ปญฺจสติกกฺขนฺธกํ
[๖๑๔] อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป ภิกฺขู อามนฺเตสิ เอกมิทาหํ
อาวุโส สมยํ ปาวาย กุสินารํ อทฺธานมคฺคปฏิปนฺโน มหตา
ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ อถขฺวาหํ อาวุโส
มคฺคา โอกฺกมฺม อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสีทึ เตน โข ปน
สมเยน อญฺญตโร อาชีวโก กุสินารายํ มนฺทารวปุปฺผํ คเหตฺวา
ปาวํ อทฺธานมคฺคปฏิปนฺโน โหติ อทฺทสํ โข อหํ อาวุโส ตํ
อาชีวกํ ทูรโต ว อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวาน ตํ อาชีวกํ เอตทโวจํ
อปาวุโส อมฺหากํ สตฺถารํ ชานาสีติ อามาวุโส ชานามิ
อชฺช สตฺตาหปรินิพฺพุโต สมโณ โคตโม ตโต เม อิทํ
มนฺทารวปุปฺผํ คหิตนฺติ ตตฺราวุโส เย เต ภิกฺขู อวีตราคา
อปฺเปกจฺเจ พาหา ปคฺคยฺห กนฺทนฺติ ฉินฺนปาทาว ปตนฺติ ๑-
อาวฏฺฏนฺติ วิวฏฺฏนฺติ อติขิปฺปํ ภควา ปรินิพฺพุโต อติขิปฺปํ
สุคโต ปรินิพฺพุโต อติขิปฺปํ จกฺขุํ โลเก อนฺตรหิตนฺติ เย
ปน เต ภิกฺขู วีตราคา เต สตา สมฺปชานา อธิวาเสนฺติ
อนิจฺจา สงฺขารา ตํ กุเตตฺถ ลพฺภาติ อถขฺวาหํ อาวุโส
เต ภิกฺขู เอตทโวจํ อลํ อาวุโส มา โสจิตฺถ มา ปริเทวิตฺถ
นเนฺวตํ อาวุโส ภควตา ปฏิกจฺเจว อกฺขาตํ สพฺเพเหว ปิเยหิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ฉินฺนปาตํ ปปตนฺติ ฯ ยุ. ฉินฺนปปาตํ ปปตนฺติ ฯ
มนาเปหิ นานาภาโว วินาภาโว อญฺญถาภาโว ตํ กุเตตฺถ
อาวุโส ๑- ลพฺภา ยนฺตํ ชาตํ ภูตํ สงฺขตํ ปโลกธมฺมํ ตํ วต
มา ปลุชฺชีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชตีติ เตน โข ปนาวุโส สมเยน
สุภทฺโท นาม วุฑฺฒปพฺพชิโต ตสฺสํ ปริสายํ นิสินฺโน โหติ
อถโข อาวุโส สุภทฺโท วุฑฺฒปพฺพชิโต เต ภิกฺขู เอตทโวจ
อลํ อาวุโส มา โสจิตฺถ มา ปริเทวิตฺถ สุมุตฺตา มยํ เตน
มหาสมเณน อุปทฺทูตา จ มยํ โหม อิทํ โว กปฺปติ อิทํ
โว น กปฺปตีติ อิทานิ ปน มยํ ยํ อิจฺฉิสฺสาม ตํ กริสฺสาม
ยํ น อิจฺฉิสฺสาม น ตํ กริสฺสามาติ หนฺท มยํ อาวุโส
ธมฺมญฺจ วินยญฺจ สงฺคายาม ปุเร อธมฺโม ทิปฺปติ ธมฺโม
ปฏิพาหิยติ อวินโย ทิปฺปติ วินโย ปฏิพาหิยติ ปุเร
อธมฺมวาทิโน พลวนฺโต โหนฺติ ธมฺมวาทิโน ทุพฺพลา โหนฺติ
อวินยวาทิโน พลวนฺโต โหนฺติ วินยวาทิโน ทุพฺพลา โหนฺตีติ ฯ
[๖๑๕] เตนหิ ภนฺเต เถโร ภิกฺขู อุจฺจินาตูติ ฯ อถโข
อายสฺมา มหากสฺสโป เอเกนูนปญฺจอรหนฺตสตานิ อุจฺจินิ ฯ ภิกฺขู
อายสฺมนฺตํ มหากสฺสปํ เอตทโวจุํ อยํ ภนฺเต อายสฺมา อานนฺโท
กิญฺจาปิ เสกฺโข สมาโน อภพฺโพ ฉนฺทา โทสา โมหา ภยา
อคตึ คนฺตุํ พหุ จเนน ภควโต สนฺติเก ธมฺโม จ วินโย
จ ปริยตฺโต เตนหิ ภนฺเต เถโร อายสฺมนฺตํปิ อานนฺทํ
@เชิงอรรถ: ๑ อิทํ อาลปนํ อติเรกํ มญฺเญ ฯ
อุจฺจินาตูติ ฯ อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป อายสฺมนฺตํปิ อานนฺทํ
อุจฺจินิ ฯ อถโข เถรานํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ กตฺถ นุ โข มยํ
ธมฺมญฺจ วินยญฺจ สงฺคาเยยฺยามาติ ฯ อถโข เถรานํ ภิกฺขูนํ
เอตทโหสิ ราชคหํ โข มหาโคจรํ ปหูตเสนาสนํ ยนฺนูน
มยํ ราชคเห วสฺสํ วสนฺตา ธมฺมญฺจ วินยญฺจ สงฺคาเยยฺยาม
น อญฺเญ ภิกฺขู ราชคเห วสฺสํ อุปคจฺเฉยฺยุนฺติ ฯ อถโข
อายสฺมา มหากสฺสโป สงฺฆํ ญาเปสิ
{๖๑๕.๑} สุณาตุ เม อาวุโส สงฺโฆ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ
สงฺโฆ อิมานิ ปญฺจ ภิกฺขุสตานิ สมฺมนฺเนยฺย ราชคเห วสฺสํ
วสนฺตานิ ๑- ธมฺมญฺจ วินยญฺจ สงฺคายิตุํ น อญฺเญหิ ภิกฺขูหิ
ราชคเห วสฺสํ วสิตพฺพนฺติ ฯ เอสา ญตฺติ ฯ
{๖๑๕.๒} สุณาตุ เม อาวุโส สงฺโฆ สงฺโฆ อิมานิ ปญฺจ
ภิกฺขุสตานิ สมฺมนฺนติ ราชคเห วสฺสํ วสนฺตานิ ธมฺมญฺจ
วินยญฺจ สงฺคายิตุํ น อญฺเญหิ ภิกฺขูหิ ราชคเห วสฺสํ วสิตพฺพนฺติ ฯ
ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิเมสํ ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ สมฺมติ ราชคเห
วสฺสํ วสนฺตานํ ๒- ธมฺมญฺจ วินยญฺจ สงฺคายิตุํ น อญฺเญหิ ภิกฺขูหิ
ราชคเห วสฺสํ วสิตพฺพนฺติ โส ตุณฺหสฺส ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย ฯ
{๖๑๕.๓} สมฺมตานิ ๓- สงฺเฆน อิมานิ ปญฺจ ภิกฺขุสตานิ ราชคเห
วสฺสํ วสนฺตานิ ธมฺมญฺจ วินยญฺจ สงฺคายิตุํ น อญฺเญหิ ภิกฺขูหิ
ราชคเห วสฺสํ วสิตพฺพนฺติ ฯ ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. วสนฺตา ฯ ๒ ยุ. วสนฺตา ฯ ๓ ยุ. สมฺมตา ฯ
เอวเมตํ ธารยามีติ ฯ
[๖๑๖] อถโข เถรา ภิกฺขู ราชคหํ อคมํสุ ธมฺมญฺจ วินยญฺจ
สงฺคายิตุํ ฯ อถโข เถรานํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ ภควตา โข
อาวุโส ขณฺฑผุลฺลปฏิสงฺขรณํ วณฺณิตํ หนฺท มยํ อาวุโส
ปฐมํ มาสํ ขณฺฑผุลฺลํ ปฏิสงฺขโรม มชฺฌิมํ มาสํ สนฺนิปติตฺวา
ธมฺมญฺจ วินยญฺจ สงฺคายิสฺสามาติ ฯ อถโข เถรา ภิกฺขู ปฐมํ
มาสํ ขณฺฑผุลฺลํ ปฏิสงฺขรึสุ ฯ
[๖๑๗] อถโข อายสฺมา อานนฺโท เสฺว สนฺนิปาโต น
โข เม ตํ ปฏิรูปํ โยหํ เสกฺโข สมาโน สนฺนิปาตํ คจฺเฉยฺยนฺติ
พหุเทว รตฺตึ กายคตาย สติยา วีตินาเมตฺวา รตฺติยา ปจฺจูสสมยํ
นิปชฺชิสฺสามีติ กายํ อาวฏฺเฏสิ ๑- ฯ อปฺปตฺตญฺจ สีสํ พิมฺโพหนํ ฯ
ภูมิโต จ ปาทา มุตฺตา ฯ เอตสฺมึ อนฺตเร อนุปาทาย อาสเวหิ
จิตฺตํ วิมุจฺจิ ฯ อถโข อายสฺมา อานนฺโท อรหา สมาโน
สนฺนิปาตํ อคมาสิ ฯ
[๖๑๘] อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป สงฺฆํ ญาเปสิ สุณาตุ
เม อาวุโส สงฺโฆ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อหํ อุปาลึ วินยํ
ปุจฺเฉยฺยนฺติ ฯ อายสฺมา อุปาลิ สงฺฆํ ญาเปสิ สุณาตุ เม
ภนฺเต สงฺโฆ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อหํ อายสฺมตา
มหากสฺสเปน วินยํ ปุฏฺโฐ วิสฺสชฺเชยฺยนฺติ ฯ อถโข อายสฺมา
มหากสฺสโป อายสฺมนฺตํ อุปาลึ เอตทโวจ ปฐมํ อาวุโส
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อาวชฺเชสิ ฯ
อุปาลิ ปาราชิกํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ ฯ เวสาลิยา ภนฺเตติ ฯ กํ
อารพฺภาติ ฯ สุทินฺนํ กลนฺทปุตฺตํ อารพฺภาติ ฯ กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ ฯ
เมถุนธมฺเมติ ฯ อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป อายสฺมนฺตํ
อุปาลึ ปฐมสฺส ปาราชิกสฺส วตฺถุมฺปิ ปุจฺฉิ นิทานมฺปิ ปุจฺฉิ
ปุคฺคลมฺปิ ปุจฺฉิ ปญฺญตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ อนุปฺปญฺญตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ
อาปตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ อนาปตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ ทุติยมฺปนาวุโส อุปาลิ
ปาราชิกํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ ฯ ราชคเห ภนฺเตติ ฯ กํ อารพฺภาติ ฯ
ธนิยํ กุมฺภการปุตฺตํ อารพฺภาติ ฯ กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ ฯ อทินฺนาทาเนติ ฯ
{๖๑๘.๑} อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป อายสฺมนฺตํ อุปาลึ
ทุติยสฺส ปาราชิกสฺส วตฺถุมฺปิ ปุจฺฉิ นิทานมฺปิ ปุจฺฉิ ปุคฺคลมฺปิ
ปุจฺฉิ ปญฺญตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ อนุปฺปญฺญตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ อาปตฺติมฺปิ
ปุจฺฉิ อนาปตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ ตติยมฺปนาวุโส อุปาลิ ปาราชิกํ
กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ ฯ เวสาลิยา ภนฺเตติ ฯ กํ อารพฺภาติ ฯ
สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภาติ ฯ กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ ฯ มนุสฺสวิคฺคเหติ ฯ
อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป อายสฺมนฺตํ อุปาลึ ตติยสฺส ปาราชิกสฺส
วตฺถุมฺปิ ปุจฺฉิ นิทานมฺปิ ปุจฺฉิ ปุคฺคลมฺปิ ปุจฺฉิ ปญฺญตฺติมฺปิ
ปุจฺฉิ อนุปฺปญฺญตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ อาปตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ อนาปตฺติมฺปิ
ปุจฺฉิ จตุตฺถมฺปนาวุโส อุปาลิ ปาราชิกํ กตฺถ ปญฺญตฺตนฺติ ฯ
เวสาลิยา ภนฺเตติ ฯ กํ อารพฺภาติ ฯ วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู
อารพฺภาติ ฯ กิสฺมึ วตฺถุสฺมินฺติ ฯ อุตฺตริมนุสฺสธมฺเมติ ฯ อถโข
อายสฺมา มหากสฺสโป อายสฺมนฺตํ อุปาลึ จตุตฺถสฺส ปาราชิกสฺส
วตฺถุมฺปิ ปุจฺฉิ นิทานมฺปิ ปุจฺฉิ ปุคฺคลมฺปิ ปุจฺฉิ ปญฺญตฺติมฺปิ
ปุจฺฉิ อนุปฺปญฺญตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ อาปตฺติมฺปิ ปุจฺฉิ อนาปตฺติมฺปิ
ปุจฺฉิ เอเตเนว อุปาเยน อุภโตวินเย ๑- ปุจฺฉิ ฯ ปุฏฺโฐ ปุฏฺโฐ
อายสฺมา อุปาลิ วิสฺสชฺเชสิ ฯ
[๖๑๙] อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป สงฺฆํ ญาเปสิ สุณาตุ
เม อาวุโส สงฺโฆ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อหํ อานนฺทํ
ธมฺมํ ปุจฺเฉยฺยนฺติ ฯ อายสฺมา อานนฺโท สงฺฆํ ญาเปสิ สุณาตุ
เม ภนฺเต สงฺโฆ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ อหํ อายสฺมตา
มหากสฺสเปน ธมฺมํ ปุฏฺโฐ วิสฺสชฺเชยฺยนฺติ ฯ
{๖๑๙.๑} อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ
เอตทโวจ พฺรหฺมชาลํ อาวุโส อานนฺท กตฺถ ภาสิตนฺติ ฯ
อนฺตรา จ ภนฺเต ราชคหํ อนฺตรา จ นาฬนฺทํ ราชาคาเร ๒-
อมฺพลฏฺฐิกายาติ ๓- ฯ กํ อารพฺภาติ ฯ สุปฺปิยญฺจ ปริพฺพาชกํ
พฺรหฺมทตฺตญฺจ มาณวนฺติ ฯ อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป
อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ พฺรหฺมชาลสฺส นิทานมฺปิ ปุจฺฉิ ปุคฺคลมฺปิ
ปุจฺฉิ สามญฺญผลํ ปนาวุโส อานนฺท กตฺถ ภาสิตนฺติ ฯ
ราชคเห ภนฺเต ชีวกมฺพวเนติ ฯ เกน สทฺธินฺติ ฯ อชาตสตฺตุนา
เวเทหิปุตฺเตน สทฺธินฺติ ฯ อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป
อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ สามญฺญผลสฺส นิทานมฺปิ ปุจฺฉิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อุภโตวิภงฺเค ฯ ๒ ม. ยุ. ราชคารเก ฯ ๓ ยุ. อมฺพลฏฺฐิกายนฺติ ฯ
ปุคฺคลมฺปิ ปุจฺฉิ เอเตเนว อุปาเยน ปญฺจ นิกาเย ปุจฺฉิ ฯ
ปุฏฺโฐ ปุฏฺโฐ อายสฺมา อานนฺโท วิสฺสชฺเชสิ ฯ
[๖๒๐] อถโข อายสฺมา อานนฺโท เถเร ภิกฺขู เอตทโวจ
ภควา มํ ภนฺเต ปรินิพฺพานกาเล เอวมาห อากงฺขมาโน อานนฺท
สงฺโฆ มมจฺจเยน ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานิ สมูหเนยฺยาติ ฯ
ปุจฺฉิ ปน ตฺวํ อาวุโส อานนฺท ภควนฺตํ กตมานิ ปน ภนฺเต
ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ ฯ น ขฺวาหํ ภนฺเต ภควนฺตํ
ปุจฺฉึ กตมานิ ปน ภนฺเต ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ ฯ
เอกจฺเจ เถรา เอวมาหํสุ จตฺตาริ ปาราชิกานิ ฐเปตฺวา อวเสสานิ
ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ ฯ
{๖๒๐.๑} เอกจฺเจ เถรา เอวมาหํสุ จตฺตาริ ปาราชิกานิ
ฐเปตฺวา เตรส สงฺฆาทิเสเส ฐเปตฺวา อวเสสานิ ขุทฺทานุขุทฺทกานิ
สิกฺขาปทานีติ ฯ เอกจฺเจ เถรา เอวมาหํสุ จตฺตาริ ปาราชิกานิ
ฐเปตฺวา เตรส สงฺฆาทิเสเส ฐเปตฺวา เทฺว อนิยเต ฐเปตฺวา
อวเสสานิ ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ ฯ เอกจฺเจ เถรา
เอวมาหํสุ จตฺตาริ ปาราชิกานิ ฐเปตฺวา เตรส สงฺฆาทิเสเส
ฐเปตฺวา เทฺว อนิยเต ฐเปตฺวา ตึส นิสฺสคฺคิเย ปาจิตฺติเย
ฐเปตฺวา อวเสสานิ ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ ฯ
เอกจฺเจ เถรา เอวมาหํสุ จตฺตาริ ปาราชิกานิ ฐเปตฺวา เตรส
สงฺฆาทิเสเส ฐเปตฺวา เทฺว อนิยเต ฐเปตฺวา ตึส นิสฺสคฺคิเย
ปาจิตฺติเย ฐเปตฺวา เทฺวนวุติ ปาจิตฺติเย ฐเปตฺวา อวเสสานิ
ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ ฯ เอกจฺเจ เถรา เอวมาหํสุ
จตฺตาริ ปาราชิกานิ ฐเปตฺวา เตรส สงฺฆาทิเสเส ฐเปตฺวา เทฺว
อนิยเต ฐเปตฺวา ตึส นิสฺสคฺคิเย ปาจิตฺติเย ฐเปตฺวา เทฺวนวุติ
ปาจิตฺติเย ฐเปตฺวา จตฺตาโร ๑- ปาฏิเทสนีเย ฐเปตฺวา อวเสสานิ
ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ ฯ
[๖๒๑] อถโข อายสฺมา มหากสฺสโป สงฺฆํ ญาเปสิ
{๖๒๑.๑} สุณาตุ เม อาวุโส สงฺโฆ สนฺตมฺหากํ สิกฺขาปทานิ
คิหิคตานิ คิหิโนปิ ชานนฺติ ๒- อิทํ โว สมณานํ สกฺยปุตฺติยานํ
กปฺปติ อิทํ โว น กปฺปตีติ ฯ สเจ มยํ ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานิ
สมูหนิสฺสาม ภวิสฺสนฺติ วตฺตาโร ธูมกาลิกํ สมเณน โคตเมน สาวกานํ
สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ ยาวิเมสํ สตฺถา อฏฺฐาสิ ตาวิเม สิกฺขาปเทสุ
สิกฺขึสุ ยโต อิเมสํ สตฺถา ปรินิพฺพุโต นทานีเม สิกฺขาปเทสุ
สิกฺขนฺตีติ ฯ ยทิ สงฺฆสฺส ปตฺตกลฺลํ สงฺโฆ อปฺปญฺญตฺตํ น
ปญฺญาเปยฺย ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺเทยฺย ยถาปญฺญตฺเตสุ
สิกฺขาปเทสุ สมาทาย วตฺเตยฺย ฯ เอสา ญตฺติ ฯ
{๖๒๑.๒} สุณาตุ เม อาวุโส สงฺโฆ สนฺตมฺหากํ สิกฺขาปทานิ
คิหิคตานิ คิหิโนปิ ชานนฺติ อิทํ โว สมณานํ สกฺยปุตฺติยานํ กปฺปติ
อิทํ โว น กปฺปตีติ ฯ สเจ มยํ ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานิ สมูหนิสฺสาม
ภวิสฺสนฺติ วตฺตาโร ธูมกาลิกํ สมเณน โคตเมน สาวกานํ สิกฺขาปทํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. จตฺตาริ ฯ ๒ ยุ. คิหีปิ โน ชานนฺติ ฯ
ปญฺญตฺตํ ยาวิเมสํ สตฺถา อฏฺฐาสิ ตาวิเม สิกฺขาปเทสุ
สิกฺขึสุ ยโต อิเมสํ สตฺถา ปรินิพฺพุโต นทานีเม สิกฺขาปเทสุ
สิกฺขนฺตีติ ฯ สงฺโฆ อปฺปญฺญตฺตํ น ปญฺญาเปติ ปญฺญตฺตํ น
สมุจฺฉินฺทติ ยถาปญฺญตฺเตสุ สิกฺขาปเทสุ สมาทาย วตฺตติ ฯ
ยสฺสายสฺมโต ขมติ อปฺปญฺญตฺตสฺส อปฺปญฺญาปนา ปญฺญตฺตสฺส
อสมุจฺเฉโท ยถาปญฺญตฺเตสุ สิกฺขาปเทสุ สมาทาย วตฺตนา
โส ตุณฺหสฺส ยสฺส นกฺขมติ โส ภาเสยฺย ฯ
{๖๒๑.๓} สงฺโฆ อปฺปญฺญตฺตํ น ปญฺญาเปติ ปญฺญตฺตํ
น สมุจฺฉินฺทติ ยถาปญฺญตฺเตสุ สิกฺขาปเทสุ สมาทาย วตฺตติ ฯ
ขมติ สงฺฆสฺส ตสฺมา ตุณฺหี ฯ เอวเมตํ ธารยามีติ ฯ
[๖๒๒] อถโข เถรา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจุํ
อิทนฺเต อาวุโส อานนฺท ทุกฺกฏํ ยํ ตฺวํ ภควนฺตํ น ปุจฺฉิ
กตมานิ ปน ภนฺเต ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ เทเสหิ
ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ อหํ โข ภนฺเต อสติยา ภควนฺตํ น ปุจฺฉึ
กตมานิ ภนฺเต ขุทฺทานุขุทฺทกานิ สิกฺขาปทานีติ นาหํ ตํ ทุกฺกฏํ
ปสฺสามิ อปิจายสฺมนฺตานํ สทฺธาย เทเสมิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ
อิทมฺปิ เต อาวุโส อานนฺท ทุกฺกฏํ ยํ ตฺวํ ภควโต วสฺสิกสาฏิกํ
อกฺกมิตฺวา สิพฺเพสิ เทเสหิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ อหํ โข ภนฺเต
น อคารเวน ภควโต วสฺสิกสาฏิกํ อกฺกมิตฺวา สิพฺเพสึ นาหนฺตํ
ทุกฺกฏํ ปสฺสามิ อปิจายสฺมนฺตานํ สทฺธาย เทเสมิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ
อิทมฺปิ เต อาวุโส อานนฺท ทุกฺกฏํ ยํ ตฺวํ มาตุคาเมหิ
ภควโต สรีรํ ปฐมํ วนฺทาเปสิ ตาสํ โรทนฺตีนํ ภควโต สรีรํ
อสฺสุเกน มกฺขิตํ เทเสหิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ อหํ โข ภนฺเต
มายิมา ๑- วิกาเล อเหสุนฺติ มาตุคาเมหิ ภควโต สรีรํ ปฐมํ
วนฺทาเปสึ นาหนฺตํ ทุกฺกฏํ ปสฺสามิ อปิจายสฺมนฺตานํ สทฺธาย
เทเสมิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ อิทมฺปิ เต อาวุโส อานนฺท ทุกฺกฏํ
ยํ ตฺวํ ภควตา โอฬาริเก นิมิตฺเต กริยมาเน โอฬาริเก โอภาเส
กริยมาเน น ภควนฺตํ ยาจิ ติฏฺฐตุ ภควา กปฺปํ ติฏฺฐตุ
สุคโต กปฺปํ พหุชนหิตาย พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย
หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานนฺติ เทเสหิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ
{๖๒๒.๑} อหํ โข ภนฺเต มาเรน ปริยุฏฺฐิตจิตฺโต น ภควนฺตํ
ยาจึ ติฏฺฐตุ ภควา กปฺปํ ติฏฺฐตุ สุคโต กปฺปํ พหุชนหิตาย
พหุชนสุขาย โลกานุกมฺปาย อตฺถาย หิตาย สุขาย
เทวมนุสฺสานนฺติ นาหนฺตํ ทุกฺกฏํ ปสฺสามิ อปิจายสฺมนฺตานํ
สทฺธาย เทเสมิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ อิทมฺปิ เต อาวุโส อานนฺท ทุกฺกฏํ
ยํ ตฺวํ มาตุคามสฺส ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปพฺพชฺชํ อุสฺสุกฺกํ
อกาสิ เทเสหิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ อหํ โข ภนฺเต อยํ มหาปชาปตี โคตมี
ภควโต มาตุจฺฉา อาปาทิกา โปสิกา ขีรสฺส ทายิกา ภควนฺตํ
ชเนตฺติยา กาลกตาย ถญฺญํ ปาเยสีติ มาตุคามสฺส ตถาคตปฺปเวทิเต
ธมฺมวินเย ปพฺพชฺชํ อุสฺสุกฺกํ อกาสึ นาหนฺตํ ทุกฺกฏํ ปสฺสามิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มายิมาสํ ฯ
อปิจายสฺมนฺตานํ สทฺธาย เทเสมิ ตํ ทุกฺกฏนฺติ ฯ
[๖๒๓] เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ปุราโณ ทกฺขิณาคิริสฺมึ
จาริกํ จรติ มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ ฯ
อถโข อายสฺมา ปุราโณ เถเรหิ ภิกฺขูหิ ธมฺเม จ วินเย จ
สงฺคีเต ทกฺขิณาคิริสฺมึ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน ราชคหํ
เวฬุวนํ กลนฺทกนิวาโป เยน เถรา ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา เถเรหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ ปฏิสมฺโมทิตฺวา เอกมนฺตํ
นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อายสฺมนฺตํ ปุราณํ เถรา ภิกฺขู
เอตทโวจุํ เถเรหิ อาวุโส ปุราณ ธมฺโม จ วินโย จ สงฺคีโต
อุเปหิ ตํ สงฺคีตนฺติ ฯ สุสงฺคีตาวุโส เถเรหิ ภิกฺขูหิ ๑- ธมฺโม จ
วินโย จ อปิจ ยเถว มยา ภควโต สมฺมุขา สุตํ สมฺมุขา
ปฏิคฺคหิตํ ตเถวาหํ ธาเรสฺสามีติ ฯ
[๖๒๔] อถโข อายสฺมา อานนฺโท เถเร ภิกฺขู เอตทโวจ
ภควา มํ ภนฺเต ปรินิพฺพานกาเล เอวมาห เตนหานนฺท สงฺโฆ
มมจฺจเยน ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน พฺรหฺมทณฺฑํ อาณาเปตูติ ฯ ปุจฺฉิ
ปน ตฺวํ อาวุโส อานนฺท ภควนฺตํ กตโม ปน ภนฺเต
พฺรหฺมทณฺโฑติ ฯ ปุจฺฉึ โข อหํ ภนฺเต ภควนฺตํ กตโม ปน
ภนฺเต พฺรหฺมทณฺโฑติ ฯ ฉนฺโน อานนฺท ภิกฺขุ ยํ อิจฺเฉยฺย ตํ
วเทยฺย ภิกฺขูหิ ฉนฺโน ภิกฺขุ เนว วตฺตพฺโพ น โอวทิตพฺโพ
น อนุสาสิตพฺโพติ ๒- ฯ เตนหาวุโส อานนฺท ตฺวํเยว ฉนฺนสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๒ ม. ยุ. นานุสาสิตพฺโพติ ฯ
ภิกฺขุโน พฺรหฺมทณฺฑํ อาณาเปหีติ ฯ กถาหํ ภนฺเต ฉนฺนสฺส
ภิกฺขุโน พฺรหฺมทณฺฑํ อาณาเปมิ จณฺโฑ โส ภิกฺขุ ผรุโสติ ฯ
เตนหาวุโส อานนฺท พหุเกหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ คจฺฉาหีติ ฯ เอวํ
ภนฺเตติ โข อายสฺมา อานนฺโท เถรานํ ภิกฺขูนํ ปฏิสฺสุตฺวา มหตา
ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ นาวาย คนฺตฺวา
โกสมฺพึ อุชฺชวนิกาย นาวาย ปจฺโจโรหิตฺวา ๑- รญฺโญ อุเทนสฺส
อุยฺยานสฺส อวิทูเร อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสีทิ ฯ
[๖๒๕] เตน โข ปน สมเยน ราชา อุเทโน อุยฺยาเน ปริวาเรหิ ๒-
สทฺธึ โอโรเธน ปฏิวสติ ๓- ฯ อสฺโสสิ โข รญฺโญ อุเทนสฺส
โอโรโธ อมฺหากํ กิร อาจริโย อยฺโย อานนฺโท อุยฺยานสฺส
อวิทูเร อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสินฺโนติ ฯ อถโข รญฺโญ อุเทนสฺส
โอโรโธ ราชานํ อุเทนํ เอตทโวจ อมฺหากํ กิร เทว อาจริโย
อยฺโย อานนฺโท อุยฺยานสฺส อวิทูเร อญฺญตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสินฺโน
อิจฺฉาม มยํ เทว อยฺยํ อานนฺทํ ปสฺสิตุนฺติ ฯ เตนหิ ๔- สมณํ
อานนฺทํ ปสฺสถาติ ฯ อถโข รญฺโญ อุเทนสฺส โอโรโธ เยนายสฺมา
อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ
อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข รญฺโญ
อุเทนสฺส โอโรธํ อายสฺมา อานนฺโท ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นาวาย อุชฺชวนิกาย โกสมฺพึ อุชฺชวิ นาวาย ปจฺโจโรหิตฺวา ฯ ยุ. นาวาย
@อุชฺชวนิกาย โกสมฺพิยา ปจฺโจโรหิตฺวา ฯ ๒ ม. ยุ. ปริจาเรสิ ฯ ๓ ม. ยุ. อยํ
@ปาโฐ นตฺถิ ฯ ๔ ม. ยุ. เตนหิ ตุเมฺห ฯ
สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิ ฯ อถโข รญฺโญ อุเทนสฺส
โอโรโธ อายสฺมตา อานนฺเทน ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิโต
สมาทปิโต สมุตฺเตชิโต สมฺปหํสิโต อายสฺมโต อานนฺทสฺส ปญฺจ
อุตฺตราสงฺคสตานิ ปาทาสิ ฯ อถโข รญฺโญ อุเทนสฺส โอโรโธ
อายสฺมโต อานนฺทสฺส ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา
อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา เยน ราชา
อุเทโน เตนุปสงฺกมิ ฯ
[๖๒๖] อทฺทสา โข ราชา อุเทโน โอโรธํ ทูรโต ว อาคจฺฉนฺตํ
ทิสฺวาน โอโรธํ เอตทโวจ อปิ นุ โข ตุเมฺห สมณํ อานนฺทํ
ปสฺสถาติ ฯ อปสฺสิมฺหา โข มยํ เทว อยฺยํ อานนฺทนฺติ ฯ
อปินุ ๑- ตุเมฺห สมณสฺส อานนฺทสฺส กิญฺจิ อทตฺถาติ ฯ อทมฺหา
โข มยํ เทว อยฺยสฺส อานนฺทสฺส ปญฺจ อุตฺตราสงฺคสตานีติ ฯ
ราชา อุเทโน อุชฺฌายติ ขียติ วิปาเจติ กถํ หิ นาม สมโณ
อานนฺโท ตาวพหุํ จีวรํ ปฏิคฺคเหสฺสติ ทุสฺสวณิชฺชํ วา สมโณ
อานนฺโท กริสฺสติ ปคฺคาหิกสาลํ ๒- วา ปสาเรสฺสตีติ ฯ อถโข ราชา
อุเทโน เยนายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา
อายสฺมตา อานนฺเทน สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ
สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน
โข ราชา อุเทโน อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ อาคมา
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อปิ ปน ฯ ๒ ปฏาหิกสาลํ วาติปิ ปาโฐ วิชฺชติ ฯ
นุ ๑- โภ อานนฺท อมฺหากํ โอโรโธติ ฯ อาคมา โข เต ๒- มหาราช
โอโรโธติ ฯ อปิจ ๓- ปน โภโต อานนฺทสฺส กิญฺจิ อทาสีติ ฯ
อทาสิ โข เม มหาราช ปญฺจ อุตฺตราสงฺคสตานีติ ฯ กึ ปน
ภวํ อานนฺโท ตาวพหุํ จีวรํ กริสฺสตีติ ฯ เย เต มหาราช
ภิกฺขู ทุพฺพลจีวรา เตหิ สทฺธึ สํวิภชิสฺสามีติ ฯ ยานิ โข ปน
โภ อานนฺท โปราณกานิ ทุพฺพลจีวรานิ ตานิ กถํ กริสฺสถาติ ฯ
ตานิ มหาราช อุตฺตรตฺถรณํ กริสฺสามาติ ฯ ยานิ ปน โภ อานนฺท
โปราณกานิ อุตฺตรตฺถรณานิ ตานิ กถํ กริสฺสถาติ ฯ
{๖๒๖.๑} ตานิ มหาราช ภิสิจฺฉวิโย กริสฺสามาติ ฯ ยา ปน
โภ อานนฺท โปราณกา ภิสิจฺฉวิโย ตา กถํ กริสฺสถาติ ฯ ตา มหาราช
ภุมฺมตฺถรณํ กริสฺสามาติ ฯ ยานิ ปน โภ อานนฺท โปราณกานิ
ภุมฺมตฺถรณานิ ตานิ กถํ กริสฺสถาติ ฯ ตานิ มหาราช
ปาทปุญฺฉนิโย กริสฺสามาติ ฯ ยา ปน โภ อานนฺท โปราณกา
ปาทปุญฺฉนิโย ตา กถํ กริสฺสถาติ ฯ ตา มหาราช รโชหรณํ
กริสฺสามาติ ฯ ยานิ ปน โภ อานนฺท โปราณกานิ รโชหรณานิ
ตานิ กถํ กริสฺสถาติ ฯ ตานิ มหาราช โกฏฺเฏตฺวา จิกฺขลฺเลน
มทฺทิตฺวา ปริภณฺฑํ ลิมฺปิสฺสามาติ ฯ อถโข ราชา อุเทโน
สพฺเพ วิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา โยนิโส อุปเนนฺติ น กุลวํ ๔-
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อาคมา นุ ขฺวิธ ฯ ยุ. อาคมา นุ โขธ ฯ ๒ ม. อาคมาสิ โข เต อิธ ฯ
@ยุ. เตธ ฯ ๓ ม. ยุ. จสทฺโท นตฺถิ ฯ ๔ ยุ. น กุลาวํ ฯ
คเมนฺตีติ อายสฺมโต อานนฺทสฺส อญฺญานิปิ ปญฺจ ทุสฺสสตานิ
ปาทาสิ ฯ อยญฺจรหิ อายสฺมโต อานนฺทสฺส ปฐมํ จีวรปริกฺขาโร ๑-
อุปฺปชฺชิ จีวรสหสฺสํ ฯ
[๖๒๗] อถโข อายสฺมา อานนฺโท เยน โฆสิตาราโม
เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ ฯ
อถโข อายสฺมา ฉนฺโน เยนายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ
เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อายสฺมา อานนฺโท
เอตทโวจ สงฺเฆน เต อาวุโส ฉนฺน พฺรหฺมทณฺโฑ อาณตฺโตติ ๒- ฯ
กตโม ปน ภนฺเต อานนฺท พฺรหฺมทณฺโฑติ ๓- ฯ ตฺวํ อาวุโส
ฉนฺน ภิกฺขุ ๔- ยํ อิจฺเฉยฺยาสิ ตํ วเทยฺยาสิ ภิกฺขูหิ ตฺวํ เนว
วตฺตพฺโพ น โอวทิตพฺโพ นานุสาสิตพฺโพติ ฯ นนฺวาหํ ภนฺเต
อานนฺท หโต เอตฺตาวตา ยโตหํ ภิกฺขูหิ เนว วตฺตพฺโพ น
โอวทิตพฺโพ นานุสาสิตพฺโพติ ตตฺเถว มุจฺฉิโต ปปติ ๕- ฯ
{๖๒๗.๑} อถโข อายสฺมา ฉนฺโน พฺรหฺมทณฺเฑน อฏฺฏิยมาโน
หรายมาโน ชิคุจฺฉมาโน เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต อาตาปี
ปหิตตฺโต วิหรนฺโต นจิรสฺเสว ยสฺสตฺถาย กุลปุตฺตา สมฺมเทว
อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ ตทนุตฺตรํ พฺรหฺมจริยปริโยสานํ
ทิฏฺเฐ ว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสิ ขีณา ชาติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. จีวรภิกฺขา ฯ ๒ ม. ยุ. อาณาปิโตติ ฯ ๓ ม. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ
@๔ ม. ยุ. ภิกฺขู ฯ ๕ ม. ปปโต ฯ
วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ อพฺภญฺญาสิ ฯ
อญฺญตโร จ ปนายสฺมา ฉนฺโน อรหตํ อโหสิ ฯ อถโข อายสฺมา
ฉนฺโน อรหตฺตํ ปตฺโต เยนายสฺมา อานนฺโท เตนุปสงฺกมิ
อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ ปฏิปฺปสฺสมฺเภหีทานิ ๑-
เม ภนฺเต อานนฺท พฺรหฺมทณฺฑนฺติ ฯ ยทคฺเคน ตยา อาวุโส ฉนฺน
อรหตฺตํ สจฺฉิกตํ ตทคฺเคน เต พฺรหฺมทณฺโฑ ปฏิปฺปสฺสทฺโธติ ฯ
[๖๒๘] อิมาย โข ปน วินยสงฺคีติยา ปญฺจ ภิกฺขุสตานิ อนูนานิ
อนธิกานิ อเหสุํ ฯ ตสฺมายํ วินยสงฺคีติ ปญฺจสติกาติ ๒- วุจฺจตีติ ฯ
ปญฺจสติกกฺขนฺธกํ นิฏฺฐิตํ เอกาทสมํ ฯ
อิมมฺหิ ขนฺธเก วตฺถู ๓- เตวีสติ ฯ
----------
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๓๗๙-๓๙๔.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=7&item=614&items=15
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=7&item=614&items=15&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=7&item=614&items=15
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=7&item=614&items=15
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=7&i=614
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๗
https://84000.org/tipitaka/read/?index_7
https://84000.org/tipitaka/english/?index_7
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
