ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ฉบับหลวง   ฉบับมหาจุฬาฯ   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑ สุตฺต. ที. สีลกฺขนฺธวคฺโค

                   สุตฺตนฺตปิฏเก ทีฆนิกายสฺส
                          ปฐโม   ภาโค
                                -------
                      สีลกฺขนฺธวคฺโค ปฐโม
           นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
                     พฺรหฺมชาลสุตฺตํ ปฐมํ
     [๑]  เอวมฺเม  สุตํ  ฯ  เอกํ  สมยํ  ภควา  อนฺตรา  จ ราชคหํ
อนฺตรา   จ   นาฬนฺทํ   อทฺธานมคฺคปฏิปนฺโน   โหติ  มหตา  ภิกฺขุสํเฆน
สทฺธึ   ปญฺจมตฺเตหิ  ภิกฺขุสเตหิ  ฯ  สุปฺปิโยปิ  โข  ปริพฺพาชโก  อนฺตรา
จ   ราชคหํ   อนฺตรา   จ   นาฬนฺทํ  อทฺธานมคฺคปฏิปนฺโน  โหติ  สทฺธึ
อนฺเตวาสินา    พฺรหฺมทตฺเตน    มาณเวน   ฯ   ตตฺร   สุทํ   สุปฺปิโย
ปริพฺพาชโก    อเนกปริยาเยน    พุทฺธสฺส    อวณฺณํ   ภาสติ   ธมฺมสฺส
อวณฺณํ    ภาสติ    สํฆสฺส    อวณฺณํ    ภาสติ    ฯ   สุปฺปิยสฺส   ปน
ปริพฺพาชกสฺส    อนฺเตวาสี    พฺรหฺมทตฺโต    มาณโว   อเนกปริยาเยน
พุทฺธสฺส    วณฺณํ    ภาสติ    ธมฺมสฺส   วณฺณํ   ภาสติ   สํฆสฺส   วณฺณํ
ภาสติ  ฯ อิติห เต อุโภ อาจริยนฺเตวาสี อญฺญมญฺญสฺส อุชุวิปจฺจนิกวาทา ๑-
ภควนฺตํ ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺธา ๒- โหนฺติ ภิกฺขุสํฆญฺจ ฯ
     {๑.๑} อถโข ภควา อมฺพลฏฺฐิกายํ ราชาคารเก เอกรตฺติวาสํ อุปคญฺฉิ
@เชิงอรรถ:  สี. อุชุวิปจฺจนีกวาทา ฯ  อนุพทฺธาติปิ ปาโฐ ฯ
สทฺธึ    ภิกฺขุสํเฆน   ฯ   สุปฺปิโยปิ   โข   ปริพฺพาชโก   อมฺพลฏฺฐิกายํ
ราชาคารเก  เอกรตฺติวาสํ  อุปคญฺฉิ  ๑- สทฺธึ อนฺเตวาสินา พฺรหฺมทตฺเตน
มาณเวน   ฯ   ตตฺรปิ   สุทํ   สุปฺปิโย   ปริพฺพาชโก   อเนกปริยาเยน
พุทฺธสฺส   อวณฺณํ   ภาสติ   ธมฺมสฺส   อวณฺณํ   ภาสติ   สํฆสฺส   อวณฺณํ
ภาสติ   ฯ   สุปฺปิยสฺส   ปน   ปริพฺพาชกสฺส   อนฺเตวาสี   พฺรหฺมทตฺโต
มาณโว    อเนกปริยาเยน   พุทฺธสฺส   วณฺณํ   ภาสติ   ธมฺมสฺส   วณฺณํ
ภาสติ   สํฆสฺส   วณฺณํ   ภาสติ   ฯ  อิติห  เต  อุโภ  อาจริยนฺเตวาสี
อญฺญมญฺญสฺส   อุชุวิปจฺจนิกวาทา   ภควนฺตํ   ปิฏฺฐิโต   ปิฏฺฐิโต  อนุพนฺธา
โหนฺติ ภิกฺขุสํฆญฺจ ฯ
     {๑.๒}  อถโข  สมฺพหุลานํ  ภิกฺขูนํ  รตฺติยา ปจฺจูสสมยํ ปจฺจุฏฺฐิตานํ
มณฺฑลมาเฬ   สนฺนิสินฺนานํ   สนฺนิปติตานํ   อยํ  สํขิยธมฺโม  ๒-  อุทปาทิ
อจฺฉริยํ  อาวุโส  อพฺภูตํ  ๓-  อาวุโส  ยาวญฺจิทํ  เตน  ภควตา ชานตา
ปสฺสตา     อรหตา     สมฺมาสมฺพุทฺเธน    สตฺตานํ    นานาธิมุตฺติกตา
สุปฏิวิทิตา    ๔-   อยํ   หิ   สุปฺปิโย   ปริพฺพาชโก   อเนกปริยาเยน
พุทฺธสฺส   อวณฺณํ   ภาสติ   ธมฺมสฺส   อวณฺณํ   ภาสติ   สํฆสฺส   อวณฺณํ
ภาสติ    สุปฺปิยสฺส    ปน    ปริพฺพาชกสฺส    อนฺเตวาสี   พฺรหฺมทตฺโต
มาณโว    อเนกปริยาเยน   พุทฺธสฺส   วณฺณํ   ภาสติ   ธมฺมสฺส   วณฺณํ
ภาสติ   สํฆสฺส   วณฺณํ  ภาสติ  อิติห  อิเม  อุโภ  ๕-  อาจริยนฺเตวาสี
อญฺญมญฺญสฺส     อุชุวิปจฺจนิกวาทา     ภควนฺตํ     ปิฏฺฐิโต     ปิฏฺฐิโต
@เชิงอรรถ:  อุปคจฺฉีติปิ ปาโฐ ฯ  สํขิยาธมฺโมติปิ ปาโฐ ฯ  ยุ. อพฺภุตํ ฯ
@ สุปฺปฏิวิทิตาติปิ ปาโฐ ฯ  อิติห เต อิเม อุโภติปิ ปาโฐ ฯ
อนุพนฺธา โหนฺติ ภิกฺขุสํฆญฺจาติ ฯ
     {๑.๓}  อถโข  ภควา  เตสํ  ภิกฺขูนํ  อิมํ  สํขิยธมฺมํ วิทิตฺวา เยน
มณฺฑลมาโฬ   เตนุปสงฺกมิ   อุปสงฺกมิตฺวา   ปญฺญตฺเต  อาสเน  นิสีทิ  ฯ
นิสชฺช  โข  ภควา  ภิกฺขู  อามนฺเตสิ  กาย  นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย
สนฺนิสินฺนา  สนฺนิปติตา  กา  จ  ปน  โว  อนฺตรา  กถา  วิปฺปกตาติ  ฯ
เอวํ  วุตฺเต  เต  ภิกฺขู  ภควนฺตํ  เอตทโวจุํ  อิธ ภนฺเต อมฺหากํ รตฺติยา
ปจฺจูสสมยํ    ปจฺจุฏฺฐิตานํ    มณฺฑลมาเฬ    สนฺนิสินฺนานํ    สนฺนิปติตานํ
อยํ   สํขิยธมฺโม   อุทปาทิ  อจฺฉริยํ  อาวุโส  อพฺภูตํ  อาวุโส  ยาวญฺจิทํ
เตน   ภควตา   ชานตา   ปสฺสตา   อรหตา  สมฺมาสมฺพุทฺเธน  สตฺตานํ
นานาธิมุตฺติกตา  สุปฏิวิทิตา  อยํ  หิ  สุปฺปิโย ปริพฺพาชโก อเนกปริยาเยน
พุทฺธสฺส   อวณฺณํ   ภาสติ   ธมฺมสฺส   อวณฺณํ   ภาสติ   สํฆสฺส   อวณฺณํ
ภาสติ   สุปฺปิยสฺส   ปน  ปริพฺพาชกสฺส  อนฺเตวาสี  พฺรหฺมทตฺโต  มาณโว
อเนกปริยาเยน   พุทฺธสฺส   วณฺณํ  ภาสติ  ธมฺมสฺส  วณฺณํ  ภาสติ  สํฆสฺส
วณฺณํ    ภาสติ    อิติห   อิเม   อุโภ   อาจริยนฺเตวาสี   อญฺญมญฺญสฺส
อุชุวิปจฺจนิกวาทา    ภควนฺตํ    ปิฏฺฐิโต    ปิฏฺฐิโต   อนุพนฺธา   โหนฺติ
ภิกฺขุสํฆญฺจาติ  อยํ  โข  โน  ภนฺเต  อนฺตรา  กถา  วิปฺปกตา อถ ภควา
อนุปฺปตฺโตติ ฯ
     {๑.๔}  มมํ  วา  ภิกฺขเว  ปเร  อวณฺณํ  ภาเสยฺยุํ  ธมฺมสฺส  วา
อวณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   สํฆสฺส   วา   อวณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   ตตฺร   ตุเมฺหหิ
น  อาฆาโต  น  อปจฺจโย  น  เจตโส  อนภิรทฺธิ  กรณียา  ฯ  มมํ วา
ภิกฺขเว   ปเร   อวณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   ธมฺมสฺส   วา   อวณฺณํ  ภาเสยฺยุํ
สํฆสฺส   วา   อวณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   ตตฺร   เจ   ตุเมฺห  อสฺสถ  กุปิตา
วา  อนตฺตมนา  วา  ตุมฺหญฺเญวสฺส  เตน  อนฺตราโย  ฯ มมํ วา ภิกฺขเว
ปเร   อวณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   ธมฺมสฺส  วา  อวณฺณํ  ภาเสยฺยุํ  สํฆสฺส  วา
อวณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   ตตฺร   เจ  ตุเมฺห  อสฺสถ  กุปิตา  วา  อนตฺตมนา
วา  อปินุ  ตุเมฺห  ปเรสํ  สุภาสิตํ  วา ทุพฺภาสิตํ วา อาชาเนยฺยาถาติ ฯ
โนเหตํ   ภนฺเต   ฯ   มมํ   วา   ภิกฺขเว   ปเร   อวณฺณํ  ภาเสยฺยุํ
ธมฺมสฺส    วา   อวณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   สํฆสฺส   วา   อวณฺณํ   ภาเสยฺยุํ
ตตฺร    ตุเมฺหหิ    อภูตํ    อภูตโต    นิพฺเพเฐตพฺพํ   อิติเปตํ   อภูตํ
อิติเปตํ อตจฺฉํ นตฺถิเปตํ อเมฺหสุ น จ ปเนตํ อเมฺหสุ สํวิชฺชตีติ ฯ
     {๑.๕}  มมํ  วา  ภิกฺขเว  ปเร  วณฺณํ ภาเสยฺยุํ ธมฺมสฺส วา วณฺณํ
ภาเสยฺยุํ  สํฆสฺส  วา  วณฺณํ  ภาเสยฺยุํ  ตตฺร  ตุเมฺหหิ  น  อานนฺโท  น
โสมนสฺสํ  น  เจตโส  อุพฺพิลาวิตตฺตํ  กรณียํ  ฯ  มมํ  วา  ภิกฺขเว ปเร
วณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   ธมฺมสฺส   วา   วณฺณํ   ภาเสยฺยุํ  สํฆสฺส  วา  วณฺณํ
ภาเสยฺยุํ   ตตฺร   เจ   ตุเมฺห   ภิกฺขเว   อสฺสถ   อานนฺทิโน  สุมนา
อุพฺพิลาวิตตฺตา   ตุมฺหญฺเญวสฺส   เตน  อนฺตราโย  ฯ  มมํ  วา  ภิกฺขเว
ปเร   วณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   ธมฺมสฺส   วา   วณฺณํ  ภาเสยฺยุํ  สํฆสฺส  วา
วณฺณํ   ภาเสยฺยุํ   ตตฺร   ตุเมฺหหิ   ภูตํ   ภูตโต  ปฏิชานิตพฺพํ  อิติเปตํ
ภูตํ อิติเปตํ ตจฺฉํ อตฺถิเปตํ อเมฺหสุ สํวิชฺชติ จ ปเนตํ อเมฺหสูติ ฯ
     [๒]  อปฺปมตฺตกํ  โข  ปเนตํ  ภิกฺขเว  โอรมตฺตกํ  สีลมตฺตกํ เยน
ปุถุชฺชโน    ตถาคตสฺส    วณฺณํ   วทมาโน   วเทยฺย   ฯ   กตมญฺเจตํ
ภิกฺขเว   อปฺปมตฺตกํ   โอรมตฺตกํ  สีลมตฺตกํ  เยน  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส
วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๓]  ปาณาติปาตํ  ปหาย  ปาณาติปาตา  ปฏิวิรโต  สมโณ โคตโม
นิหิตทณฺโฑ    นิหิตสตฺโถ    ลชฺชี    ทยาปนฺโน    สพฺพปาณภูตหิตานุกมฺปี
วิหรตีติ  ฯ  อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส  วณฺณํ วทมาโน
วเทยฺย   ฯ   อทินฺนาทานํ   ปหาย   อทินฺนาทานา   ปฏิวิรโต   สมโณ
โคตโม    ทินฺนาทายี    ทินฺนปาฏิกํขี    อเถเนน   สุจิภูเตน   อตฺตนา
วิหรตีติ  ฯ  อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส  วณฺณํ วทมาโน
วเทยฺย  ฯ  อพฺรหฺมจริยํ  ปหาย  พฺรหฺมจารี  สมโณ  โคตโม  อาราจารี
วิรโต  เมถุนา  คามธมฺมาติ  ฯ  อิติ  วา หิ ภิกฺขเว ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส
วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๔]   มุสาวาทํ   ปหาย   มุสาวาทา  ปฏิวิรโต  สมโณ  โคตโม
สจฺจวาที  สจฺจสนฺโธ  เฐโต  ๑-  ปจฺจยิโก  อวิสํวาทโก  โลกสฺสาติ  ฯ
อิติ    วา    หิ   ภิกฺขเว   ปุถุชฺชโน   ตถาคตสฺส   วณฺณํ   วทมาโน
วเทยฺย   ฯ   ปิสุณํ   วาจํ  ปหาย  ปิสุณาย  วาจาย  ปฏิวิรโต  สมโณ
โคตโม   อิโต   สุตฺวา   น  อมุตฺร  อกฺขาตา  อิเมสํ  เภทาย  อมุตฺร
วา   สุตฺวา   น   อิเมสํ   อกฺขาตา  อมูสํ  เภทาย  ฯ  อิติ  ภินฺนานํ
วา   สนฺธาตา   สหิตานํ   วา   อนุปฺปทาตา  สมคฺคาราโม  สมคฺครโต
@เชิงอรรถ:  สี. เถโต ฯ
สมคฺคนนฺที   สมคฺคกรณึ   วาจํ   ภาสิตาติ   ฯ   อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว
ปุถุชฺชโน   ตถาคตสฺส  วณฺณํ  วทมาโน  วเทยฺย  ฯ  ผรุสํ  วาจํ  ปหาย
ผรุสาย   วาจาย   ปฏิวิรโต  สมโณ  โคตโม  ยา  สา  วาจา  เนลา
กณฺณสุขา    เปมนียา   หทยงฺคมา   โปรี   พหุชนกนฺตา   พหุชนมนาปา
ตถารูปึ  วาจํ  ภาสิตาติ  ฯ  อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส
วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     {๔.๑}   สมฺผปฺปลาปํ   ปหาย   สมฺผปฺปลาปา   ปฏิวิรโต  สมโณ
โคตโม   กาลวาที   ภูตวาที   อตฺถวาที  ธมฺมวาที  วินยวาที  นิธานวตึ
วาจํ  ภาสิตา  กาเลน  สาปเทสํ  ปริยนฺตวตึ  อตฺถสญฺหิตนฺติ  ฯ  อิติ วา
หิ ภิกฺขเว ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๕]   พีชคามภูตคามสมารมฺภา   ปฏิวิรโต   สมโณ  โคตโมติ  ฯ
อิติ วา หิ ภิกฺขเว ฯเปฯ
     [๖]  เอกภตฺติโก  สมโณ โคตโม รตฺตูปรโต วิรโต วิกาลโภชนา ฯ
นจฺจคีตวาทิตวิสูกทสฺสนา      ปฏิวิรโต      สมโณ     โคตโม     ฯ
มาลาคนฺธวิเลปนธารณมณฺฑนวิภูสนฏฺฐานา   ปฏิวิรโต   สมโณ  โคตโม  ฯ
อุจฺจาสยนมหาสยนา  ปฏิวิรโต  สมโณ  โคตโม  ฯ  ชาตรูปรชตปฏิคฺคหณา
ปฏิวิรโต สมโณ โคตโม ฯ
     [๗]    อามกธญฺญปฏิคฺคหณา    ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโม   ฯ
อามกมํสปฏิคฺคหณา   ปฏิวิรโต  สมโณ  โคตโม  ฯ  อิตฺถีกุมาริกปฏิคฺคหณา
ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโม   ฯ   ทาสีทาสปฏิคฺคหณา  ปฏิวิรโต  สมโณ
โคตโม    ฯ    อเชฬกปฏิคฺคหณา    ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโม   ฯ
กุกฺกุฏสูกรปฏิคฺคหณา       ปฏิวิรโต      สมโณ      โคตโม      ฯ
หตฺถิควสฺสวฬวาปฏิคฺคหณา      ปฏิวิรโต     สมโณ     โคตโม     ฯ
เขตฺตวตฺถุปฏิคฺคหณา ปฏิวิรโต สมโณ โคตโม ฯ
     [๘]   ทูเตยฺยปหิณคมนานุโยคา   ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโม  ฯ
กยวิกฺกยา    ปฏิวิรโต    สมโณ   โคตโม   ฯ   ตุลากูฏกํสกูฏมานกูฏา
ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโม   ฯ  อุกฺโกฏนวญฺจนนิกติสาวิโยคา  ปฏิวิรโต
สมโณ   โคตโม  ฯ  เฉทนวธพนฺธนวิปราโมสอาโลปสหสาการา  ปฏิวิรโต
สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส
วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
                      จูฬสีลํ นิฏฺฐิตํ ฯ
     [๙]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปํ   พีชคามภูตคามสมารมฺภํ  อนุยุตฺตา
วิหรนฺติ   ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  มูลพีชํ  ขนฺธพีชํ  ผลพีชํ  อคฺคพีชํ  พีชพีชเมว
ปญฺจมํ   อิติ  วา  ฯ  อิติ  เอวรูปา  พีชคามภูตคามสมารมฺภา  ปฏิวิรโต
สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส
วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๐]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปํ  สนฺนิธิการกปริโภคํ  ๑-  อนุยุตฺตา
@เชิงอรรถ:  สนฺนิธิการปริโภคนฺติปิ ปาโฐ ฯ
วิหรนฺติ   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   อนฺนสนฺนิธิ   ๑-  ปานสนฺนิธิ  วตฺถสนฺนิธิ
ยานสนฺนิธิ   สยนสนฺนิธิ   วิเลปนสนฺนิธิ   คนฺธสนฺนิธิ   อามิสสนฺนิธิ   อิติ
วา    ฯ    อิติ   เอวรูปา   สนฺนิธิการกปริโภคา   ปฏิวิรโต   สมโณ
โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ   ภิกฺขเว   ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส  วณฺณํ
วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๑]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปํ  วิสูกทสฺสนํ  อนุยุตฺตา  วิหรนฺติ  ฯ
เสยฺยถีทํ   ฯ   นจฺจํ   คีตํ  วาทิตํ  เปกฺขํ  อกฺขานํ  ปาณิสฺสรํ  เวตาฬํ
กุมฺภถูนํ   โสภนครกํ   ๒-   จณฺฑาลํ   วํสํ  โธวนํ  หตฺถิยุทฺธํ  อสฺสยุทฺธํ
มหิสยุทฺธํ    อุสภยุทฺธํ   อชยุทฺธํ   เมณฺฑยุทฺธํ   กุกฺกุฏยุทฺธํ   วฏฺฏกยุทฺธํ
ทณฺฑยุทฺธํ     มุฏฺฐิยุทฺธํ    นิพฺพุทฺธํ    อุยฺโยธิกํ    พลคฺคํ    เสนาพฺยูหํ
อนีกทสฺสนํ   อิติ   วา   ฯ   อิติ   เอวรูปา   วิสูกทสฺสนา   ปฏิวิรโต
สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส
วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๒]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ    ภุญฺชิตฺวา    เต   เอวรูปํ   ชูตปฺปมาทฏฺฐานานุโยคมนุยุตฺตา
วิหรนฺติ   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   อฏฺฐปทํ   ทสปทํ   อากาสํ   ปริหารปถํ
สนฺติกํ   ขลิกํ   ๓-  ฆฏิกํ  สลากหตฺถํ  อกฺขํ  ปงฺคจีรํ  วงฺกกํ  โมกฺขจิกํ
@เชิงอรรถ:  อนฺนสนฺนิธินฺติปิ อนฺนสนฺนิธีติปิ ทิสฺสติ ฯ  โสภนนงฺครกนฺติปิ
@โสภณครกนฺติปิ โสภนกรณนฺติปิ โสภณกนฺติปิ ปาฐนฺตรํ ฯ  พลิกํ ฯ
จิงฺคุลิกํ  ๑-  ปตฺตาฬฺหกํ  รถกํ  ธนุกํ  อกฺขลิกํ  มเนสิกํ ๒- ยถาวชฺชํ อิติ
วา   ฯ   อิติ   เอวรูปา   ชูตปฺปมาทฏฺฐานานุโยคา   ปฏิวิรโต  สมโณ
โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ   ภิกฺขเว   ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส  วณฺณํ
วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๓]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ    ภุญฺชิตฺวา    เต   เอวรูปํ   อุจฺจาสยนมหาสยนํ   อนุยุตฺตา
วิหรนฺติ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  อาสนฺทึ  ปลฺลงฺกํ  โคณกํ  จิตฺตกํ  ปฏิกํ ปฏลิกํ
ตูลิกํ  วิกติกํ  อุทฺธโลมึ  ๓-  เอกนฺตโลมึ กฏฺฐิสฺสํ ๔- โกเสยฺยํ กุตฺตกํ ๕-
หตฺถตฺถรํ    อสฺสตฺถรํ    รถตฺถรํ   อชินปฺปเวณึ   กาทลิมิคปวรปจฺจตฺถรณํ
สอุตฺตรจฺฉทํ    อุภโตโลหิตกูปธานํ    อิติ    วา   ฯ   อิติ   เอวรูปา
อุจฺจาสยนมหาสยนา     ปฏิวิรโต     สมโณ    โคตโมติ    ฯ    อิติ
วา หิ ภิกฺขเว ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๔]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปํ  มณฺฑนวิภูสนฏฺฐานานุโยคํ  อนุยุตฺตา
วิหรนฺติ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  อุจฺฉาทนํ  ปริมทฺทนํ  นหาปนํ สมฺพาหนํ อาทาสํ
อญฺชนํ   มาลาวิเลปนํ   มุขจุณฺณกํ   มุขาเลปํ   ๖-  หตฺถพนฺธํ  สิขาพนฺธํ
ทณฺฑํ   นาลิกํ   อสึ   ขคฺคํ   ฉตฺตํ   จิตฺรุปาหนํ  อุณฺหีสํ  มณึ  วาลวีชนึ
โอทาตานิ    วตฺถานิ    ทีฆทสานิ    อิติ   วา   ฯ   อิติ   เอวรูปา
@เชิงอรรถ:  จิงฺคุลกํ ฯ  มาเนสิกํ ฯ  อุทฺทโลมึ ฯ  กฏฺฏิสฺสํ ฯ
@ กุฏฺฏกํ ฯ  มุขาเลปนํ ฯ
มณฺฑนวิภูสนฏฺฐานานุโยคา    ปฏิวิรโต    สมโณ    โคตโมติ   ฯ   อิติ
วา หิ ภิกฺขเว ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๕]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต  เอวรูปํ  ติรจฺฉานกถํ  อนุยุตฺตา  วิหรนฺติ  ฯ
เสยฺยถีทํ    ฯ    ราชกถํ   โจรกถํ   มหามตฺตกถํ   เสนากถํ   ภยกถํ
ยุทฺธกถํ    อนฺนกถํ   ปานกถํ   วตฺถกถํ   สยนกถํ   มาลากถํ   คนฺธกถํ
ญาติกถํ    ยานกถํ   คามกถํ   นิคมกถํ   นครกถํ   ชนปทกถํ   อิตฺถีกถํ
ปุริสกถํ   ๑-   สูรกถํ  วิสิขากถํ  กุมฺภฏฺฐานกถํ  ปุพฺพเปตกถํ  นานตฺตกถํ
โลกกฺขายิกํ    สมุทฺทกฺขายิกํ   อิติ   ภวาภวกถํ   อิติ   วา   ฯ   อิติ
เอวรูปาย    ติรจฺฉานกถาย   ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ
วา หิ ภิกฺขเว ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๖]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต  เอวรูปํ  วิคฺคาหิกกถํ  อนุยุตฺตา  วิหรนฺติ  ฯ
เสยฺยถีทํ   ฯ   น  ตฺวํ  อิมํ  ธมฺมวินยํ  อาชานาสิ  อหํ  อิมํ  ธมฺมวินยํ
อาชานามิ   ฯ   กึ   ตฺวํ   อิมํ  ธมฺมวินยํ  อาชานิสฺสสิ  มิจฺฉาปฏิปนฺโน
ตฺวมสิ   อหมสฺมิ   สมฺมาปฏิปนฺโน   ฯ  สหิตํ  เม  อสหิตนฺเต  ฯ  ปุเร
วจนียํ   ปจฺฉา   อวจ  ฯ  ปจฺฉา  วจนียํ  ปุเร  อวจ  ฯ  อธิจิณฺณนฺเต
วิปฺปราวตฺตํ   ฯ  อาโรปิโต  เต  วาโท  ฯ  นิคฺคหิโต  ตฺวมสิ  ฯ  จร
วาทปฺปโมกฺขาย   นิพฺเพเฐหิ   วา   สเจ  ปโหสีติ  ฯ  อิติ  เอวรูปาย
@เชิงอรรถ:  สี. ปุริสกถนฺติ อิทํ นตฺถิ ฯ
วิคฺคาหิกกถาย   ปฏิวิรโต   สมโณ  โคตโมติ  ฯ  อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว
ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๗]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปํ   ทูเตยฺยปหิณคมนานุโยคํ  อนุยุตฺตา
วิหรนฺติ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  รญฺญํ  ราชมหามตฺตานํ  ขตฺติยานํ  พฺราหฺมณานํ
คหปติกานํ   กุมารานํ   อิธ  คจฺฉ  อมุตฺร  คจฺฉ  อิทํ  หร  อมุตฺร  อิทํ
อาหราติ    ฯ    อิติ   เอวรูปา   ทูเตยฺยปหิณคมนานุโยคา   ปฏิวิรโต
สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส
วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๑๘]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   กุหกา   จ  โหนฺติ  ลปกา  จ  เนมิตฺติกา
จ   นิปฺเปสิกา   จ  ลาเภน  จ  ลาภํ  นิชิคึสิตาโร  ฯ  อิติ  เอวรูปา
กุหนลปนา   ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว
ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
                     มชฺฌิมสีลํ นิฏฺฐิตํ ฯ
     [๑๙]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปาย   ติรจฺฉานวิชฺชาย   มิจฺฉาชีเวน
ชีวิกํ   กปฺเปนฺติ   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   องฺคํ   นิมิตฺตํ   อุปฺปาทํ  สุปินํ
ลกฺขณํ     มูสิกจฺฉินฺนํ     อคฺคิโหมํ    ทพฺพิโหมํ    ถุสโหมํ    กณโหมํ
ตณฺฑุลโหมํ    สปฺปิโหมํ    เตลโหมํ   มุขโหมํ   โลหิตโหมํ   องฺควิชฺชา
วตฺถุวิชฺชา    เขตฺตวิชฺชา   สิววิชฺชา   ภูตวิชฺชา   ภูริวิชฺชา   อหิวิชฺชา
วิสวิชฺชา   วิจฺฉิกวิชฺชา   มูสิกวิชฺชา  สกุณวิชฺชา  วายสวิชฺชา  ปกฺกชฺฌานํ
สรปริตฺตานํ   มิคจกฺกํ   อิติ   วา  ฯ  อิติ  เอวรูปาย  ติรจฺฉานวิชฺชาย
มิจฺฉาชีวา   ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว
ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๒๐]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปาย   ติรจฺฉานวิชฺชาย   มิจฺฉาชีเวน
ชีวิกํ   กปฺเปนฺติ   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ  มณิลกฺขณํ  ทณฺฑลกฺขณํ  วตฺถลกฺขณํ
สตฺถลกฺขณํ   ๑-   อสิลกฺขณํ   อุสุลกฺขณํ   ธนุลกฺขณํ   อาวุธลกฺขณํ   ๒-
อิตฺถีลกฺขณํ     ปุริสลกฺขณํ     กุมารลกฺขณํ    กุมารีลกฺขณํ    ทาสลกฺขณํ
ทาสีลกฺขณํ     หตฺถิลกฺขณํ     อสฺสลกฺขณํ     มหิสลกฺขณํ     อุสภลกฺขณํ
โคลกฺขณํ     อชลกฺขณํ     เมณฺฑลกฺขณํ     กุกฺกุฏลกฺขณํ    วฏฺฏกลกฺขณํ
โคธาลกฺขณํ    กณฺณิกาลกฺขณํ   กจฺฉปลกฺขณํ   มิคลกฺขณํ   อิติ   วา   ฯ
อิติ    เอวรูปาย    ติรจฺฉานวิชฺชาย    มิจฺฉาชีวา   ปฏิวิรโต   สมโณ
โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ   ภิกฺขเว   ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส  วณฺณํ
วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๒๑]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปาย   ติรจฺฉานวิชฺชาย   มิจฺฉาชีเวน
ชีวิกํ   กปฺเปนฺติ   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   รญฺญํ   นิยฺยานํ   ภวิสฺสติ   ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. สตฺถลกฺขณนฺติ อิทํ น ทิสฺสติ ฯ  สี. อายุธลกฺขณํ ฯ
รญฺญํ   อนิยฺยานํ   ภวิสฺสติ  ฯ  อพฺภนฺตรานํ  รญฺญํ  อุปยานํ  ภวิสฺสติ  ฯ
พาหิรานํ   รญฺญํ   อปยานํ   ภวิสฺสติ   ฯ   พาหิรานํ   รญฺญํ   อุปยานํ
ภวิสฺสติ   ฯ   อพฺภนฺตรานํ   รญฺญํ   อปยานํ   ภวิสฺสติ  ฯ  อพฺภนฺตรานํ
รญฺญํ   ชโย   ภวิสฺสติ   ฯ   พาหิรานํ   รญฺญํ   ปราชโย  ภวิสฺสติ  ฯ
พาหิรานํ   รญฺญํ   ชโย   ภวิสฺสติ   ฯ   อพฺภนฺตรานํ   รญฺญํ  ปราชโย
ภวิสฺสติ   ฯ   อิติ   อิมสฺส   ชโย  ภวิสฺสติ  อิมสฺส  ปราชโย  ภวิสฺสติ
อิติ   วา   ฯ   อิติ  เอวรูปาย  ติรจฺฉานวิชฺชาย  มิจฺฉาชีวา  ปฏิวิรโต
สมโณ  โคตโมติ  ฯ  อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส  วณฺณํ
วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๒๒]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปาย   ติรจฺฉานวิชฺชาย   มิจฺฉาชีเวน
ชีวิกํ  กปฺเปนฺติ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  จนฺทคฺคาโห  ภวิสฺสติ  ฯ  สุริยคฺคาโห
ภวิสฺสติ    ฯ   นกฺขตฺตคฺคาโห   ภวิสฺสติ   ฯ   จนฺทิมสุริยานํ   ปถคมนํ
ภวิสฺสติ    ฯ    จนฺทิมสุริยานํ   อุปฺปถคมนํ   ภวิสฺสติ   ฯ   นกฺขตฺตานํ
ปถคมนํ   ภวิสฺสติ   ฯ  นกฺขตฺตานํ  อุปฺปถคมนํ  ภวิสฺสติ  ฯ  อุกฺกาปาโต
ภวิสฺสติ   ฯ  ทิสาฑาโห  ภวิสฺสติ  ฯ  ภูมิจาโล  ภวิสฺสติ  ฯ  เทวทุนฺทุภิ
ภวิสฺสติ    ฯ    จนฺทิมสุริยนกฺขตฺตานํ    อุคฺคมนํ    โอคฺคมนํ   สํกิเลสํ
โวทานํ  ภวิสฺสติ  ฯ  เอวํวิปาโก  จนฺทคฺคาโห  ภวิสฺสติ  ฯ  เอวํวิปาโก
สุริยคฺคาโห   ภวิสฺสติ   ฯ   เอวํวิปาโก   นกฺขตฺตคฺคาโห   ภวิสฺสติ  ฯ
เอวํวิปากํ  จนฺทิมสุริยานํ  ปถคมนํ  ภวิสฺสติ  ฯ  เอวํวิปากํ  จนฺทิมสุริยานํ
อุปฺปถคมนํ     ภวิสฺสติ     ฯ     เอวํวิปากํ    นกฺขตฺตานํ    ปถคมนํ
ภวิสฺสติ  ฯ  เอวํวิปากํ  นกฺขตฺตานํ  อุปฺปถคมนํ  ภวิสฺสติ  ฯ  เอวํวิปาโก
อุกฺกาปาโต    ภวิสฺสติ    ฯ   เอวํวิปาโก   ทิสาฑาโห   ภวิสฺสติ   ฯ
เอวํวิปาโก  ภูมิจาโล  ภวิสฺสติ  ฯ  เอวํวิปาโก ๑- เทวทุนฺทุภิ ภวิสฺสติ ฯ
เอวํวิปากํ   จนฺทิมสุริยนกฺขตฺตานํ   อุคฺคมนํ   โอคฺคมนํ  สํกิเลสํ  โวทานํ
ภวิสฺสติ   อิติ   วา   ฯ   อิติ  เอวรูปาย  ติรจฺฉานวิชฺชาย  มิจฺฉาชีวา
ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน
ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๒๓]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ  ภุญฺชิตฺวา  เต  เอวรูปาย  ติรจฺฉานวิชฺชาย  มิจฺฉาชีเวน  ชีวิกํ
กปฺเปนฺติ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สุวุฏฺฐิกา  ภวิสฺสติ  ฯ  ทุพฺพุฏฺฐิกา ภวิสฺสติ ฯ
สุภิกฺขํ    ภวิสฺสติ   ฯ   ทุพฺภิกฺขํ   ภวิสฺสติ   ฯ   เขมํ   ภวิสฺสติ   ฯ
ภยํ   ภวิสฺสติ   ฯ   โรโค  ภวิสฺสติ  ฯ  อาโรคฺยํ  ภวิสฺสติ  ฯ  มุทฺทา
คณนา   สํขานํ   กาเวยฺยํ   โลกายตํ   อิติ   วา  ฯ  อิติ  เอวรูปาย
ติรจฺฉานวิชฺชาย   มิจฺฉาชีวา   ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ
วา หิ ภิกฺขเว ปุถุชฺชโน ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
     [๒๔]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปาย   ติรจฺฉานวิชฺชาย   มิจฺฉาชีเวน
ชีวิกํ   กปฺเปนฺติ   ฯ   เสยฺยถีทํ  ฯ  อาวาหนํ  วิวาหนํ  สํวทนํ  วิวทนํ
@เชิงอรรถ:  เอวํวิปากาติ ปาเฐน ภวิตพฺพํ ฯ
สงฺกิรณํ   วิกิรณํ   สุภคกรณํ   ทุพฺภคกรณํ   วิรุทฺธคพฺภกรณํ  ชิวฺหานิพนฺธนํ
หนุสํหนนํ    หตฺถาภิชปฺปนํ   กณฺณชปฺปนํ   อาทาสปญฺหํ   *-   กุมารีปณฺหํ
เทวปณฺหํ     อาทิจฺจุปฏฺฐานํ    มหตุปฏฺฐานํ    อพฺภุชฺชลนํ    สิรีวฺหายนํ
อิติ  วา  ฯ  อิติ  เอวรูปาย  ติรจฺฉานวิชฺชาย มิจฺฉาชีวา ปฏิวิรโต สมโณ
โคตโมติ  ฯ  อิติ  วา  หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน  ตถาคตสฺส วณฺณํ วทมาโน
วเทยฺย ฯ
     [๒๕]  ยถา  วา  ปเนเก  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา สทฺธาเทยฺยานิ
โภชนานิ   ภุญฺชิตฺวา   เต   เอวรูปาย   ติรจฺฉานวิชฺชาย   มิจฺฉาชีเวน
ชีวิกํ   กปฺเปนฺติ   ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  สนฺติกมฺมํ  ปณิธิกมฺมํ  ภูตฺติกมฺมํ  ๑-
ภูริกมฺมํ    วสฺสกมฺมํ    โวสฺสกมฺมํ    วตฺถุกมฺมํ   วตฺถุปริกรณํ   อาจมนํ
นหาปนํ   ชูหนํ   วมนํ   วิเรจนํ   อุทฺธวิเรจนํ  อโธวิเรจนํ  สีสวิเรจนํ
กณฺณเตลํ    เนตฺตปฺปานํ    นตฺถุกมฺมํ    อญฺชนํ    ปจฺจญฺชนํ   สาลากิยํ
สลฺลกตฺติยํ     ทารกติกิจฺฉา     มูลเภสชฺชานํ    อนุปฺปทานํ    โอสธีนํ
ปฏิโมกฺโข   อิติ   วา  ฯ  อิติ  เอวรูปาย  ติรจฺฉานวิชฺชาย  มิจฺฉาชีวา
ปฏิวิรโต   สมโณ   โคตโมติ   ฯ   อิติ   วา   หิ  ภิกฺขเว  ปุถุชฺชโน
ตถาคตสฺส   วณฺณํ   วทมาโน   วเทยฺย   ฯ   อิทํ   โข   ตํ  ภิกฺขเว
อปฺปมตฺตกํ    โอรมตฺตกํ    สีลมตฺตกํ    เยน    ปุถุชฺชโน   ตถาคตสฺส
วณฺณํ วทมาโน วเทยฺย ฯ
                     มหาสีลํ นิฏฺฐิตํ ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. ภูตฺติกมฺมนฺติ อิทํ นตฺถิ ฯ
@* มีการแก้ไขคำ อาทาสปณฺหํ เป็น อาทาสปญฺหํ
     [๒๖]  อตฺถิ  ภิกฺขเว  อญฺเญ  ว ธมฺมา คมฺภีรา ทุทฺทสา ทุรนุโพธา
สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา  เย  ตถาคโต
สยํ    อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   ปเวเทติ   เยหิ   ตถาคตสฺส   ยถาภุจฺจํ
วณฺณํ   สมฺมา   วทมานา  วเทยฺยุํ  ฯ  กตเม  จ  เต  ภิกฺขเว  ธมฺมา
คมฺภีรา   ทุทฺทสา   ทุรนุโพธา   สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา  นิปุณา
ปณฺฑิตเวทนียา   เย   ตถาคโต   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ
เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๒๗]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   อฏฺฐารสหิ   วตฺถูหิ   ฯ   เต   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา
กิมาคมฺม    กิมารพฺภ    ปุพฺพนฺตกปฺปิกา    ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ
อารพฺภ อเนกวิหิตานิ อธิมุตฺติปทานิ อภิวทนฺติ อฏฺฐารสหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๒๗.๑}  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ  โลกญฺจ  ปญฺญเปนฺติ  ๑-  จตูหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต
สมณพฺราหฺมณา      กิมาคมฺม     กิมารพฺภ     สสฺสตวาทา     สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๒๗.๒}   อิธ   ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย      ตถารูปํ     เจโตสมาธึ     ผุสติ     ยถา
สมาหิเต     จิตฺเต     (๒-    ปริสุทฺเธ    ปริโยทาเต    อนงฺคเณ
@เชิงอรรถ:  ปญฺญาเปนฺติ ฯ  สี. ปริสุทฺเธตฺยาทีนิ นตฺถิ ฯ
วิคตูปกฺกิเลเส)   อเนกวิหิตํ   ปุพฺเพนิวาสํ   อนุสฺสรติ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ
เอกมฺปิ   ชาตึ   เทฺวปิ   ชาติโย  ติสฺโสปิ  ชาติโย  จตสฺโสปิ  ชาติโย
ปญฺจปิ  ชาติโย  ทสปิ  ชาติโย  วีสมฺปิ  ๑-  ชาติโย  ตึสมฺปิ ๒- ชาติโย
จตฺตาฬีสมฺปิ  ๓-  ชาติโย  ปญฺญาสมฺปิ  ชาติโย  ชาติสตมฺปิ  ชาติสหสฺสมฺปิ
ชาติสตสหสฺสมฺปิ    อเนกานิปิ    ชาติสตานิ   อเนกานิปิ   ชาติสหสฺสานิ
อเนกานิปิ   ชาติสตสหสฺสานิ   ฯ   อมุตฺราสึ   เอวํนาโม   เอวํโคตฺโต
เอวํวณฺโณ     เอวมาหาโร    เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที    เอวมายุปริยนฺโต
โส  ตโต  จุโต  อมุตฺร  อุทปาทึ  ๔-  ตตฺราปาสึ เอวํนาโม เอวํโคตฺโต
เอวํวณฺโณ     เอวมาหาโร    เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที    เอวมายุปริยนฺโต
โส   ตโต   จุโต  อิธูปปนฺโนติ  ฯ  อิติ  สาการํ  สอุทฺเทสํ  อเนกวิหิตํ
ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ ฯ
     {๒๗.๓}  โส  เอวมาห  สสฺสโต อตฺตา จ โลโก จ วญฺโฌ กูฏฏฺโฐ
เอสิกฏฺฐายี  ฐิโต  ๕-  เต จ สตฺตา สนฺธาวนฺติ สํสรนฺติ จวนฺติ อุปปชฺชนฺติ
อตฺถิเตฺวว  สสฺสติสมํ ฯ ตํ กิสฺส เหตุ ฯ อหํ หิ อาตปฺปมนฺวาย ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย     สมฺมามนสิการมนฺวาย    ตถารูปํ
เจโตสมาธึ   ผุสามิ   ยถา   สมาหิเต  จิตฺเต  อเนกวิหิตํ  ปุพฺเพนิวาสํ
อนุสฺสรามิ   ฯ   เสยฺยถีทํ  ฯ  เอกมฺปิ  ชาตึ  เทฺวปิ  ชาติโย  ติสฺโสปิ
ชาติโย    จตสฺโสปิ    ชาติโย    ปญฺจปิ    ชาติโย   ทสปิ   ชาติโย
@เชิงอรรถ:  วีสติมฺปิ ฯ  ยุ. ตีสมฺปิ ฯ  จตฺตารีสมฺปิ ฯ  อุปฺปาทึ ฯ
@ เอกฏฺฐายิฏฺฐิโต ฯ
วีสมฺปิ   ชาติโย   ตึสมฺปิ   ชาติโย   จตฺตาฬีสมฺปิ   ชาติโย  ปญฺญาสมฺปิ
ชาติโย    ชาติสตมฺปิ    ชาติสหสฺสมฺปิ    ชาติสตสหสฺสมฺปิ    อเนกานิปิ
ชาติสตานิ   อเนกานิปิ   ชาติสหสฺสานิ   อเนกานิปิ  ชาติสตสหสฺสานิ  ฯ
อมุตฺราสึ     เอวํนาโม     เอวํโคตฺโต    เอวํวณฺโณ    เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที    เอวมายุปริยนฺโต    โส   ตโต   จุโต   อมุตฺร
อุทปาทึ   ตตฺราปาสึ   เอวํนาโม  เอวํโคตฺโต  เอวํวณฺโณ  เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที  เอวมายุปริยนฺโต  โส  ตโต  จุโต  อิธูปปนฺโนติ  ฯ
อิติ    สาการํ   สอุทฺเทสํ   อเนกวิหิตํ   ปุพฺเพนิวาสํ   อนุสฺสรามิ   ฯ
อิมินามหํ   เอตํ  ชานามิ  ยถา  สสฺสโต  อตฺตา  จ  โลโก  จ  วญฺโฌ
กูฏฏฺโฐ   เอสิกฏฺฐายี   ฐิโต   เต   จ   สตฺตา   สนฺธาวนฺติ  สํสรนฺติ
จวนฺติ   อุปปชฺชนฺติ   อตฺถิเตฺวว   สสฺสติสมนฺติ   ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว  ปฐมํ
ฐานํ   ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  สสฺสตวาทา
สสฺสตํ อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๒๘]   ทุติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
สสฺสตวาทา    สสฺสตํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ
ภิกฺขเว    เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ   วา   อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ    เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อเนกวิหิตํ
ปุพฺเพนิวาสํ   อนุสฺสรติ   ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  เอกมฺปิ  สํวฏฺฏวิวฏฺฏํ  เทฺวปิ
สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ    ตีณิปิ    สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ    จตฺตาริปิ    สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ
ปญฺจปิ   สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ   ทสปิ  สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ  ฯ  อมุตฺราสึ  เอวํนาโม
เอวํโคตฺโต  เอวํวณฺโณ เอวมาหาโร เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที เอวมายุปริยนฺโต
โส  ตโต จุโต อมุตฺร อุทปาทึ ตตฺราปาสึ เอวํนาโม เอวํโคตฺโต เอวํวณฺโณ
เอวมาหาโร   เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที   เอวมายุปริยนฺโต  โส  ตโต  จุโต
อิธูปปนฺโนติ ฯ อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ ฯ
     {๒๘.๑}  โส  เอวมาห  สสฺสโต อตฺตา จ โลโก จ วญฺโฌ กูฏฏฺโฐ
เอสิกฏฺฐายี  ฐิโต  เต  จ  สตฺตา  สนฺธาวนฺติ  สํสรนฺติ จวนฺติ อุปปชฺชนฺติ
อตฺถิเตฺวว  สสฺสติสมํ ฯ ตํ กิสฺส เหตุ ฯ อหญฺหิ อาตปฺปมนฺวาย ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย     สมฺมามนสิการมนฺวาย    ตถารูปํ
เจโตสมาธึ   ผุสามิ   ยถา   สมาหิเต  จิตฺเต  อเนกวิหิตํ  ปุพฺเพนิวาสํ
อนุสฺสรามิ  ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  เอกมฺปิ  สํวฏฺฏวิวฏฺฏํ  เทฺวปิ สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ
ตีณิปิ   สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ   จตฺตาริปิ  สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ  ปญฺจปิ  สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ
ทสปิ   สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ   อมุตฺราสึ   เอวํนาโม   เอวํโคตฺโต  เอวํวณฺโณ
เอวมาหาโร  เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที  เอวมายุปริยนฺโต โส ตโต จุโต อมุตฺร
อุทปาทึ   ตตฺราปาสึ   เอวํนาโม  เอวํโคตฺโต  เอวํวณฺโณ  เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที  เอวมายุปริยนฺโต  โส ตโต จุโต อิธูปปนฺโนติ ฯ  อิติ
สาการํ  สอุทฺเทสํ  อเนกวิหิตํ  ปุพฺเพนิวาสํ  อนุสฺสรามิ ฯ อิมินามหํ  เอตํ
ชานามิ ยถา สสฺสโต อตฺตา จ โลโก จ วญฺโฌ กูฏฏฺโฐ เอสิกฏฺฐายี ฐิโต เต
จ    สตฺตา    สนฺธาวนฺติ   สํสรนฺติ   จวนฺติ   อุปปชฺชนฺติ   อตฺถิเตฺวว
สสฺสติสมนฺติ   ฯ   อิทํ   ภิกฺขเว  ทุติยํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ
เอเก    สมณพฺราหฺมณา    สสฺสตวาทา   สสฺสตํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ
ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๒๙]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
สสฺสตวาทา   สสฺสตํ   อตฺตานญฺจ  โลกญฺจ  ปญฺญเปนฺติ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ  วา  อาตปฺปมนฺวาย  ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย          อปฺปมาทมนฺวาย         สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ    เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อเนกวิหิตํ
ปุพฺเพนิวาสํ   อนุสฺสรติ   ฯ  เสยฺยถีทํ  ฯ  ทสปิ  สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ  วีสมฺปิ
สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ   ตึสมฺปิ   สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ  จตฺตาฬีสมฺปิ  สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ  ฯ
อมุตฺราสึ     เอวํนาโม     เอวํโคตฺโต    เอวํวณฺโณ    เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที    เอวมายุปริยนฺโต    โส   ตโต   จุโต   อมุตฺร
อุทปาทึ   ตตฺราปาสึ   เอวํนาโม  เอวํโคตฺโต  เอวํวณฺโณ  เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที  เอวมายุปริยนฺโต  โส  ตโต  จุโต  อิธูปปนฺโนติ  ฯ
อิติ สาการํ สอุทฺเทสํ อเนกวิหิตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ ฯ
     {๒๙.๑}  โส  เอวมาห  สสฺสโต อตฺตา จ โลโก จ วญฺโฌ กูฏฏฺโฐ
เอสิกฏฺฐายี  ฐิโต  เต  จ  สตฺตา  สนฺธาวนฺติ  สํสรนฺติ จวนฺติ อุปปชฺชนฺติ
อตฺถิเตฺวว   สสฺสติสมํ   ฯ   ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  อหญฺหิ  อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสามิ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อเนกวิหิตํ
ปุพฺเพนิวาสํ    อนุสฺสรามิ   ฯ   เสยฺยถีทํ   ฯ   ทสปิ   สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ
วีสมฺปิ     สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ     ตึสมฺปิ     สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ    จตฺตาฬีสมฺปิ
สํวฏฺฏวิวฏฺฏานิ    ฯ   อมุตฺราสึ   เอวํนาโม   เอวํโคตฺโต   เอวํวณฺโณ
เอวมาหาโร   เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที   เอวมายุปริยนฺโต  โส  ตโต  จุโต
อมุตฺร  อุทปาทึ  ตตฺราปาสึ เอวํนาโม เอวํโคตฺโต เอวํวณฺโณ เอวมาหาโร
เอวํสุขทุกฺขปฏิสํเวที  เอวมายุปริยนฺโต  โส  ตโต  จุโต  อิธูปปนฺโนติ  ฯ
อิติ    สาการํ   สอุทฺเทสํ   อเนกวิหิตํ   ปุพฺเพนิวาสํ   อนุสฺสรามิ   ฯ
อิมินามหํ   เอตํ   ชานามิ   ยถา   สสฺสโต   อตฺตา   จ   โลโก  จ
วญฺโฌ   กูฏฏฺโฐ   เอสิกฏฺฐายี   ฐิโต   เต   จ   สตฺตา   สนฺธาวนฺติ
สํสรนฺติ    จวนฺติ    อุปปชฺชนฺติ    อตฺถิเตฺวว   สสฺสติสมนฺติ   ฯ   อิทํ
ภิกฺขเว   ตติยํ   ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา
สสฺสตวาทา สสฺสตํ อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๐]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
สสฺสตวาทา    สสฺสตํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ
ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา  ตกฺกี  โหติ  วิมํสี  ๑-
โส   ตกฺกปริยาหตํ   วิมํสานุจริตํ   สยํ   ปาฏิภาณํ   เอวมาห  สสฺสโต
อตฺตา   จ   โลโก   จ   วญฺโฌ   กูฏฏฺโฐ   เอสิกฏฺฐายี   ฐิโต  เต
จ    สตฺตา    สนฺธาวนฺติ   สํสรนฺติ   จวนฺติ   อุปปชฺชนฺติ   อตฺถิเตฺวว
@เชิงอรรถ:  สี. วีมํสี ฯ
สสฺสติสมนฺติ   ฯ   อิทํ  ภิกฺขเว  จตุตฺถํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ
เอเก    สมณพฺราหฺมณา    สสฺสตวาทา   สสฺสตํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ
ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  สสฺสตวาทา
สสฺสตํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ
เกจิ    ภิกฺขเว    สมณพฺราหฺมณา    สสฺสตวาทา   สสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   จตูหิ  วตฺถูหิ  เอเตสํ
วา อญฺญตเรน นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๓๐.๑}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ  ตถาคโต  ปชานาติ  ตโต  จ  อุตฺตริตรํ ปชานาติ ตญฺจ ปชานนํ ๑-
น  ปรามสติ  ฯ  อปรามสโต  จสฺส  ปจฺจตฺตญฺเญว นิพฺพุติ วิทิตา เวทนานํ
สมุทยญฺจ   อตฺถงฺคมญฺจ   อสฺสาทญฺจ   อาทีนวญฺจ   นิสฺสรณญฺจ   ยถาภูตํ
วิทิตฺวา ฯ อนุปาทา วิมุตฺโต ภิกฺขเว ตถาคโต ฯ อิเม โข เต ภิกฺขเว ธมฺมา
คมฺภีรา   ทุทฺทสา   ทุรนุโพธา   สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา  นิปุณา
ปณฺฑิตเวทนียา   เย   ตถาคโต   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ
เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
                      ปฐมภาณวารํ ฯ
     [๓๑]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
@เชิงอรรถ:  ชานนํ ฯ
โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ  จตูหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา
กิมาคมฺม    กิมารพฺภ    เอกจฺจสสฺสติกา    เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ
สสฺสตํ    เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ
วตฺถูหิ ฯ
     {๓๑.๑} โหติ โข โส ภิกฺขเว สมโย ยํ กทาจิ กรหจิ ทีฆสฺส อทฺธุโน
อจฺจเยน  อยํ  โลโก  สํวฏฺฏติ  ฯ  สํวฏฺฏมาเน  โลเก เยภุยฺเยน สตฺตา
อาภสฺสรสํวตฺตนิกา   โหนฺติ   ฯ  เต  ตตฺถ  โหนฺติ  มโนมยา  ปีติภกฺขา
สยมฺปภา   อนฺตลิกฺขจรา   สุภฏฺฐายิโน   จิรํ   ทีฆมทฺธานํ   ติฏฺฐนฺติ  ฯ
โหติ  โข  โส  ภิกฺขเว  สมโย  ยํ กทาจิ กรหจิ ทีฆสฺส อทฺธุโน อจฺจเยน
อยํ โลโก วิวฏฺฏติ ฯ
     {๓๑.๒}  วิวฏฺฏมาเน  โลเก  สุญฺญํ  พฺรหฺมวิมานํ  ปาตุภวติ ฯ อถ
อญฺญตโร   สตฺโต   อายุกฺขยา   วา   ปุญฺญกฺขยา   วา  อาภสฺสรกายา
จวิตฺวา   สุญฺญํ  พฺรหฺมวิมานํ  อุปปชฺชติ  ฯ  โสปิ  ตตฺถ  โหติ  มโนมโย
ปีติภกฺโข    สยมฺปโภ    อนฺตลิกฺขจโร    สุภฏฺฐายี    จิรํ   ทีฆมทฺธานํ
ติฏฺฐติ ฯ
     {๓๑.๓}  ตตฺถ  ตสฺส เอกสฺส ทีฆรตฺตํ นิวุสิตตฺตา อนภิรติ ปริตสฺสนา
อุปฺปชฺชติ   อโห   วต   อญฺเญปิ   สตฺตา   อิตฺถตฺตํ  อาคจฺเฉยฺยุนฺติ  ฯ
อถญฺเญปิ   สตฺตา   อายุกฺขยา   วา   ปุญฺญกฺขยา   วา  อาภสฺสรกายา
จวิตฺวา    พฺรหฺมวิมานํ    อุปปชฺชนฺติ    ตสฺส   สตฺตสฺส   สหพฺยตํ   ฯ
เตปิ   ตตฺถ   โหนฺติ   มโนมยา   ปีติภกฺขา   สยมฺปภา   อนฺตลิกฺขจรา
สุภฏฺฐายิโน   จิรํ   ทีฆมทฺธานํ   ติฏฺฐนฺติ   ฯ  ตตฺร  ภิกฺขเว  โย  โส
สตฺโต    ปฐมํ    อุปปนฺโน   ตสฺส   เอวํ   โหติ   อหมสฺมิ   พฺรหฺมา
มหาพฺรหฺมา    อภิภู    อนภิภูโต    อญฺญทตฺถุทโส    วสวตฺติ   อิสฺสโร
กตฺตา  นิมฺมิตา  ๑-  เสฏฺโฐ  สชฺชิตา  ๒-  วสี  ปิตา  ภูตภพฺยานํ มยา
อิเม  สตฺตา  นิมฺมิตา  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  มมํ  หิ ปุพฺเพ เอตทโหสิ
อโห   วต   อญฺเญปิ  สตฺตา  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺเฉยฺยุนฺติ  ฯ  อิติ  มมํ  จ
มโนปณิธิ อิเม จ สตฺตา อิตฺถตฺตํ อาคตาติ ฯ
     {๓๑.๔} เยปิ เต สตฺตา ปจฺฉา อุปปนฺนา เตสมฺปิ เอวํ โหติ อยํ โข
ภวํ   พฺรหฺมา   มหาพฺรหฺมา   อภิภู   อนภิภูโต   อญฺญทตฺถุทโส  วสวตฺติ
อิสฺสโร   กตฺตา   นิมฺมิตา   เสฏฺโฐ   สชฺชิตา   วสี  ปิตา  ภูตภพฺยานํ
อิมินา  มยํ  โภตา  พฺรหฺมุนา  นิมฺมิตา  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ฯ อิมญฺหิ มยํ
อทฺทสาม   อิธ   ปฐมํ   อุปปนฺนํ   มยํ  ปนมฺหา  ปจฺฉา  อุปปนฺนาติ  ฯ
ตตฺร  ภิกฺขเว  โย  โส  สตฺโต  ปฐมํ  อุปปนฺโน โส ทีฆายุกตโร จ โหติ
วณฺณวนฺตตโร  จ  มเหสกฺขตโร  จ  ฯ เย ปน เต สตฺตา ปจฺฉา อุปปนฺนา
เต อปฺปายุกตรา จ โหนฺติ ทุพฺพณฺณตรา จ อปฺเปสกฺขตรา จ ฯ
     {๓๑.๕}  ฐานํ  โข ปเนตํ ภิกฺขเว วิชฺชติ ยํ อญฺญตโร สตฺโต ตมฺหา
กายา  จวิตฺวา  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  อิตฺถตฺตํ  อาคโต  สมาโน อคารสฺมา
อนคาริยํ  ปพฺพชติ  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพชิโต สมาโน อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา  สมาหิเต  จิตฺเต  ตํ  ปุพฺเพนิวาสํ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. นิมฺมาตา ฯ  สี. ยุ. สญฺชิตา ฯ
อนุสฺสรติ ตโต ปรนฺนานุสฺสรติ ฯ
     {๓๑.๖}  โส  เอวมาห  โย โข โส ภวํ พฺรหฺมา มหาพฺรหฺมา อภิภู
อนภิภูโต   อญฺญทตฺถุทโส   วสวตฺติ   อิสฺสโร   กตฺตา  นิมฺมิตา  เสฏฺโฐ
สชฺชิตา  วสี  ปิตา  ภูตภพฺยานํ  เยน  มยํ  โภตา  พฺรหฺมุนา นิมฺมิตา โส
นิจฺโจ  ธุโว  สสฺสโต  อวิปริณามธมฺโม  สสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสติ ฯ เย ปน
มยํ  อหุมฺหา  เตน  โภตา  พฺรหฺมุนา  นิมฺมิตา  เต  มยํ อนิจฺจา อทฺธุวา
อปฺปายุกา   จวนธมฺมา   อิตฺถตฺตํ   อาคตาติ   ฯ   อิทํ  ภิกฺขเว  ปฐมํ
ฐานํ   ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๒]   ทุติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   สนฺติ   ภิกฺขเว  ขิฑฺฑาปโทสิกา
นาม   เทวา  ฯ  เต  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนา  วิหรนฺติ  ฯ
เตสํ  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ  วิหรตํ  สติ  ปมุสฺสติ  ๑- ฯ
สติยา สมฺโมสา เต เทวา ตมฺหา กายา จวนฺติ ฯ
     {๓๒.๑}  ฐานํ  โข ปเนตํ ภิกฺขเว วิชฺชติ ยํ อญฺญตโร สตฺโต ตมฺหา
กายา  จวิตฺวา  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  อิตฺถตฺตํ  อาคโต  สมาโน อคารสฺมา
อนคาริยํ  ปพฺพชติ  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพชิโต สมาโน อาตปฺปมนฺวาย
@เชิงอรรถ:  สมฺมุสฺสติ ฯ
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ  เจโตสมาธึ  ผุสติ  ยถา สมาหิเต จิตฺเต ตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ
ตโต ปรํ นานุสฺสรติ ฯ
     {๓๒.๒}  โส เอวมาห เย โข เต โภนฺโต เทวา น ขิฑฺฑาปโทสิกา
เต  น  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติรมฺมสมาปนฺนา  วิหรนฺติ  ฯ เตสํ น อติเวลํ
หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ   วิหรตํ   สติ   น   ปมุสฺสติ   ฯ   สติยา
อสมฺโมสา  เต  เทวา  ตมฺหา  กายา  น  จวนฺติ  นิจฺจา  ธุวา สสฺสตา
อวิปริณามธมฺมา  สสฺสติสมํ  ตเถว  ฐสฺสนฺติ  ฯ  เย  ปน มยํ อหุมฺหา ๑-
ขิฑฺฑาปโทสิกา     เต    มยํ    อติเวลํ    หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนา
วิหริมฺหา   ๒-   ฯ   เตสนฺโน   อติเวลํ   หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ
วิหรตํ  สติ  ปมุสฺสติ  ฯ  สติยา  สมฺโมสา  เอวํ  มยํ ตมฺหา กายา จุตา
อนิจฺจา   อทฺธุวา   อปฺปายุกา   จวนธมฺมา  อิตฺถตฺตํ  อาคตาติ  ฯ  อิทํ
ภิกฺขเว   ทุติยํ   ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๓]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   สนฺติ   ภิกฺขเว   มโนปโทสิกา
@เชิงอรรถ:  สี. อหุมฺห ฯ  สี. วิหริมฺห ฯ
นาม  เทวา  ฯ  เต  อติเวลํ  อญฺญมญฺญํ  อุปนิชฺฌายนฺติ  ฯ  เต อติเวลํ
อญฺญมญฺญํ    อุปนิชฺฌายนฺตา    อญฺญมญฺญมฺหิ    จิตฺตานิ   ปโทเสนฺติ   ฯ
เต   อญฺญมญฺญํ   ปทุฏฺฐจิตฺตา  กิลนฺตกายา  กิลนฺตจิตฺตา  ฯ  เต  เทวา
ตมฺหา กายา จวนฺติ ฯ
     {๓๓.๑}  ฐานํ  โข ปเนตํ ภิกฺขเว วิชฺชติ ยํ อญฺญตโร สตฺโต ตมฺหา
กายา  จวิตฺวา  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  อิตฺถตฺตํ  อาคโต  สมาโน อคารสฺมา
อนคาริยํ  ปพฺพชติ  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพชิโต สมาโน อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา  สมาหิเต  จิตฺเต  ตํ  ปุพฺเพนิวาสํ
อนุสฺสรติ ตโต ปรํ นานุสฺสรติ ฯ
     {๓๓.๒}  โส  เอวมาห เย โข เต โภนฺโต เทวา น มโนปโทสิกา
เต   นาติเวลํ   อญฺญมญฺญํ   อุปนิชฺฌายนฺติ  ฯ  เต  นาติเวลํ  อญฺญมญฺญํ
อุปนิชฺฌายนฺตา   อญฺญมญฺญมฺหิ   *-  จิตฺตานิ  นปฺปทุสฺเสนฺติ  ๑-  ฯ  เต
อญฺญมญฺญํ   *-   อปฺปทุฏฺฐจิตฺตา   อกิลนฺตกายา   อกิลนฺตจิตฺตา  ฯ  เต
เทวา  ตมฺหา  กายา  น  จวนฺติ  นิจฺจา  ธุวา  สสฺสตา อวิปริณามธมฺมา
สสฺสติสมํ  ตเถว  ฐสฺสนฺติ  ฯ  เย  ปน มยํ อหุมฺหา ๒- มโนปโทสิกา เต
มยํ   อติเวลํ   อญฺญมญฺญํ   อุปนิชฺฌายิมฺหา   ๓-  ฯ  เต  มยํ  อติเวลํ
อญฺญมญฺญํ         อุปนิชฺฌายนฺตา         อญฺญมญฺญมฺหิ        จิตฺตานิ
ปโทสิมฺหา   ๔-   ฯ   เต   มยํ   อญฺญมญฺญํ  ปทุฏฺฐจิตฺตา  กิลนฺตกายา
@เชิงอรรถ:  สี. นปฺปทูเสนฺติ ฯ  สี. อหุมฺห ฯ  สี. อุปนิชฺฌายิมฺห ฯ
@ สี. ปโทสิมฺห ฯ
@* มีการแก้ไขคำ อญฺมญฺญมฺหิ เป็น อญฺญมญฺญมฺหิ
@* มีการแก้ไขคำ อญฺมญฺญํ เป็น อญฺญมญฺญํ
กิลนฺตจิตฺตา   ฯ   เอวํ   มยํ   ตมฺหา  กายา  จุตา  อนิจฺจา  อทฺธุวา
อปฺปายุกา   จวนธมฺมา   อิตฺถตฺตํ   อาคตาติ   ฯ   อิทํ  ภิกฺขเว  ตติยํ
ฐานํ   ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๔]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ
วา   พฺราหฺมโณ   วา   ตกฺกี   โหติ   วิมํสี   ฯ   โส  ตกฺกปริยาหตํ
วิมํสานุจริตํ  สยํปาฏิภาณํ  ๑-  เอวมาห  ยํ  โข  อิทํ  วุจฺจติ  จกฺขุนฺติปิ
โสตนฺติปิ    ฆานนฺติปิ    ชิวฺหาติปิ   กาโยติปิ   อยํ   อตฺตา   อนิจฺโจ
อทฺธุโว    อสสฺสโต   วิปริณามธมฺโม   ฯ   ยญฺจ   โข   อิทํ   วุจฺจติ
จิตฺตนฺติ   วา   มโนติ   วา   วิญฺญาณนฺติ   วา   อยํ   อตฺตา  นิจฺโจ
ธุโว    สสฺสโต    อวิปริณามธมฺโม   สสฺสติสมํ   ตเถว   ฐสฺสตีติ   ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  จตุตฺถํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิเมหิ   โข   เต   ภิกฺขเว
สมณพฺราหฺมณา      เอกจฺจสสฺสติกา      เอกจฺจอสสฺสติกา     เอกจฺจํ
สสฺสตํ     เอกจฺจํ     อสสฺสตํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. สยํปฏิภานํ ฯ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา
เอกจฺจสสฺสติกา     เอกจฺจอสสฺสติกา     เอกจฺจํ    สสฺสตํ    เอกจฺจํ
อสสฺสตํ    อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว
จตูหิ วตฺถูหิ เอเตสํ วา อญฺญตเรน นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๓๔.๑}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ  ตถาคโต  ปชานาติ  ตโต  จ  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ  ตญฺจ  ปชานนํ
น   ปรามสติ   ฯ   อปรามสโต   จสฺส   ปจฺจตฺตญฺเญว  นิพฺพุติ  วิทิตา
เวทนานํ      สมุทยญฺจ     อตฺถงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ
นิสฺสรณญฺจ    ยถาภูตํ    วิทิตฺวา    ฯ   อนุปาทา   วิมุตฺโต   ภิกฺขเว
ตถาคโต   ฯ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  ธมฺมา  คมฺภีรา  ทุทฺทสา  ทุรนุโพธา
สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา  เย  ตถาคโต
สยํ    อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   ปเวเทติ   เยหิ   ตถาคตสฺส   ยถาภุจฺจํ
วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๓๕]  สนฺติ  ภิกฺขเว เอเก สมณพฺราหฺมณา อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ
โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ  จตูหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา
กิมาคมฺม   กิมารพฺภ   อนฺตานนฺติกา   อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย        ตถารูปํ        เจโตสมาธึ        ผุสติ
ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต  อนฺตสญฺญี  โลกสฺมึ  วิหรติ  ฯ  โส  เอวมาห
อนฺตวา  อยํ  โลโก  ปริวฏุโม  ฯ  ตํ กิสฺส เหตุ ฯ อหํ หิ อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ  เจโตสมาธึ  ผุสามิ  ยถา  สมาหิเต  จิตฺเต  อนฺตสญฺญี  โลกสฺมึ
วิหรามิ  ฯ  อิมินามหํ  เอตํ ชานามิ ยถา อนฺตวา อยํ โลโก ปริวฏุโมติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ปฐมํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๖]   ทุติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ  วา  อาตปฺปมนฺวาย  ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย     สมฺมามนสิการมนฺวาย    ตถารูปํ
เจโตสมาธึ    ผุสติ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อนนฺตสญฺญี   โลกสฺมึ
วิหรติ   ฯ   โส  เอวมาห  อนนฺโต  อยํ  โลโก  อปริยนฺโต  เย  เต
สมณพฺราหฺมณา   เอวมาหํสุ   อนฺตวา  อยํ  โลโก  ปริวฏุโมติ  ฯ  เตสํ
มุสา  ฯ  อนนฺโต  อยํ  โลโก  อปริยนฺโต  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ฯ อหํ หิ
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย     ตถารูปํ     เจโตสมาธึ     ผุสามิ     ยถา
สมาหิเต   จิตฺเต   อนนฺตสญฺญี   โลกสฺมึ   วิหรามิ  ฯ  อิมินามหํ  เอตํ
ชานามิ   ยถา   อนนฺโต   อยํ   โลโก  อปริยนฺโตติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว
ทุติยํ    ฐานํ    ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๗]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ  วา  อาตปฺปมนฺวาย  ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย     สมฺมามนสิการมนฺวาย    ตถารูปํ
เจโตสมาธึ    ผุสติ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อุทฺธมโธ   อนฺตสญฺญี
โลกสฺมึ   วิหรติ   ติริยํ   อนนฺตสญฺญี   ฯ   โส  เอวมาห  อนฺตวา  จ
อยํ   โลโก  อนนฺโต  จ  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ  อนฺตวา
อยํ   โลเก  ปริวฏุโมติ  ฯ  เตสํ  มุสา  ฯ  เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
เอวมาหํสุ   อนนฺโต   อยํ   โลโก   อปริยนฺโตติ  ฯ  เตสํปิ  มุสา  ฯ
อนฺตวา   จ  อยํ  โลโก  อนนฺโต  จ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  อหํ  หิ
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย   ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสามิ   ยถา  สมาหิเต
จิตฺเต   อุทฺธมโธ   อนฺตสญฺญี   โลกสฺมึ   วิหรามิ  ติริยํ  อนนฺตสญฺญี  ฯ
อิมินามหํ  เอตํ  ชานามิ  ยถา  อนฺตวา  จ  อยํ  โลโก อนนฺโต จาติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ตติยํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๘]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ   วา  ตกฺกี  โหติ  วิมํสี  ฯ  โส
ตกฺกปริยาหตํ     วิมํสานุจริตํ     สยํปาฏิภาณํ     เอวมาห    เนวายํ
โลโก   อนฺตวา   น   ปนานนฺโต  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ
อนฺตวา   อยํ   โลโก   ปริวฏุโมติ   ฯ  เตสมฺปิ  มุสา  ฯ  เยปิ  เต
สมณพฺราหฺมณา   เอวมาหํสุ   อนนฺโต   อยํ   โลโก   อปริยนฺโตติ   ฯ
เตสมฺปิ   มุสา   ฯ   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ  อนฺตวา
จ  อยํ  โลโก  อนนฺโต  จาติ  ฯ เตสมฺปิ มุสา ฯ เนวายํ โลโก อนฺตวา
น  ปนานนฺโตติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว  จตุตฺถํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ อารพฺภ
เอเก     สมณพฺราหฺมณา     อนฺตานนฺติกา     อนฺตานนฺตํ     โลกสฺส
ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๓๘.๑}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   ฯ   เย  หิ  เกจิ
ภิกฺขเว    สมณา   วา   พฺราหฺมณา   วา   อนฺตานนฺติกา   อนฺตานนฺตํ
โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   จตูหิ  วตฺถูหิ  เอเตสํ
วา อญฺญตเรน นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๓๘.๒}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ   ตถาคโต   ปชานาติ   ตโต   จ   อุตฺตริตรํ   ปชานาติ   ตญฺจ
ปชานนํ   น   ปรามสติ   ฯ   อปรามสโต  จสฺส  ปจฺจตฺตญฺเญว  นิพฺพุติ
วิทิตา      เวทนานํ      สมุทยญฺจ      อตฺถงฺคมญฺจ      อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ     ยถาภูตํ     วิทิตฺวา     ฯ    อนุปาทา
วิมุตฺโต  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ฯ  อิเม  โข  เต  ภิกฺขเว  ธมฺมา คมฺภีรา
ทุทฺทสา     ทุรนุโพธา     สนฺตา    ปณีตา    อตกฺกาวจรา    นิปุณา
ปณฺฑิตเวทนียา   เย   ตถาคโต   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ
เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๓๙]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา อมราวิกฺเขปิกา ตตฺถ
ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ  อาปชฺชนฺติ  อมราวิกฺเขปํ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ จตูหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๓๙.๑}  อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ วา อิทํ
กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ  ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  ฯ
ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข อิทํ กุสลนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานามิ อิทํ อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานามิ   อหญฺเจ   โข  ๑-  ปน  อิทํ  กุสลนฺติ  ยถาภูตํ
อปฺปชานนฺโต   อิทํ   อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต   อิทํ  กุสลนฺติ
วา  พฺยากเรยฺยํ  อิทํ  อกุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  ตํ  มมสฺส  มุสา  ยํ
มมสฺส   มุสา   โส  มมสฺส  วิฆาโต  โย  มมสฺส  วิฆาโต  โส  มมสฺส
อนฺตราโยติ   ฯ   อิติ   โส  มุสาวาทภยา  มุสาวาทปริเชคุจฺฉา  เนวิทํ
กุสลนฺติ   พฺยากโรติ   น   ปนิทํ   อกุสลนฺติ   พฺยากโรติ   ตตฺถ  ตตฺถ
ปณฺหํ    ปุฏฺโฐ    สมาโน    วาจาวิกฺเขปํ    อาปชฺชติ   อมราวิกฺเขปํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน ฯ อญฺญถาติปิ เม โน ฯ โนติปิ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ
เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว  ปฐมํ  ฐานํ  ยํ
อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา  ตตฺถ
ตตฺถ ปณฺหํ ปุฏฺฐา สมานา วาจาวิกฺเขปํ อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๐]   ทุติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   อิทํ   กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   ฯ   ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  อิทํ  กุสลนฺติ
ยถาภูตํ     นปฺปชานามิ    อิทํ    อกุสลนฺติ    ยถาภูตํ    นปฺปชานามิ
อหญฺเจ   โข   ๑-   ปน   อิทํ   กุสลนฺติ  ยถาภูตํ  อปฺปชานนฺโต  อิทํ
อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต  อิทํ  กุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  อิทํ
อกุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  ตตฺถ  เม  อสฺส ฉนฺโท วา ราโค วา โทโส
วา  ปฏิโฆ  วา  ยตฺถ  เม  อสฺส ฉนฺโท วา ราโค วา โทโส วา ปฏิโฆ
วา   ตํ   มมสฺส  อุปาทานํ  ยํ  มมสฺส  อุปาทานํ  โส  มมสฺส  วิฆาโต
โย  มมสฺส  วิฆาโต  โส  มมสฺส  อนฺตราโยติ  ฯ  อิติ โส อุปาทานภยา
อุปาทานปริเชคุจฺฉา     เนวิทํ    กุสลนฺติ    พฺยากโรติ    น    ปนิทํ
อกุสลนฺติ   พฺยากโรติ  ตตฺถ  ตตฺถ  ปณฺหํ  ปุฏฺโฐ  สมาโน  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชติ   อมราวิกฺเขปํ  เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ
อญฺญถาติปิ  เม  โน  ฯ  โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม โนติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ทุติยํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๑]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   อิทํ   กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   ฯ   ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  อิทํ  กุสลนฺติ
ยถาภูตํ     นปฺปชานามิ    อิทํ    อกุสลนฺติ    ยถาภูตํ    นปฺปชานามิ
อหญฺเจ   โข   ๑-   ปน   อิทํ   กุสลนฺติ  ยถาภูตํ  อปฺปชานนฺโต  อิทํ
อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต   อิทํ   กุสลนฺติ   วา   พฺยากเรยฺยํ
อิทํ   อกุสลนฺติ   วา   พฺยากเรยฺยํ   สนฺติ   หิ   โข   สมณพฺราหฺมณา
ปณฺฑิตา    นิปุณา    กตปรปฺปวาทา    วาลเวธิรูปา    เต   ภินฺทนฺตา
มญฺเญ   จรนฺติ   ปญฺญาคเตน   ทิฏฺฐิคตานิ  เต  มํ  ตตฺถ  สมนุยุญฺเชยฺยุํ
สมนุคฺคาเหยฺยุํ     สมนุภาเสยฺยุํ    เย    มํ    ตตฺถ    สมนุยุญฺเชยฺยุํ
สมนุคฺคาเหยฺยุํ  สมนุภาเสยฺยุํ  เตสาหํ  น  สมฺปาเยยฺยํ  ๒-  ยญฺจาหํ ๓-
น   สมฺปาเยยฺยํ   โส   มมสฺส   วิฆาโต   โย   มมสฺส  วิฆาโต  โส
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ  สมฺปาเหยฺยํ สมฺปาเปยฺยํ สมฺปเยยฺยํ
@ สมฺปาเทยฺยํ ฯ  สี. ยุ. เยสาหํ ฯ
มมสฺส   อนฺตราโยติ   ฯ   อิติ   โส   อนุโยคภยา  อนุโยคปริเชคุจฺฉา
เนวิทํ   กุสลนฺติ   พฺยากโรติ   น   ปนิทํ   อกุสลนฺติ  พฺยากโรติ  ตตฺถ
ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺโฐ   สมาโน   วาจาวิกฺเขปํ  อาปชฺชติ  อมราวิกฺเขปํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺญถาติปิ  เม  โน  ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ  อิทํ ภิกฺขเว ตติยํ ฐานํ
ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๒]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   มนฺโท  โหติ  โมมูโห  ฯ  โส  มนฺทตฺตา  โมมูหตฺตา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺโฐ    สมาโน   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชติ
อมราวิกฺเขปํ  อตฺถิ  ปโร  โลโกติ  อิติ  เจ มํ ปุจฺฉสิ อตฺถิ ปโร โลโกติ
อิติ  เจ  เม  อสฺส  อตฺถิ  ปโร  โลโกติ  อิติ  เตน  ๑-  พฺยากเรยฺยํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺญถาติปิ   เม  โน ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน โนติปิ เม โน ฯ นตฺถิ ปโร โลโก  ฯเปฯ อตฺถิ
จ  นตฺถิ  จ  ปโร  โลโก  ฯ เนวตฺถิ น นตฺถิ ปโร โลโก ฯ อตฺถิ สตฺตา
@เชิงอรรถ:  เตน เต นํ ฯ
โอปปาติกา   ฯ   นตฺถิ   สตฺตา   โอปปาติกา   ฯ   อตฺถิ   จ  นตฺถิ
จ สตฺตา โอปปาติกา ฯ เนวตฺถิ น นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา ฯ
     {๔๒.๑}   อตฺถิ   สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ  ผลํ  วิปาโก  ฯ  นตฺถิ
สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ  ผลํ  วิปาโก  ฯ  อตฺถิ  จ  นตฺถิ จ สุกฏทุกฺกฏานํ
กมฺมานํ   ผลํ   วิปาโก   ฯ  เนวตฺถิ  น  นตฺถิ  สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ
ผลํ   วิปาโก   ฯ  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  ฯ  น  โหติ  ตถาคโต
ปรมฺมรณา   ฯ  โหติ  จ  น  จ  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  ฯ  เนว
โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เจ  มํ  ปุจฺฉสิ ฯ เนว
โหติ   น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เจ  เม  อสฺส  เนว
โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เต  น ๑- พฺยากเรยฺยํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺญถาติปิ  เม  โน  ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ อิทํ ภิกฺขเว จตุตฺถํ ฐานํ
ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ ฯ
     {๔๒.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ  ตตฺถ  ปณฺหํ  ปุฏฺฐา  สมานา  วาจาวิกฺเขปํ อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ
จตูหิ วตฺถูหิ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
@เชิงอรรถ:  เต นนฺติปิ เตนาติปิ ปาโฐ ฯ
อมราวิกฺเขปํ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   จตูหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ  วา
อญฺญตเรน    นตฺถิ    อิโต    พหิทฺธา    ฯเปฯ    เยหิ   ตถาคตสฺส
ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๓]   สนฺติ   ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   ฯ
เต   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ         อตฺตานญฺจ         โลกญฺจ        ปญฺญเปนฺติ
ทฺวีหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๓.๑}    สนฺติ   ภิกฺขเว   อสญฺญีสตฺตา   ๑-   นาม   เทวา
สญฺญุปฺปาทา   จ   ปน   เต   เทวา  ตมฺหา  กายา  จวนฺติ  ฯ  ฐานํ
โข   ปเนตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ   ยํ   อญฺญตโร  สตฺโต  ตมฺหา  กายา
จวิตฺวา   อิตฺถตฺตํ   อาคจฺฉติ   อิตฺถตฺตํ   อาคโต   สมาโน  อคารสฺมา
อนคาริยํ    ปพฺพชติ    อคารสฺมา    อนคาริยํ    ปพฺพชิโต    สมาโน
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย   ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา   สมาหิเต
จิตฺเต    สญฺญุปฺปาทํ    อนุสฺสรติ   ตโต   ปรํ   นานุสฺสรติ   ฯ   โส
เอวมาห  อธิจฺจสมุปฺปนฺโน  อตฺตา  จ  โลโก  จ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ฯ
อหํ    หิ    ปุพฺเพ   นาโหสึ   โสมฺหิ   เอตรหิ   อหุตฺวา   สนฺตตาย
ปริณโตติ   ฯ   อิทํ   ภิกฺขเว   ปฐมํ   ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ
เอเก       สมณพฺราหฺมณา      อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา      อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ
@เชิงอรรถ:  สี. ยุ. อสญฺญสตฺตา ฯ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๔๔]   ทุติเย   จ   โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ  ปญฺญเปนฺติ  ฯ
อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา พฺราหฺมโณ วา ตกฺกี โหติ วิมํสี ฯ โส
ตกฺกปริยาหตํ    วิมํสานุจริตํ   สยํปาฏิภาณํ   เอวมาห   อธิจฺจสมุปฺปนฺโน
อตฺตา  จ  โลโก  จาติ  ฯ อิทํ ภิกฺขเว ทุติเย ฐานํ ยํ อาคมฺม ยํ อารพฺภ
เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๔.๑}   อิเมหิ  โข  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   ฯ
เย   หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ    สพฺเพ    เต
อิเมเหว    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา   อญฺญตเรน   นตฺถิ   อิโต
พหิทฺธา    ฯเปฯ    เยหิ    ตถาคตสฺส    ยถาภุจฺจํ    วณฺณํ   สมฺมา
วทมานา   วเทยฺยุํ   ฯ   อิเมหิ   โข   เต   ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา
ปุพฺพนฺตกปฺปิกา    ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ   อารพฺภ   อเนกวิหิตานิ
อธิมุตฺติปทานิ   อภิวทนฺติ  อฏฺฐารสหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว
สมณา    วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ   อภิวทนฺติ   สพฺเพ
เต   อิเมเหว   อฏฺฐารสหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา  อญฺญตเรน  นตฺถิ
อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๔๔.๒}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ   ตถาคโต   ปชานาติ   ตโต   จ   อุตฺตริตรํ   ปชานาติ   ตญฺจ
ปชานนํ    น    ปรามสติ    ฯ    อปรามสโต   จสฺส   ปจฺจตฺตญฺเญว
นิพฺพุติ    วิทิตา    เวทนานํ    สมุทยญฺจ    อตฺถงฺคมญฺจ    อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ    นิสฺสรณญฺจ   ยถาภูตํ   วิทิตฺวา   ฯ   อนุปาทา   วิมุตฺโต
ภิกฺขเว  ตถาคโต  ฯ  อิเม  โข  เต  ภิกฺขเว  ธมฺมา  คมฺภีรา ทุทฺทสา
ทุรนุโพธา    สนฺตา    ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา
เย   ตถาคโต   สยํ   อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ  เยหิ  ตถาคตสฺส
ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๕]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   จตุจตฺตาฬีสาย   วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา
กิมาคมฺม    กิมารพฺภ    อปรนฺตกปฺปิกา    อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ
อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ    จตุจตฺตาฬีสาย
วตฺถูหิ ฯ
     [๔๖]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺญิมตฺตานํ     ปญฺญเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ   ฯ   เต   จ   โภนฺโต   สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อุทฺธมาฆตนิกา    สญฺญีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   สญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ
โสฬสหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๖.๑}  รูปี อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา สญฺญีติ นํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
อรูปี  อตฺตา  โหติ  อโรโค ปรํ มรณา สญฺญีติ นํ ปญฺญเปนฺติ ฯ รูปี จ อรูปี
จ  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ  เนวรูปีนารูปี  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา อตฺตา
โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ ฯ อนฺตวา จ อนนฺตวา จ อตฺตา โหติ ฯ
เนวนฺตวานานนฺตวา   อตฺตา   โหติ   ฯ  เอกตฺตสญฺญี  อตฺตา  โหติ  ฯ
นานตฺตสญฺญี    อตฺตา    โหติ    ฯ   ปริตฺตสญฺญี   อตฺตา   โหติ   ฯ
อปฺปมาณสญฺญี    อตฺตา    โหติ   ฯ   เอกนฺตสุขี   อตฺตา   โหติ   ฯ
เอกนฺตทุกฺขี   อตฺตา   โหติ   ฯ  สุขทุกฺขี  อตฺตา  โหติ  ฯ  อทุกฺขมสุขี
อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา สญฺญีติ นํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๖.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺญิมตฺตานํ     ปญฺญเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา        สญฺญิมตฺตานํ        ปญฺญเปนฺติ
สพฺเพ   เต   อิเมเหว   โสฬสหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา  อญฺญตเรน
นตฺถิ   อิโต   พหิทฺธา   ฯเปฯ   เยหิ   ตถาคตสฺส   ยถาภุจฺจํ   วณฺณํ
สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๗]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เต จ โภนฺโต สมณพฺราหฺมณา กิมาคมฺม กิมารพฺภ อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       อสญฺญิมตฺตานํ       ปญฺญเปนฺติ
อฏฺฐหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๗.๑}   รูปี   อตฺตา  โหติ  อโรโค  ปรํ  มรณา  อสญฺญีติ  นํ
ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อรูปี   อตฺตา   โหติ   อโรโค  ปรํ  มรณา  อสญฺญีติ
นํ  ปญฺญเปนฺติ  ฯ  รูปี  จ  อรูปี  จ  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ เนวรูปีนารูปี
อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ
อนฺตวา   จ   อนนฺตวา   จ   อตฺตา  โหติ  ฯ  เนวนฺตวา  นานนฺตวา
อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา อสญฺญีติ นํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๗.๒}  อิเมหิ  โข เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา ๑-
อสญฺญีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   ๒-   อสญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ   อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   อสญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต
อิเมเหว  อฏฺฐหิ  วตฺถูหิ  เอเตสํ  วา  อญฺญตเรน  นตฺถิ  อิโต  พหิทฺธา
ฯเปฯ เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๘]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ อฏฺฐหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๘.๑}   เต   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อุทฺธมาฆตนิกา           เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา          อุทฺธมาฆตนา
เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ   อฏฺฐหิ   วตฺถูหิ   ฯ   รูปี  อตฺตา
โหติ   อโรโค   ปรํ   มรณา   เนวสญฺญีนาสญฺญีติ   นํ   ปญฺญเปนฺติ  ฯ
@เชิงอรรถ:  ยุ. อุทฺธมาฆาตนิกา ฯ  ยุ. อุทฺธมาฆาตนา ฯ
อรูปี  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ  รูปี  จ  อรูปี จ อตฺตา โหติ ฯ เนวรูปีนารูปี
อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ
อนฺตวา   จ   อนนฺตวา   จ   อตฺตา   โหติ   ฯ  เนวนฺตวานานนฺตวา
อตฺตา     โหติ     อโรโค     ปรมฺมรณา    เนวสญฺญีนาสญฺญีติ    นํ
ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๘.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ  อฏฺฐหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา
วา       อุทฺธมาฆตนิกา      เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา      อุทฺธมาฆตนา
เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา   อญฺญตเรน  นตฺถิ  อิโต  พหิทฺธา  ฯเปฯ  เยหิ
ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๙]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  อุจฺเฉทวาทา  สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺญเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ
โภนฺโต    สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม   กิมารพฺภ   อุจฺเฉทวาทา   สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺญเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ  อิธ
ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา  เอวํวาที โหติ เอวํทิฏฺฐิ
ยโต   โข  โภ  อยํ  อตฺตา  รูปี  จาตุมฺมหาภูติโก  มาตาเปตฺติกสมฺภโว
กายสฺส   เภทา   อุจฺฉิชฺชติ  วินสฺสติ  น  โหติ  ปรมฺมรณา  เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ  ตมญฺโญ  เอวมาห
อตฺถิ   โข   โภ   เอโส   อตฺตา   ยํ   ตฺวํ   วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ
วทามิ   โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  เอตฺตาวตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน
โหติ   อตฺถิ   โข   โภ   อญฺโญ   อตฺตา   ทิพฺโพ   รูปี  กามาวจโร
กวฬิงฺการาหารภกฺโข    ตํ    ตฺวํ   น   ชานาสิ   น   ปสฺสสิ   ตมหํ
ชานามิ   ปสฺสามิ   โส   โข   โภ   อตฺตา   ยโต   กายสฺส  เภทา
อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรํ   มรณา   เอตฺตาวตา  โข  โภ
อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต  สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๑}   ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ  อตฺถิ  โข  โภ  อญฺโญ  อตฺตา  ทิพฺโพ  รูปี
มโนมโย   สพฺพงฺคปจฺจงฺคี   อหีนินฺทฺริโย   ตํ   ตฺวํ   น   ชานาสิ   น
ปสฺสสิ   ตมหํ   ชานามิ  ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต  กายสฺส
เภทา   อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรมฺมรณา  เอตฺตาวตา  โข
โภ  อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๒}  ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ  อญฺโญ  อตฺตา  สพฺพโส
รูปสญฺญานํ         สมติกฺกมา         ปฏิฆสญฺญานํ        อตฺถงฺคมา
@เชิงอรรถ: สี. ยุ. ตํ ตฺวํ (จตูสุ ฐาเนสุ) ฯ
นานตฺตสญฺญานํ         อมนสิการา        อนนฺโต        อากาโสติ
อากาสานญฺจายตนูปโค     ยํ    ตฺวํ    น    ชานาสิ    น    ปสฺสสิ
ตมหํ   ชานามิ   ปสฺสามิ   โส   โข   โภ   อตฺตา   ยโต   กายสฺส
เภทา    อุจฺฉิชฺชติ    วินสฺสติ    น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหตีติ   ฯ  อิตฺเถเก
สโต สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๓}   ตมญฺโญ   เอวมาห   อตฺถิ   โข  โภ  เอโส  อตฺตา
ยํ   ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา
เอตฺตาวตา    สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ   อญฺโญ
อตฺตา      สพฺพโส      อากาสานญฺจายตนํ     สมติกฺกมฺม     อนนฺตํ
วิญฺญาณนฺติ   วิญฺญาณญฺจายตนูปโค   ยํ   ตฺวํ   น   ชานาสิ   น  ปสฺสสิ
ตมหํ   ชานามิ   ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต  กายสฺส  เภทา
อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา   โข   โภ
อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต  สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๔}  ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา สมฺมา
สมุจฺฉินฺโน  โหติ  อตฺถิ  โข  โภ  อญฺโญ  อตฺตา สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม   นตฺถิ   กิญฺจีติ   อากิญฺจญฺญายตนูปโค   ยํ  ตฺวํ  น  ชานาสิ
น  ปสฺสสิ  ตมหํ  ชานามิ  ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต กายสฺส
เภทา    อุจฺฉิชฺชติ    วินสฺสติ    น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๕}  ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ  อญฺโญ  อตฺตา  สพฺพโส
อากิญฺจญฺญายตนํ      สมติกฺกมฺม     ๑-     เนวสญฺญานาสญฺญายตนูปโค
ยํ  ตฺวํ  น  ชานาสิ  น  ปสฺสสิ ตมหํ ชานามิ ปสฺสามิ โส โข โภ อยํ ๒-
อตฺตา   ยโต  กายสฺส  เภทา  อุจฺฉิชฺชติ  วินสฺสติ  น  โหติ  ปรมฺมรณา
เอตฺตาวตา  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน โหตีติ ฯ อิตฺเถเก
สโต สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๖}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อุจฺเฉทวาทา
สโต  สตฺตสฺส  อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺญเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ เย
หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา วา อุจฺเฉทวาทา สโต สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺญเปนฺติ  สพฺเพ เต อิเมเหว สตฺตหิ วตฺถูหิ ฯปฯ
เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๕๐]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ     ปญฺญเปนฺติ     ปญฺจหิ
วตฺถูหิ   ฯ   เต   จ   โภนฺโต   สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
@เชิงอรรถ:  ยุ. สนฺตเมตํ ปณีตเมตนฺติ เนว-โค ฯ  สี. ยุ. อยนฺติ ปาโฐ
@น ทิสฺสติ ฯ
ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา      สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ
ปญฺญเปนฺติ ปญฺจหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๕๐.๑}   อิธ   ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา
เอวํวาที   โหติ   เอวํทิฏฺฐิ   ยโต   โข   โภ   อยํ   อตฺตา  ปญฺจหิ
กามคุเณหิ    สมปฺปิโต    สมงฺคีภูโต    ปริจาเรติ   เอตฺตาวตา   โข
โภ    อยํ    อตฺตา    ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต   ๑-   โหตีติ   ฯ
อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๒}   ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต  โหติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  กามา  หิ โภ อนิจฺจา
ทุกฺขา     วิปริณามธมฺมา    เตสํ    วิปริณามญฺญถาภาวา    อุปฺปชฺชนฺติ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา   ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  วิวิจฺเจว
กาเมหิ    วิวิจฺจ    อกุสเลหิ   ธมฺเมหิ   สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ
ปีติสุขํ    ปฐมํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   เอตฺตาวตา   โข   โภ
อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต   โหตีติ   ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๓}  ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต  โหติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ยเทว  ตตฺถ  วิตกฺกิตํ
วิจาริตํ  เอเตน  เอตํ  โอฬาริกํ  อกฺขายติ  ยโต  โข  โภ  อยํ อตฺตา
@เชิงอรรถ:  ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปตฺโตติปิ ปาโฐ ฯ
วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส   เอโกทิภาวํ
อวิตกฺกํ   อวิจารํ   สมาธิชํ   ปีติสุขํ   ทุติยํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ
เอตฺตาวตา    โข    โภ    อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๔}   ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต    โหติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   ยเทว   ตตฺถ
ปีติคตํ    เจตโส    อุพฺพิลาวิตตฺตํ    เอเตเนตํ   โอฬาริกํ   อกฺขายติ
ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  ปีติยา  จ  วิราคา  อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ
สโต   จ   สมฺปชาโน   สุขญฺจ   กาเยน   ปฏิสํเวเทติ   ยนฺตํ  อริยา
อาจิกฺขนฺติ   อุเปกฺขโก   สติมา   สุขวิหารีติ   ตติยํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช
วิหรติ   เอตฺตาวตา   โข  โภ  อยํ  อตฺตา  ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๕}   ตมญฺโญ   เอวมาห   อตฺถิ   โข  โภ  เอโส  อตฺตา
ยํ   ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา
เอตฺตาวตา      ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต     โหติ     ตํ     กิสฺส
เหตุ   ยเทว   ตตฺถ   สุขมิติ  เจตโส  อาโภโค  เอเตเนตํ  โอฬาริกํ
อกฺขายติ  ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  สุขสฺส  จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ
ปหานา    ปุพฺเพ    ว   โสมนสฺสโทมนสฺสานํ   อตฺถงฺคมา   อทุกฺขมสุขํ
อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ      จตุตฺถํ      ฌานํ      อุปสมฺปชฺช     วิหรติ
เอตฺตาวตา    โข    โภ    อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๖}  อิเมหิ โข เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต  สตฺตสฺส  ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ  ปญฺญเปนฺติ  ปญฺจหิ  วตฺถูหิ  ฯ เย หิ
เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา  สโต
สตฺตสฺส   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ  ปญฺญเปนฺติ  สพฺเพ  เต  อิเมเหว  ปญฺจหิ
วตฺถูหิ ฯเปฯ เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     {๕๐.๗}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  จตุจตฺตาฬีสาย  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา วา
พฺราหฺมณา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน   อปรนฺตํ  อารพฺภ
อเนกวิหิตานิ  อธิมุตฺติปทานิ  อภิวทนฺติ  สพฺเพ เต อิเมเหว จตุจตฺตาฬีสาย
วตฺถูหิ ฯเปฯ เย หิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     {๕๐.๘}  อิเมหิ  โข  เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา วตฺถูหิ ฯ
     {๕๐.๙}  เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
วา  อปรนฺตกปฺปิกา  วา ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา วา ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ        อารพฺภ       อเนกวิหิตานิ       อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  สพฺเพ  เต อิเมเหว ทฺวาสฏฺฐิยา วตฺถูหิ เอเตสํ วา  อญฺญตเรน
นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๕๐.๑๐}  ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา  เอวํคติกา  ภวนฺติ  เอวํ  อภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ  ตถาคโต  ปชานาติ  ตโต  จ  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ  ตญฺจ  ปชานนํ
น  ปรามสติ  อปรามสโต  จสฺส  ปจฺจตฺตญฺเญว  นิพฺพุติ  วิทิตา  เวทนานํ
สมุทยญฺจ   อตฺถงฺคมญฺจ   อสฺสาทญฺจ   อาทีนวญฺจ   นิสฺสรณญฺจ   ยถาภูตํ
วิทิตฺวา ฯ อนุปาทา วิมุตฺโต ภิกฺขเว ตถาคโต ฯ
     {๕๐.๑๑}  อิเม  โข เต ภิกฺขเว ธมฺมา คมฺภีรา ทุทฺทสา ทุรนุโพธา
สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา  เย  ตถาคโต
สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ  เยหิ  ตถาคตสฺส  ยถาภุจฺจํ  วณฺณํ
สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๕๑]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย   เต  สมณพฺราหฺมณา  สสฺสตวาทา
สสฺสตํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ  เตสํ
ภวตํ    สมณพฺราหฺมณานํ    อชานตํ    อปสฺสตํ   เวทยิตํ   ตณฺหาคตานํ
ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ๑- ฯ
     [๕๒]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ  เตสํ  ภวตํ  สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
@เชิงอรรถ:  สี. ปริตสิตวิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ  ภวตํ
สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ   เวทยิตํ   ตณฺหาคตานํ   ปริตสฺสิตํ
วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๔]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ    จตูหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๕]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ
ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ   เวทยิตํ
ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๖]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   อฏฺฐารสหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๗]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺญิมตฺตานํ     ปญฺญเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๘]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ    วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๐]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺญเปนฺติ   สตฺตหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ
เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ  อปสฺสตํ  เวทยิตํ  ตณฺหาคตานํ
ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๑]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ     ปญฺญเปนฺติ     ปญฺจหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   จตุจตฺตาฬีสาย   วตฺถูหิ   ตทปิ  เตสํ  ภวตํ  สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
จ  อปรนฺตกปฺปิกา  จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา  จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ
อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๔]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๖]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย   เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺญเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๗]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๘]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ทฺวีหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ อฏฺฐารสหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๐]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺญิมตฺตานํ     ปญฺญเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๑]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ อฏฺฐหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๓]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺญเปนฺติ   สตฺตหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๔]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต   สตฺตสฺส   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ   ปญฺญเปนฺติ  ปญฺจหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ จตุจตฺตาฬีสาย วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๖]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๗]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺญตฺร
ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๗๘]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ    จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต   อญฺญตฺร   ผสฺสา
ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๗๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺญตฺร
ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๐]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ   จตูหิ  วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺญตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๑]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  อฏฺฐารสหิ  วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺญตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา   อุทฺธมาฆตนา   สญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ   โสฬสหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๔]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ เต วต อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ   อฏฺฐหิ   วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺญตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๖]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ  ปญฺญเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  เต  วต
อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๗]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต    สตฺตสฺส    ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ    ปญฺญเปนฺติ   ปญฺจหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๘]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ    จตุจตฺตาฬีสาย    วตฺถูหิ    เต    วต   อญฺญตฺร   ผสฺสา
ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เน ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๙]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺญตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ  เน
ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๙๐]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ  โลกญฺจ  ปญฺญเปนฺติ  จตูหิ  วตฺถูหิ  เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา     เอกจฺจอสสฺสติกา    เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา  เยปิ  เต
สมณพฺราหฺมณา     อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา     เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา
ปุพฺพนฺตกปฺปิกา     เยปิ     เต     สมณพฺราหฺมณา     อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา   อสญฺญีวาทา
เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา    อุทฺธมาฆตนิกา   เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา
เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา   อุจฺเฉทวาทา   เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา         เยปิ        เต        สมณพฺราหฺมณา
อปรนฺตกปฺปิกา    เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา    ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   สพฺเพ  เต  ฉหิ  ผสฺสายตเนหิ  ผุสฺสาผุสฺสา  ๑-
ปฏิสํเวเทนฺติ   ฯ  เตสํ  เวทนาปจฺจยา  ตณฺหา  ตณฺหาปจฺจยา  อุปาทานํ
อุปาทานปจฺจยา    ภโว    ภวปจฺจยา   ชาติ   ชาติปจฺจยา   ชรามรณํ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติ ฯ
     {๙๐.๑}  ยโต  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ฉนฺนํ  ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ
อตฺถงฺคมญฺจ   อสฺสาทญฺจ   อาทีนวญฺจ  นิสฺสรณญฺจ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  ฯ
อยํ  อิเมหิ  สพฺเพเหว  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา
วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   วา
ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา    วา    ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน   ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ
อารพฺภ   อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ  อภิวทนฺติ  สพฺเพ  เต  อิเมเหว
ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   อนฺโตชาลิกตา   เอตฺถ   สิตา  ว  อุมฺมุชฺชมานา
อุมฺมุชฺชนฺติ    เอตฺถ   ปริยาปนฺนา   อนฺโตชาลิกตา   ว   อุมฺมุชฺชมานา
อุมฺมุชฺชนฺติ
     {๙๐.๒}  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  ทกฺโข เกวฏฺโฏ วา เกวฏฺฏนฺเตวาสี
วา    สุขุมจฺฉิทฺทเกน   ๒-   ชาเลน   ปริตฺตํ   อุทกรหทํ  โอตฺถเรยฺย
ตสฺส   เอวมสฺส   เย   โข   เกจิ   อิมสฺมึ   อุทกรหเท   โอฬาริกา
ปาณา     สพฺเพเปเต     อนฺโตชาลิกตา     เอตฺถ     สิตา     ว
@เชิงอรรถ:  สี. ผุสฺส ผุสฺส ฯ อฏฺฐกถายํ ผุสฺสา ผุสฺสา ฯ  สี. สุขุมจฺฉินฺเนน ฯ
@อ. สุขุมจฺฉิเกน ฯ
อุมฺมุชฺชมานา    อุมฺมุชฺชนฺติ   เอตฺถ   ปริยาปนฺนา   อนฺโตชาลิกตา   ว
อุมฺมุชฺชมานา  อุมฺมุชฺชนฺตีติ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  เย  หิ  เกจิ สมณา
วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   วา
ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา           วา          ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
สพฺเพ   เต   อิเมเหว   ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   อนฺโตชาลิกตา  เอตฺถ
สิตา   ว  อุมฺมุชฺชมานา  อุมฺมุชฺชนฺติ  เอตฺถ  ปริยาปนฺนา  อนฺโตชาลิกตา
ว อุมฺมุชฺชมานา อุมฺมุชฺชนฺติ ฯ
     {๙๐.๓}   อุจฺฉินฺนภวเนตฺติโก  ภิกฺขเว  ตถาคตสฺส  กาโย  ติฏฺฐติ
ยาวสฺส  กาโย  ฐสฺสติ  ตาว  นํ  ทกฺขนฺติ  เทวมนุสฺสา  กายสฺส  เภทา
อุทฺธํ  ชีวิตปริยาทานา  น  นํ  ทกฺขนฺติ  เทวมนุสฺสา  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว
อมฺพปิณฺฑิยา   วณฺฏจฺฉินฺนาย   ยานิ  กานิจิ  อมฺพานิ  วณฺฏปฏิพนฺธานิ  ๑-
สพฺพานิ  ตานิ  ตทนฺวยานิ  ภวนฺติ เอวเมว โข ภิกฺขเว อุจฺฉินฺนภวเนตฺติโก
ตถาคตสฺส  กาโย ติฏฺฐติ ยาวสฺส กาโย ฐสฺสติ ตาว นํ ทกฺขนฺติ เทวมนุสฺสา
กายสฺส เภทา อุทฺธํ ชีวิตปริยาทานา น นํ ทกฺขนฺติ เทวมนุสฺสาติ ฯ
     {๙๐.๔}  เอวํ วุตฺเต อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ อจฺฉริยํ
ภนฺเต  อพฺภูตํ  ๒-  ภนฺเต โกนาโม อยํ ภนฺเต ธมฺมปริยาโยติ ฯ ตสฺมาติห
ตฺวํ  อานนฺท  อิมํ  ธมฺมปริยายํ  อตฺถชาลนฺติปิ  นํ  ธาเรหิ  ธมฺมชาลนฺติปิ
นํ   ธาเรหิ   พฺรหฺมชาลนฺติปิ   นํ   ธาเรหิ  ทิฏฺฐิชาลนฺติปิ  นํ  ธาเรหิ
@เชิงอรรถ:  สี. วณฺฏูปนิพนฺธนานิ ฯ  สี. ยุ. อพฺภุตํ ฯ
อนุตฺตโร   สงฺคามวิชโยติปิ   นํ   ธาเรหีติ   ฯ   อิทมโวจ  ภควา  ฯ
อตฺตมนา   เต   ภิกฺขู  ภควโต  ภาสิตํ  อภินนฺทุนฺติ  ฯ  อิมสฺมึ  จ  ปน
เวยฺยากรณสฺมึ ภญฺญมาเน ทสสหสฺสี ๑- โลกธาตุ อกมฺปิตฺถาติ ฯ
                 พฺรหฺมชาลสุตฺตํ ปฐมํ นิฏฺฐิตํ ฯ
                              ------------
@เชิงอรรถ: สี. สหสฺสี ฯ


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้าที่ ๑-๖๐. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=1&w=&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=1&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=9&item=1&items=90              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=9&siri=1              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=1              อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=1              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ https://84000.org/tipitaka/read/?index_9 https://84000.org/tipitaka/english/?index_9

แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]