สุตฺตนฺตปิฏเก องฺคุตฺตรนิกายสฺส
ปญฺจโม ภาโค
---------
ทสกนิปาโต
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
ปฐมปณฺณาสโก
อานิสํสวคฺโค ปฐโม
[๑] เอวมฺเม สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ
เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ อถโข อายสฺมา อานนฺโท
เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ
เอตทโวจ กิมตฺถิยานิ ภนฺเต กุสลานิ สีลานิ กิมานิสํสานีติ ฯ
อวิปฺปฏิสารตฺถานิ โข อานนฺท กุสลานิ สีลานิ อวิปฺปฏิสารานิสํสานิ ๑- ฯ
อวิปฺปฏิสาโร ปน ภนฺเต กิมตฺถิโย กิมานิสํโสติ ฯ อวิปฺปฏิสาโร โข อานนฺท
ปามุชฺชตฺโถ ปามุชฺชานิสํโส ๒- ฯ ปามุชฺชํ ๓- ปน ภนฺเต กิมตฺถิยํ
กิมานิสํสนฺติ ฯ ปามุชฺชํ โข อานนฺท ปีตตฺถํ ปีตานิสํสํ ๔- ฯ ปีติ ปน
ภนฺเต กิมตฺถิยา กิมานิสํสาติ ฯ ปีติ โข อานนฺท ปสฺสทฺธตฺถา
ปสฺสทฺธานิสํสา ๕- ฯ ปสฺสทฺธิ ปน ภนฺเต กิมตฺถิยา กิมานิสํสาติ ฯ ปสฺสทฺธิ
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๔-๕ ม. ยุ. อิติสทฺโท อตฺถิ ฯ ๓ ปาโมชฺชนฺติปิ ปาโฐ ฯ
โข อานนฺท สุขตฺถา สุขานิสํสา ๑- ฯ สุขํ ปน ภนฺเต กิมตฺถิยํ กิมานิสํสนฺติ ฯ
สุขํ โข อานนฺท สมาธตฺถํ สมาธานิสํสํ ๒- ฯ สมาธิ ปน ภนฺเต
กิมตฺถิโย กิมานิสํโสติ ฯ สมาธิ โข อานนฺท ยถาภูตญาณทสฺสนตฺโถ
ยถาภูตญาณทสฺสนานิสํโส ๓- ฯ ยถาภูตญาณทสฺสนํ ปน ภนฺเต กิมตฺถิยํ
กิมานิสํสนฺติ ฯ ยถาภูตญาณทสฺสนํ โข อานนฺท นิพฺพิทาวิราคตฺถํ
นิพฺพิทาวิราคานิสํสํ ๔- ฯ นิพฺพิทาวิราโค ปน ภนฺเต กิมตฺถิโย
กิมานิสํโสติ ฯ นิพฺพิทาวิราโค โข อานนฺท วิมุตฺติญาณทสฺสนตฺโถ
วิมุตฺติญาณทสฺสนานิสํโส ๕- อิติ โข อานนฺท กุสลานิ สีลานิ
อวิปฺปฏิสารตฺถานิ อวิปฺปฏิสารานิสํสานิ อวิปฺปฏิสาโร ปามุชฺชตฺโถ
ปามุชฺชานิสํโส ปามุชฺชํ ปีตตฺถํ ปีตานิสํสํ ปีติ ปสฺสทฺธตฺถา
ปสฺสทฺธานิสํสา ปสฺสทฺธิ สุขตฺถา สุขานิสํสา สุขํ สมาธตฺถํ
สมาธานิสํสํ สมาธิ ยถาภูตญาณทสฺสนตฺโถ ยถาภูตญาณทสฺสนานิสํโส
ยถาภูตญาณทสฺสนํ นิพฺพิทาวิราคตฺถํ นิพฺพิทาวิราคานิสํสํ นิพฺพิทาวิราโค
วิมุตฺติญาณทสฺสนตฺโถ วิมุตฺติญาณทสฺสนานิสํโส อิติ โข
อานนฺท กุสลานิ สีลานิ อนุปุพฺเพน อรหตฺตาย ๖- ปูเรนฺตีติ ฯ
[๒] สีลวโต ภิกฺขเว สีลสมฺปนฺนสฺส น เจตนาย กรณียํ
อวิปฺปฏิสาโร เม อุปฺปชฺชตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ สีลวโต
สีลสมฺปนฺนสฺส อวิปฺปฏิสาโร อุปฺปชฺชติ อวิปฺปฏิสาริสฺส ภิกฺขเว น
เจตนาย กรณียํ ปามุชฺชํ เม อุปฺปชฺชตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว
ยํ อวิปฺปฏิสาริสฺส ปามุชฺชํ อุปฺปชฺชติ ปมุทิตสฺส ภิกฺขเว น
@เชิงอรรถ: ๑-๒-๓-๔-๕ ม. ยุ. อิติสทฺโท อตฺถิ ฯ ๖ ม. ยุ. อคฺคาย ฯ
เจตนาย กรณียํ ปีติ เม อุปฺปชฺชตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ
ปมุทิตสฺส ปีติ อุปฺปชฺชติ ปีติมนสฺส ภิกฺขเว น เจตนาย กรณียํ
กาโย เม ปสฺสมฺภตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ ปีติมนสฺส
กาโย ปสฺสมฺภติ ปสฺสทฺธกายสฺส ภิกฺขเว น เจตนาย กรณียํ
สุขํ เวทิยามีติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ ปสฺสทฺธกาโย สุขํ
เวทิยติ สุขิโน ภิกฺขเว น เจตนาย กรณียํ จิตฺตํ เม
สมาธิยตูติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ สุขิโน จิตฺตํ สมาธิยติ
สมาหิตสฺส ภิกฺขเว น เจตนาย กรณียํ ยถาภูตํ ชานามิ ปสฺสามีติ
ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ สมาหิโต ยถาภูตํ ชานาติ ปสฺสติ
ยถาภูตํ ภิกฺขเว ชานโต ปสฺสโต น เจตนาย กรณียํ นิพฺพินฺทามิ
วิรชฺชามีติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ ยถาภูตํ ชานํ ปสฺสํ
นิพฺพินฺทติ วิรชฺชติ นิพฺพินฺนสฺส ๑- ภิกฺขเว วิรตฺตสฺส น เจตนาย
กรณียํ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ สจฺฉิกโรมีติ ธมฺมตา เอสา ภิกฺขเว ยํ
นิพฺพินฺโน ๒- วิรตฺโต วิมุตฺติญาณทสฺสนํ สจฺฉิกโรติ อิติ โข ภิกฺขเว
นิพฺพิทาวิราโค วิมุตฺติญาณทสฺสนตฺโถ วิมุตฺติญาณทสฺสนานิสํโส
ยถาภูตญาณทสฺสนํ นิพฺพิทาวิราคตฺถํ นิพฺพิทาวิราคานิสํสํ สมาธิ
ยถาภูตญาณทสฺสนตฺโถ ยถาภูตญาณทสฺสนานิสํโส สุขํ สมาธตฺถํ
สมาธานิสํสํ ปสฺสทฺธิ สุขตฺถา สุขานิสํสา ปีติ ปสฺสทฺธตฺถา ปสฺสทฺธานิสํสา
ปามุชฺชํ ปีตตฺถํ ปีตานิสํสํ อวิปฺปฏิสาโร ปามุชฺชตฺโถ ปามุชฺชานิสํโส
กุสลานิ สีลานิ อวิปฺปฏิสารตฺถานิ อวิปฺปฏิสารานิสํสานิ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. นิพฺพินฺทสฺส ฯ ๒ ยุ. นิพฺพินฺโท ฯ
อิติ โข ภิกฺขเว ธมฺมา ธมฺเม อภิสนฺเทนฺติ ธมฺมา ธมฺเม
ปริปูเรนฺติ อปารา ปารํ คมนายาติ ฯ
[๓] ทุสฺสีลสฺส ภิกฺขเว สีลวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ
อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร อสติ อวิปฺปฏิสารวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ
ปามุชฺชํ ปามุชฺเช อสติ ปามุชฺชวิปนฺนสฺส หตูปนิสา โหติ ปีติ
ปีติยา อสติ ปีติวิปนฺนสฺส หตูปนิสา โหติ ปสฺสทฺธิ ปสฺสทฺธิยา
อสติ ปสฺสทฺธิวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ สุขํ สุเข อสติ สุขวิปนฺนสฺส
หตูปนิโส โหติ สมฺมาสมาธิ สมฺมาสมาธิมฺหิ อสติ สมฺมาสมาธิวิปนฺนสฺส
หตูปนิสํ โหติ ยถาภูตญาณทสฺสนํ ยถาภูตญาณทสฺสเน อสติ
ยถาภูตญาณทสฺสนวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ นิพฺพิทาวิราโค
นิพฺพิทาวิราเค อสติ นิพฺพิทาวิราควิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ
วิมุตฺติญาณทสฺสนํ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว รุกฺโข สาขาปลาสวิปนฺโน
ตสฺส ปปฺปฏิกาปิ น ปาริปูรึ คจฺฉติ ตโจปิ เผคฺคุปิ สาโรปิ น
ปาริปูรึ คจฺฉติ เอวเมว โข ภิกฺขเว ทุสฺสีลสฺส สีลวิปนฺนสฺส หตูปนิโส
โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร อสติ อวิปฺปฏิสารวิปนฺนสฺส
หตูปนิสํ โหติ ปามุชฺชํ ฯเปฯ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ ๑- ฯ
{๓.๑} สีลวโต ภิกฺขเว สีลสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน
โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร สติ อวิปฺปฏิสารสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ ปามุชฺชํ ปามุชฺเช สติ ปามุชฺชสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนา โหติ ปีติ ปีติยา สติ ปีติสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนา โหติ ปสฺสทฺธิ ปสฺสทฺธิยา สติ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. อิติสทฺโท อตฺถิ ฯ
ปสฺสทฺธิสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ สุขํ สุเข สติ
สุขสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน โหติ สมฺมาสมาธิ
สมฺมาสมาธิมฺหิ สติ สมฺมาสมาธิสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ
โหติ ยถาภูตญาณทสฺสนํ ยถาภูตญาณทสฺสเน สติ
ยถาภูตญาณทสฺสนสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน โหติ
นิพฺพิทาวิราโค นิพฺพิทาวิราเค สติ นิพฺพิทาวิราคสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว รุกฺโข
สาขาปลาสสมฺปนฺโน ตสฺส ปปฺปฏิกาปิ ปาริปูรึ คจฺฉติ ตโจปิ
เผคฺคุปิ สาโรปิ ปาริปูรึ คจฺฉติ เอวเมว โข ภิกฺขเว สีลวโต
สีลสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร
สติ อวิปฺปฏิสารสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ ปามุชฺชํ ฯเปฯ
วิมุตฺติญาณทสฺสนนฺติ ฯ
[๔] ตตฺร โข อายสฺมา สารีปุตฺโต ภิกฺขู อามนฺเตสิ ทุสฺสีลสฺส
อาวุโส สีลวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร
อสติ อวิปฺปฏิสารวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ ปามุชฺชํ ปามุชฺเช อสติ
ปามุชฺชวิปนฺนสฺส หตูปนิสา โหติ ปีติ ปีติยา อสติ ปีติวิปนฺนํสฺส
หตูปนิสา โหติ ปสฺสทฺธิ ปสฺสทฺธิยา อสติ ปสฺสทฺธิวิปนฺนสฺส
หตูปนิสํ โหติ สุขํ สุเข อสติ สุขวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ
สมฺมาสมาธิ สมฺมาสมาธิมฺหิ อสติ สมฺมาสมาธิวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ
โหติ ยถาภูตญาณทสฺสนํ ยถาภูตญาณทสฺสเน อสติ ยถาภูตญาณ-
ทสฺสนวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ นิพฺพิทาวิราโค นิพฺพิทาวิราเค อสติ
นิพฺพิทาวิราควิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ เสยฺยถาปิ
อาวุโส รุกฺโข สาขาปลาสวิปนฺโน ตสฺส ปปฺปฏิกาปิ น ปาริปูรึ
คจฺฉติ ตโจปิ เผคฺคุปิ สาโรปิ น ปาริปูรึ คจฺฉติ เอวเมว โข อาวุโส
ทุสฺสีลสฺส สีลวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร
อสติ อวิปฺปฏิสารวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ ปามุชฺชํ ฯเปฯ
วิมุตฺติญาณทสฺสนํ ฯ
{๔.๑} สีลวโต อาวุโส สีลสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน
โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร สติ อวิปฺปฏิสารสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ ปามุชฺชํ ปามุชฺเช สติ ปามุชฺชสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนา โหติ ปีติ ปีติยา สติ ปีติสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนา
โหติ ปสฺสทฺธิ ปสฺสทฺธิยา สติ ปสฺสทฺธิสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ
โหติ สุขํ สุเข สติ สุขสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน โหติ สมฺมาสมาธิ
สมฺมาสมาธิมฺหิ สติ สมฺมาสมาธิสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ
ยถาภูตญาณทสฺสนํ ยถาภูตญาณทสฺสเน สติ ยถาภูตญาณทสฺสน-
สมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน โหติ นิพฺพิทาวิราโค นิพฺพิทาวิราเค
สติ นิพฺพิทาวิราคสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ
เสยฺยถาปิ อาวุโส รุกฺโข สาขาปลาสสมฺปนฺโน ตสฺส ปปฺปฏิกาปิ
ปาริปูรึ คจฺฉติ ตโจปิ เผคฺคุปิ สาโรปิ ปาริปูรึ คจฺฉติ เอวเมว โข
อาวุโส สีลวโต สีลสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน โหติ อวิปฺปฏิสาโร
อวิปฺปฏิสาเร สติ อวิปฺปฏิสารสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ
ปามุชฺชํ ฯเปฯ วิมุตฺติญาณทสฺสนนฺติ ฯ
[๕] ตตฺร โข อายสฺมา อานนฺโท ภิกฺขู อามนฺเตสิ ทุสฺสีลสฺส
อาวุโส สีลวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร
อสติ อวิปฺปฏิสารวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ ปามุชฺชํ ปามุชฺเช
อสติ ปามุชฺชวิปนฺนสฺส หตูปนิสา โหติ ปีติ ปีติยา อสติ ปีติวิปนฺนสฺส
หตูปนิสา โหติ ปสฺสทฺธิ ปสฺสทฺธิยา อสติ ปสฺสทฺธิวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ
โหติ สุขํ สุเข อสติ สุขวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ สมฺมาสมาธิ
สมฺมาสมาธิมฺหิ อสติ สมฺมาสมาธิวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ
ยถาภูตญาณทสฺสนํ ยถาภูตญาณทสฺสเน อสติ ยถาภูตญาณ-
ทสฺสนวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ นิพฺพิทาวิราโค นิพฺพิทาวิราเค
อสติ นิพฺพิทาวิราควิปนฺนสฺส หตูปนิสํ โหติ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ
เสยฺยถาปิ อาวุโส รุกฺโข สาขาปลาสวิปนฺโน ตสฺส ปปฺปฏิกาปิ
น ปาริปูรึ คจฺฉติ ตโจปิ เผคฺคุปิ สาโรปิ น ปาริปูรึ คจฺฉติ
เอวเมว โข อาวุโส ทุสฺสีลสฺส สีลวิปนฺนสฺส หตูปนิโส โหติ
อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร อสติ อวิปฺปฏิสารวิปนฺนสฺส หตูปนิสํ
โหติ ปามุชฺชํ ฯเปฯ วิมุตฺติญาณทสฺสนํ ฯ
{๕.๑} สีลวโต อาวุโส สีลสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน
โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร สติ อวิปฺปฏิสารสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ ปามุชฺชํ ปามุชฺเช สติ ปามุชฺชสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนา โหติ ปีติ ปีติยา สติ ปีติสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนา
โหติ ปสฺสทฺธิ ปสฺสทฺธิยา สติ ปสฺสทฺธิสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ
โหติ สุขํ สุเข สติ สุขสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน
โหติ สมฺมาสมาธิ สมฺมาสมาธิมฺหิ สติ สมฺมาสมาธิสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ ยถาภูตญาณทสฺสนํ ยถาภูตญาณทสฺสเน สติ
ยถาภูตญาณทสฺสนสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน โหติ นิพฺพิทาวิราโค
นิพฺพิทาวิราเค สติ นิพฺพิทาวิราคสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ
วิมุตฺติญาณทสฺสนํ เสยฺยถาปิ อาวุโส รุกฺโข สาขาปลาสสมฺปนฺโน
ตสฺส ปปฺปฏิกาปิ ปาริปูรึ คจฺฉติ ตโจปิ เผคฺคุปิ สาโรปิ ปาริปูรึ
คจฺฉติ เอวเมว โข อาวุโส สีลวโต สีลสมฺปนฺนสฺส อุปนิสสมฺปนฺโน
โหติ อวิปฺปฏิสาโร อวิปฺปฏิสาเร สติ อวิปฺปฏิสารสมฺปนฺนสฺส
อุปนิสสมฺปนฺนํ โหติ ปามุชฺชํ ฯเปฯ วิมุตฺติญาณทสฺสนนฺติ ฯ
[๖] อถโข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ นิสินฺโน
โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ สิยา นุ โข ภนฺเต
ภิกฺขุโน ตถารูโป สมาธิปฏิลาโภ ยถา เนว ปฐวิยํ ปฐวีสญฺญี
อสฺส น อาปสฺมึ อาโปสญฺญี อสฺส น เตชสฺมึ เตโชสญฺญี
อสฺส น วายสฺมึ วาโยสญฺญี อสฺส น อากาสานญฺจายตเน
อากาสานญฺจายตนสญฺญี อสฺส น วิญฺญาณญฺจายตเน
วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญี อสฺส น อากิญฺจญฺญายตเน
อากิญฺจญฺญายตนสญฺญี อสฺส น เนวสญฺญานาสญฺญายตเน
เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญี อสฺส น อิธโลเก
อิธโลกสญฺญี อสฺส น ปรโลเก ปรโลกสญฺญี อสฺส
สญฺญี จ ปน อสฺสาติ ฯ สิยา อานนฺท ภิกฺขุโน ตถารูโป
สมาธิปฏิลาโภ ยถา เนว ปฐวิยํ ปฐวีสญฺญี อสฺส น อาปสฺมึ
อาโปสญฺญี อสฺส น เตชสฺมึ เตโชสญฺญี อสฺส น วายสฺมึ
วาโยสญฺญี อสฺส น อากาสานญฺจายตเน อากาสานญฺจายตนสญฺญี
อสฺส น วิญฺญาณญฺจายตเน วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญี อสฺส
น อากิญฺจญฺญายตเน อากิญฺจญฺญายตนสญฺญี อสฺส น
เนวสญฺญานาสญฺญายตเน เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญี
อสฺส น อิธโลเก อิธโลกสญฺญี อสฺส น ปรโลเก ปรโลกสญฺญี
อสฺส สญฺญี จ ปน อสฺสาติ ฯ
{๖.๑} ยถากถํ ปน ภนฺเต สิยา ภิกฺขุโน ตถารูโป สมาธิปฏิลาโภ
ยถา เนว ปฐวิยํ ปฐวีสญฺญี อสฺส น อาปสฺมึ อาโปสญฺญี อสฺส น
เตชสฺมึ เตโชสญฺญี อสฺส น วายสฺมึ วาโยสญฺญี อสฺส น
อากาสานญฺจายตเน อากาสานญฺจายตนสญฺญี อสฺส น
วิญฺญาณญฺจายตเน วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญี อสฺส น
อากิญฺจญฺญายตเน อากิญฺจญฺญายตนสญฺญี อสฺส น
เนวสญฺญานาสญฺญายตเน เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญี
อสฺส น อิธโลเก อิธโลกสญฺญี อสฺส น ปรโลเก ปรโลกสญฺญี
อสฺส สญฺญี จ ปน อสฺสาติ ฯ
{๖.๒} อิธานนฺท ภิกฺขุ เอวํสญฺญี โหติ เอตํ สนฺตํ เอตํ ปณีตํ
ยทิทํ สพฺพสงฺขารสมโถ สพฺพูปธิปฏินิสฺสคฺโค ตณฺหกฺขโย วิราโค
นิโรโธ นิพฺพานนฺติ เอวํ โข อานนฺท สิยา ภิกฺขุโน ตถารูโป
สมาธิปฏิลาโภ ยถา เนว ปฐวิยํ ปฐวีสญฺญี อสฺส น อาปสฺมึ
อาโปสญฺญี อสฺส น เตชสฺมึ เตโชสญฺญี อสฺส น
วายสฺมึ วาโยสญฺญี อสฺส น อากาสานญฺจายตเน
อากาสานญฺจายตนสญฺญี อสฺส น วิญฺญาณญฺจายตเน
วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญี อสฺส น อากิญฺจญฺญายตเน
อากิญฺจญฺญายตนสญฺญี อสฺส น เนวสญฺญานาสญฺญายตเน
เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญี อสฺส น อิธโลเก อิธโลกสญฺญี
อสฺส น ปรโลเก ปรโลกสญฺญี อสฺส สญฺญี จ ปน อสฺสาติ ฯ
[๗] อถโข อายสฺมา อานนฺโท เยนายสฺมา สารีปุตฺโต
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมตา สารีปุตฺเตน สทฺธึ สมฺโมทิ
สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ เอกมนฺตํ
นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท อายสฺมนฺตํ สารีปุตฺตํ เอตทโวจ
สิยา นุ โข อาวุโส สารีปุตฺต ภิกฺขุโน ตถารูโป สมาธิปฏิลาโภ
ยถา เนว ปฐวิยํ ปฐวีสญฺญี อสฺส น อาปสฺมึ อาโปสญฺญี อสฺส
น เตชสฺมึ เตโชสญฺญี อสฺส น วายสฺมึ วาโยสญฺญี อสฺส
น อากาสานญฺจายตเน อากาสานญฺจายตนสญฺญี อสฺส
น วิญฺญาณญฺจายตเน วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญี อสฺส
น อากิญฺจญฺญายตเน อากิญฺจญฺญายตนสญฺญี อสฺส
น เนวสญฺญานาสญฺญายตเน เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญี
อสฺส น อิธโลเก อิธโลกสญฺญี อสฺส น ปรโลเก ปรโลกสญฺญี
อสฺส สญฺญี จ ปน อสฺสาติ ฯ
{๗.๑} สิยา อาวุโส อานนฺท ภิกฺขุโน ตถารูโป สมาธิปฏิลาโภ
ยถา เนว ปฐวิยํ ปฐวีสญฺญี อสฺส ฯเปฯ น ปรโลเก ปรโลกสญฺญี อสฺส
สญฺญี จ ปน อสฺสาติ ฯ ยถากถํ ปนาวุโส สารีปุตฺต สิยา ภิกฺขุโน
ตถารูโป สมาธิปฏิลาโภ ยถา เนว ปฐวิยํ ปฐวีสญฺญี อสฺส ฯเปฯ
น ปรโลเก ปรโลกสญฺญี อสฺส สญฺญี จ ปน อสฺสาติ ฯ
เอกมิทาหํ อาวุโส อานนฺท สมยํ อิเธว สาวตฺถิยํ วิหรามิ อนฺธวนสฺมึ
ตตฺถาหํ ตถารูปํ สมาธึ สมาปชฺชึ ยถา เนว ปฐวิยํ ปฐวีสญฺญี
อโหสึ น อาปสฺมึ อาโปสญฺญี อโหสึ น เตชสฺมึ เตโชสญฺญี
อโหสึ น วายสฺมึ วาโยสญฺญี อโหสึ น อากาสานญฺจายตเน
อากาสานญฺจายตนสญฺญี อโหสึ น วิญฺญาณญฺจายตเน
วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญี อโหสึ น อากิญฺจญฺญายตเน
อากิญฺจญฺญายตนสญฺญี อโหสึ น เนวสญฺญานาสญฺญายตเน
เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญี อโหสึ น อิธโลเก อิธโลกสญฺญี
อโหสึ น ปรโลเก ปรโลกสญฺญี อโหสึ สญฺญี จ ปน อโหสินฺติ ฯ
{๗.๒} กึสญฺญี ปนายสฺมา สารีปุตฺโต ตสฺมึ สมเย อโหสีติ ฯ
ภวนิโรโธ นิพฺพานํ ภวนิโรโธ นิพฺพานนฺติ โข เม อาวุโส อญฺญาว
สญฺญา อุปฺปชฺชติ อญฺญาว สญฺญา นิรุชฺฌติ เสยฺยถาปิ อาวุโส
สกลิกคฺคิสฺส ฌายมานสฺส อญฺญาว อจฺจิ อุปฺปชฺชติ อญฺญาว อจฺจิ
นิรุชฺฌติ เอวเมว โข เม อาวุโส ภวนิโรโธ นิพฺพานํ ภวนิโรโธ
นิพฺพานนฺติ อญฺญาว สญฺญา อุปฺปชฺชติ อญฺญาว สญฺญา นิรุชฺฌติ
ภวนิโรโธ นิพฺพานนฺติ ๑- สญฺญี จ ปนาหํ อาวุโส ตสฺมึ สมเย อโหสินฺติ ฯ
[๘] สทฺโธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ โหติ โน จ สีลวา เอวํ โส
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ
เตนงฺเคน อปริปูโร โหติ เตน ตํ องฺคํ ปริปูเรตพฺพํ กินฺตาหํ
สทฺโธ อสฺสํ สีลวา จาติ ยโต จ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺโธ จ
โหติ สีลวา จ เอวํ โส เตนงฺเคน ปริปูโร โหติ สทฺโธ จ ภิกฺขเว
ภิกฺขุ โหติ สีลวา จ โน จ พหุสฺสุโต ฯเปฯ พหุสฺสุโต จ โน จ
ธมฺมกถิโก ธมฺมกถิโก จ โน จ ปริสาวจโร ปริสาวจโร จ โน จ
วิสารโท ปริสาย ธมฺมํ เทเสติ วิสารโท จ ปริสาย ธมฺมํ เทเสติ
โน จ วินยธโร วินยธโร จ โน จ อารญฺญโก ปนฺตเสนาสโน
อารญฺญโก จ ปนฺตเสนาสโน โน จ จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ
ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี
จตุนฺนญฺจ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ
นิกามลาภี โหติ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี โน จ อาสวานํ ขยา
อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ เอวํ โส เตนงฺเคน อปริปูโร โหติ
เตน ตํ องฺคํ ปริปูเรตพฺพํ กินฺตาหํ สทฺโธ จ อสฺสํ สีลวา จ พหุสฺสุโต จ
ธมฺมกถิโก จ ปริสาวจโร จ วิสารโท จ ปริสาย ธมฺมํ เทเสยฺยํ
วินยธโร จ อารญฺญโก จ ปนฺตเสนาสโน จตุนฺนญฺจ ฌานานํ
อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี อสฺสํ อกิจฺฉลาภี
อกสิรลาภี อาสวานญฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ
ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช
วิหเรยฺยนฺติ ยโต จ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺโธ จ โหติ สีลวา จ
พหุสฺสุโต จ ธมฺมกถิโก จ ปริสาวจโร จ วิสารโท จ ปริสาย
ธมฺมํ เทเสติ วินยธโร จ อารญฺญโก จ ปนฺตเสนาสโน จตุนฺนญฺจ
ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี โหติ
อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี อาสวานญฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ
ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช
วิหรติ เอวํ โส เตนงฺเคน ปริปูโร โหติ อิเมหิ โข ภิกฺขเว ทสหิ ธมฺเมหิ
สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สมนฺตปาสาทิโก จ โหติ สพฺพาการปริปูโร จาติ ฯ
[๙] สทฺโธ [๑]- ภิกฺขเว ภิกฺขุ โหติ โน จ สีลวา [๒]- สีลวา
จ โน จ พหุสฺสุโต พหุสฺสุโต จ โน จ ธมฺมกถิโก ธมฺมกถิโก
จ โน จ ปริสาวจโร ปริสาวจโร จ โน จ วิสารโท ปริสาย
ธมฺมํ เทเสติ วิสารโท จ ปริสาย ธมฺมํ เทเสติ โน จ วินยธโร
วินยธโร จ โน จ อารญฺญโก ปนฺตเสนาสโน อารญฺญโก จ
ปนฺตเสนาสโน โน จ เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป
อารุปฺปา เต กาเยน ผุสิตฺวา วิหรติ เย เต สนฺตา วิโมกฺขา
อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา เต จ กาเยน ผุสิตฺวา วิหรติ โน จ
อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม
สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ เอวํ โส เตนงฺเคน
อปริปูโร โหติ เตน ตํ องฺคํ ปริปูเรตพฺพํ กินฺตาหํ สทฺโธ จ
อสฺสํ สีลวา จ พหุสฺสุโต จ ธมฺมกถิโก จ ปริสาวจโร จ วิสารโท
จ ปริสาย ธมฺมํ เทเสยฺยํ วินยธโร จ อารญฺญโก จ ปนฺตเสนาสโน
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. ยุ. จสทฺโท ทิสฺสติ ฯ ๒ ม. ยุ. เปยฺยาโล อตฺถิ ฯ
เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา เต จ กาเยน
ผุสิตฺวา วิหเรยฺยํ อาสวานญฺจ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ
ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหเรยฺยนฺติ
ยโต จ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺโธ จ โหติ สีลวา จ พหุสฺสุโต จ
ธมฺมกถิโก จ ปริสาวจโร จ วิสารโท จ ปริสาย ธมฺมํ เทเสติ
วินยธโร จ อารญฺญโก จ ปนฺตเสนาสโน เย เต สนฺตา วิโมกฺขา
อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา เต จ กาเยน ผุสิตฺวา วิหรติ อาสวานญฺจ
ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา
สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ เอวํ โส เตนงฺเคน ปริปูโร โหติ
อิเมหิ โข ภิกฺขเว ทสหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สมนฺตปาสาทิโก
จ โหติ สพฺพาการปริปูโร จาติ ฯ
[๑๐] สทฺโธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ โหติ โน จ สีลวา เอวํ
โส เตนงฺเคน อปริปูโร โหติ เตน ตํ องฺคํ ปริปูเรตพฺพํ กินฺตาหํ
สทฺโธ จ อสฺสํ สีลวา จาติ ยโต จ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺโธ
จ โหติ สีลวา จ เอวํ โส เตนงฺเคน ปริปูโร โหติ สทฺโธ จ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ โหติ สีลวา จ โน จ พหุสฺสุโต พหุสฺสุโต จ โน จ
ธมฺมกถิโก ธมฺมกถิโก จ โน จ ปริสาวจโร ปริสาวจโร จ
โน จ วิสารโท ปริสาย ธมฺมํ เทเสติ วิสารโท จ ปริสาย
ธมฺมํ เทเสติ โน จ วินยธโร วินยธโร จ โน จ อเนกวิหิตํ
ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ เสยฺยถีทํ เอกมฺปิ ชาตึ เทฺวปิ ชาติโย ฯเปฯ
อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ
อเนกวิหิตญฺจ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ เสยฺยถีทํ เอกมฺปิ ชาตึ
เทฺวปิ ชาติโย ฯเปฯ อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ
อนุสฺสรติ โน จ ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน ฯเปฯ
ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาติ ทิพฺเพน จ จกฺขุนา วิสุทฺเธน
อติกฺกนฺตมานุสเกน ฯเปฯ ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาติ โน จ
อาสวานํ ขยา ฯเปฯ สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติ เอวํ โส
เตนงฺเคน อปริปูโร โหติ เตน ตํ องฺคํ ปริปูเรตพฺพํ กินฺตาหํ
สทฺโธ จ อสฺสํ สีลวา จ พหุสฺสุโต จ ธมฺมกถิโก จ ปริสาวจโร
จ วิสารโท จ ปริสาย ธมฺมํ เทเสยฺยํ วินยธโร จ อเนกวิหิตญฺจ
ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสเรยฺยํ เสยฺยถีทํ เอกมฺปิ ชาตึ เทฺวปิ ชาติโย ฯเปฯ
อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสเรยฺยํ ทิพฺเพน
จ จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน ฯเปฯ ยถากมฺมูปเค สตฺเต
ปชาเนยฺยํ อาสวานญฺจ ขยา ฯเปฯ สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหเรยฺยนฺติ
ยโต จ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺโธ จ โหติ สีลวา จ พหุสฺสุโต จ ธมฺมกถิโก จ
ปริสาวจโร จ วิสารโท จ ปริสาย ธมฺมํ เทเสติ วินยธโร จ อเนกวิหิตญฺจ
ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ เสยฺยถีทํ เอกมฺปิ ชาตึ เทฺวปิ ชาติโย ฯเปฯ
อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ ทิพฺเพน จ
จกฺขุนา วิสุทฺเธน อติกฺกนฺตมานุสเกน ฯเปฯ ยถากมฺมูปเค
สตฺเต ปชานาติ อาสวานญฺจ ขยา อนาสวํ
เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหรติ เอวํ โส เตนงฺเคน ปริปูโร โหติ อิเมหิ
โข ภิกฺขเว ทสหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ สมนฺตปาสาทิโก จ
โหติ สพฺพาการปริปูโร จาติ ฯ
อานิสํสวคฺโค ปฐโม ฯ
ตสฺสุทฺทานํ
กิมตฺถิยํ ๑- เจตนา สีลํ อุปนิสา อานนฺทปญฺจมํ
สมาธิ สารีปุตฺโต จ สทฺโธ สนฺเตน วิชฺชยาติ ฯ
------------
นาถกรณวคฺโค ทุติโย
[๑๑] ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺคสมนฺนาคตํ
เสนาสนํ เสวมาโน ภชมาโน นจิรสฺเสว อาสวานํ ขยา อนาสวํ
เจโตวิมุตฺตึ ปญฺญาวิมุตฺตึ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหเรยฺย กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต โหติ
อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สทฺโธ โหติ สทฺทหติ ตถาคตสฺส โพธึ อิติปิ
โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู
อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ
อปฺปาพาโธ โหติ อปฺปาตงฺโก สมเวปากินิยา คหณิยา สมนฺนาคโต
นาติสีตาย นาจฺจุณฺหาย มชฺฌิมาย ปธานกฺขมาย อสโฐ โหติ อมายาวี
ยถาภูตํ อตฺตานํ อาวิกตฺตา สตฺถริ วา วิญฺญูสุ วา สพฺรหฺมจารีสุ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กิมตฺถิยํ เจตนา จ ตโย อุปนิสาปิ จ
@ สมาธิ สาริปุตฺโต จ ฌานํ สนฺเตน วิชฺชยาติ ฯ
อารทฺธวิริโย วิหรติ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย กุสลานํ ธมฺมานํ
อุปสมฺปทาย ถามวา ทฬฺหปรกฺกโม อนิกฺขิตฺตธุโร กุสเลสุ ธมฺเมสุ
ปญฺญวา โหติ อุทยตฺถคามินิยา ปญฺญาย สมนฺนาคโต อริยาย นิพฺเพธิกาย
สมฺมาทุกฺขกฺขยคามินิยา เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต
โหติ ฯ
{๑๑.๑} กถญฺจ ภิกฺขเว เสนาสนํ ปญฺจงฺคสมนฺนาคตํ โหติ อิธ
ภิกฺขเว เสนาสนํ นาติทูรํ โหติ นาจฺจาสนฺนํ คมนาคมนสมฺปนฺนํ ทิวา
อปฺปกิณฺณํ รตฺตึ อปฺปสทฺทํ อปฺปนิคฺโฆสํ อปฺปฑํสมกสวาตาตปสิรึสป-
สมฺผสฺสํ ตสฺมึ โข ปน เสนาสเน วิหรนฺตสฺส อปฺปกสิเรเนว อุปฺปชฺชนฺติ
จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารา ตสฺมึ โข ปน
เสนาสเน เถรา ภิกฺขู วิหรนฺติ พหุสฺสุตา อาคตาคมา ธมฺมธรา วินยธรา
มาติกาธรา เต กาเลน กาลํ อุปสงฺกมิตฺวา ปริปุจฺฉติ ปริปญฺหติ อิทํ
ภนฺเต กถํ อิมสฺส โก อตฺโถติ ตสฺส เต อายสฺมนฺโต อวิวฏญฺเจว วิวรนฺติ
อนุตฺตานีกตญฺจ อุตฺตานีกโรนฺติ อเนกวิหิเตสุ จ กงฺขฏฺฐานิเยสุ ธมฺเมสุ
กงฺขํ ปฏิวิโนเทนฺติ เอวํ โข ภิกฺขเว เสนาสนํ ปญฺจงฺคสมนฺนาคตํ โหติ ฯ
ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺคสมนฺนาคตํ เสนาสนํ
เสวมาโน ภชมาโน นจิรสฺเสว อาสวานํ ขยา ฯเปฯ สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช
วิหเรยฺยาติ ฯ
[๑๒] ปญฺจงฺควิปฺปหีโน ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต
อิมสฺมึ ธมฺมวินเย เกวลี วุสิตวา อุตฺตมปุริโสติ วุจฺจติ กถญฺจ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺควิปฺปหีโน โหติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุโน กามจฺฉนฺโท
ปหีโน โหติ พฺยาปาโท ปหีโน โหติ ถีนมิทฺธํ ปหีนํ โหติ อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ
ปหีนํ โหติ วิจิกิจฺฉา ปหีนา โหติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺควิปฺปหีโน
โหติ ฯ
{๑๒.๑} กถญฺจ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต โหติ อิธ ภิกฺขเว
ภิกฺขุ อเสเขน สีลกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ อเสเขน สมาธิกฺขนฺเธน
สมนฺนาคโต โหติ อเสเขน ปญฺญากฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ อเสเขน
วิมุตฺติกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหติ อเสเขน วิมุตฺติญาณทสฺสนกฺขนฺเธน
สมนฺนาคโต โหติ เอวํ โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต โหติ ฯ
ปญฺจงฺควิปฺปหีโน โข ภิกฺขเว ภิกฺขุ ปญฺจงฺคสมนฺนาคโต อิมสฺมึ
ธมฺมวินเย เกวลี วุสิตวา อุตฺตมปุริโสติ วุจฺจตีติ ๑- ฯ
กามจฺฉนฺโท จ พฺยาปาโท ถีนมิทฺธญฺจ ภิกฺขุโน
อุทฺธจฺจํ วิจิกิจฺฉา จ สพฺพโสว น วิชฺชติ
อเสเขน จ สีเลน อเสเขน สมาธินา
วิมุตฺติยา จ สมฺปนฺโน ญาเณน จ ตถาวิโธ
ส เว ปญฺจงฺคสมฺปนฺโน ปญฺจงฺคานิ ๒- วิวชฺชยํ
ส ๓- เว อิมสฺมึ ธมฺมวินเย เกวลี อิติ วุจฺจตีติ ๔- ฯ
[๑๓] ทสยิมานิ ภิกฺขเว สํโยชนานิ กตมานิ ทส ปญฺโจรมฺภาคิยานิ
สํโยชนานิ ปญฺจุทฺธมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ กตมานิ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ม. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ ๒ โป. ม. ยุ. ปญฺจ องฺเค ฯ ๓ ม. ยุ. ส เวติ ปาฐทฺวยํ
@นตฺถิ ฯ ๔ ม. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ
ปญฺโจรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ สกฺกายทิฏฺฐิ วิจิกิจฺฉา สีลพฺพตปรามาโส
กามจฺฉนฺโท พฺยาปาโท อิมานิ ปญฺโจรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ
กตมานิ ปญฺจุทฺธมฺภาคิยานิ สํโสชนานิ รูปราโค อรูปราโค มาโน
อุทฺธจฺจํ อวิชฺชา อิมานิ ปญฺจุทฺธมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ อิมานิ โข
ภิกฺขเว ทส สํโยชนานีติ ๑- ฯ
[๑๔] ยสฺสกสฺสจิ ภิกฺขเว ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา ปญฺจ
เจโตขิลา ๒- อปฺปหีนา ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา อสมุจฺฉินนา ตสฺส
ยา รตฺติ วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ หานิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ
ธมฺเมสุ โน วุฑฺฒิ กตมสฺส ปญฺจ เจโตขิลา อปฺปหีนา โหนฺติ
อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ
โย โส ภิกฺขเว ภิกฺขุ สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น
สมฺปสีทติ ตสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย
ปธานาย ยสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย
ปธานาย เอวมสฺสายํ ปฐโม เจโตขิโล อปฺปหีโน โหติ ฯ
{๑๔.๑} ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ธมฺเม กงฺขติ ฯเปฯ สงฺเฆ กงฺขติ
สิกฺขาย กงฺขติ สพฺรหฺมจารีสุ กุปิโต โหติ อนตฺตมโน อาหตจิตฺโต
ขิลชาโต โย โส ภิกฺขเว ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีสุ กุปิโต โหติ อนตฺตมโน
อาหตจิตฺโต ขิลชาโต ตสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย
สาตจฺจาย ปธานาย ยสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย
ปธานาย เอวมสฺสายํ ปญฺจโม เจโตขิโล อปฺปหีโน โหติ ฯ อิมสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ ๒ ม. เจโตขีลา ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
ปญฺจ เจโตขิลา อปฺปหีนา โหนฺติ ฯ
{๑๔.๒} กตมสฺส ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา อสมุจฺฉินฺนา โหนฺติ อิธ
ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเมสุ อวีตราโค โหติ อวิคตจฺฉนฺโท อวิคตเปโม
อวิคตปิปาโส อวิคตปริฬาโห อวิคตตโณฺห โย โส ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเมสุ
อวีตราโค โหติ อวิคตจฺฉนฺโท อวิคตเปโม อวิคตปิปาโส อวิคตปริฬาโห
อวิคตตโณฺห ตสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย
ปธานาย ยสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย
เอวมสฺสายํ ปฐโม เจตโส วินิพนฺโธ อสมุจฺฉินฺโน โหติ ฯ
{๑๔.๓} ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย อวีตราโค โหติ ฯเปฯ รูเป
อวีตราโค โหติ ยาวทตฺถํ อุทราวเทหกํ ภุญฺชิตฺวา เสยฺยสุขํ ปสฺสสุขํ
มิทฺธสุขํ อนุยุตฺโต วิหรติ อญฺญตรํ เทวนิกายํ ปณิธาย พฺรหฺมจริยํ
จรติ อิมินาหํ สีเลน วา วเตน วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว
วา ภวิสฺสามิ เทวญฺญตโร วาติ โย โส ภิกฺขเว ภิกฺขุ อญฺญตรํ
เทวนิกายํ ปณิธาย พฺรหฺมจริยํ จรติ อิมินาหํ สีเลน วา วเตน วา
ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว วา ภวิสฺสามิ เทวญฺญตโร วาติ
ตสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย
ยสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย
เอวมสฺสายํ ปญฺจโม เจตโส วินิพนฺโธ อสมุจฺฉินฺโน โหติ ฯ
อิมสฺส ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา อสมุจฺฉินฺนา โหนฺติ ฯ ยสฺสกสฺสจิ
ภิกฺขเว ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา อิเม ปญฺจ เจโตขิลา อปฺปหีนา อิเม
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ภวิสฺสติ ฯ
ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา อสมุจฺฉินฺนา ตสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส
วา อาคจฺฉติ หานิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ ธมฺเมสุ โน วุฑฺฒิ
เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว กาฬปกฺเข จนฺทสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา
อาคจฺฉติ หายเตว วณฺเณน หายติ มณฺฑเลน หายติ อาภาย
หายติ อาโรหปริณาเหน เอวเมว โข ภิกฺขเว ยสฺสกสฺสจิ ภิกฺขุสฺส
วา ภิกฺขุนิยา วา อิเม ปญฺจ เจโตขิลา อปฺปหีนา อิเม ปญฺจ
เจตโส วินิพนฺธา อสมุจฺฉินฺนา ตสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา
อาคจฺฉติ หานิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ ธมฺเมสุ โน วุฑฺฒิ ฯ
{๑๔.๔} ยสฺสกสฺสจิ ภิกฺขเว ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา ปญฺจ
เจโตขิลา ปหีนา ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา สมุจฺฉินฺนา ตสฺส ยา รตฺติ
วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ วุฑฺฒิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ ธมฺเมสุ โน
ปริหานิ กตมสฺส ปญฺจ เจโตขิลา ปหีนา โหนฺติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ
สตฺถริ น กงฺขติ น วิจิกิจฺฉติ อธิมุจฺจติ สมฺปสีทติ โย โส ภิกฺขเว
ภิกฺขุ สตฺถริ น กงฺขติ น วิจิกิจฺฉติ อธิมุจฺจติ สมฺปสีทติ ตสฺส จิตฺตํ
นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย ยสฺส จิตฺตํ นมติ
อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย เอวมสฺสายํ ปฐโม
เจโตขิโล ปหีโน โหติ ฯ
{๑๔.๕} ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ ธมฺเม น กงฺขติ ฯเปฯ
สงฺเฆ น กงฺขติ สิกฺขาย น กงฺขติ สพฺรหฺมจารีสุ น กุปิโต
โหติ อตฺตมโน น อาหตจิตฺโต น ขิลชาโต โย โส ภิกฺขเว
ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีสุ น กุปิโต โหติ อตฺตมโน น อาหตจิตฺโต น
ขิลชาโต ตสฺส จิตฺตํ นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย
ปธานาย ยสฺส จิตฺตํ นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย
ปธานาย เอวมสฺสายํ ปญฺจโม เจโตขิโล ปหีโน โหติ ฯ อิมสฺส
ปญฺจ เจโตขิลา ปหีนา โหนฺติ ฯ
{๑๔.๖} กตมสฺส ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา สุสมุจฺฉินฺนา
โหนฺติ อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเมสุ วีตราโค โหติ วิคตจฺฉนฺโท
วิคตเปโม วิคตปิปาโส วิคตปริฬาโห วิคตตโณฺห โย โส ภิกฺขเว
ภิกฺขุ กาเมสุ วีตราโค โหติ วิคตจฺฉนฺโท วิคตเปโม วิคตปิปาโส
วิคตปริฬาโห วิคตตโณฺห ตสฺส จิตฺตํ นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย
สาตจฺจาย ปธานาย ยสฺส จิตฺตํ นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย
สาตจฺจาย ปธานาย เอวมสฺสายํ ปฐโม เจตโส วินิพนฺโธ สุสมุจฺฉินฺโน
โหติ ฯ
{๑๔.๗} ปุน จปรํ ภิกฺขเว ภิกฺขุ กาเย วีตราโค โหติ ฯเปฯ
รูเป วีตราโค โหติ น ยาวทตฺถํ อุทราวเทหกํ ภุญฺชิตฺวา เสยฺยสุขํ
ปสฺสสุขํ มิทฺธสุขํ อนุยุตฺโต วิหรติ น อญฺญตรํ เทวนิกายํ ปณิธาย
พฺรหฺมจริยํ จรติ อิมินาหํ สีเลน วา วเตน วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน
วา เทโว วา ภวิสฺสามิ เทวญฺญตโร วาติ โย โส ภิกฺขเว ภิกฺขุ น
อญฺญตรํ เทวนิกายํ ปณิธาย พฺรหฺมจริยํ จรติ อิมินาหํ สีเลน วา
วเตน วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว วา ภวิสฺสามิ เทวญฺญตโร
วาติ ตสฺส จิตฺตํ นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย
ยสฺส จิตฺตํ นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย
เอวมสฺสายํ ปญฺจโม เจตโส วินิพนฺโธ สุสมุจฺฉินฺโน โหติ ฯ อิมสฺส
ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา สุสมุจฺฉินฺนา โหนฺติ ฯ
{๑๔.๘} ยสฺสกสฺสจิ ภิกฺขเว ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา อิเม
ปญฺจ เจโตขิลา ปหีนา อิเม ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา สุสมุจฺฉินฺนา
ตสฺส ยา รตฺติ วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ วุฑฺฒิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ
ธมฺเมสุ โน ปริหานิ เสยฺยถาปิ ภิกฺขเว ชุณฺหปกฺเข จนฺทสฺส ยา รตฺติ
วา ทิวโส วา อาคจฺฉติ วฑฺฒเตว วณฺเณน วฑฺฒติ มณฺฑเลน
วฑฺฒติ อาภาย วฑฺฒติ อาโรหปริณาเหน เอวเมว โข ภิกฺขเว
ยสฺสกสฺสจิ ภิกฺขุสฺส วา ภิกฺขุนิยา วา อิเม ปญฺจ เจโตขิลา ปหีนา
อิเม ปญฺจ เจตโส วินิพนฺธา สุสมุจฺฉินฺนา ตสฺส ยา รตฺติ วา
ทิวโส วา อาคจฺฉติ วุฑฺฒิเยว ปาฏิกงฺขา กุสเลสุ ธมฺเมสุ โน
ปริหานีติ ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๔ หน้าที่ ๑-๒๓.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=24&item=1&items=14
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=24&item=1&items=14&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=24&item=1&items=14
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=24&item=1&items=14
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=24&i=1
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๔
https://84000.org/tipitaka/read/?index_24
https://84000.org/tipitaka/english/?index_24
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
