วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชึ ฯ
     {๑๗๒.๑}   โส  เอวํ ปพฺพชิโต สมาโน ภิกฺขูนํ สิกฺขาสาชีวสมาปนฺโน
ปาณาติปาตํ  ปหาย  ปาณาติปาตา  ปฏิวิรโต  อโหสึ นิหิตทณฺโฑ นิหิตสตฺโถ
ลชฺชี   ทยาปนฺโน   สพฺพปาณภูตหิตานุกมฺปี   อโหสึ  ๑-  ฯ  อทินฺนาทานํ
ปหาย    อทินฺนาทานา   ปฏิวิรโต   อโหสึ   ทินฺนาทายี   ทินฺนปาฏิกงฺขี
อเถเนน  สุจิภูเตน  อตฺตนา  วิหาสึ  ฯ  อพฺรหฺมจริยํ  ปหาย  พฺรหฺมจารี
อโหสึ   อาราจารี   วิรโต   เมถุนา  คามธมฺมา  ฯ  มุสาวาทํ  ปหาย
มุสาวาทา   ปฏิวิรโต   อโหสึ   สจฺจวาที  สจฺจสนฺโธ  เถโต  ปจฺจยิโก
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. วิหาสึ ฯ
อวิสํวาทโก   โลกสฺส   ฯ   ปิสุณํ   วาจํ   ปหาย   ปิสุณาย   วาจาย
ปฏิวิรโต    อโหสึ    อิโต   สุตฺวา   น   อมุตฺร   อกฺขาตา   อิเมสํ
เภทาย   อมุตฺร  วา  สุตฺวา  น  อิเมสํ  อกฺขาตา  อมูสํ  เภทาย  อิติ
ภินฺนานํ   วา   สนฺธาตา   สหิตานํ   วา   อนุปฺปทาตา   สมคฺคาราโม
สมคฺครโต   สมคฺคนนฺที   สมคฺคกรณึ   วาจํ   ภาสิตา  อโหสึ  ฯ  ผรุสํ
วาจํ   ปหาย   ผรุสาย   วาจาย   ปฏิวิรโต  อโหสึ  ยา  สา  วาจา
เนลา     กณฺณสุขา    เปมนียา    หทยงฺคมา    โปรี    พหุชนกนฺตา
พหุชนมนาปา   ตถารูปึ   วาจํ  ภาสิตา  อโหสึ  ฯ  สมฺผปฺปลาปํ  ปหาย
สมฺผปฺปลาปา    ปฏิวิรโต    อโหสึ    กาลวาที    ภูตวาที   อตฺถวาที
ธมฺมวาที  วินยวาที  นิธานวตึ  วาจํ  ภาสิตา  อโหสึ  กาเลน  สาปเทสํ
ปริยนฺตวตึ อตฺถสญฺหิตํ ฯ
     {๑๗๒.๒}   โส    พีชคามภูตคามสมารมฺภา   ปฏิวิรโต   อโหสึ
เอกภตฺติโก     อโหสึ    รตฺตูปรโต    วิรโต    ๑-    วิกาลโภชนา
นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา     ปฏิวิรโต     อโหสึ     มาลาคนฺธวิเลปน-
ธารณมณฺฑนวิภูสนฏฺฐานา    ปฏิวิรโต   อโหสึ   อุจฺจาสยน   มหาสยนา
ปฏิวิรโต     อโหสึ     ชาตรูปรชตปฏิคฺคหณา     ปฏิวิรโต     อโหสึ
อามกธญฺญปฏิคฺคหณา      ปฏิวิรโต      อโหสึ      อามกมํสปฏิคฺคหณา
ปฏิวิรโต     อโหสึ     อิตฺถีกุมาริกาปฏิคฺคหณา     ปฏิวิรโต    อโหสึ
ทาสีทาสปฏิคฺคหณา    ปฏิวิรโต    อโหสึ   อเชฬกปฏิคฺคหณา   ปฏิวิรโต
อโหสึ    กุกฺกุฏสูกรปฏิคฺคหณา    ปฏิวิรโต    อโหสึ   หตฺถิควาสฺสวลว-
ปฏิคฺคหณา   ปฏิวิรโต   อโหสึ   เขตฺตวตฺถุปฏิคฺคหณา  ปฏิวิรโต  อโหสึ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปฏิวิรโต ฯ
ทูเตยฺย   ปหีณคมนานุโยคา   ปฏิวิรโต   อโหสึ   กยวิกฺกยา   ปฏิวิรโต
อโหสึ   ตุลากูฏกํสกูฏมานกูฏา   ปฏิวิรโต   อโหสึ   อุกฺโกฏนวญฺจนนิกติ-
สาวิโยคา   ปฏิวิรโต  อโหสึ  เฉทนวธพนฺธนวิปราโมสอาโลปสหสาการา
ปฏิวิรโต อโหสึ ฯ
     {๑๗๒.๓}   โส   สนฺตุฏฺโฐ   อโหสึ   กายปริหาริเกน   จีวเรน
กุจฺฉิปริหาริเกน    ปิณฺฑปาเตน    [๑]-    เยน    เยเนว    ปกฺกมึ
สมาทาเยว    ปกฺกมึ   ฯ   เสยฺยถาปิ   นาม   ปกฺขี   สกุโณ   เยน
เยเนว   เฑติ   สปตฺตภาโรว   เฑติ   เอวเมว   โข   อหํ  อาวุโส
สนฺตุฏฺโฐ     อโหสึ     กายปริหาริเกน    จีวเรน    กุจฺฉิปริหาริเกน
ปิณฺฑปาเตน [๒]- เยน เยเนว ปกฺกมึ สมาทาเยว ปกฺกมึ ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๔ หน้าที่ ๑๑๖-๑๓๐.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=153&items=20
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=14&item=153&items=20&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=14&item=153&items=20
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=14&item=153&items=20
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=153
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_14
https://84000.org/tipitaka/english/?index_14