พระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑ สุตฺต. ที. สีลกฺขนฺธวคฺโค

อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   สนฺติ   ภิกฺขเว  ขิฑฺฑาปโทสิกา
นาม   เทวา  ฯ  เต  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนา  วิหรนฺติ  ฯ
เตสํ  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ  วิหรตํ  สติ  ปมุสฺสติ  ๑- ฯ
สติยา สมฺโมสา เต เทวา ตมฺหา กายา จวนฺติ ฯ
     {๓๒.๑}  ฐานํ  โข ปเนตํ ภิกฺขเว วิชฺชติ ยํ อญฺญตโร สตฺโต ตมฺหา
กายา  จวิตฺวา  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  อิตฺถตฺตํ  อาคโต  สมาโน อคารสฺมา
อนคาริยํ  ปพฺพชติ  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพชิโต สมาโน อาตปฺปมนฺวาย
@เชิงอรรถ: ๑ สมฺมุสฺสติ ฯ
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ  เจโตสมาธึ  ผุสติ  ยถา สมาหิเต จิตฺเต ตํ ปุพฺเพนิวาสํ อนุสฺสรติ
ตโต ปรํ นานุสฺสรติ ฯ
     {๓๒.๒}  โส เอวมาห เย โข เต โภนฺโต เทวา น ขิฑฺฑาปโทสิกา
เต  น  อติเวลํ  หสฺสขิฑฺฑารติรมฺมสมาปนฺนา  วิหรนฺติ  ฯ เตสํ น อติเวลํ
หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ   วิหรตํ   สติ   น   ปมุสฺสติ   ฯ   สติยา
อสมฺโมสา  เต  เทวา  ตมฺหา  กายา  น  จวนฺติ  นิจฺจา  ธุวา สสฺสตา
อวิปริณามธมฺมา  สสฺสติสมํ  ตเถว  ฐสฺสนฺติ  ฯ  เย  ปน มยํ อหุมฺหา ๑-
ขิฑฺฑาปโทสิกา     เต    มยํ    อติเวลํ    หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนา
วิหริมฺหา   ๒-   ฯ   เตสนฺโน   อติเวลํ   หสฺสขิฑฺฑารติธมฺมสมาปนฺนานํ
วิหรตํ  สติ  ปมุสฺสติ  ฯ  สติยา  สมฺโมสา  เอวํ  มยํ ตมฺหา กายา จุตา
อนิจฺจา   อทฺธุวา   อปฺปายุกา   จวนธมฺมา  อิตฺถตฺตํ  อาคตาติ  ฯ  อิทํ
ภิกฺขเว   ทุติยํ   ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๓]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   สนฺติ   ภิกฺขเว   มโนปโทสิกา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อหุมฺห ฯ ๒ สี. วิหริมฺห ฯ
นาม  เทวา  ฯ  เต  อติเวลํ  อญฺญมญฺญํ  อุปนิชฺฌายนฺติ  ฯ  เต อติเวลํ
อญฺญมญฺญํ    อุปนิชฺฌายนฺตา    อญฺญมญฺญมฺหิ    จิตฺตานิ   ปโทเสนฺติ   ฯ
เต   อญฺญมญฺญํ   ปทุฏฺฐจิตฺตา  กิลนฺตกายา  กิลนฺตจิตฺตา  ฯ  เต  เทวา
ตมฺหา กายา จวนฺติ ฯ
     {๓๓.๑}  ฐานํ  โข ปเนตํ ภิกฺขเว วิชฺชติ ยํ อญฺญตโร สตฺโต ตมฺหา
กายา  จวิตฺวา  อิตฺถตฺตํ  อาคจฺฉติ  อิตฺถตฺตํ  อาคโต  สมาโน อคารสฺมา
อนคาริยํ  ปพฺพชติ  อคารสฺมา  อนคาริยํ  ปพฺพชิโต สมาโน อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา  สมาหิเต  จิตฺเต  ตํ  ปุพฺเพนิวาสํ
อนุสฺสรติ ตโต ปรํ นานุสฺสรติ ฯ
     {๓๓.๒}  โส  เอวมาห เย โข เต โภนฺโต เทวา น มโนปโทสิกา
เต   นาติเวลํ   อญฺญมญฺญํ   อุปนิชฺฌายนฺติ  ฯ  เต  นาติเวลํ  อญฺญมญฺญํ
อุปนิชฺฌายนฺตา   อญฺญมญฺญมฺหิ   *-  จิตฺตานิ  นปฺปทุสฺเสนฺติ  ๑-  ฯ  เต
อญฺญมญฺญํ   *-   อปฺปทุฏฺฐจิตฺตา   อกิลนฺตกายา   อกิลนฺตจิตฺตา  ฯ  เต
เทวา  ตมฺหา  กายา  น  จวนฺติ  นิจฺจา  ธุวา  สสฺสตา อวิปริณามธมฺมา
สสฺสติสมํ  ตเถว  ฐสฺสนฺติ  ฯ  เย  ปน มยํ อหุมฺหา ๒- มโนปโทสิกา เต
มยํ   อติเวลํ   อญฺญมญฺญํ   อุปนิชฺฌายิมฺหา   ๓-  ฯ  เต  มยํ  อติเวลํ
อญฺญมญฺญํ         อุปนิชฺฌายนฺตา         อญฺญมญฺญมฺหิ        จิตฺตานิ
ปโทสิมฺหา   ๔-   ฯ   เต   มยํ   อญฺญมญฺญํ  ปทุฏฺฐจิตฺตา  กิลนฺตกายา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. นปฺปทูเสนฺติ ฯ ๒ สี. อหุมฺห ฯ ๓ สี. อุปนิชฺฌายิมฺห ฯ
@๔ สี. ปโทสิมฺห ฯ
@* มีการแก้ไขคำ อญฺมญฺญมฺหิ เป็น อญฺญมญฺญมฺหิ
@* มีการแก้ไขคำ อญฺมญฺญํ เป็น อญฺญมญฺญํ
กิลนฺตจิตฺตา   ฯ   เอวํ   มยํ   ตมฺหา  กายา  จุตา  อนิจฺจา  อทฺธุวา
อปฺปายุกา   จวนธมฺมา   อิตฺถตฺตํ   อาคตาติ   ฯ   อิทํ  ภิกฺขเว  ตติยํ
ฐานํ   ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๔]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ
วา   พฺราหฺมโณ   วา   ตกฺกี   โหติ   วิมํสี   ฯ   โส  ตกฺกปริยาหตํ
วิมํสานุจริตํ  สยํปาฏิภาณํ  ๑-  เอวมาห  ยํ  โข  อิทํ  วุจฺจติ  จกฺขุนฺติปิ
โสตนฺติปิ    ฆานนฺติปิ    ชิวฺหาติปิ   กาโยติปิ   อยํ   อตฺตา   อนิจฺโจ
อทฺธุโว    อสสฺสโต   วิปริณามธมฺโม   ฯ   ยญฺจ   โข   อิทํ   วุจฺจติ
จิตฺตนฺติ   วา   มโนติ   วา   วิญฺญาณนฺติ   วา   อยํ   อตฺตา  นิจฺโจ
ธุโว    สสฺสโต    อวิปริณามธมฺโม   สสฺสติสมํ   ตเถว   ฐสฺสตีติ   ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  จตุตฺถํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา   เอกจฺจอสสฺสติกา   เอกจฺจํ   สสฺสตํ  เอกจฺจํ  อสสฺสตํ
อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิเมหิ   โข   เต   ภิกฺขเว
สมณพฺราหฺมณา      เอกจฺจสสฺสติกา      เอกจฺจอสสฺสติกา     เอกจฺจํ
สสฺสตํ     เอกจฺจํ     อสสฺสตํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. สยํปฏิภานํ ฯ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา
เอกจฺจสสฺสติกา     เอกจฺจอสสฺสติกา     เอกจฺจํ    สสฺสตํ    เอกจฺจํ
อสสฺสตํ    อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว
จตูหิ วตฺถูหิ เอเตสํ วา อญฺญตเรน นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๓๔.๑}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ  ตถาคโต  ปชานาติ  ตโต  จ  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ  ตญฺจ  ปชานนํ
น   ปรามสติ   ฯ   อปรามสโต   จสฺส   ปจฺจตฺตญฺเญว  นิพฺพุติ  วิทิตา
เวทนานํ      สมุทยญฺจ     อตฺถงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ
นิสฺสรณญฺจ    ยถาภูตํ    วิทิตฺวา    ฯ   อนุปาทา   วิมุตฺโต   ภิกฺขเว
ตถาคโต   ฯ  อิเม  โข  ภิกฺขเว  ธมฺมา  คมฺภีรา  ทุทฺทสา  ทุรนุโพธา
สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา  เย  ตถาคโต
สยํ    อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา   ปเวเทติ   เยหิ   ตถาคตสฺส   ยถาภุจฺจํ
วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๓๕]  สนฺติ  ภิกฺขเว เอเก สมณพฺราหฺมณา อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ
โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ  จตูหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา
กิมาคมฺม   กิมารพฺภ   อนฺตานนฺติกา   อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย        ตถารูปํ        เจโตสมาธึ        ผุสติ
ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต  อนฺตสญฺญี  โลกสฺมึ  วิหรติ  ฯ  โส  เอวมาห
อนฺตวา  อยํ  โลโก  ปริวฏุโม  ฯ  ตํ กิสฺส เหตุ ฯ อหํ หิ อาตปฺปมนฺวาย
ปธานมนฺวาย    อนุโยคมนฺวาย   อปฺปมาทมนฺวาย   สมฺมามนสิการมนฺวาย
ตถารูปํ  เจโตสมาธึ  ผุสามิ  ยถา  สมาหิเต  จิตฺเต  อนฺตสญฺญี  โลกสฺมึ
วิหรามิ  ฯ  อิมินามหํ  เอตํ ชานามิ ยถา อนฺตวา อยํ โลโก ปริวฏุโมติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ปฐมํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๖]   ทุติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ  วา  อาตปฺปมนฺวาย  ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย     สมฺมามนสิการมนฺวาย    ตถารูปํ
เจโตสมาธึ    ผุสติ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อนนฺตสญฺญี   โลกสฺมึ
วิหรติ   ฯ   โส  เอวมาห  อนนฺโต  อยํ  โลโก  อปริยนฺโต  เย  เต
สมณพฺราหฺมณา   เอวมาหํสุ   อนฺตวา  อยํ  โลโก  ปริวฏุโมติ  ฯ  เตสํ
มุสา  ฯ  อนนฺโต  อยํ  โลโก  อปริยนฺโต  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ฯ อหํ หิ
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย     ตถารูปํ     เจโตสมาธึ     ผุสามิ     ยถา
สมาหิเต   จิตฺเต   อนนฺตสญฺญี   โลกสฺมึ   วิหรามิ  ฯ  อิมินามหํ  เอตํ
ชานามิ   ยถา   อนนฺโต   อยํ   โลโก  อปริยนฺโตติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว
ทุติยํ    ฐานํ    ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๗]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ  วา  อาตปฺปมนฺวาย  ปธานมนฺวาย
อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย     สมฺมามนสิการมนฺวาย    ตถารูปํ
เจโตสมาธึ    ผุสติ   ยถา   สมาหิเต   จิตฺเต   อุทฺธมโธ   อนฺตสญฺญี
โลกสฺมึ   วิหรติ   ติริยํ   อนนฺตสญฺญี   ฯ   โส  เอวมาห  อนฺตวา  จ
อยํ   โลโก  อนนฺโต  จ  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ  อนฺตวา
อยํ   โลเก  ปริวฏุโมติ  ฯ  เตสํ  มุสา  ฯ  เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
เอวมาหํสุ   อนนฺโต   อยํ   โลโก   อปริยนฺโตติ  ฯ  เตสํปิ  มุสา  ฯ
อนฺตวา   จ  อยํ  โลโก  อนนฺโต  จ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ฯ  อหํ  หิ
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย   ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสามิ   ยถา  สมาหิเต
จิตฺเต   อุทฺธมโธ   อนฺตสญฺญี   โลกสฺมึ   วิหรามิ  ติริยํ  อนนฺตสญฺญี  ฯ
อิมินามหํ  เอตํ  ชานามิ  ยถา  อนฺตวา  จ  อยํ  โลโก อนนฺโต จาติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ตติยํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๓๘]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อนฺตานนฺติกา    อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว
เอกจฺโจ   สมโณ   วา   พฺราหฺมโณ   วา  ตกฺกี  โหติ  วิมํสี  ฯ  โส
ตกฺกปริยาหตํ     วิมํสานุจริตํ     สยํปาฏิภาณํ     เอวมาห    เนวายํ
โลโก   อนฺตวา   น   ปนานนฺโต  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ
อนฺตวา   อยํ   โลโก   ปริวฏุโมติ   ฯ  เตสมฺปิ  มุสา  ฯ  เยปิ  เต
สมณพฺราหฺมณา   เอวมาหํสุ   อนนฺโต   อยํ   โลโก   อปริยนฺโตติ   ฯ
เตสมฺปิ   มุสา   ฯ   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา  เอวมาหํสุ  อนฺตวา
จ  อยํ  โลโก  อนนฺโต  จาติ  ฯ เตสมฺปิ มุสา ฯ เนวายํ โลโก อนฺตวา
น  ปนานนฺโตติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว  จตุตฺถํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ อารพฺภ
เอเก     สมณพฺราหฺมณา     อนฺตานนฺติกา     อนฺตานนฺตํ     โลกสฺส
ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๓๘.๑}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   ฯ   เย  หิ  เกจิ
ภิกฺขเว    สมณา   วา   พฺราหฺมณา   วา   อนฺตานนฺติกา   อนฺตานนฺตํ
โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   จตูหิ  วตฺถูหิ  เอเตสํ
วา อญฺญตเรน นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๓๘.๒}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ   ตถาคโต   ปชานาติ   ตโต   จ   อุตฺตริตรํ   ปชานาติ   ตญฺจ
ปชานนํ   น   ปรามสติ   ฯ   อปรามสโต  จสฺส  ปจฺจตฺตญฺเญว  นิพฺพุติ
วิทิตา      เวทนานํ      สมุทยญฺจ      อตฺถงฺคมญฺจ      อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ     นิสฺสรณญฺจ     ยถาภูตํ     วิทิตฺวา     ฯ    อนุปาทา
วิมุตฺโต  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ฯ  อิเม  โข  เต  ภิกฺขเว  ธมฺมา คมฺภีรา
ทุทฺทสา     ทุรนุโพธา     สนฺตา    ปณีตา    อตกฺกาวจรา    นิปุณา
ปณฺฑิตเวทนียา   เย   ตถาคโต   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ
เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๓๙]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา อมราวิกฺเขปิกา ตตฺถ
ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ  อาปชฺชนฺติ  อมราวิกฺเขปํ
จตูหิ   วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ จตูหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๓๙.๑}  อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ วา อิทํ
กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ  ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  ฯ
ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข อิทํ กุสลนฺติ ยถาภูตํ นปฺปชานามิ อิทํ อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานามิ   อหญฺเจ   โข  ๑-  ปน  อิทํ  กุสลนฺติ  ยถาภูตํ
อปฺปชานนฺโต   อิทํ   อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต   อิทํ  กุสลนฺติ
วา  พฺยากเรยฺยํ  อิทํ  อกุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  ตํ  มมสฺส  มุสา  ยํ
มมสฺส   มุสา   โส  มมสฺส  วิฆาโต  โย  มมสฺส  วิฆาโต  โส  มมสฺส
อนฺตราโยติ   ฯ   อิติ   โส  มุสาวาทภยา  มุสาวาทปริเชคุจฺฉา  เนวิทํ
กุสลนฺติ   พฺยากโรติ   น   ปนิทํ   อกุสลนฺติ   พฺยากโรติ   ตตฺถ  ตตฺถ
ปณฺหํ    ปุฏฺโฐ    สมาโน    วาจาวิกฺเขปํ    อาปชฺชติ   อมราวิกฺเขปํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน ฯ อญฺญถาติปิ เม โน ฯ โนติปิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ
เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ  อิทํ  ภิกฺขเว  ปฐมํ  ฐานํ  ยํ
อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา  ตตฺถ
ตตฺถ ปณฺหํ ปุฏฺฐา สมานา วาจาวิกฺเขปํ อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๐]   ทุติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   อิทํ   กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   ฯ   ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  อิทํ  กุสลนฺติ
ยถาภูตํ     นปฺปชานามิ    อิทํ    อกุสลนฺติ    ยถาภูตํ    นปฺปชานามิ
อหญฺเจ   โข   ๑-   ปน   อิทํ   กุสลนฺติ  ยถาภูตํ  อปฺปชานนฺโต  อิทํ
อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต  อิทํ  กุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  อิทํ
อกุสลนฺติ  วา  พฺยากเรยฺยํ  ตตฺถ  เม  อสฺส ฉนฺโท วา ราโค วา โทโส
วา  ปฏิโฆ  วา  ยตฺถ  เม  อสฺส ฉนฺโท วา ราโค วา โทโส วา ปฏิโฆ
วา   ตํ   มมสฺส  อุปาทานํ  ยํ  มมสฺส  อุปาทานํ  โส  มมสฺส  วิฆาโต
โย  มมสฺส  วิฆาโต  โส  มมสฺส  อนฺตราโยติ  ฯ  อิติ โส อุปาทานภยา
อุปาทานปริเชคุจฺฉา     เนวิทํ    กุสลนฺติ    พฺยากโรติ    น    ปนิทํ
อกุสลนฺติ   พฺยากโรติ  ตตฺถ  ตตฺถ  ปณฺหํ  ปุฏฺโฐ  สมาโน  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชติ   อมราวิกฺเขปํ  เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ
อญฺญถาติปิ  เม  โน  ฯ  โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม โนติ ฯ
อิทํ  ภิกฺขเว  ทุติยํ  ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ เอเก สมณพฺราหฺมณา
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๑]   ตติเย   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   อิทํ   กุสลนฺติ   ยถาภูตํ  นปฺปชานาติ  อิทํ  อกุสลนฺติ
ยถาภูตํ   นปฺปชานาติ   ฯ   ตสฺส  เอวํ  โหติ  อหํ  โข  อิทํ  กุสลนฺติ
ยถาภูตํ     นปฺปชานามิ    อิทํ    อกุสลนฺติ    ยถาภูตํ    นปฺปชานามิ
อหญฺเจ   โข   ๑-   ปน   อิทํ   กุสลนฺติ  ยถาภูตํ  อปฺปชานนฺโต  อิทํ
อกุสลนฺติ   ยถาภูตํ   อปฺปชานนฺโต   อิทํ   กุสลนฺติ   วา   พฺยากเรยฺยํ
อิทํ   อกุสลนฺติ   วา   พฺยากเรยฺยํ   สนฺติ   หิ   โข   สมณพฺราหฺมณา
ปณฺฑิตา    นิปุณา    กตปรปฺปวาทา    วาลเวธิรูปา    เต   ภินฺทนฺตา
มญฺเญ   จรนฺติ   ปญฺญาคเตน   ทิฏฺฐิคตานิ  เต  มํ  ตตฺถ  สมนุยุญฺเชยฺยุํ
สมนุคฺคาเหยฺยุํ     สมนุภาเสยฺยุํ    เย    มํ    ตตฺถ    สมนุยุญฺเชยฺยุํ
สมนุคฺคาเหยฺยุํ  สมนุภาเสยฺยุํ  เตสาหํ  น  สมฺปาเยยฺยํ  ๒-  ยญฺจาหํ ๓-
น   สมฺปาเยยฺยํ   โส   มมสฺส   วิฆาโต   โย   มมสฺส  วิฆาโต  โส
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อหญฺเจว โข ฯ ๒ สมฺปาเหยฺยํ สมฺปาเปยฺยํ สมฺปเยยฺยํ
@ สมฺปาเทยฺยํ ฯ ๓ สี. ยุ. เยสาหํ ฯ
มมสฺส   อนฺตราโยติ   ฯ   อิติ   โส   อนุโยคภยา  อนุโยคปริเชคุจฺฉา
เนวิทํ   กุสลนฺติ   พฺยากโรติ   น   ปนิทํ   อกุสลนฺติ  พฺยากโรติ  ตตฺถ
ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺโฐ   สมาโน   วาจาวิกฺเขปํ  อาปชฺชติ  อมราวิกฺเขปํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺญถาติปิ  เม  โน  ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ  อิทํ ภิกฺขเว ตติยํ ฐานํ
ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ ฯ
     [๔๒]   จตุตฺเถ  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อมราวิกฺเขปิกา   ตตฺถ   ตตฺถ   ปณฺหํ   ปุฏฺฐา   สมานา  วาจาวิกฺเขปํ
อาปชฺชนฺติ   อมราวิกฺเขปํ   ฯ   อิธ   ภิกฺขเว   เอกจฺโจ  สมโณ  วา
พฺราหฺมโณ   วา   มนฺโท  โหติ  โมมูโห  ฯ  โส  มนฺทตฺตา  โมมูหตฺตา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺโฐ    สมาโน   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชติ
อมราวิกฺเขปํ  อตฺถิ  ปโร  โลโกติ  อิติ  เจ มํ ปุจฺฉสิ อตฺถิ ปโร โลโกติ
อิติ  เจ  เม  อสฺส  อตฺถิ  ปโร  โลโกติ  อิติ  เตน  ๑-  พฺยากเรยฺยํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺญถาติปิ   เม  โน ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน โนติปิ เม โน ฯ นตฺถิ ปโร โลโก  ฯเปฯ อตฺถิ
จ  นตฺถิ  จ  ปโร  โลโก  ฯ เนวตฺถิ น นตฺถิ ปโร โลโก ฯ อตฺถิ สตฺตา
@เชิงอรรถ: ๑ เตน เต นํ ฯ
โอปปาติกา   ฯ   นตฺถิ   สตฺตา   โอปปาติกา   ฯ   อตฺถิ   จ  นตฺถิ
จ สตฺตา โอปปาติกา ฯ เนวตฺถิ น นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา ฯ
     {๔๒.๑}   อตฺถิ   สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ  ผลํ  วิปาโก  ฯ  นตฺถิ
สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ  ผลํ  วิปาโก  ฯ  อตฺถิ  จ  นตฺถิ จ สุกฏทุกฺกฏานํ
กมฺมานํ   ผลํ   วิปาโก   ฯ  เนวตฺถิ  น  นตฺถิ  สุกฏทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ
ผลํ   วิปาโก   ฯ  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  ฯ  น  โหติ  ตถาคโต
ปรมฺมรณา   ฯ  โหติ  จ  น  จ  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  ฯ  เนว
โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เจ  มํ  ปุจฺฉสิ ฯ เนว
โหติ   น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เจ  เม  อสฺส  เนว
โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณาติ  อิติ  เต  น ๑- พฺยากเรยฺยํ
เอวนฺติปิ  เม  โน  ฯ  ตถาติปิ  เม  โน  ฯ  อญฺญถาติปิ  เม  โน  ฯ
โนติปิ  เม  โน  ฯ  โน  โนติปิ  เม  โนติ  ฯ อิทํ ภิกฺขเว จตุตฺถํ ฐานํ
ยํ   อาคมฺม   ยํ   อารพฺภ   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ ฯ
     {๔๒.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ  ตตฺถ  ปณฺหํ  ปุฏฺฐา  สมานา  วาจาวิกฺเขปํ อาปชฺชนฺติ อมราวิกฺเขปํ
จตูหิ วตฺถูหิ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ เต นนฺติปิ เตนาติปิ ปาโฐ ฯ
อมราวิกฺเขปํ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   จตูหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ  วา
อญฺญตเรน    นตฺถิ    อิโต    พหิทฺธา    ฯเปฯ    เยหิ   ตถาคตสฺส
ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๓]   สนฺติ   ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   ฯ
เต   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ         อตฺตานญฺจ         โลกญฺจ        ปญฺญเปนฺติ
ทฺวีหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๓.๑}    สนฺติ   ภิกฺขเว   อสญฺญีสตฺตา   ๑-   นาม   เทวา
สญฺญุปฺปาทา   จ   ปน   เต   เทวา  ตมฺหา  กายา  จวนฺติ  ฯ  ฐานํ
โข   ปเนตํ   ภิกฺขเว   วิชฺชติ   ยํ   อญฺญตโร  สตฺโต  ตมฺหา  กายา
จวิตฺวา   อิตฺถตฺตํ   อาคจฺฉติ   อิตฺถตฺตํ   อาคโต   สมาโน  อคารสฺมา
อนคาริยํ    ปพฺพชติ    อคารสฺมา    อนคาริยํ    ปพฺพชิโต    สมาโน
อาตปฺปมนฺวาย     ปธานมนฺวาย     อนุโยคมนฺวาย     อปฺปมาทมนฺวาย
สมฺมามนสิการมนฺวาย   ตถารูปํ   เจโตสมาธึ   ผุสติ   ยถา   สมาหิเต
จิตฺเต    สญฺญุปฺปาทํ    อนุสฺสรติ   ตโต   ปรํ   นานุสฺสรติ   ฯ   โส
เอวมาห  อธิจฺจสมุปฺปนฺโน  อตฺตา  จ  โลโก  จ  ฯ  ตํ  กิสฺส  เหตุ ฯ
อหํ    หิ    ปุพฺเพ   นาโหสึ   โสมฺหิ   เอตรหิ   อหุตฺวา   สนฺตตาย
ปริณโตติ   ฯ   อิทํ   ภิกฺขเว   ปฐมํ   ฐานํ  ยํ  อาคมฺม  ยํ  อารพฺภ
เอเก       สมณพฺราหฺมณา      อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา      อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อสญฺญสตฺตา ฯ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     [๔๔]   ทุติเย   จ   โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ  ปญฺญเปนฺติ  ฯ
อิธ  ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา พฺราหฺมโณ วา ตกฺกี โหติ วิมํสี ฯ โส
ตกฺกปริยาหตํ    วิมํสานุจริตํ   สยํปาฏิภาณํ   เอวมาห   อธิจฺจสมุปฺปนฺโน
อตฺตา  จ  โลโก  จาติ  ฯ อิทํ ภิกฺขเว ทุติเย ฐานํ ยํ อาคมฺม ยํ อารพฺภ
เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา   อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๔.๑}   อิเมหิ  โข  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   ฯ
เย   หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ    สพฺเพ    เต
อิเมเหว    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา   อญฺญตเรน   นตฺถิ   อิโต
พหิทฺธา    ฯเปฯ    เยหิ    ตถาคตสฺส    ยถาภุจฺจํ    วณฺณํ   สมฺมา
วทมานา   วเทยฺยุํ   ฯ   อิเมหิ   โข   เต   ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา
ปุพฺพนฺตกปฺปิกา    ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ   อารพฺภ   อเนกวิหิตานิ
อธิมุตฺติปทานิ   อภิวทนฺติ  อฏฺฐารสหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว
สมณา    วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ   อภิวทนฺติ   สพฺเพ
เต   อิเมเหว   อฏฺฐารสหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา  อญฺญตเรน  นตฺถิ
อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๔๔.๒}   ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา   เอวํคติกา   ภวนฺติ  เอวํอภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ   ตถาคโต   ปชานาติ   ตโต   จ   อุตฺตริตรํ   ปชานาติ   ตญฺจ
ปชานนํ    น    ปรามสติ    ฯ    อปรามสโต   จสฺส   ปจฺจตฺตญฺเญว
นิพฺพุติ    วิทิตา    เวทนานํ    สมุทยญฺจ    อตฺถงฺคมญฺจ    อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ    นิสฺสรณญฺจ   ยถาภูตํ   วิทิตฺวา   ฯ   อนุปาทา   วิมุตฺโต
ภิกฺขเว  ตถาคโต  ฯ  อิเม  โข  เต  ภิกฺขเว  ธมฺมา  คมฺภีรา ทุทฺทสา
ทุรนุโพธา    สนฺตา    ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา
เย   ตถาคโต   สยํ   อภิญฺญา  สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ  เยหิ  ตถาคตสฺส
ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๕]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   จตุจตฺตาฬีสาย   วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา
กิมาคมฺม    กิมารพฺภ    อปรนฺตกปฺปิกา    อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ
อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ    จตุจตฺตาฬีสาย
วตฺถูหิ ฯ
     [๔๖]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺญิมตฺตานํ     ปญฺญเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ   ฯ   เต   จ   โภนฺโต   สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อุทฺธมาฆตนิกา    สญฺญีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   สญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ
โสฬสหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๖.๑}  รูปี อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา สญฺญีติ นํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
อรูปี  อตฺตา  โหติ  อโรโค ปรํ มรณา สญฺญีติ นํ ปญฺญเปนฺติ ฯ รูปี จ อรูปี
จ  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ  เนวรูปีนารูปี  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา อตฺตา
โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ ฯ อนฺตวา จ อนนฺตวา จ อตฺตา โหติ ฯ
เนวนฺตวานานนฺตวา   อตฺตา   โหติ   ฯ  เอกตฺตสญฺญี  อตฺตา  โหติ  ฯ
นานตฺตสญฺญี    อตฺตา    โหติ    ฯ   ปริตฺตสญฺญี   อตฺตา   โหติ   ฯ
อปฺปมาณสญฺญี    อตฺตา    โหติ   ฯ   เอกนฺตสุขี   อตฺตา   โหติ   ฯ
เอกนฺตทุกฺขี   อตฺตา   โหติ   ฯ  สุขทุกฺขี  อตฺตา  โหติ  ฯ  อทุกฺขมสุขี
อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา สญฺญีติ นํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๖.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺญิมตฺตานํ     ปญฺญเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา        สญฺญิมตฺตานํ        ปญฺญเปนฺติ
สพฺเพ   เต   อิเมเหว   โสฬสหิ   วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา  อญฺญตเรน
นตฺถิ   อิโต   พหิทฺธา   ฯเปฯ   เยหิ   ตถาคตสฺส   ยถาภุจฺจํ   วณฺณํ
สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๗]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เต จ โภนฺโต สมณพฺราหฺมณา กิมาคมฺม กิมารพฺภ อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       อสญฺญิมตฺตานํ       ปญฺญเปนฺติ
อฏฺฐหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๗.๑}   รูปี   อตฺตา  โหติ  อโรโค  ปรํ  มรณา  อสญฺญีติ  นํ
ปญฺญเปนฺติ   ฯ   อรูปี   อตฺตา   โหติ   อโรโค  ปรํ  มรณา  อสญฺญีติ
นํ  ปญฺญเปนฺติ  ฯ  รูปี  จ  อรูปี  จ  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ เนวรูปีนารูปี
อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ
อนฺตวา   จ   อนนฺตวา   จ   อตฺตา  โหติ  ฯ  เนวนฺตวา  นานนฺตวา
อตฺตา โหติ อโรโค ปรํ มรณา อสญฺญีติ นํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๗.๒}  อิเมหิ  โข เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา ๑-
อสญฺญีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   ๒-   อสญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ   อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา    อุทฺธมาฆตนา   อสญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต
อิเมเหว  อฏฺฐหิ  วตฺถูหิ  เอเตสํ  วา  อญฺญตเรน  นตฺถิ  อิโต  พหิทฺธา
ฯเปฯ เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๘]   สนฺติ   ภิกฺขเว   เอเก   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ อฏฺฐหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๔๘.๑}   เต   จ  โภนฺโต  สมณพฺราหฺมณา  กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
อุทฺธมาฆตนิกา           เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา          อุทฺธมาฆตนา
เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ   อฏฺฐหิ   วตฺถูหิ   ฯ   รูปี  อตฺตา
โหติ   อโรโค   ปรํ   มรณา   เนวสญฺญีนาสญฺญีติ   นํ   ปญฺญเปนฺติ  ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อุทฺธมาฆาตนิกา ฯ ๒ ยุ. อุทฺธมาฆาตนา ฯ
อรูปี  อตฺตา  โหติ  ฯเปฯ  รูปี  จ  อรูปี จ อตฺตา โหติ ฯ เนวรูปีนารูปี
อตฺตา  โหติ  ฯ  อนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ  อนนฺตวา  อตฺตา  โหติ  ฯ
อนฺตวา   จ   อนนฺตวา   จ   อตฺตา   โหติ   ฯ  เนวนฺตวานานนฺตวา
อตฺตา     โหติ     อโรโค     ปรมฺมรณา    เนวสญฺญีนาสญฺญีติ    นํ
ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๘.๒}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ  อฏฺฐหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา
วา       อุทฺธมาฆตนิกา      เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา      อุทฺธมาฆตนา
เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ   สพฺเพ   เต   อิเมเหว   อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ   เอเตสํ   วา   อญฺญตเรน  นตฺถิ  อิโต  พหิทฺธา  ฯเปฯ  เยหิ
ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๔๙]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา  อุจฺเฉทวาทา  สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺญเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ  เต  จ
โภนฺโต    สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม   กิมารพฺภ   อุจฺเฉทวาทา   สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺญเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ  อิธ
ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา  เอวํวาที โหติ เอวํทิฏฺฐิ
ยโต   โข  โภ  อยํ  อตฺตา  รูปี  จาตุมฺมหาภูติโก  มาตาเปตฺติกสมฺภโว
กายสฺส   เภทา   อุจฺฉิชฺชติ  วินสฺสติ  น  โหติ  ปรมฺมรณา  เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺญเปนฺติ   ฯ  ตมญฺโญ  เอวมาห
อตฺถิ   โข   โภ   เอโส   อตฺตา   ยํ   ตฺวํ   วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ
วทามิ   โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  เอตฺตาวตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน
โหติ   อตฺถิ   โข   โภ   อญฺโญ   อตฺตา   ทิพฺโพ   รูปี  กามาวจโร
กวฬิงฺการาหารภกฺโข    ตํ    ตฺวํ   น   ชานาสิ   น   ปสฺสสิ   ตมหํ
ชานามิ   ปสฺสามิ   โส   โข   โภ   อตฺตา   ยโต   กายสฺส  เภทา
อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรํ   มรณา   เอตฺตาวตา  โข  โภ
อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต  สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๑}   ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ  อตฺถิ  โข  โภ  อญฺโญ  อตฺตา  ทิพฺโพ  รูปี
มโนมโย   สพฺพงฺคปจฺจงฺคี   อหีนินฺทฺริโย   ตํ   ตฺวํ   น   ชานาสิ   น
ปสฺสสิ   ตมหํ   ชานามิ  ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต  กายสฺส
เภทา   อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรมฺมรณา  เอตฺตาวตา  โข
โภ  อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๒}  ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ  อญฺโญ  อตฺตา  สพฺพโส
รูปสญฺญานํ         สมติกฺกมา         ปฏิฆสญฺญานํ        อตฺถงฺคมา
@เชิงอรรถ: สี. ยุ. ตํ ตฺวํ (จตูสุ ฐาเนสุ) ฯ
นานตฺตสญฺญานํ         อมนสิการา        อนนฺโต        อากาโสติ
อากาสานญฺจายตนูปโค     ยํ    ตฺวํ    น    ชานาสิ    น    ปสฺสสิ
ตมหํ   ชานามิ   ปสฺสามิ   โส   โข   โภ   อตฺตา   ยโต   กายสฺส
เภทา    อุจฺฉิชฺชติ    วินสฺสติ    น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหตีติ   ฯ  อิตฺเถเก
สโต สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๓}   ตมญฺโญ   เอวมาห   อตฺถิ   โข  โภ  เอโส  อตฺตา
ยํ   ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา
เอตฺตาวตา    สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ   อญฺโญ
อตฺตา      สพฺพโส      อากาสานญฺจายตนํ     สมติกฺกมฺม     อนนฺตํ
วิญฺญาณนฺติ   วิญฺญาณญฺจายตนูปโค   ยํ   ตฺวํ   น   ชานาสิ   น  ปสฺสสิ
ตมหํ   ชานามิ   ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต  กายสฺส  เภทา
อุจฺฉิชฺชติ   วินสฺสติ   น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา   โข   โภ
อยํ   อตฺตา   สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต  สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๔}  ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา สมฺมา
สมุจฺฉินฺโน  โหติ  อตฺถิ  โข  โภ  อญฺโญ  อตฺตา สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ
สมติกฺกมฺม   นตฺถิ   กิญฺจีติ   อากิญฺจญฺญายตนูปโค   ยํ  ตฺวํ  น  ชานาสิ
น  ปสฺสสิ  ตมหํ  ชานามิ  ปสฺสามิ  โส  โข  โภ  อตฺตา  ยโต กายสฺส
เภทา    อุจฺฉิชฺชติ    วินสฺสติ    น   โหติ   ปรมฺมรณา   เอตฺตาวตา
โข   โภ   อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน  โหตีติ  ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๕}  ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
สมฺมา   สมุจฺฉินฺโน   โหติ   อตฺถิ   โข   โภ  อญฺโญ  อตฺตา  สพฺพโส
อากิญฺจญฺญายตนํ      สมติกฺกมฺม     ๑-     เนวสญฺญานาสญฺญายตนูปโค
ยํ  ตฺวํ  น  ชานาสิ  น  ปสฺสสิ ตมหํ ชานามิ ปสฺสามิ โส โข โภ อยํ ๒-
อตฺตา   ยโต  กายสฺส  เภทา  อุจฺฉิชฺชติ  วินสฺสติ  น  โหติ  ปรมฺมรณา
เอตฺตาวตา  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  สมฺมา  สมุจฺฉินฺโน โหตีติ ฯ อิตฺเถเก
สโต สตฺตสฺส อุจฺเฉทํ วินาสํ วิภวํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๔๙.๖}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา  อุจฺเฉทวาทา
สโต  สตฺตสฺส  อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺญเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  ฯ เย
หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา วา อุจฺเฉทวาทา สโต สตฺตสฺส
อุจฺเฉทํ  วินาสํ  วิภวํ  ปญฺญเปนฺติ  สพฺเพ เต อิเมเหว สตฺตหิ วตฺถูหิ ฯปฯ
เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๕๐]  สนฺติ  ภิกฺขเว  เอเก  สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ     ปญฺญเปนฺติ     ปญฺจหิ
วตฺถูหิ   ฯ   เต   จ   โภนฺโต   สมณพฺราหฺมณา   กิมาคมฺม  กิมารพฺภ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สนฺตเมตํ ปณีตเมตนฺติ เนว-โค ฯ ๒ สี. ยุ. อยนฺติ ปาโฐ
@น ทิสฺสติ ฯ
ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา      สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ
ปญฺญเปนฺติ ปญฺจหิ วตฺถูหิ ฯ
     {๕๐.๑}   อิธ   ภิกฺขเว  เอกจฺโจ  สมโณ  วา  พฺราหฺมโณ  วา
เอวํวาที   โหติ   เอวํทิฏฺฐิ   ยโต   โข   โภ   อยํ   อตฺตา  ปญฺจหิ
กามคุเณหิ    สมปฺปิโต    สมงฺคีภูโต    ปริจาเรติ   เอตฺตาวตา   โข
โภ    อยํ    อตฺตา    ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต   ๑-   โหตีติ   ฯ
อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๒}   ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต  โหติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  กามา  หิ โภ อนิจฺจา
ทุกฺขา     วิปริณามธมฺมา    เตสํ    วิปริณามญฺญถาภาวา    อุปฺปชฺชนฺติ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา   ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  วิวิจฺเจว
กาเมหิ    วิวิจฺจ    อกุสเลหิ   ธมฺเมหิ   สวิตกฺกํ   สวิจารํ   วิเวกชํ
ปีติสุขํ    ปฐมํ   ฌานํ   อุปสมฺปชฺช   วิหรติ   เอตฺตาวตา   โข   โภ
อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต   โหตีติ   ฯ  อิตฺเถเก  สโต
สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๓}  ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส อตฺตา ยํ ตฺวํ
วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต  โหติ  ตํ  กิสฺส  เหตุ  ยเทว  ตตฺถ  วิตกฺกิตํ
วิจาริตํ  เอเตน  เอตํ  โอฬาริกํ  อกฺขายติ  ยโต  โข  โภ  อยํ อตฺตา
@เชิงอรรถ: ๑ ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปตฺโตติปิ ปาโฐ ฯ
วิตกฺกวิจารานํ   วูปสมา   อชฺฌตฺตํ   สมฺปสาทนํ   เจตโส   เอโกทิภาวํ
อวิตกฺกํ   อวิจารํ   สมาธิชํ   ปีติสุขํ   ทุติยํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช  วิหรติ
เอตฺตาวตา    โข    โภ    อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๔}   ตมญฺโญ  เอวมาห  อตฺถิ  โข  โภ  เอโส  อตฺตา  ยํ
ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน จ โข โภ อยํ อตฺตา เอตฺตาวตา
ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต    โหติ   ตํ   กิสฺส   เหตุ   ยเทว   ตตฺถ
ปีติคตํ    เจตโส    อุพฺพิลาวิตตฺตํ    เอเตเนตํ   โอฬาริกํ   อกฺขายติ
ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  ปีติยา  จ  วิราคา  อุเปกฺขโก  จ  วิหรติ
สโต   จ   สมฺปชาโน   สุขญฺจ   กาเยน   ปฏิสํเวเทติ   ยนฺตํ  อริยา
อาจิกฺขนฺติ   อุเปกฺขโก   สติมา   สุขวิหารีติ   ตติยํ   ฌานํ  อุปสมฺปชฺช
วิหรติ   เอตฺตาวตา   โข  โภ  อยํ  อตฺตา  ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๕}   ตมญฺโญ   เอวมาห   อตฺถิ   โข  โภ  เอโส  อตฺตา
ยํ   ตฺวํ  วเทสิ  เนโส  นตฺถีติ  วทามิ  โน  จ  โข  โภ  อยํ  อตฺตา
เอตฺตาวตา      ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต     โหติ     ตํ     กิสฺส
เหตุ   ยเทว   ตตฺถ   สุขมิติ  เจตโส  อาโภโค  เอเตเนตํ  โอฬาริกํ
อกฺขายติ  ยโต  โข  โภ  อยํ  อตฺตา  สุขสฺส  จ  ปหานา  ทุกฺขสฺส  จ
ปหานา    ปุพฺเพ    ว   โสมนสฺสโทมนสฺสานํ   อตฺถงฺคมา   อทุกฺขมสุขํ
อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ      จตุตฺถํ      ฌานํ      อุปสมฺปชฺช     วิหรติ
เอตฺตาวตา    โข    โภ    อยํ   อตฺตา   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานปฺปตฺโต
โหตีติ ฯ อิตฺเถเก สโต สตฺตสฺส ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ ปญฺญเปนฺติ ฯ
     {๕๐.๖}  อิเมหิ โข เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต  สตฺตสฺส  ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ  ปญฺญเปนฺติ  ปญฺจหิ  วตฺถูหิ  ฯ เย หิ
เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา  สโต
สตฺตสฺส   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ  ปญฺญเปนฺติ  สพฺเพ  เต  อิเมเหว  ปญฺจหิ
วตฺถูหิ ฯเปฯ เยหิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     {๕๐.๗}  อิเมหิ  โข  เต  ภิกฺขเว  สมณพฺราหฺมณา อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  จตุจตฺตาฬีสาย  วตฺถูหิ  ฯ  เย  หิ  เกจิ  ภิกฺขเว  สมณา วา
พฺราหฺมณา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน   อปรนฺตํ  อารพฺภ
อเนกวิหิตานิ  อธิมุตฺติปทานิ  อภิวทนฺติ  สพฺเพ เต อิเมเหว จตุจตฺตาฬีสาย
วตฺถูหิ ฯเปฯ เย หิ ตถาคตสฺส ยถาภุจฺจํ วณฺณํ สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     {๕๐.๘}  อิเมหิ  โข  เต ภิกฺขเว สมณพฺราหฺมณา ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา วตฺถูหิ ฯ
     {๕๐.๙}  เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
วา  อปรนฺตกปฺปิกา  วา ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา วา ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ        อารพฺภ       อเนกวิหิตานิ       อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  สพฺเพ  เต อิเมเหว ทฺวาสฏฺฐิยา วตฺถูหิ เอเตสํ วา  อญฺญตเรน
นตฺถิ อิโต พหิทฺธา ฯ
     {๕๐.๑๐}  ตยิทํ  ภิกฺขเว  ตถาคโต  ปชานาติ  อิเม  ทิฏฺฐิฏฺฐานา
เอวํคหิตา   เอวํปรามฏฺฐา  เอวํคติกา  ภวนฺติ  เอวํ  อภิสมฺปรายาติ  ฯ
ตญฺจ  ตถาคโต  ปชานาติ  ตโต  จ  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ  ตญฺจ  ปชานนํ
น  ปรามสติ  อปรามสโต  จสฺส  ปจฺจตฺตญฺเญว  นิพฺพุติ  วิทิตา  เวทนานํ
สมุทยญฺจ   อตฺถงฺคมญฺจ   อสฺสาทญฺจ   อาทีนวญฺจ   นิสฺสรณญฺจ   ยถาภูตํ
วิทิตฺวา ฯ อนุปาทา วิมุตฺโต ภิกฺขเว ตถาคโต ฯ
     {๕๐.๑๑}  อิเม  โข เต ภิกฺขเว ธมฺมา คมฺภีรา ทุทฺทสา ทุรนุโพธา
สนฺตา   ปณีตา   อตกฺกาวจรา   นิปุณา   ปณฺฑิตเวทนียา  เย  ตถาคโต
สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา  ปเวเทติ  เยหิ  ตถาคตสฺส  ยถาภุจฺจํ  วณฺณํ
สมฺมา วทมานา วเทยฺยุํ ฯ
     [๕๑]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย   เต  สมณพฺราหฺมณา  สสฺสตวาทา
สสฺสตํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ  เตสํ
ภวตํ    สมณพฺราหฺมณานํ    อชานตํ    อปสฺสตํ   เวทยิตํ   ตณฺหาคตานํ
ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ๑- ฯ
     [๕๒]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ  เตสํ  ภวตํ  สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ปริตสิตวิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ  ภวตํ
สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ   เวทยิตํ   ตณฺหาคตานํ   ปริตสฺสิตํ
วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๔]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ    จตูหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๕]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ
ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ   เวทยิตํ
ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๖]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   อฏฺฐารสหิ   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๗]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺญิมตฺตานํ     ปญฺญเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๘]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๕๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ    วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๐]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺญเปนฺติ   สตฺตหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ
เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ  อปสฺสตํ  เวทยิตํ  ตณฺหาคตานํ
ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๑]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต      สตฺตสฺส      ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ     ปญฺญเปนฺติ     ปญฺจหิ
วตฺถูหิ    ตทปิ    เตสํ    ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ   อปสฺสตํ
เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ   จตุจตฺตาฬีสาย   วตฺถูหิ   ตทปิ  เตสํ  ภวตํ  สมณพฺราหฺมณานํ
อชานตํ อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
จ  อปรนฺตกปฺปิกา  จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา  จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   ตทปิ   เตสํ   ภวตํ   สมณพฺราหฺมณานํ   อชานตํ
อปสฺสตํ เวทยิตํ ตณฺหาคตานํ ปริตสฺสิตํ วิปฺผนฺทิตเมว ฯ
     [๖๔]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ ปญฺญเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๖]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย   เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ โลกสฺส ปญฺญเปนฺติ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๗]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ จตูหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๘]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ   อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   ทฺวีหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๖๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ อฏฺฐารสหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๐]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     สญฺญิมตฺตานํ     ปญฺญเปนฺติ    โสฬสหิ
วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๑]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ อฏฺฐหิ วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๓]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ   ปญฺญเปนฺติ   สตฺตหิ   วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๔]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต   สตฺตสฺส   ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ   ปญฺญเปนฺติ  ปญฺจหิ  วตฺถูหิ  ตทปิ
ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ จตุจตฺตาฬีสาย วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๖]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา วตฺถูหิ ตทปิ ผสฺสปจฺจยา ฯ
     [๗๗]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ   โลกญฺจ   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺญตฺร
ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๗๘]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  เอกจฺจสสฺสติกา
เอกจฺจอสสฺสติกา    เอกจฺจํ    สสฺสตํ   เอกจฺจํ   อสสฺสตํ   อตฺตานญฺจ
โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ    จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต   อญฺญตฺร   ผสฺสา
ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๗๙]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อนฺตานนฺติกา
อนฺตานนฺตํ   โลกสฺส   ปญฺญเปนฺติ   จตูหิ   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺญตฺร
ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๐]   ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา
ตตฺถ    ตตฺถ    ปณฺหํ    ปุฏฺฐา   สมานา   วาจาวิกฺเขปํ   อาปชฺชนฺติ
อมราวิกฺเขปํ   จตูหิ  วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺญตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๑]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา
อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ    อตฺตานญฺจ    โลกญฺจ    ปญฺญเปนฺติ    ทฺวีหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๒]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา
ปุพฺพนฺตานุทิฏฺฐิโน    ปุพฺพนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ  อฏฺฐารสหิ  วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺญตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๓]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา   อุทฺธมาฆตนา   สญฺญิมตฺตานํ   ปญฺญเปนฺติ   โสฬสหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๔]   ตตฺร   ภิกฺขเว   เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
อสญฺญีวาทา     อุทฺธมาฆตนา     อสญฺญิมตฺตานํ    ปญฺญเปนฺติ    อฏฺฐหิ
วตฺถูหิ เต วต อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๕]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อุทฺธมาฆตนิกา
เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา        อุทฺธมาฆตนา       เนวสญฺญีนาสญฺญิมตฺตานํ
ปญฺญเปนฺติ   อฏฺฐหิ   วตฺถูหิ  เต  วต  อญฺญตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ
เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๖]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา อุจฺเฉทวาทา สโต
สตฺตสฺส   อุจฺเฉทํ   วินาสํ   วิภวํ  ปญฺญเปนฺติ  สตฺตหิ  วตฺถูหิ  เต  วต
อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๗]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย เต สมณพฺราหฺมณา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา
สโต    สตฺตสฺส    ปรมทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ    ปญฺญเปนฺติ   ปญฺจหิ   วตฺถูหิ
เต วต อญฺญตฺร ผสฺสา ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๘]   ตตฺร   ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  อปรนฺตกปฺปิกา
อปรนฺตานุทิฏฺฐิโน    อปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ
อภิวทนฺติ    จตุจตฺตาฬีสาย    วตฺถูหิ    เต    วต   อญฺญตฺร   ผสฺสา
ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ เน ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๘๙]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา  ปุพฺพนฺตกปฺปิกา จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   เต   วต  อญฺญตฺร  ผสฺสา  ปฏิสํเวทิสฺสนฺตีติ  เน
ฐานํ วิชฺชติ ฯ
     [๙๐]  ตตฺร  ภิกฺขเว  เย  เต  สมณพฺราหฺมณา สสฺสตวาทา สสฺสตํ
อตฺตานญฺจ  โลกญฺจ  ปญฺญเปนฺติ  จตูหิ  วตฺถูหิ  เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
เอกจฺจสสฺสติกา     เอกจฺจอสสฺสติกา    เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา
อนฺตานนฺติกา   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา  อมราวิกฺเขปิกา  เยปิ  เต
สมณพฺราหฺมณา     อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา     เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา
ปุพฺพนฺตกปฺปิกา     เยปิ     เต     สมณพฺราหฺมณา     อุทฺธมาฆตนิกา
สญฺญีวาทา   เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา   อุทฺธมาฆตนิกา   อสญฺญีวาทา
เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา    อุทฺธมาฆตนิกา   เนวสญฺญีนาสญฺญีวาทา
เยปิ   เต   สมณพฺราหฺมณา   อุจฺเฉทวาทา   เยปิ  เต  สมณพฺราหฺมณา
ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานวาทา         เยปิ        เต        สมณพฺราหฺมณา
อปรนฺตกปฺปิกา    เยปิ    เต    สมณพฺราหฺมณา    ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   จ
อปรนฺตกปฺปิกา   จ   ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา   จ  ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   สพฺเพ  เต  ฉหิ  ผสฺสายตเนหิ  ผุสฺสาผุสฺสา  ๑-
ปฏิสํเวเทนฺติ   ฯ  เตสํ  เวทนาปจฺจยา  ตณฺหา  ตณฺหาปจฺจยา  อุปาทานํ
อุปาทานปจฺจยา    ภโว    ภวปจฺจยา   ชาติ   ชาติปจฺจยา   ชรามรณํ
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติ ฯ
     {๙๐.๑}  ยโต  โข  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  ฉนฺนํ  ผสฺสายตนานํ สมุทยญฺจ
อตฺถงฺคมญฺจ   อสฺสาทญฺจ   อาทีนวญฺจ  นิสฺสรณญฺจ  ยถาภูตํ  ปชานาติ  ฯ
อยํ  อิเมหิ  สพฺเพเหว  อุตฺตริตรํ  ปชานาติ ฯ เย หิ เกจิ ภิกฺขเว สมณา
วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   วา
ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา    วา    ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน   ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ
อารพฺภ   อเนกวิหิตานิ   อธิมุตฺติปทานิ  อภิวทนฺติ  สพฺเพ  เต  อิเมเหว
ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   อนฺโตชาลิกตา   เอตฺถ   สิตา  ว  อุมฺมุชฺชมานา
อุมฺมุชฺชนฺติ    เอตฺถ   ปริยาปนฺนา   อนฺโตชาลิกตา   ว   อุมฺมุชฺชมานา
อุมฺมุชฺชนฺติ
     {๙๐.๒}  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว  ทกฺโข เกวฏฺโฏ วา เกวฏฺฏนฺเตวาสี
วา    สุขุมจฺฉิทฺทเกน   ๒-   ชาเลน   ปริตฺตํ   อุทกรหทํ  โอตฺถเรยฺย
ตสฺส   เอวมสฺส   เย   โข   เกจิ   อิมสฺมึ   อุทกรหเท   โอฬาริกา
ปาณา     สพฺเพเปเต     อนฺโตชาลิกตา     เอตฺถ     สิตา     ว
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ผุสฺส ผุสฺส ฯ อฏฺฐกถายํ ผุสฺสา ผุสฺสา ฯ ๒ สี. สุขุมจฺฉินฺเนน ฯ
@อ. สุขุมจฺฉิเกน ฯ
อุมฺมุชฺชมานา    อุมฺมุชฺชนฺติ   เอตฺถ   ปริยาปนฺนา   อนฺโตชาลิกตา   ว
อุมฺมุชฺชมานา  อุมฺมุชฺชนฺตีติ  เอวเมว  โข  ภิกฺขเว  เย  หิ  เกจิ สมณา
วา    พฺราหฺมณา    วา   ปุพฺพนฺตกปฺปิกา   วา   อปรนฺตกปฺปิกา   วา
ปุพฺพนฺตาปรนฺตกปฺปิกา           วา          ปุพฺพนฺตาปรนฺตานุทิฏฺฐิโน
ปุพฺพนฺตาปรนฺตํ    อารพฺภ    อเนกวิหิตานิ    อธิมุตฺติปทานิ    อภิวทนฺติ
สพฺเพ   เต   อิเมเหว   ทฺวาสฏฺฐิยา   วตฺถูหิ   อนฺโตชาลิกตา  เอตฺถ
สิตา   ว  อุมฺมุชฺชมานา  อุมฺมุชฺชนฺติ  เอตฺถ  ปริยาปนฺนา  อนฺโตชาลิกตา
ว อุมฺมุชฺชมานา อุมฺมุชฺชนฺติ ฯ
     {๙๐.๓}   อุจฺฉินฺนภวเนตฺติโก  ภิกฺขเว  ตถาคตสฺส  กาโย  ติฏฺฐติ
ยาวสฺส  กาโย  ฐสฺสติ  ตาว  นํ  ทกฺขนฺติ  เทวมนุสฺสา  กายสฺส  เภทา
อุทฺธํ  ชีวิตปริยาทานา  น  นํ  ทกฺขนฺติ  เทวมนุสฺสา  เสยฺยถาปิ  ภิกฺขเว
อมฺพปิณฺฑิยา   วณฺฏจฺฉินฺนาย   ยานิ  กานิจิ  อมฺพานิ  วณฺฏปฏิพนฺธานิ  ๑-
สพฺพานิ  ตานิ  ตทนฺวยานิ  ภวนฺติ เอวเมว โข ภิกฺขเว อุจฺฉินฺนภวเนตฺติโก
ตถาคตสฺส  กาโย ติฏฺฐติ ยาวสฺส กาโย ฐสฺสติ ตาว นํ ทกฺขนฺติ เทวมนุสฺสา
กายสฺส เภทา อุทฺธํ ชีวิตปริยาทานา น นํ ทกฺขนฺติ เทวมนุสฺสาติ ฯ
     {๙๐.๔}  เอวํ วุตฺเต อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ อจฺฉริยํ
ภนฺเต  อพฺภูตํ  ๒-  ภนฺเต โกนาโม อยํ ภนฺเต ธมฺมปริยาโยติ ฯ ตสฺมาติห
ตฺวํ  อานนฺท  อิมํ  ธมฺมปริยายํ  อตฺถชาลนฺติปิ  นํ  ธาเรหิ  ธมฺมชาลนฺติปิ
นํ   ธาเรหิ   พฺรหฺมชาลนฺติปิ   นํ   ธาเรหิ  ทิฏฺฐิชาลนฺติปิ  นํ  ธาเรหิ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. วณฺฏูปนิพนฺธนานิ ฯ ๒ สี. ยุ. อพฺภุตํ ฯ
อนุตฺตโร   สงฺคามวิชโยติปิ   นํ   ธาเรหีติ   ฯ   อิทมโวจ  ภควา  ฯ
อตฺตมนา   เต   ภิกฺขู  ภควโต  ภาสิตํ  อภินนฺทุนฺติ  ฯ  อิมสฺมึ  จ  ปน
เวยฺยากรณสฺมึ ภญฺญมาเน ทสสหสฺสี ๑- โลกธาตุ อกมฺปิตฺถาติ ฯ
                 พฺรหฺมชาลสุตฺตํ ปฐมํ นิฏฺฐิตํ ฯ
                              ------------
@เชิงอรรถ: สี. สหสฺสี ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้าที่ ๒๕-๖๐.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=494&w=&modeTY=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=494&modeTY=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=9&item=32&items=59
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=9&siri=1
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=1
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๙
https://84000.org/tipitaka/read/?index_9
https://84000.org/tipitaka/english/?index_9