[421] Cha dhammā bahukārā cha dhammā bhāvetabbā cha dhammā
pariññeyyā cha dhammā pahātabbā cha dhammā hānabhāgiyā cha
dhammā visesabhāgiyā cha dhammā duppaṭivijjhā cha dhammā uppādetabbā
cha dhammā abhiññeyyā cha dhammā sacchikātabbā.
[422] Katame cha dhammā bahukārā . cha sārāṇīyā dhammā
idhāvuso bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu
āvi 1- ceva raho ca ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo
saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati .
Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti
sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca ayaṃpi dhammo sārāṇīyo
piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya
saṃvattati . puna caparaṃ āvuso bhikkhuno mettaṃ manokammaṃ .pe.
Ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ āvuso bhikkhu ye te lābhā
dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattaṃpi tathārūpehi
lābhehi appaṭivibhattabhogī hoti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī
ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya
@Footnote: 1 Yu. āvī.
Avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ āvuso bhikkhu
yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni
bhujissāni viññūpasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpesu
sīlesu sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho
ca ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya
sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ āvuso bhikkhu yāyaṃ
diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāya
tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi
āvi ceva raho ca ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo
saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . ime
cha dhammā bahukārā.
[423] Katame cha dhammā bhāvetabbā . cha anussatiṭṭhānāni
buddhānussati dhammānussati saṅghānussati sīlānussati cāgānussati
devatānussati. Ime cha dhammā bhāvetabbā.
[424] Katame cha dhammā pariññeyyā . cha ajjhattikāni
āyatanāni cakkhvāyatanaṃ sotāyatanaṃ ghānāyatanaṃ jivhāyatanaṃ
kāyāyatanaṃ manāyatanaṃ. Ime cha dhammā pariññeyyā.
[425] Katame cha dhammā pahātabbā . cha taṇhākāyā
rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā
dhammataṇhā. Ime cha dhammā pahātabbā.
[426] Katame cha dhammā hānabhāgiyā . cha agāravā idhāvuso
bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso dhamme agāravo viharati
appatisso saṅghe agāravo viharati appatisso sikkhāya agāravo
viharati appatisso appamāde agāravo viharati appatisso paṭisanthāre
agāravo viharati appatisso. Ime cha dhammā hānabhāgiyā.
[427] Katame cha dhammā visesabhāgiyā . cha gāravā idhāvuso
bhikkhu satthari sagāravo viharati sappatisso dhamme sagāravo viharati
sappatisso . saṅghe . sikkhāya . Appamāde. Paṭisanthāre sagāravo
viharati sappatisso. Ime cha dhammā visesabhāgiyā.
[428] Katame cha dhammā duppaṭivijjhā . cha nissāraṇīyā dhātuyo
idhāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya mettā hi kho me 1- cetovimutti bhāvitā
bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā
atha ca pana me byāpādo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti . so mā
hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ
abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ
vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ mettāya cetovimuttiyā
bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya
susamāraddhāya atha ca panassa byāpādo cittaṃ pariyādāya
ṭhassatīti 2- netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso byāpādassa
yadidaṃ mettā cetovimutti 3-.
{428.1} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya
@Footnote: 1 Ma. me āvuso. 2 Ma. itisaddo na dissati. evamupari.
@3 Ma. cetovimuttīti. evamupari.
Karuṇā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā
vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me
vihesā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti . so mā hevantissa
vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na
hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya
aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ karuṇāya cetovimuttiyā
bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya
paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa vihesā cittaṃ pariyādāya
ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso vihesāya
yadidaṃ karuṇā cetovimutti.
{428.2} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya muditā hi kho me
cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā
paricitā susamāraddhā atha ca pana me arati cittaṃ pariyādāya
tiṭṭhatīti . so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca
mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi
bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ muditāya
cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya
anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa arati cittaṃ
pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso
aratiyā yadidaṃ muditā cetovimutti.
{428.3} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya upekkhā hi kho me
Cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā
paricitā susamāraddhā atha ca pana me rāgo cittaṃ pariyādāya
tiṭṭhatīti . so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca
mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi
bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ upekkhāya
cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya
anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa rāgo cittaṃ
pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso
rāgassa yadidaṃ upekkhā cetovimutti.
{428.4} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya animittā hi kho
me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā
paricitā susamāraddhā atha ca pana me nimittānusāri viññāṇaṃ hotīti.
So mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ
abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya
aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ animittāya cetovimuttiyā
bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya
susamāraddhāya atha ca panassa nimittānusāri viññāṇaṃ bhavissatīti
netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso sabbanimittānaṃ yadidaṃ
animittā cetovimutti.
{428.5} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya asmīti kho me vigate 1- ayamahamasmīti
@Footnote: 1 Ma. vigataṃ. Yu. vighātaṃ.
Na samanupassāmi atha ca pana me vicikicchākathaṅkathāsallaṃ cittaṃ
pariyādāya tiṭṭhatīti . so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā
evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ
na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ
asmīti vigate 1- ayamahamasmīti na samanupassato 2- atha ca panassa
vicikicchākathaṅkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ
vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso vicikicchākathaṅkathāsallassa
yadidaṃ asmimānasamugghāto 3-. Ime cha dhammā duppaṭivijjhā.
[429] Katame cha dhammā uppādetabbā . cha satatavihārā
idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano
upekkhako ca 4- viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā .pe.
Ghānena gandhaṃ ghāyitvā .pe. jivhāya rasaṃ sāyitvā .pe.
Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā .pe. manasā dhammaṃ viññāya neva
sumano hoti na dummano upekkhako ca 4- viharati sato sampajāno.
Ime cha dhammā uppādetabbā.
[430] Katame cha dhammā abhiññeyyā . cha anuttariyāni
dassanānuttariyaṃ savanānuttariyaṃ lābhānuttariyaṃ sikkhānuttariyaṃ
pāricariyānuttariyaṃ anussatānuttariyaṃ. Ime cha dhammā abhiññeyyā.
[431] Katame cha dhammā sacchikātabbā . cha abhiññā idhāvuso
bhikkhu anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti ekopi hutvā bahudhā
@Footnote: 1 Yu. vighāte. 2 Ma. Yu. asamanupassato. 3 Yu. yadidamasmīti mānasamugghāto.
@4 Ma. Yu. casaddo na dissati.
Hoti bahudhāpi hutvā eko hoti āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ
tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi
ākāse paṭhaviyāpi ummujjanimmujjaṃ karoti seyyathāpi udake
udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi paṭhaviyā ākāsepi
pallaṅkena caṅkamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo imepi candimasuriye
evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati yāva
brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.
{431.1} Dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya
ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Parasattānaṃ
parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca jānāti 1- sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ
cittanti pajānāti vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajānāti
sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajānāti vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ
cittanti pajānāti samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajānāti
vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajānāti saṅkhittaṃ vā
cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajānāti vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ
cittanti pajānāti mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti
pajānāti amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajānāti
sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajānāti anuttaraṃ vā
cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajānāti samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ
cittanti pajānāti asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti
@Footnote: 1 Ma. Yu. pajānāti.
Pajānāti vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajānāti avimuttaṃ
vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānāti. [1]-
{431.2} Anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekaṃpi
jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo
dasapi jātiyo vīsaṃpi jātiyo tiṃsaṃpi jātiyo cattāḷīsaṃpi jātiyo
paññāsaṃpi jātiyo sataṃpi jātiyo sahassaṃpi jātiyo satasahassaṃpi
jātiyo anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi
saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo
evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto
amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo
evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato
cuto idhūpapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ
anussarati.
{431.3} Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena
satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe
dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime
vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena
samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā
micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā
paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime
vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā
vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā
@Footnote: 1 Ma. so.
Ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā
te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti .
Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte
passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe
dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti.
{431.4} Āsavānaṃ khayā anāsavañcetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ
diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . Ime
cha dhammā sacchikātabbā . iti ime saṭṭhi dhammā bhūtā tacchā tathā
avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā.
The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 11 page 302-310.
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=11&item=421&items=11
Classified by [Item Number] :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=11&item=421&items=11&mode=bracket
Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=11&item=421&items=11
Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=11&item=421&items=11
Study Atthakatha :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=421
Contents of The Tipitaka Volume 11
https://84000.org/tipitaka/read/?index_11
https://84000.org/tipitaka/english/?index_11
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
