บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๐ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒

หน้าที่ ๒๘๗.

มหาสมยสุตฺตํ [๒๓๕] เอวมฺเม สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา สกฺเกสุ วิหรติ กปิลวตฺถุสฺมึ มหาวเน มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ สพฺเพเหว อรหนฺเตหิ ฯ ทสหิ จ โลกธาตูหิ เทวตา เยภุยฺเยน สนฺนิปติตา โหนฺติ ภควนฺตํ ทสฺสนาย ภิกฺขุสงฺฆญฺจ ฯ อถโข จตุนฺนํ สุทฺธาวาสกายิกานํ เทวานํ ^๑- เอตทโหสิ อยํ โข ภควา สกฺเกสุ วิหรติ กปิลวตฺถุสฺมึ มหาวเน มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ สพฺเพเหว อรหนฺเตหิ ทสหิ จ โลกธาตูหิ เทวตา เยภุยฺเยน สนฺนิปติตา โหนฺติ ภควนฺตํ ทสฺสนาย ภิกฺขุสงฺฆญฺจ ยนฺนูน มยมฺปิ เยน ภควา เตนุปสงฺกเมยฺยาม อุปสงฺกมิตฺวา ภควโต สนฺติเก ปจฺเจกคาถํ ^๒- ภาเสยฺยามาติ ฯ {๒๓๕.๑} อถโข ตา เทวตา เสยฺยถาปิ นาม พลวา ปุริโส สมฺมิญฺชิตํ วา พาหํ ปสาเรยฺย ปสาริตํ วา พาหํ สมฺมิญฺเชยฺย เอวเมว สุทฺธาวาเสสุ เทเวสุ อนฺตรหิตา ภควโต ปุรโต ปาตุรหํสุ ฯ อถโข ตา เทวตา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐํสุ ฯ เอกมนฺตํ ฐิตา โข เอกา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ [๒๓๖] มหาสมโย ปวนสฺมึ เทวกายา สมาคตา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เทวตานํ ฯ ^๒ ปายโต เอวํ ฯ ปจฺเจกคาถาติปิ ปาเฐน ปน ภวิตพฺพํ ฯ ม. @ปจฺเจกํ คาถํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๘.

อาคตมฺห อิมํ ธมฺมสมยํ ทกฺขิตาเยว ^๑- อปราชิตสงฺฆนฺติ ฯ [๒๓๗] อถโข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ ตตฺร ภิกฺขโว สมาทหํสุ จิตฺตํ อตฺตโน อุชุกมกํสุ สารถีว เนตฺตานิ คเหตฺวา อินฺทฺริยานิ รกฺขนฺติ ปณฺฑิตาติ ฯ [๒๓๘] อถโข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ เฉตฺวา ขีลํ เฉตฺวา ปลีฆํ อินฺทขีลํ โอหจฺจมเนชา ^๒- เต จรนฺติ สุทฺธา วิมลา จกฺขุมตา สุทนฺตา สุสูนาคาติ ^๓- ฯ [๒๓๙] อถโข อปรา เทวตา ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ อภาสิ เย เกจิ พุทฺธํ สรณํ คตาเส น เต คมิสฺสนฺติ อปายภูมึ ^๔- ปหาย มานุสํ เทหํ เทวกายํ ปริปูเรสฺสนฺตีติ ฯ [๒๔๐] อถโข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ เยภุยฺเยน ภิกฺขเว ทสสุ โลกธาตูสุ เทวตา สนฺนิปติตา โหนฺติ ตถาคตํ ทสฺสนาย @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยุ. ทกฺขิตาเย ฯ ^๒ ม. ยุ. อูหจฺจมเนชา ฯ ^๓ ม. ยุ. สุสุนาคาติ ฯ @^๔ สพฺพตฺถ ปายโต อปายนฺติ ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๘๙.

ภิกฺขุสงฺฆญฺจ เยปิ เต ภิกฺขเว อเหสุํ อตีตมทฺธานํ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา เตสมฺปิ ภควนฺตานํ เอตปรมาเยว ^๑- เทวตา สนฺนิปติตา อเหสุํ เสยฺยถาปิ มยฺหํ เอตรหิ เยปิ เต ภิกฺขเว ภวิสฺสนฺติ อนาคตมทฺธานํ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา เตสมฺปิ ภควนฺตานํ เอตปรมาเยว ^๒- เทวตา สนฺนิปติตา ภวิสฺสนฺติ เสยฺยถาปิ มยฺหํ เอตรหิ อาจิกฺขิสฺสามิ ภิกฺขเว เทวกายานํ นามานิ กิตฺตยิสฺสามิ ภิกฺขเว เทวกายานํ นามานิ เทสิสฺสามิ ภิกฺขเว เทวกายานํ นามานิ ตํ สุณาถ สาธุกํ มนสิกโรถ ภาสิสฺสามีติ ฯ เอวมฺภนฺเตติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํ ฯ ภควา เอตทโวจ [๒๔๑] สิโลกมนุกสฺสามิ ยตฺถ ภุมฺมา ตทสฺสิตา เย สิตา คิริคพฺภรํ ปหิตตฺตา สมาหิตา ฯ ปุถู สีหาว สลฺลีนา โลมหํสาภิสมฺภุโน โอทาตมนสา สุทฺธา วิปฺปสนฺนมนาวิลา ^๓- ฯ ภิยฺโย ปญฺจสเต ญตฺวา วเน กาปิลวตฺถเว ตโต อามนฺตยิ สตฺถา สาวเก สาสเน รเต เทวกายา อภิกฺกนฺตา เต วิชานาถ ภิกฺขโว เต จ อาตปฺปมกรุํ สุตฺวา พุทฺธสฺส สาสนํ ฯ เตสมฺปาตุรหุ ญาณํ อมนุสฺสาน ทสฺสนํ อปฺเปเก สตมทฺทกฺขุํ สหสฺสํ อถ สตฺตรึ ฯ สตํ เอเก สหสฺสานํ อมนุสฺสานมทฺทสุํ @เชิงอรรถ: ^๑-๒ ม. เอตํปรมาเยว ฯ ^๓ ยุ. วิปฺปสนฺนามนาวิลา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๐.

อปฺเปเกนนฺตมทฺทกฺขุํ ทิสา สพฺพา ผุฏา อหุํ ฯ ตญฺจ สพฺพํ อภิญฺญาย ววกฺขิตฺวาน ^๑- จกฺขุมา ตโต อามนฺตยิ สตฺถา สาวเก สาสเน รเต เทวกายา อภิกฺกนฺตา เต วิชานาถ ภิกฺขโว เย โวหํ กิตฺตยิสฺสามิ คิราหิ อนุปุพฺพโส ฯ สตฺตสหสฺสา ว ^๒- ยกฺขา ภุมฺมา กาปิลวตฺถวา อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต ^๓- วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ ฉสหสฺสา เหมวตา ยกฺขา นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ สาตาคิรา ติสหสฺสา ยกฺขา นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ อิจฺเจเต โสฬสสหสฺสา ยกฺขา นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ เวสฺสามิตฺตา ปญฺจสตา ยกฺขา นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน @เชิงอรรถ: ^๑ ววตฺถิตฺวานาติ วา ปาโฐ ฯ ^๒ ม. เต ฯ ^๓ สี. ยุ. สพฺพตฺถ ชุตีมนฺโต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๑.

โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ กุมฺภีโร ราชคหิโก เวปุลฺลสฺส นิเวสนํ ภิยฺโย ^๑- นํ สตสหสฺสํ ยกฺขานํ ปยิรุปาสติ ฯ กุมฺภีโร ราชคหิโก โสปาค สมิตึ วนํ ฯ [๒๔๒] ปุริมญฺจ ทิสํ ราชา ธตรฏฺโฐ ปสาสติ คนฺธพฺพานํ อาธิปติ มหาราชา ยสสฺสิ โส ฯ ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว อินฺทนามา มหพฺพลา ^๒- อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ ทกฺขิณญฺจ ทิสํ ราชา วิรูโฬฺห ตปฺปสาสติ ^๓- กุมฺภณฺฑานํ อาธิปติ มหาราชา ยสสฺสิ โส ฯ ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว อินฺทนามา มหพฺพลา อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ ปจฺฉิมญฺจ ทิสํ ราชา วิรูปกฺโข ปสาสติ นาคานํ อาธิปติ มหาราชา ยสสฺสิ โส ฯ ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว อินฺทนามา มหพฺพลา อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน @เชิงอรรถ: ^๑ ภีโยติปิ ปาโฐ ฯ ^๒ อฏฺฐกถายํ สพฺพวาเรสุ มหาพลาติ ปาโฐ ฯ ^๓ ม. ยุ. ตํ @ปสาสติ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๒.

โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ อุตฺตรญฺจ ทิสํ ราชา กุเวโร ตปฺปสาสติ ยกฺขานํ อาธิปติ มหาราชา ยสสฺสิ โส ฯ ปุตฺตาปิ ตสฺส พหโว อินฺทนามา มหพฺพลา อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทนานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ ปุริมทิสํ ธตรฏฺโฐ ทกฺขิเณน วิรูฬฺหโก ปจฺฉิเมน วิรูปกฺโข กุเวโร อุตฺตรํ ทิสํ จตฺตาโร เต มหาราชา สมนฺตา จตุโร ทิสา ททฺทลฺลมานา ^๑- อฏฺฐํสุ วเน กาปิลวตฺถเว ฯ [๒๔๓] เตสํ มายาวิโน ทาสา อาคู ^๒- วญฺจนิกา สฐา มายา กุเฏณฺฑุ เวเฏณฺฑุ ^๓- วิฏู ^๔- จ วิฏุโฏ ^๕- สห จนฺทโน กามเสฏฺโฐ จ กินฺนุฆณฺฑุ ^๖- นิฆณฺฑุ จ ฯ ปนาโท โอปมญฺโญ จ เทวสุโต จ มาตลิ จิตฺตเสโน จ คนฺธพฺโพ นโฬราชา ชโนสโภ ^๗- อาคู ^๘- ปญฺจสิโข เจว ติมฺพรู สุริยวจฺฉสา ^๙- ฯ เอเต จญฺเญ จ ราชาโน คนฺธพฺพา สห ราชุภิ โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ อถาคู ^๑๐- นาภสา นาคา เวสาลา สห ตจฺฉกา @เชิงอรรถ: ^๑ ททฬฺหมานาติปิ ปาโฐ ฯ ^๒ ม. อาคุํ ฯ สี. ยุ. อาคุํ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ @^๓ มา. วิเฏณฺฑุ ฯ ^๔ ม. ยุ. วิฏุจฺจ ฯ ^๕ ยุ. วิฏุจฺโจ ฯ ^๖ ม. กินฺนิ ฆณฺฑุ ฯ @^๗ ม. ยุ. ชเนสฺสโภ ฯ ^๘ ม. อาคา ฯ ยุ. อาคุ ฯ ^๙ สี. ยุ. สุริยวจฺจสา ฯ @^๑๐ ม. อถาคุํ ฯ ยุ. อถาคุ ฯ เอวมีทิเสสุ ปเทสุ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๓.

กมฺพลสฺสตรา อาคู ปายาคา สห ญาติภิ ยามุนา ธตรฏฺฐา จ อาคู นาคา ยสสฺสิโน เอราวโณ มหานาโค โสปาค สมิตึ วนํ ฯ [๒๔๔] เย นาคราเช สหสา หรนฺติ ทิพฺพา ทิชา ปกฺขิ วิสุทฺธจกฺขู เวหายสา ^๑- เต วนมชฺฌปตฺตา จิตฺรา สุปณฺณา อิติ เตส นามํ อภยนฺตทา นาคราชานมาสี สุปณฺณโต เขมมกาสิ พุทฺโธ สณฺหาหิ วาจาหิ อุปวฺหยนฺตา นาคา สุปณฺณา สรณมกํสุ พุทฺธํ ฯ ชิตา วชิรหตฺเถน สมุทฺทํ อสุรา สิตา ภาตโร วาสวสฺเสเต อิทฺธิมนฺโต ยสสฺสิโน ฯ กาลกญฺชา มหาภิสฺมา ^๒- อสุรา ทานเวฆสา เวปจิตฺติ สุจิตฺติ จ ปหาราโท นมุจี สห ฯ สตญฺจ พลิปุตฺตานํ สพฺเพ เวโรจนามกา สนฺนยฺหิตฺวา พลึ เสนํ ^๓- ราหุภทฺทมุปาคมุํ สมโยทานิ ภทฺทนฺเต ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ [๒๔๕] อาโป จ เทวา ปฐวี จ เตโช วาโย ตทาคมุํ วรุณา วารุณา ^๔- เทวา โสโม จ ยสสา สห ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ สี. ยุ. เวหาสยา ฯ ^๒ สี. ยุ. มหาภึสา ฯ ^๓ ม. พลิเสนํ ฯ @^๔ ม. วารณา วารณา เทวา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๔.

เมตฺตากรุณากายิกา อาคู เทวา ยสสฺสิโน ทเสเต ทสธา กายา สพฺเพ นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ เวณฺฑู ^๑- จ เทวา สหลี จ อสมา จ ทุเว ยมา จนฺทสฺสูปนิสา เทวา จนฺทมาคู ปุรกฺขิตา ฯ สุริยสฺสูปนิสา เทวา สุริยมาคู ปุรกฺขิตา นกฺขตฺตานิ ปุรกฺขตฺวา อาคู มนฺทวลาหกา วสูนํ วาสโว เสฏฺโฐ สกฺโก ปาค ^๒- ปุรินฺทโท ฯ ทเสเต ทสธา กายา สพฺเพ นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ อถาคู สหภู เทวา ชลมคฺคิสิขาริว อริฏฺฐกา จ โรชา จ อุมฺมาปุปฺผนิภาสิโน วรุณา สหธมฺมา จ อจฺจุตา จ อเนชกา สูเลยฺยรุจิรา อาคู อาคู วาสวเนสิโน ฯ ทเสเต ทสธา กายา สพฺเพ นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ สมานา มหาสมานา มานุสา มานุสุตฺตมา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. เวณฺฑุ เทวา สหลิ จ ฯ ^๒ ม. ปาคา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๕.

ขิฑฺฑาปทูสิกา ^๑- อาคู อาคู มโนปทูสิกา ^๒- อถาคู หรโย เทวา เย จ โลหิตวาสิโน ปารคา มหาปารคา อาคู เทวา ยสสฺสิโน ฯ ทเสเต ทสธา กายา สพฺเพ นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ สุกฺกา กรุมฺหา ^๓- อรุณา อาคู เวฆนสา สห ฯ โอทาตคยฺหา ปาโมกฺขา อาคู เทวา วิจกฺขณา สทามตฺตา หารคชา มิสฺสกา จ ยสสฺสิโน ถนยํ อาคา ^๔- ปชุนฺโน โย ทิสา อภิวสฺสติ ฯ ทเสเต ทสธา กายา สพฺเพ นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ เขมิยา ตุสิตา ยามา กฏฺฐกา จ ยสสฺสิโน ลมฺพิตกา ^๕- ลามเสฏฺฐา โชตินามา จ อาสวา นิมฺมานรติโน อาคู อถาคู ปรนิมฺมิตา ฯ ทเสเต ทสธา กายา สพฺเพ นานตฺตวณฺณิโน อิทฺธิมนฺโต ชุติมนฺโต วณฺณวนฺโต ยสสฺสิโน โมทมานา อภิกฺกามุํ ภิกฺขูนํ สมิตึ วนํ ฯ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ขิฑฺฑาปโทสิกา ฯ ^๒ ม. มโนปโทสิกา ฯ ^๓ ม. กรุมฺภา ฯ ^๔ เยภุยฺเยน อาคูติ @ปาโฐ ทิสฺสติ ฯ ^๕ ม. ยุ. ลมฺพีตกา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๖.

สฏฺเฐเต เทวนิกายา สพฺเพ นานตฺตวณฺณิโน นามนฺวเยน อาคญฺฉุํ เย จญฺเญ สทิสา สห ปวุตฺถชาติมกฺขีลํ ^๑- โอฆติณฺณมนาสวํ ทกฺเขโมฆตรํ นาคํ จนฺทํว อสิตาติตํ ^๒- ฯ [๒๔๖] สุพฺรหฺมา ปรมตฺโต จ ปุตฺตา อิทฺธิมโต สห สนงฺกุมาโร ติสฺโส จ โสปาค สมิตึ วนํ ฯ สหสฺสพฺรหฺมโลกานํ มหาพฺรหฺมาภิติฏฺฐติ อุปปนฺโน ชุติมนฺโต ภิสฺมากาโย ยสสฺสิ โส ฯ ทเสตฺถ อิสฺสรา อาคู ปจฺเจกวสวตฺติโน เตสญฺจ มชฺฌโต อาคา ^๓- หาริโต ปริวาริโต ฯ เต จ สพฺเพ อภิกฺกนฺเต สินฺเท ^๔- เทเว สพฺรหฺมเก มารเสนา อภิกฺกามิ ปสฺส กณฺหสฺส มนฺทิยํ ฯ เอถ คณฺหถ พนฺธถ ราเคน พนฺธมตฺถุ โว สมนฺตา ปริวาเรถ มา โว มุญฺจิตฺถ โกจิ นํ ฯ อิติ ตตฺถ มหาเสโน กณฺหเสนํ อเปสยิ ปาณินา ตลมาหจฺจ สรํ กตฺวาน เภรวํ ฯ ยถา ปาวุสฺสโก เมโฆ ถนยนฺโต สวิชฺชุโก ตทา โส ปจฺจุทาวตฺติ สงฺกุทฺโธ อสยํวเส ^๕- ฯ ตญฺจ สพฺพํ อภิญฺญาย ววกฺขิตฺวาน ^๖- จกฺขุมา @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ปวุฏฺฐชาติมลิลํ ฯ สี. ยุ. ปวุตฺถชาตึ อขิลํ ฯ ^๒ อสิตาติคนฺติ วา ปาโฐ ฯ @ยุ. อสิตาติกํ ฯ ^๓ ปายโต อาคูติ ปาโจ ทิสฺสติ ฯ ^๔ ม. สอินฺเท ฯ ยุ. สอินฺทเทเว ฯ @^๕ สี. ยุ. วสี ฯ ^๖ ม. ววตฺถิตฺวาน ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๙๗.

ตโต อามนฺตยิ สตฺถา สาวเก สาสเน รเต มารเสนา อภิกฺกนฺตา เต วิชานาถ ภิกฺขโว เต จ อาตปฺปมกรุํ สุตฺวา พุทฺธสฺส สาสนํ ฯ วีตราเคหิ ปกฺกามุํ เนสํ โลมมฺปิ ^๑- อิญฺชยุํ สพฺเพ วิชิตสงฺคามา ภยาตีตา ยสสฺสิโน โมทนฺติ สห ภูเตหิ สาวกา เต ชเนสุตาติ ฯ มหาสมยสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ สตฺตมํ ฯ ---------- @เชิงอรรถ: ^๑ ม. โลมาปิ ฯ