บาลี ข้อ 1-21 พระไตรปิฎกเล่มที่ 25

หน้าที่ ๑.

สุตฺตนฺตปิฏเก ขุทฺทกนิกายสฺส ขุทฺทกปาโ --------- นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ ขุทฺทกปาเ สรณคมนํ [๑] พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ ฯ ทุติยมฺปิ พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ ทุติยมฺปิ ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ ทุติยมฺปิ สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ ฯ ตติยมฺปิ พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ ตติยมฺปิ ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ ตติยมฺปิ สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ ฯ สรณคมนํ ^๑- นิฏฺิตํ ฯ -------- ขุทฺทกปาเ ทสสิกฺขาปทํ [๒] ปาณาติปาตา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ อทินฺนาทานา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ อพฺรหฺมจริยา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ มุสาวาทา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺานา เวรมณี สิกฺขาปทํ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ม. สรณตฺตยํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒.

สมาทิยามิ ฯ วิกาลโภชนา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ มาลาคนฺธวิเลปนธารณมณฺฑนวิภูสนฏฺานา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ อุจฺจาสยนมหาสยนา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ ชาตรูปรชฏปฏิคฺคหณา เวรมณี สิกฺขาปทํ สมาทิยามิ ฯ ทสสิกฺขาปทํ นิฏฺิตํ ฯ --------- ขุทฺทกปาเ ทฺวตฺตึสากาโร [๓] อตฺถิ อิมสฺมึ กาเย เกสา โลมา นขา ทนฺตา ตโจ มํสํ นฺหารู อฏฺี อฏฺิมิญฺชํ วกฺกํ หทยํ ยกนํ กิโลมกํ ปิหกํ ปปฺผาสํ อนฺตํ อนฺตคุณํ อุทริยํ กรีสํ ^[๑]- ปิตฺตํ เสมฺหํ ปุพฺโพ โลหิตํ เสโท เมโท อสฺสุ วสา เขโล สึฆานิกา ลสิกา มุตฺตํ มตฺถเก มตฺถลุงฺคนฺติ ฯ ทฺวตฺตึสากาโร นิฏฺิโต ฯ ----------- ขุทฺทกปาเ สามเณรปญฺหา [๔] เอกนฺนาม กึ สพฺเพ สตฺตา อาหารฏฺิติกา ฯ เทฺว นาม กึ นามญฺจ รูปญฺจ ฯ ตีณิ นาม กึ ติสฺโส เวทนา ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. มตฺถลุงฺคํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓.

จตฺตาริ นาม กึ จตฺตาริ อริยสจฺจานิ ฯ ปญฺจ นาม กึ ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา ฯ ฉ นาม กึ ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ ฯ สตฺต นาม กึ สตฺต โพชฺฌงฺคา ฯ อฏฺ นาม กึ อริโย อฏฺงฺคิโก มคฺโค ฯ นว นาม กึ นว สตฺตาวาสา ฯ ทส นาม กึ ทสหงฺเคหิ สมนฺนาคโต อรหาติ วุจฺจตีติ ฯ สามเณรปญฺหา ^๑- นิฏฺิตา ฯ ----------- ขุทฺทกปาเ มงฺคลสุตฺตํ [๕] เอวมฺเม สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม ฯ อถ โข อญฺตรา เทวตา อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา อภิกฺกนฺตวณฺณา เกวลกปฺปํ เชตวนํ โอภาเสตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺาสิ เอกมนฺตํ ิตา โข สา เทวตา ภควนฺตํ คาถาย อชฺฌภาสิ ฯ [๖] |๖.๑| พหู เทวา มนุสฺสา จ มงฺคลานิ อจินฺตยุํ อากงฺขมานา โสตฺถานํ พฺรูหิ มงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๒| อเสวนา จ พาลานํ ปณฺฑิตานญฺจ เสวนา ปูชา จ ปูชนียานํ ^๒- เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๓| ปฏิรูปเทสวาโส จ ปุพฺเพ จ กตปุญฺตา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. กุมารปญฺหา ฯ ^๒ ม. ปูชเนยฺยานํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔.

อตฺตสมฺมาปณิธิ จ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๔| พาหุสจฺจญฺจ สิปฺปญฺจ วินโย จ สุสิกฺขิโต สุภาสิตา จ ยา วาจา เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๕| มาตาปิตุอุปฏฺานํ ปุตฺตทารสฺส สงฺคโห อนากุลา จ กมฺมนฺตา เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๖| ทานญฺจ ธมฺมจริยา จ าตกานญฺจ สงฺคโห อนวชฺชานิ กมฺมานิ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๗| อารตี วิรตี ปาปา มชฺชปานา จ สญฺโม อปฺปมาโท จ ธมฺเมสุ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๘| คารโว จ นิวาโต จ สนฺตุฏฺี จ กตญฺุตา กาเลน ธมฺมสฺสวนํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๙| ขนฺตี จ โสวจสฺสตา สมณานญฺจ ทสฺสนํ กาเลน ธมฺมสากจฺฉา เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๑๐| ตโป จ พฺรหฺมจริยญฺจ อริยสจฺจานทสฺสนํ นิพฺพานสจฺฉิกิริยา จ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๑๑| ผุฏฺสฺส โลกธมฺเมหิ จิตฺตํ ยสฺส น กมฺปติ อโสกํ วิรชํ เขมํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ ฯ |๖.๑๒| เอตาทิสานิ กตฺวาน สพฺพตฺถมปราชิตา สพฺพตฺถ โสตฺถึ คจฺฉนฺติ ตนฺเตสํ มงฺคลมุตฺตมนฺติ ฯ มงฺคลสุตฺตํ นิฏฺิตํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕.

ขุทฺทกปาเ รตนสุตฺตํ [๗] |๗.๑| ยานีธ ภูตานิ สมาคตานิ ภุมฺมานิ วา ยานิ ว อนฺตลิกฺเข ฯ สพฺเพว ภูตา สุมนา ภวนฺตุ อโถปิ สกฺกจฺจ สุณนฺตุ ภาสิตํ |๗.๒| ตสฺมา หิ ภูตา นิสาเมถ สพฺเพ เมตฺตํ กโรถ มานุสิยา ปชาย ฯ ทิวา จ รตฺโต จ หรนฺติ เย พลึ ตสฺมา หิ เน รกฺขถ อปฺปมตฺตา ฯ |๗.๓| ยํ กิญฺจิ วิตฺตํ อิธ วา หุรํ วา สคฺเคสุ วา ยํ รตนํ ปณีตํ น โน สมํ อตฺถิ ตถาคเตน อิทมฺปิ พุทฺเธ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๔| ขยํ วิราคํ อมตํ ปณีตํ ยทชฺฌคา สกฺยมุนี สมาหิโต น เตน ธมฺเมน สมตฺถิ กิญฺจิ อิทมฺปิ ธมฺเม รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖.

|๗.๕| ยมฺพุทฺธเสฏฺโ ปริวณฺณยี สุจึ สมาธิมานนฺตริกญฺมาหุ สมาธินา เตน สโม น วิชฺชติ อิทมฺปิ ธมฺเม รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๖| เย ปุคฺคลา อฏฺ สตํ ปสฏฺา จตฺตาริ เอตานิ ยุคานิ โหนฺติ เต ทกฺขิเณยฺยา สุคตสฺส สาวกา เอเตสุ ทินฺนานิ มหปฺผลานิ อิทมฺปิ สงฺเฆ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๗| เย สุปฺปยุตฺตา มนสา ทฬฺเหน นิกฺกามิโน โคตมสาสนมฺหิ เต ปตฺติปตฺตา อมตํ วิคยฺห ลทฺธา มุธา นิพฺพุตึ ภุญฺชมานา อิทมฺปิ สงฺเฆ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๘| ยถินฺทขีโล ปวึ สิโต สิยา จตุพฺภิ วาเตภิ อสมฺปกมฺปิโย ตถูปมํ สปฺปุริสํ วทามิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗.

โย อริยสจฺจานิ อเวจฺจ ปสฺสติ อิทมฺปิ สงฺเฆ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๙| เยรียสจฺจานิ ^๑- วิภาวยนฺติ คมฺภีรปญฺเน สุเทสิตานิ กิญฺจาปิ เต โหนฺติ ภุสปฺปมตฺตา น เต ภวํ อฏฺมมาทิยนฺติ อิทมฺปิ สงฺเฆ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๑๐| สหาวสฺส ทสฺสนสมฺปทาย ตยสฺสุ ธมฺมา ชหิตา ภวนฺติ สกฺกายทิฏฺิ วิจิกิจฺฉิตญฺจ สีลพฺพตํ วาปิ ยทตฺถิ กิญฺจิ |๗.๑๑| จตูหปาเยหิ จ วิปฺปมุตฺโต ฉ จาภิานานิ อภพฺโพ กาตุํ อิทมฺปิ สงฺเฆ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๑๒| กิญฺจาปิ โส กมฺมํ กโรติ ปาปกํ กาเยน วาจายุท เจตสา วา อภพฺโพ โส ตสฺส ปฏิจฺฉทาย @เชิงอรรถ: ^๑ อิทานิ ปายโต ปนฺติ "เย อริยสจฺจานิ วิภาวยนฺตีติ ฯ"

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๘.

อภพฺพตา ทิฏฺปทสฺส วุตฺตา อิทมฺปิ สงฺเฆ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๑๓| วนปฺปคุมฺเพ ยถา ผุสฺสิตคฺเค คิมฺหานมาเส ปมสฺมึ คิมฺเห ตถูปมํ ธมฺมวรํ อเทสยิ นิพฺพานคามึ ปรมํ หิตาย อิทมฺปิ พุทฺเธ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๑๔| วโร วรญฺู วรโท วราหโร อนุตฺตโร ธมฺมวรํ อเทสยิ อิทมฺปิ พุทฺเธ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๑๕| ขีณํ ปุราณํ นวํ นตฺถิ สมฺภวํ วิรตฺตจิตฺตายติเก ภวสฺมึ เต ขีณพีชา อวิรุฬฺหิฉนฺทา นิพฺพนฺติ ธีรา ยถายมฺปทีโป อิทมฺปิ สงฺเฆ รตนํ ปณีตํ ฯ เอเตน สจฺเจน สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๑๖| ยานีธ ภูตานิ สมาคตานิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๙.

ภุมฺมานิ วา ยานิว อนฺตลิกฺเข ตถาคตํ เทวมนุสฺสปูชิตํ พุทฺธํ นมสฺสาม สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๑๗| ยานีธ ภูตานิ สมาคตานิ ภุมฺมานิ วา ยานิว อนฺตลิกฺเข ตถาคตํ เทวมนุสฺสปูชิตํ ธมฺมํ นมสฺสาม สุวตฺถิ โหตุ ฯ |๗.๑๘| ยานีธ ภูตานิ สมาคตานิ ภุมฺมานิ วา ยานิว อนฺตลิกฺเข ตถาคตํ เทวมนุสฺสปูชิตํ สงฺฆํ นมสฺสาม สุวตฺถิ โหตุ ฯ รตนสุตฺตํ นิฏฺิตํ ฯ ------- ขุทฺทกปาเ ติโรกุฑฺฑกณฺฑํ [๘] |๘.๑| (มตฺตาสุขปริจฺจาคา ปสฺเส เจ วิปุลํ สุขํ จเช มตฺตาสุขํ ธีโร สมฺปสฺสํ วิปุลํ สุขํ ฯ) |๘.๒| ติโรกุฑฺเฑสุ ติฏฺนฺติ สนฺธิสิงฺฆาฏเกสุ จ ทฺวารพาหาสุ ติฏฺนฺติ อาคนฺตฺวาน สกํ ฆรํ ฯ |๘.๓| ปหุเต ^๑- อนฺนปานมฺหิ ขชฺชโภชฺเช อุปฏฺิเต @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปหูเต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐.

น เตสํ โกจิ สรติ สตฺตานํ กมฺมปจฺจยา ฯ |๘.๔| เอวํ ททนฺติ าตีนํ เย โหนฺติ อนุกมฺปกา สุจึ ปณีตํ กาเลน กปฺปิยํ ปานโภชนํ อิทํ โว าตีนํ โหตุ สุขิตา โหนฺตุ าตโย ฯ |๘.๕| เต จ ตตฺถ สมาคนฺตฺวา าติเปตา สมาคตา ปหุเต ^๑- อนฺนปานมฺหิ สกฺกจฺจํ อนุโมทเร |๘.๖| จิรํ ชีวนฺตุ โน าตี เยสํ เหตุ ลภามฺหเส ฯ อมฺหากญฺจ กตา ปูชา ทายกา จ อนิปฺผลา ฯ |๘.๗| น หิ ตตฺถ กสิ อตฺถิ โครกฺเขตฺถ น วิชฺชติ วณิชฺชา ตาทิสี นตฺถิ หิรญฺเน กยากยํ ฯ อิโต ทินฺเนน ยาเปนฺติ เปตา กาลกตา ตหึ |๘.๘| อุนฺนเต ^๒- อุทกํ วุฏฺ ยถา นินฺนํ ปวตฺตติ เอวเมว อิโต ทินฺนํ เปตานํ อุปกปฺปติ ฯ |๘.๙| ยถา วาริวหา ปูรา ปริปูเรนฺติ สาครํ เอวเมว อิโต ทินฺนํ เปตานํ อุปกปฺปติ ฯ |๘.๑๐| อทาสิ เม อกาสิ เม าติมิตฺตา สขา จ เม เปตานํ ทกฺขิณํ ทชฺชา ปุพฺเพ กตมนุสฺสรํ ฯ |๘.๑๑| น หิ รุณฺณํ วา โสโก วา ยาวญฺา ปริเทวนา น ตํ เปตานมตฺถาย เอวํ ติฏฺนฺติ าตโย ฯ |๘.๑๒| อยญฺจ โข ทกฺขิณา ทินฺนา สงฺฆมฺหิ สุปติฏฺิตา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปหูเต ฯ ^๒ ม. อุนฺนเม ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑.

ทีฆรตฺตํ หิตายสฺส านโส อุปกปฺปติ ฯ |๘.๑๓| โส าติธมฺโม จ อยํ นิทสฺสิโต เปตานปูชา จ กตา อุฬารา พลญฺจ ภิกฺขูนมนุปฺปทินฺนํ ตุมฺเหหิ ปุญฺ ปสุตํ อนปฺปกนฺติ ฯ ติโรกุฑฺฑกณฺฑํ นิฏฺิตํ ฯ ---------- ขุทฺทกปาเ นิธิกณฺฑํ [๙] |๙.๑| นิธึ นิเธติ ปุริโส คมฺภีเร อุทกนฺติเก อตฺเถ กิจฺเจ สมุปฺปนฺเน อตฺถาย เม ภวิสฺสติ |๙.๒| ราชโต วา ทุรุตฺตสฺส โจรโต ปีฬิตสฺส วา อิณสฺส วา ปโมกฺขาย ทุพฺภิกฺเข อาปทาสุ วา เอตทตฺถาย โลกสฺมึ นิธิ นาม นิธิยฺยติ ฯ |๙.๓| ตาวสฺสุนิหิโต สนฺโต คมฺภีเร อุทกนฺติเก น สพฺโพ สพฺพทา เยว ตสฺส ตํ อุปกปฺปติ |๙.๔| นิธิ วา านา จวติ สญฺา วาสฺส วิมุยฺหติ นาคา วา อปนาเมนฺติ ยกฺขา วาปิ หรนฺติ นํ |๙.๕| อปฺปิยา วาปิ ทายาทา อุทฺธรนฺติ อปสฺสโต ยทา ปุญฺกฺขโย โหติ สพฺพเมตํ วินสฺสติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒.

|๙.๖| ยสฺส ทาเนน สีเลน สญฺเมน ทเมน จ นิธิ สุนิหิโต โหติ อิตฺถิยา ปุริสสฺส วา |๙.๗| เจติยมฺหิ จ สงฺเฆ วา ปุคฺคเล อติถีสุ วา มาตริ ปิตริ วาปิ อโถ เชฏฺมฺหิ ภาตริ |๙.๘| เอโส นิธิ สุนิหิโต อเชยฺโย อนุคามิโก ปหาย คมนีเยสุ เอตํ อาทาย คจฺฉติ ฯ |๙.๙| อสาธารณมญฺเสํ อโจรหรโณ นิธิ ฯ กยิราถ ธีโร ปุญฺานิ โย นิธิ อนุคามิโก |๙.๑๐| เอส เทวมนุสฺสานํ สพฺพกามทโท นิธิ ยํ ยํ เทวาภิปตฺเถนฺติ สพฺพเมเตน ลพฺภติ |๙.๑๑| สุวณฺณตา สุสรตา สุสณฺานํ ^๑- สุรูปตา อาธิปจฺจํ ปริวาโร สพฺพเมเตน ลพฺภติ ฯ |๙.๑๒| ปเทสรชฺชํ อิสฺสริยํ จกฺกวตฺติสุขํ ปิยํ เทวรชฺชมฺปิ ทิพฺเพสุ สพฺพเมเตน ลพฺภติ ฯ |๙.๑๓| มานุสฺสิกา จ สมฺปตฺติ เทวโลเก จ ยา รติ ยา จ นิพฺพานสมฺปตฺติ สพฺพเมเตน ลพฺภติ ฯ |๙.๑๔| มิตฺตสมฺปทมาคมฺม โยนิโส เจ ปยุญฺชโต วิชฺชาวิมุตฺติวสีภาโว สพฺพเมเตน ลพฺภติ ฯ |๙.๑๕| ปฏิสมฺภิทา วิโมกฺขา จ ยา จ สาวกปารมี ปจฺเจกโพธิ พุทฺธภูมิ สพฺพเมเตน ลพฺภติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สุสณฺานา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓.

|๙.๑๖| เอวํ มหตฺถิกา เอสา ยทิทํ ปุญฺสมฺปทา ตสฺมา ธีรา ปสํสนฺติ ปณฺฑิตา กตปุญฺตนฺติ ฯ นิธิกณฺฑํ นิฏฺิตํ ฯ ------- ขุทฺทกปาเ กรณียเมตฺตสุตฺตํ [๑๐] |๑๐.๑| กรณียมตฺถกุสเลน ยนฺตํ สนฺตํ ปทํ อภิสเมจฺจ สกฺโก อุชู จ สุหุชู จ สุวโจ จสฺส มุทุ อนติมานี |๑๐.๒| สนฺตุสฺสโก จ สุภโร จ อปฺปกิจฺโจ จ สลฺลหุกวุตฺติ สนฺตินฺทฺริโย จ นิปโก จ อปฺปคพฺโภ กุเลสุ อนนุคิทฺโธ ฯ |๑๐.๓| น จ ขุทฺทํ สมาจเร กิญฺจิ เยน วิญฺู ปเร อุปวเทยฺยุํ ฯ สุขิโน วา เขมิโน โหนฺตุ สพฺเพ สตฺตา ภวนฺตุ สุขิตตฺตา |๑๐.๔| เยเกจิ ปาณภูตตฺถิ ตสา วา ถาวรา วา อนวเสสา ทีฆา วา เย มหนฺตา วา มชฺฌิมา รสฺสกา อณุกถูลา |๑๐.๕| ทิฏฺา วา เย ^๑- จ อทิฏฺา เย ^๑- จ ทูเร วสนฺติ อวิทูเร ภูตา วา สมฺภเวสี วา สพฺเพ สตฺตา ภวนฺตุ สุขิตตฺตา |๑๐.๖| น ปโร ปรํ นิกุพฺเพถ นาติมญฺเถ กตฺถจิ นํ ^๒- กิญฺจิ พฺยาโรสนา ปฏีฆสญฺา นาญฺมญฺสฺส ทุกฺขมิจฺเฉยฺย ฯ |๑๐.๗| มาตา ยถา นิยํ ปุตฺตํ อายุสา เอกปุตฺตมนุรกฺเข เอวมฺปิ สพฺพภูเตสุ มานสมฺภาวเย อปริมาณํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เย ว ฯ ^๒ ม. น กิญฺจิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔.

|๑๐.๘| เมตฺตญฺจ สพฺพโลกสฺมึ มานสมฺภาวเย อปริมาณํ อุทฺธํ อโธ จ ติริยญฺจ อสมฺพาธํ อเวรํ อสปตฺตํ |๑๐.๙| ติฏฺญฺจรํ นิสินฺโน วา สยาโน วา ยาว ตสฺส วิคตมิทฺโธ เอตํ สตึ อธิฏฺเยฺย พฺรหฺมเมตํ วิหารํ อิธมาหุ ^๑- ฯ |๑๐.๑๐| ทิฏฺิญฺจ อนุปคมฺม สีลวา ทสฺสเนน สมฺปนฺโน กาเมสุ วิเนยฺย ^๒- เคธํ น หิ ชาตุ คพฺภเสยฺยํ ปุนเรตีติ ฯ เมตฺตสุตฺตํ นิฏฺิตํ ฯ ขุทฺทกปาโ สมตฺโต ฯ ------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. วิหารมิธมาหุ ฯ ^๒ ม. วินย ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕.

สุตฺตนฺตปิฏเก ขุทฺทกนิกายสฺส ธมฺมปทคาถา --------- นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ ธมฺมปทคาถาย ปโม ยมกวคฺโค [๑๑] /ขุ.ธ./ |๑๑.๑| ๑ มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา มโนเสฏฺา มโนมยา มนสา เจ ปทุฏฺเน ภาสติ วา กโรติ วา ตโต นํ ทุกฺขมเนฺวติ จกฺกํว วหโต ปทํ ฯ |๑๑.๒| มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา มโนเสฏฺา มโนมยา มนสา เจ ปสนฺเนน ภาสติ วา กโรติ วา ตโต นํ สุขมเนฺวติ ฉายาว อนุปายินี ฯ |๑๑.๓| อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ อชินิ มํ อหาสิ เม เย จ ตํ อุปนยฺหนฺติ เวรํ เตสํ น สมฺมติ ฯ |๑๑.๔| อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ อชินิ มํ อหาสิ เม เย จ ตํ นูปนยฺหนฺติ เวรํ เตสูปสมฺมติ ฯ |๑๑.๕| น หิ เวเรน เวรานิ สมฺมนฺตีธ กุทาจนํ อเวเรน จ สมฺมนฺติ เอส ธมฺโม สนนฺตโน ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖.

|๑๑.๖| ปเร จ น วิชานนฺติ มยเมตฺถ ยมามฺหเส เย จ ตตฺถ วิชานนฺติ ตโต สมฺมนฺติ เมธคา ฯ |๑๑.๗| สุภานุปสฺสึ วิหรนฺตํ อินฺทฺริเยสุ อสํวุตํ โภชนมฺหิ อมตฺตญฺุํ ^๑- กุสีตํ หีนวีริยํ ตํ เว ปสหติ มาโร วาโต รุกฺขํว ทุพฺพลํ ฯ |๑๑.๘| อสุภานุปสฺสึ วิหรนฺตํ อินฺทฺริเยสุ สุสํวุตํ โภชนมฺหิ จ มตฺตญฺุํ สทฺธํ อารทฺธวีริยํ ตํ เว นปฺปสหติ มาโร วาโต เสลํว ปพฺพตํ ฯ |๑๑.๙| อนิกฺกสาโว กาสาวํ โย วตฺถํ ปริทเหสฺสติ อเปโต ทมสจฺเจน น โส กาสาวมรหติ ฯ |๑๑.๑๐| โย จ วนฺตกสาวสฺส สีเลสุ สุสมาหิโต อุเปโต ทมสจฺเจน ส เว กาสาวมรหติ ฯ |๑๑.๑๑| อสาเร สารมติโน สาเร จาสารทสฺสิโน เต สารํ นาธิคจฺฉนฺติ มิจฺฉาสงฺกปฺปโคจรา ฯ |๑๑.๑๒| สารญฺจ สารโต ตฺวา อสารญฺจ อสารโต เต สารํ อธิคจฺฉนฺติ สมฺมาสงฺกปฺปโคจรา ฯ |๑๑.๑๓| ยถา อคารํ ทุจฺฉนฺนํ วุฏฺี สมติวิชฺฌติ เอวํ อภาวิตํ จิตฺตํ ราโค สมติวิชฺฌติ ฯ |๑๑.๑๔| ยถา อคารํ สุจฺฉนฺนํ วุฏฺี น สมติวิชฺฌติ เอวํ สุภาวิตํ จิตฺตํ ราโค น สมติวิชฺฌติ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. จามตฺตญฺุํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗.

|๑๑.๑๕| อิธ โสจติ เปจฺจ โสจติ ปาปการี อุภยตฺถ โสจติ โส โสจติ โส วิหญฺติ ทิสฺวา กมฺมกิลิฏฺมตฺตโน ฯ |๑๑.๑๖| อิธ โมทติ เปจฺจ โมทติ กตปุญฺโ อุภยตฺถ โมทติ โส โมทติ โส ปโมทติ ทิสฺวา กมฺมวิสุทฺธิมตฺตโน ฯ |๑๑.๑๗| อิธ ตปฺปติ เปจฺจ ตปฺปติ ปาปการี อุภยตฺถ ตปฺปติ ปาปํ เม กตนฺติ ตปฺปติ ภิยฺโย ตปฺปติ ทุคฺคตึ คโต ฯ |๑๑.๑๘| อิธ นนฺทติ เปจฺจ นนฺทติ กตปุญฺโ อุภยตฺถ นนฺทติ ปุญฺ เม กตนฺติ นนฺทติ ภิยฺโย นนฺทติ สุคตึ คโต ฯ |๑๑.๑๙| พหุมฺปิ เจ สหิตํ ^๑- ภาสมาโน น ตกฺกโร โหติ นโร ปมตฺโต โคโปว คาโว คณยํ ปเรสํ น ภาควา สามญฺสฺส โหติ ฯ |๑๑.๒๐| อปฺปมฺปิ เจ สหิตํ ภาสมาโน ธมฺมสฺส โหติ อนุธมฺมจารี ราคญฺจ โทสญฺจ ปหาย โมหํ สมฺมปฺปชาโน สุวิมุตฺตจิตฺโต อนุปาทิยาโน อิธ วา หุรํ วา ส ภาควา สามญฺสฺส โหติ ฯ ยมกวคฺโค ปโม ฯ -------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. สํหิต. ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘.

ธมฺมปทคาถาย ทุติโย อปฺปมาทวคฺโค [๑๒] |๑๒.๒๑| ๒ อปฺปมาโท อมตํ ปทํ ปมาโท มจฺจุโน ปทํ อปฺปมตฺตา น มียนฺติ เย ปมตฺตา ยถา มตา |๑๒.๒๒| เอตํ ^๑- วิเสสโต ตฺวา อปฺปมาทมฺหิ ปณฺฑิตา อปฺปมาเท ปโมทนฺติ อริยานํ โคจเร รตา |๑๒.๒๓| เต ฌายิโน สาตติกา นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกมา ผุสนฺติ ธีรา นิพฺพานํ โยคกฺเขมํ อนุตฺตรํ ฯ |๑๒.๒๔| อุฏฺานวโต สติมโต สุจิกมฺมสฺส นิสมฺมการิโน สญฺตสฺส จ ธมฺมชีวิโน อปฺปมตฺตสฺส ยโสภิวฑฺฒติ ฯ |๑๒.๒๕| อุฏฺาเนนปฺปมาเทน สญฺเมน ทเมน จ ทีปํ กยิราถ เมธาวี ยํ โอโฆ นาภิกีรติ ฯ |๑๒.๒๖| ปมาทมนุยุญฺชนฺติ พาลา ทุมฺเมธิโน ชนา อปฺปมาทญฺจ เมธาวี ธนํ เสฏฺว รกฺขติ ฯ |๑๒.๒๗| มา ปมาทมนุยุญฺเชถ มา กามรติสนฺถวํ อปฺปมตฺโต หิ ฌายนฺโต ปปฺโปติ วิปุลํ สุขํ ฯ |๑๒.๒๘| ปมาทํ อปฺปมาเทน ยทา นุทติ ปณฺฑิโต ปญฺาปาสาทมารุยฺห อโสโก โสกินึ ปชํ ปพฺพตฏฺโว ภุมฺมฏฺเ ธีโร พาเล อเวกฺขติ ฯ |๑๒.๒๙| อปฺปมตฺโต ปมตฺเตสุ สุตฺเตสุ พหุชาคโร @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เอวํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙.

อพลสฺสํว สีฆสฺโส หิตฺวา ยาติ สุเมธโส ฯ |๑๒.๓๐| อปฺปาเทน มฆวา เทวานํ เสฏฺตํ คโต อปฺปมาทํ ปสํสนฺติ ปมาโท ครหิโต สทา ฯ |๑๒.๓๑| อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ ปมาเท ภยทสฺสิ วา สญฺโชนํ อณุํ ถูลํ ฑหํ อคฺคีว คจฺฉติ ฯ |๑๒.๓๒| อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ ปมาเท ภยทสฺสิ วา อภพฺโพ ปริหานาย นิพฺพานสฺเสว สนฺติเก ฯ อปฺปมาทวคฺโค ทุติโย ฯ -------- ธมฺมปทคาถาย ตติโย จิตฺตวคฺโค [๑๓] |๑๓.๓๓| ๓ ผนฺทนํ จปลํ จิตฺตํ ทุรกฺขํ ทุนฺนิวารยํ อุชุํ กโรติ เมธาวี อุสุกาโรว เตชนํ |๑๓.๓๔| วาริโชว ถเล ขิตฺโต โอกโมกตอุพฺภโต ปริผนฺทติทํ จิตฺตํ มารเธยฺยํ ปหาตเว ฯ |๑๓.๓๕| ทุนฺนิคฺคหสฺส ลหุโน ยตฺถ กามนิปาติโน จิตฺตสฺส ทมโถ สาธุ จิตฺตํ ทนฺตํ สุขาวหํ ฯ |๑๓.๓๖| สุทุทฺทสํ สุนิปุณํ ยตฺถ กามนิปาตินํ จิตฺตํ รกฺเขถ เมธาวี จิตฺตํ คุตฺตํ สุขาวหํ ฯ |๑๓.๓๗| ทูรงฺคมํ เอกจรํ อสรีรํ คุหาสยํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐.

เย จิตฺตํ สญฺเมสฺสนฺติ โมกฺขนฺติ มารพนฺธนา ฯ |๑๓.๓๘| อนวฏฺิตจิตฺตสฺส สทฺธมฺมํ อวิชานโต ปริปฺลวปสาทสฺส ปญฺา น ปริปูรติ |๑๓.๓๙| อนวสฺสุตจิตฺตสฺส อนนฺวาหตเจตโส ปุญฺปาปปหีนสฺส นตฺถิ ชาครโต ภยํ ฯ |๑๓.๔๐| กุมฺภูปมํ กายมิทํ วิทิตฺวา นครูปมํ จิตฺตมิทํ ถเกตฺวา โยเธถ ^๑- มารํ ปญฺาวุเธน ชิตญฺจ รกฺเข อนิเวสิโน ^๒- สิยา ฯ |๑๓.๔๑| อจิรํ วตยํ กาโย ปวึ อธิเสสฺสติ ฉุฑฺโฑ ^๓- อเปตวิญฺาโณ นิรตฺถํว กลิงฺครํ ฯ |๑๓.๔๒| ทิโส ทิสํ ยนฺตํ กยิรา เวรี วา ปน เวรินํ มิจฺฉาปณิหิตํ จิตฺตํ ปาปิโย นํ ตโต กเร ฯ |๑๓.๔๓| น ตํ มาตา ปิตา กยิรา อญฺเ วาปิ จ าตกา สมฺมาปณิหิตํ จิตฺตํ เสยฺยโส นํ ตโต กเร ฯ จิตฺตวคฺโค ตติโย ฯ --------- @เชิงอรรถ: ^๑ สี. โยเชถ ฯ ^๒ สพฺพโปตฺถเกสุ อนิเวสโนติ ทิสฺสติ ฯ ^๓ ม. ยุ. ฉุทฺโธ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๑.

ธมฺมปทคาถาย จตุตฺโถ ปุปฺผวคฺโค [๑๔] |๑๔.๔๔| ๔ โก อิมํ ปวึ วิเชสฺสติ ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ โก ธมฺมปทํ สุเทสิตํ กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติ ฯ |๑๔.๔๕| เสโข ปวึ วิเชสฺสติ ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ เสโข ธมฺมปทํ สุเทสิตํ กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติ ฯ |๑๔.๔๖| เผณูปมํ กายมิมํ วิทิตฺวา มรีจิธมฺมํ อภิสมฺพุธาโน เฉตฺวาน มารสฺส ปปุปฺผกานิ อทสฺสนํ มจฺจุราชสฺส คจฺเฉ ฯ |๑๔.๔๗| ปุปฺผานิ เหว ปจินนฺตํ พฺยาสตฺตมนสํ นรํ สุตฺตํ คามํ มโหโฆว มจฺจุ อาทาย คจฺฉติ ฯ |๑๔.๔๘| ปุปฺผานิ เหว ปจินนฺตํ พฺยาสตฺตมนสํ นรํ อติตฺตํ เยว กาเมสุ อนฺตโก กุรุเต วสํ ฯ |๑๔.๔๙| ยถาปิ ภมโร ปุปฺผํ วณฺณวนฺตํ ^๑- อเหยํ ปเลติ รสมาทาย เอวํ คาเม มุนี จเร ฯ |๑๔.๕๐| น ปเรสํ วิโลมานิ น ปเรสํ กตากตํ อตฺตโน ว อเวกฺเขยฺย กตานิ อกตานิ จ ฯ |๑๔.๕๑| ยถาปิ รุจิรํ ปุปฺผํ วณฺณวนฺตํ อคนฺธกํ เอวํ สุภาสิตา วาจา อผลา โหติ อกุพฺพโต ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ยุ. วณฺณคนฺธํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๒.

|๑๔.๕๒| ยถาปิ รุจิรํ ปุปฺผํ วณฺณวนฺตํ สคนฺธกํ ^๑- เอวํ สุภาสิตา วาจา สผลา โหติ สุกุพฺพโต ฯ |๑๔.๕๓| ยถาปิ ปุปฺผราสิมฺหา กยิรา มาลาคุเฬ ^๒- พหู เอวํ ชาเตน มจฺเจน กตฺตพฺพํ กุสลํ พหุํ ฯ |๑๔.๕๔| น ปุปฺผคนฺโธ ปฏิวาตเมติ น จนฺทนํ ตครมลฺลิกา วา สตญฺจ คนฺโธ ปฏิวาตเมติ สพฺพา ทิสา สปฺปุริโส ปวายติ ฯ |๑๔.๕๕| จนฺทนํ ตครํ วาปิ อุปฺปลํ อถ วสฺสิกี เอเตสํ คนฺธชาตานํ สีลคนฺโธ อนุตฺตโร ฯ |๑๔.๕๖| อปฺปมตฺโต อยํ คนฺโธ ยฺวายํ ตครจนฺทนี โย จ สีลวตํ คนฺโธ วาติ เทเวสุ อุตฺตโม ฯ |๑๔.๕๗| เตสํ สมฺปนฺนสีลานํ อปฺปมาทวิหารินํ สมฺมทญฺา วิมุตฺตานํ มาโร มคฺคํ น วินฺทติ ฯ |๑๔.๕๘| ยถา สงฺการธานสฺมึ อุชฺฌิตสฺมึ มหาปเถ ปทุมํ ตตฺถ ชาเยถ สุจิคนฺธํ มโนรมํ |๑๔.๕๙| เอวํ สงฺการภูเตสุ อนฺธภูเต ปุถุชฺชเน อติโรจติ ปญฺาย สมฺมาสมฺพุทฺธสาวโก ฯ ปุปฺผวคฺโค จตุตฺโถ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. สุคนฺธกํ ฯ ^๒ โป. ม. ยุ. มาลาคุเณ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๓.

ธมฺมปทคาถาย ปญฺจโม พาลวคฺโค [๑๕] |๑๕.๖๐| ๕ ทีฆา ชาครโต รตฺติ ทีฆํ สนฺตสฺส โยชนํ ทีโฆ พาลาน สํสาโร สทฺธมฺมํ อวิชานตํ ฯ |๑๕.๖๑| จรญฺเจ นาธิคจฺเฉยฺย เสยฺยํ สทิสมตฺตโน เอกจริยํ ทฬฺหํ กยิรา นตฺถิ พาเล สหายตา ฯ |๑๕.๖๒| ปุตฺตา มตฺถิ ธนมตฺถิ อิติ พาโล วิหญฺติ อตฺตา หิ อตฺตโน นตฺถิ กุโต ปุตฺตา กุโต ธนํ ฯ |๑๕.๖๓| โย พาโล มญฺตี พาลฺยํ ปณฺฑิโต วาปิ เตน โส พาโล จ ปณฺฑิตมานี ส เว พาโลติ วุจฺจติ ฯ |๑๕.๖๔| ยาวชีวมฺปิ เจ พาโล ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ น โส ธมฺมํ วิชานาติ ทพฺพี สูปรสํ ยถา ฯ |๑๕.๖๕| มุหุตฺตมปิ เจ วิญฺู ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ ขิปฺปํ ธมฺมํ วิชานาติ ชิวฺหา สูปรสํ ยถา ฯ |๑๕.๖๖| จรนฺติ พาลา ทุมฺเมธา อมิตฺเตเนว อตฺตนา กโรนฺตา ปาปกํ กมฺมํ ยํ โหติ กฏุกปฺผลํ ฯ |๑๕.๖๗| น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา อนุตปฺปติ ยสฺส อสฺสุมุโข โรทํ วิปากํ ปฏิเสวติ ฯ |๑๕.๖๘| ตญฺจ กมฺมํ กตํ สาธุ ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ ยสฺส ปตีโต สุมโน วิปากํ ปฏิเสวติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔.

|๑๕.๖๙| มธุวา มญฺตี พาโล ยาว ปาปํ น ปจฺจติ ยทา จ ปจฺจติ ปาปํ อถ (พาโล) ทุกฺขํ นิคจฺฉติ ฯ |๑๕.๗๐| มาเส มาเส กุสคฺเคน พาโล ภุญฺเชถ โภชนํ น โส สงฺขาตธมฺมานํ กลํ อคฺฆติ โสฬสึ ฯ |๑๕.๗๑| น หิ ปาปํ กตํ กมฺมํ สชฺชุขีรํว มุจฺจติ ฑหนฺตํ พาลมเนฺวติ ภสฺมาจฺฉนฺโนว ปาวโก ฯ |๑๕.๗๒| ยาวเทว อนตฺถาย ตฺตํ พาลสฺส ชายติ หนฺติ พาลสฺส สุกฺกํสํ มุทฺธํ อสฺส วิปาตยํ ฯ |๑๕.๗๓| อสนฺตํ ภาวมิจฺเฉยฺย ^๑- ปุเรกฺขารญฺจ ภิกฺขุสุ อาวาเสสุ จ อิสฺสริยํ ปูชา ปรกุเลสุ จ |๑๕.๗๔| มเมว กตมญฺนฺตุ คิหี ปพฺพชิตา อุโภ มเมว อติวสา อสฺสุ กิจฺจากิจฺเจสุ กิสฺมิจิ อิติ พาลสฺส สงฺกปฺโป อิสฺสา มาโน จ วฑฺฒติ ฯ |๑๕.๗๕| อญฺา หิ ลาภูปนิสา อญฺา นิพฺพานคามินี เอวเมตํ อภิญฺาย ภิกฺขุ พุทฺธสฺส สาวโก สกฺการํ นาภินนฺเทยฺย วิเวกมนุพฺรูหเย ฯ พาลวคฺโค ปญฺจโม ฯ --------- @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ยุ. ภาวนมิจฺเฉยฺย ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕.

ธมฺมปทคาถาย ฉฏฺโ ปณฺฑิตวคฺโค [๑๖] |๑๖.๗๖| ๖ นิธีนํว ปวตฺตารํ ยํ ปสฺเส วชฺชทสฺสินํ นิคฺคยฺหวาทึ เมธาวึ ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเช ตาทิสํ ภชมานสฺส เสยฺโย โหติ น ปาปิโย ฯ |๑๖.๗๗| โอวเทยฺยานุสาเสยฺย อสพฺภา จ นิวารเย สตํ หิ โส ปิโย โหติ อสตํ โหติ อปฺปิโย ฯ |๑๖.๗๘| น ภเช ปาปเก มิตฺเต น ภเช ปุริสาธเม ภเชถ มิตฺเต กลฺยาเณ ภเชถ ปุริสุตฺตเม ฯ |๑๖.๗๙| ธมฺมปีติ สุขํ เสติ วิปฺปสนฺเนน เจตสา อริยปฺปเวทิเต ธมฺเม สทา รมติ ปณฺฑิโต ฯ |๑๖.๘๐| อุทกญฺหิ นยนฺติ เนตฺติกา อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ ทารุํ นมยนฺติ ตจฺฉกา อตฺตานํ ทมยนฺติ ปณฺฑิตา ฯ |๑๖.๘๑| เสโล ยถา เอกฆโน วาเตน น สมีรติ เอวํ นินฺทาปสํสาสุ น สมฺมิญฺชนฺติ ^๑- ปณฺฑิตา ฯ |๑๖.๘๒| ยถาปิ รหโท คมฺภีโร วิปฺปสนฺโน อนาวิโล เอวํ ธมฺมานิ สุตฺวาน วิปฺปสีทนฺติ ปณฺฑิตา ฯ |๑๖.๘๓| สพฺพตฺถ เว สปฺปุริสา วชนฺติ ^๒- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สมิญฺชนฺติ ฯ ^๒ ม. ยุ. จชนฺติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖.

น กามกามา ลปยนฺติ สนฺโต สุเขน ผุฏฺา อถวา ทุกฺเขน น อุจฺจาวจํ ปณฺฑิตา ทสฺสยนฺติ ฯ |๑๖.๘๔| น อตฺตเหตุ น ปรสฺส เหตุ น ปุตฺตมิจฺเฉ น ธนํ น รฏฺ น อิจฺเฉยฺย อธมฺเมน สมิทฺธิมตฺตโน ส สีลวา ปญฺวา ธมฺมิโก สิยา ฯ |๑๖.๘๕| อปฺปกา เต มนุสฺเสสุ เย ชนา ปารคามิโน อถายํ อิตรา ปชา ตีรเมวานุธาวติ ฯ |๑๖.๘๖| เย จ โข สมฺมทกฺขาเต ธมฺเม ธมฺมานุวตฺติโน เต ชนา ปารเมสฺสนฺติ มจฺจุเธยฺยํ สุทุตฺตรํ ฯ |๑๖.๘๗| กณฺหํ ธมฺมํ วิปฺปหาย สุกฺกํ ภาเวถ ปณฺฑิโต โอกา อโนกมาคมฺม วิเวเก ยตฺถ ทูรมํ |๑๖.๘๘| ตตฺราภิรติมิจฺเฉยฺย หิตฺวา กาเม อกิญฺจโน ปริโยทเปยฺย อตฺตานํ จิตฺตเกฺลเสหิ ปณฺฑิโต ฯ |๑๖.๘๙| เยสํ สมฺโพธิยงฺเคสุ สมฺมา จิตฺตํ สุภาวิตํ อาทานปฏินิสฺสคฺเค อนุปาทาย เย รตา ขีณาสวา ชุติมนฺโต เต โลเก ปรินิพฺพุตา ฯ ปณฺฑิตวคฺโค ฉฏฺโ ฯ -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๗.

ธมฺมปทคาถาย สตฺตโม อรหนฺตวคฺโค [๑๗] |๑๗.๙๐| ๗ คตทฺธิโน วิโสกสฺส วิปฺปมุตฺตสฺส สพฺพธิ สพฺพคนฺถปฺปหีนสฺส ปริฬาโห น วิชฺชติ ฯ |๑๗.๙๑| อุยฺยุญฺชนฺติ สตีมนฺโต น นิเกเต รมนฺติ เต หํสาว ปลฺลลํ หิตฺวา โอกโมกํ ชหนฺติ เต ฯ |๑๗.๙๒| เยสํ สนฺนิจฺจโย ^๑- นตฺถิ เย ปริญฺาตโภชนา สุญฺโต อนิมิตฺโต จ วิโมกฺโข เยส โคจโร อากาเสว สกุนฺตานํ คติ เตสํ ทุรนฺนยา ฯ |๑๗.๙๓| ยสฺสาสวา ปริกฺขีณา อาหาเร จ อนิสฺสิโต สุญฺโต อนิมิตฺโต จ วิโมกฺโข ยสฺส โคจโร อากาเสว สกุนฺตานํ ปทนฺตสฺส ทุรนฺนยํ ฯ |๑๗.๙๔| ยสฺสินฺทฺริยานิ สมถงฺคตานิ อสฺสา ยถา สารถินา สุทนฺตา ปหีนมานสฺส อนาสวสฺส เทวาปิ ตสฺส ปิหยนฺติ ตาทิโน ฯ |๑๗.๙๕| ปวีสโม โน วิรุชฺฌติ อินฺทขีลูปโม ตาทิ สุพฺพโต รหโทว อเปตกทฺทโม สํสารา น ภวนฺติ ตาทิโน ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. สนฺนิจโย ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘.

|๑๗.๙๖| สนฺตํ ตสฺส มนํ โหติ สนฺตา วาจา จ กมฺม จ สมฺมทญฺา วิมุตฺตสฺส อุปสนฺตสฺส ตาทิโน ฯ |๑๗.๙๗| อสฺสทฺโธ อกตญฺู จ สนฺธิจฺเฉโท จ โย นโร หตาวกาโส วนฺตาโส ส เว อุตฺตมโปริโส ฯ |๑๗.๙๘| คาเม วา ยทิ วา รญฺเ นินฺเน วา ยทิ วา ถเล ยตฺถ อรหนฺโต วิหรนฺติ ตํ ภูมิรามเณยฺยกํ ฯ |๑๗.๙๙| รมณียานิ อรญฺานิ ยตฺถ น รมตี ชโน วีตราคา รเมสฺสนฺติ น เต กามคเวสิโน ฯ อรหนฺตวคฺโค สตฺตโม ฯ ---------- ธมฺมปทคาถาย อฏฺโม สหสฺสวคฺโค [๑๘] |๑๘.๑๐๐| ๘ สหสฺสมปิ เจ วาจา อนตฺถปทสญฺหิตา เอกํ อตฺถปทํ เสยฺโย ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติ ฯ |๑๘.๑๐๑| สหสฺสมปิ เจ คาถา อนตฺถปทสญฺหิตา เอกํ คาถาปทํ เสยฺโย ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติ ฯ |๑๘.๑๐๒| โย จ คาถาสตํ ภาเส อนตฺถปทสญฺหิตา เอกํ ธมฺมปทํ เสยฺโย ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติ ฯ |๑๘.๑๐๓| โย สหสฺสํ สหสฺเสน สงฺคาเม มานุเส ชิเน เอกญฺจ เชยฺยมตฺตานํ ส เว สงฺคามชุตฺตโม ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙.

|๑๘.๑๐๔| อตฺตา หเว ชิตํ เสยฺโย ยา จายํ อิตรา ปชา อตฺตทนฺตสฺส โปสสฺส นิจฺจํ สญฺตจาริโน |๑๘.๑๐๕| เนว เทโว น คนฺธพฺโพ น มาโร สห พฺรหฺมุนา ชิตํ อปชิตํ กยิรา ตถารูปสฺส ชนฺตุโน ฯ |๑๘.๑๐๖| มาเส มาเส สหสฺเสน โย ยเชถ สตํ สมํ เอกญฺจ ภาวิตตฺตานํ มุหุตฺตมปิ ปูชเย สา เยว ปูชนา เสยฺโย ยญฺเจ วสฺสสตํ หุตํ ฯ |๑๘.๑๐๗| โย จ วสฺสสตํ ชนฺตุ อคฺคึ ปริจเร วเน เอกญฺจ ภาวิตตฺตานํ มุหุตฺตมปิ ปูชเย สา เยว ปูชนา เสยฺโย ยญฺเจ วสฺสสตํ หุตํ ฯ |๑๘.๑๐๘| ยงฺกิญฺจิ ยิฏฺ ว หุตํ ว โลเก สํวจฺฉรํ ยเชถ ปุญฺเปกฺโข สพฺพํปิ ตํ น จตุภาคเมติ อภิวาทนา อุชุคเตสุ เสยฺโย ฯ |๑๘.๑๐๙| อภิวาทนสีลิสฺส นิจฺจํ วุฑฺฒาปจายิโน จตฺตาโร ธมฺมา วฑฺฒนฺติ อายุ วณฺโณ สุขํ พลํ ฯ |๑๘.๑๑๐| โย จ วสฺสสตํ ชีเว ทุสฺสีโล อสมาหิโต เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย สีลวนฺตสฺส ฌายิโน ฯ |๑๘.๑๑๑| โย จ วสฺสสตํ ชีเว ทุปฺปญฺโ อสมาหิโต เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย ปญฺวนฺตสฺส ฌายิโน ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐.

|๑๘.๑๑๒| โย จ วสฺสสตํ ชีเว กุสีโต หีนวีริโย เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย วิริยํ อารภโต ทฬฺหํ ฯ |๑๘.๑๑๓| โย จ วสฺสสตํ ชีเว อปสฺสํ อุทยพฺพยํ เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย ปสฺสโต อุทยพฺพยํ ฯ |๑๘.๑๑๔| โย จ วสฺสสตํ ชีเว อปสฺสํ อมตํ ปทํ เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย ปสฺสโต อมตํ ปทํ ฯ |๑๘.๑๑๕| โย จ วสฺสสตํ ชีเว อปสฺสํ ธมฺมมุตฺตมํ เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย ปสฺสโต ธมฺมมุตฺตมํ ฯ สหสฺสวคฺโค อฏฺโม ฯ ---------- ธมฺมปทคาถาย นวโม ปาปวคฺโค [๑๙] |๑๙.๑๑๖| ๙ อภิตฺถเรถ กลฺยาเณ ปาปา จิตฺตํ นิวารเย ทนฺธญฺหิ กโรโต ปุญฺ ปาปสฺมึ รมตี มโน ฯ |๑๙.๑๑๗| ปาปญฺเจ ปุริโส กยิรา น นํ กยิรา ปุนปฺปุนํ น ตมฺหิ ฉนฺทํ กยิราถ ทุกฺโข ปาปสฺส อุจฺจโย ฯ |๑๙.๑๑๘| ปุญฺญฺเจ ปุริโส กยิรา กยิราเถนํ ปุนปฺปุนํ ตมฺหิ ฉนฺทํ กยิราถ สุโข ปุญฺสฺส อุจฺจโย ฯ |๑๙.๑๑๙| ปาโปปิ ปสฺสติ ภทฺรํ ยาว ปาปํ น ปจฺจติ ยทา จ ปจฺจติ ปาปํ อถ (ปาโป) ปาปานิ ปสฺสติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๑.

|๑๙.๑๒๐| ภโทฺรปิ ปสฺสติ ปาปํ ยาว ภทฺรํ น ปจฺจติ ยทา จ ปจฺจติ ภทฺรํ อถ (ภโทฺร) ภทฺรานิ ปสฺสติ ฯ |๑๙.๑๒๑| มาวมญฺเถ ปาปสฺส น มตฺตํ ^๑- อาคมิสฺสติ อุทพินฺทุนิปาเตน อุทกุมฺโภปิ ปูรติ อาปูรติ พาโล ปาปสฺส โถกํ โถกํปิ อาจินํ ฯ |๑๙.๑๒๒| มาวมญฺเถ ปุญฺสฺส น มตฺตํ อาคมิสฺสติ อุทพินฺทุนิปาเตน อุทกุมฺโภปิ ปูรติ อาปูรติ ธีโร ปุญฺสฺส โถกํ โถกํปิ อาจินํ ฯ |๑๙.๑๒๓| วาณิโชว ภยํ มคฺคํ อปฺปสตฺโถ มหทฺธโน วิสํ ชีวิตุกาโมว ปาปานิ ปริวชฺชเย ฯ |๑๙.๑๒๔| ปาณิมฺหิ เจ วโณ นาสฺส หเรยฺย ปาณินา วิสํ นาพฺพณํ วิสมเนฺวติ นตฺถิ ปาปํ อกุพฺพโต ฯ |๑๙.๑๒๕| โย อปฺปทุฏฺสฺส นรสฺส ทุสฺสติ สุทฺธสฺส โปสสฺส อนงฺคณสฺส ตเมว พาลํ ปจฺเจติ ปาปํ สุขุโม รโช ปฏิวาตํว ขิตฺโต ฯ |๑๙.๑๒๖| คพฺภเมเก อุปฺปชฺชนฺติ นิรยํ ปาปกมฺมิโน สคฺคํ สุคติโน ยนฺติ ปรินิพฺพนฺติ อนาสวา ฯ |๑๙.๑๒๗| น อนฺตลิกฺเข น สมุทฺทมชฺเฌ น ปพฺพตานํ วิวรํ ปวีสํ ^๒- @เชิงอรรถ: ^๑ ยุ. น มนฺตํ ฯ ม. น มนฺทํ ฯ ^๒ ม. ยุ. ปวิสฺส ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒.

น วิชฺชตี โส ชคติปฺปเทโส ยตฺรฏฺิโต มุญฺเจยฺย ปาปกมฺมา ฯ |๑๙.๑๒๘| น อนฺตลิกฺเข น สมุทฺทมชฺเฌ น ปพฺพตานํ วิวรํ ปวีสํ น วิชฺชตี โส ชคติปฺปเทโส ยตฺรฏฺิตํ นปฺปสเหยฺย มจฺจุ ฯ ปาปวคฺโค นวโม ฯ -------- ธมฺมปทคาถาย ทสโม ทณฺฑวคฺโค [๒๐] |๒๐.๑๒๙| ๑๐ สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา น หเนยฺย น ฆาตเย ฯ |๒๐.๑๓๐| สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส สพฺเพสํ ชีวิตํ ปิยํ อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา น หเนยฺย น ฆาตเย ฯ |๒๐.๑๓๑| สุขกามานิ ภูตานิ โย ทณฺเฑน วิหึสติ อตฺตโน สุขเมสาโน เปจฺจ โส น ลภเต สุขํ ฯ |๒๐.๑๓๒| สุขกามานิ ภูตานิ โย ทณฺเฑน น หึสติ อตฺตโน สุขเมสาโน เปจฺจ โส ลภเต สุขํ ฯ |๒๐.๑๓๓| มาโวจ ผรุสํ กญฺจิ วุตฺตา ปฏิวเทยฺยุ ตํ ทุกฺขา หิ สารมฺภกถา ปฏิทณฺฑา ผุเสยฺยุ ตํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓.

|๒๐.๑๓๔| สเจ เนเรสิ อตฺตานํ กํโส อุปหโต ยถา เอส ปตฺโตสิ นิพฺพานํ สารมฺโภ เต น วิชฺชติ ฯ |๒๐.๑๓๕| ยถา ทณฺเฑน โคปาโล คาโว ปาเชติ โคจรํ เอวํ ชรา จ มจฺจุ จ อายุํ ปาเชนฺติ ปาณินํ ฯ |๒๐.๑๓๖| อถ ปาปานิ กมฺมานิ กรํ พาโล น พุชฺฌติ เสหิ กมฺเมหิ ทุมฺเมโธ อคฺคิทฑฺโฒว ตปฺปติ ฯ |๒๐.๑๓๗| โย ทณฺเฑน อทณฺเฑสุ อปฺปทุฏฺเสุ ทุสฺสติ ทสนฺนมญฺตรํ านํ ขิปฺปเมว นิคจฺฉติ |๒๐.๑๓๘| เวทนํ ผรุสํ ชานึ สรีรสฺส จ เภทนํ ครุกํ วาปิ อาพาธํ จิตฺตกฺเขปํ ว ปาปุเณ |๒๐.๑๓๙| ราชโต วา อุปสคฺคํ อพฺภกฺขานํ ว ทารุณํ ปริกฺขยํ ว าตีนํ โภคานํ ว ปภงฺคุณํ |๒๐.๑๔๐| อถ วาสฺส อคารานิ อคฺคิ ฑหติ ปาวโก กายสฺส เภทา ทุปฺปญฺโ นิรยํ โส อุปปชฺชติ ฯ |๒๐.๑๔๑| น นคฺคจริยา น ชฏา น ปงฺกา นานาสกา ตณฺฑิลสายิกา วา รโชชลฺลํ อุกฺกุฏิกปฺปธานํ โสเธนฺติ มจฺจํ อวิติณฺณกงฺขํ ฯ |๒๐.๑๔๒| อลงฺกโต เจปิ สมํ จเรยฺย สนฺโต ทนฺโต นิยโต พฺรหฺมจารี

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔.

สพฺเพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ โส พฺราหฺมโณ โส สมโณ ส ภิกฺขุ ฯ |๒๐.๑๔๓| หิรินิเสโธ ปุริโส โกจิ โลกสฺมิ วิชฺชติ โย นิทฺทํ อปโพเธติ อสฺโส ภโทฺร กสามิว |๒๐.๑๔๔| อสฺโส ยถา ภโทฺร กสานิวิฏฺโ อาตาปิโน สํเวคิโน ภวาถ สทฺธาย สีเลน จ วิริเยน จ สมาธินา ธมฺมวินิจฺฉเยน จ สมฺปนฺนวิชฺชาจรณา ปติสฺสตา ปหสฺสถ ทุกฺขมิทํ อนปฺปกํ ฯ |๒๐.๑๔๕| อุทกํ หิ นยนฺติ เนตฺติกา อุสุการา นมยนฺติ เตชนํ ทารุํ นมยนฺติ ตจฺฉกา อตฺตานํ ทมยนฺติ สุพฺพตา ฯ ทณฺฑวคฺโค ทสโม ฯ ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๕.

ธมฺมปทคาถาย เอกาทสโม ชราวคฺโค [๒๑] |๒๑.๑๔๖| ๑๑ โก นุ หาโส กิมานนฺโท นิจฺจํ ปชฺชลิเต สติ อนฺธกาเรน โอนทฺธา ปทีปํ น คเวสถ ฯ |๒๑.๑๔๗| ปสฺส จิตฺตกตํ ^๑- พิมฺพํ อรุกายํ สมุสฺสิตํ อาตุรํ พหุสงฺกปฺปํ ยสฺส นตฺถิ ธุวณฺิติ ฯ |๒๑.๑๔๘| ปริชิณฺณมิทํ รูปํ โรคนิทฺธํ ปภงฺคุณํ ภิชฺชติ ปูติ สนฺเทโห มรณนฺตํ หิ ชีวิตํ ฯ |๒๑.๑๔๙| ยานิมานิ อปตฺถานิ อลาปูเนว ^๒- สารเท กาโปตกานิ อฏฺีนิ ตานิ ทิสฺวาน กา รติ ฯ |๒๑.๑๕๐| อฏฺีนํ นครํ กตํ มํสโลหิตเลปนํ ยตฺถ ชรา จ มจฺจุ จ มาโน มกฺโข จ โอหิโต ฯ |๒๑.๑๕๑| ชีรนฺติ เว ราชรถา สุจิตฺตา อโถ สรีรมฺปิ ชรํ อุเปติ สตญฺจ ธมฺโม น ชรํ อุเปติ สนฺโต หเว สพฺภิ ปเวทยนฺติ ฯ |๒๑.๑๕๒| อปฺปสฺสุตายํ ปุริโส พลิวทฺโทว ชีรติ มํสานิ ตสฺส วฑฺฒนฺติ ปญฺา ตสฺส น วฑฺฒติ ฯ |๒๑.๑๕๓| อเนกชาติสํสารํ สนฺธาวิสฺสํ อนิพฺพิสํ คหการกํ คเวสนฺโต ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนํ |๒๑.๑๕๔| คหการก ทิฏฺโสิ ปุน เคหํ น กาหสิ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. จิตฺตีกตํ ฯ ^๒ ม. อลาพูเนว ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖.

สพฺพา เต ผาสุกา ภคฺคา คหกูฏํ วิสงฺขตํ วิสงฺขารคตํ จิตฺตํ ตณฺหานํ ขยมชฺฌคา ฯ |๒๑.๑๕๕| อจริตฺวา พฺรหฺมจริยํ อลทฺธา โยพฺพเน ธนํ ชิณฺณโกญฺจาว ฌายนฺติ ขีณมจฺเฉว ปลฺลเล |๒๑.๑๕๖| อจริตฺวา พฺรหฺมจริยํ อลทฺธา โยพฺพเน ธนํ เสนฺติ จาปาติขีณาว ปุราณานิ อนุตฺถุนํ ฯ ชราวคฺโค เอกาทสโม ฯ ------------

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๑-๓๖. https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=25&item=1&items=21&pagebreak=1 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=25&item=1&items=21&pagebreak=1&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=25&item=1&items=21&pagebreak=1 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=25&item=1&items=21&pagebreak=1 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=1 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ https://84000.org/tipitaka/read/?index_25 https://84000.org/tipitaka/english/?index_25