ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 19 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 11 : Sutta. Saṃ. Ma.
     [1639] Paññāvuḍḍhiyā saṃvattantīti.
     [1640] Paññāvepullāya saṃvattantīti.
                    Sappaññavaggo chaṭṭho.
                        Tassuddānaṃ
         sagāthakaṃ vassavutthaṃ            dhammadinnagilāyanaṃ 1-
         caturo phalā paṭilābho        vuḍḍhi vepullatāya cāti.
                     -------------
@Footnote: 1 Ma. dhammadinnañca gilānaṃ.
                   Mahāpaññavaggo sattamo
                         [1]-
     [1641] Mahāpaññatāya saṃvattantīti.
     [1642] Puthupaññatāya saṃvattantīti.
     [1643] Vipulapaññatāya saṃvattantīti.
     [1644] Gambhīrapaññatāya saṃvattantīti.
     [1645] Appamattapaññatāya saṃvattantīti.
     [1646] Bhūripaññatāya saṃvattantīti.
     [1647] Paññābāhullāya saṃvattantīti.
     [1648] Sīghapaññatāya saṃvattantīti.
     [1649] Lahupaññatāya saṃvattantīti.
     [1650] Hāsapaññatāya saṃvattantīti.
     [1651] Javanapaññatāya saṃvattantīti.
     [1652] Tikkhapaññatāya saṃvattantīti.
     [1653]   Nibbedhikapaññatāya  saṃvattantīti  .  katame  cattāro .
Sappurisasaṃsevo   saddhammassavanaṃ   yonisomanasikāro  dhammānudhammapaṭipatti .
Ime  kho  bhikkhave  cattāro  dhammā  bhāvitā bahulīkatā nibbedhikapaññatāya
saṃvattantīti.
                  Mahāpaññavaggo sattamo.
@Footnote: 1 Ma. cattāro me bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā mahāpaññatāya saṃvattanti.
@katame cattāro. sappurisasaṃsevo saddhammassavanaṃ yonisomanasikāro
@dhammānudhammappaṭipatti. ime kho bhikkhave cattāro dhammā bhāvitā bahulīkatā ....
                        Tassuddānaṃ
         mahāputhuvipulagambhīraṃ            appamattabhūribāhula 1-
         sīghalahuhāsajavana-               tikkhanibbedhikāya cāti.
                   Sotāpattisaṃyuttaṃ samattaṃ.
                       ---------
@Footnote: 1 Ma. appamattabhūribāhullaṃ.
                        Saccasaṃyuttaṃ
                        -------
                     samādhivaggo paṭhamo
     [1654]  Sāvatthīnidānaṃ  .  samādhiṃ  bhikkhave  bhāvetha . Samāhito
bhikkhave   bhikkhu   yathābhūtaṃ   pajānāti   .  kiñci  yathābhūtaṃ  pajānāti .
Idaṃ    dukkhanti    yathābhūtaṃ    pajānāti   ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ
pajānāti   ayaṃ   dukkhanirodhoti  yathābhūtaṃ  pajānāti  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti  .  samādhiṃ  bhikkhave  bhāvetha  .  samāhito
bhikkhave  bhikkhu  yathābhūtaṃ  pajānāti  .  tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ dukkhanti
yogo   karaṇīyo  ayaṃ  dukkhasamudayoti  yogo  karaṇīyo  ayaṃ  dukkhanirodhoti
yogo karaṇīyo ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1655]   Paṭisallāne   bhikkhave   yogamāpajjatha   .  paṭisallīno
bhikkhave   bhikkhu   yathābhūtaṃ   pajānāti   .  kiñci  yathābhūtaṃ  pajānāti .
Idaṃ    dukkhanti    yathābhūtaṃ    pajānāti   ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ
pajānāti   ayaṃ   dukkhanirodhoti  yathābhūtaṃ  pajānāti  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti  .  paṭisallāne  bhikkhave  yogamāpajjatha .
Paṭisallīno    bhikkhave    bhikkhu    yathābhūtaṃ    pajānāti    .    tasmā
tiha   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo   karaṇīyo   ayaṃ   dukkhasamudayoti
Yogo  karaṇīyo  ayaṃ  dukkhanirodhoti  yogo  karaṇīyo  ayaṃ dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1656]   Ye  hi  keci  bhikkhave  atītamaddhānaṃ  kulaputtā  sammā
agārasmā    anagāriyaṃ   pabbajiṃsu   sabbe   te   catunnaṃ   ariyasaccānaṃ
yathābhūtaṃ  abhisamayāya  .  ye  hi  keci  bhikkhave  anāgatamaddhānaṃ kulaputtā
sammā     agārasmā     anagāriyaṃ     pabbajissanti     sabbe    te
catunnaṃ   ariyasaccānaṃ   yathābhūtaṃ   abhisamayāya  .  ye  hi  keci  bhikkhave
etarahi   kulaputtā   sammā   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajanti  sabbe
te   catunnaṃ   ariyasaccānaṃ  yathābhūtaṃ  abhisamayāya  .  katamesaṃ  catunnaṃ .
Dukkhassa    ariyasaccassa    dukkhasamudayassa    ariyasaccassa    dukkhanirodhassa
ariyasaccassa    dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya    ariyasaccassa    .   ye   hi
keci   bhikkhave   atītamaddhānaṃ   kulaputtā   sammā  agārasmā  anagāriyaṃ
pabbajiṃsu    pabbajissanti   pabbajanti   sabbe   te   imesaṃyeva   catunnaṃ
ariyasaccānaṃ   yathābhūtaṃ   abhisamayāya   .   tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ
dukkhanti   yogo   karaṇīyo    .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1657]   Ye  hi  keci  bhikkhave  atītamaddhānaṃ  kulaputtā  sammā
agārasmā    anagāriyaṃ   pabbajitā   yathābhūtaṃ   abhisamesuṃ   sabbe   te
cattāri   ariyasaccāni   yathābhūtaṃ   abhisamesuṃ  .  ye  hi  keci  bhikkhave
anāgatamaddhānaṃ    kulaputtā   sammā   agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajitā
Yathābhūtaṃ   abhisamessanti   sabbe   te   cattāri   ariyasaccāni  yathābhūtaṃ
abhisamessanti   .   ye   hi  keci  bhikkhave  etarahi  kulaputtā  sammā
agārasmā   anagāriyaṃ   pabbajitā   yathābhūtaṃ   abhisamenti   sabbe   te
cattāri   ariyasaccāni   yathābhūtaṃ   abhisamenti   .  katamāni  cattāri .
Dukkhaṃ    ariyasaccaṃ    dukkhasamudayo    ariyasaccaṃ   dukkhanirodho   ariyasaccaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadā  ariyasaccaṃ  .  ye  hi  keci  bhikkhave atītamaddhānaṃ
kulaputtā     sammā    agārasmā    anagāriyaṃ    pabbajitā    yathābhūtaṃ
abhisamesuṃ   abhisamessanti   abhisamenti   sabbe   te   imāni   cattāri
ariyasaccāni   yathābhūtaṃ   abhisamenti   .   tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ
dukkhanti   yogo   karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1658]  Ye  hi  keci  bhikkhave atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā
vā  yathābhūtaṃ  abhisambujjhiṃsu  1-  sabbe  te  cattāri ariyasaccāni yathābhūtaṃ
abhisambujjhiṃsu   .   ye   hi  keci  bhikkhave  anāgatamaddhānaṃ  samaṇā  vā
brāhmaṇā   vā   yathābhūtaṃ   abhisambujjhissanti  2-  sabbe  te  cattāri
ariyasaccāni   yathābhūtaṃ   abhisambujjhissanti   .   ye   hi  keci  bhikkhave
etarahi   samaṇā   vā   brāhmaṇā   vā   yathābhūtaṃ  abhisambujjhanti  3-
sabbe    te    cattāri    ariyasaccāni   yathābhūtaṃ   abhisambujjhanti  .
Katamāni   cattāri   .   dukkhaṃ  ariyasaccaṃ  .pe.  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā
ariyasaccaṃ   .   ye   4-  hi  keci  bhikkhave  atītamaddhānaṃ  samaṇā  vā
@Footnote: 1 Ma. abhisambojjhiṃsu. 2 Ma. abhisambojjhissanti .  3 Ma. abhisambojjhanti.
@evamupari. 4 Yu. yepi hi. evamupari.
Brāhmaṇā      vā      yathābhūtaṃ     abhisambujjhiṃsu     abhisambujjhissanti
abhisambujjhanti   sabbe   te   imāni   cattāri   ariyasaccāni   yathābhūtaṃ
abhisambujjhanti   .   tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1659]  Ye  hi  keci  bhikkhave atītamaddhānaṃ samaṇā vā brāhmaṇā
vā   yathābhūtaṃ   abhisambuddhaṃ  pakāsesuṃ  sabbe  te  cattāri  ariyasaccāni
yathābhūtaṃ    abhisambuddhaṃ    pakāsesuṃ    .    ye   hi   keci   bhikkhave
anāgatamaddhānaṃ   samaṇā   vā   brāhmaṇā   vā   yathābhūtaṃ   abhisambuddhaṃ
pakāsessanti   sabbe   te   cattāri  ariyasaccāni  yathābhūtaṃ  abhisambuddhaṃ
pakāsessanti  .  yehi  keci  bhikkhave  etarahi  samaṇā  vā  brāhmaṇā
vā   yathābhūtaṃ  abhisambuddhaṃ  pakāsenti  sabbe  te  cattāri  ariyasaccāni
yathābhūtaṃ   abhisambuddhaṃ   pakāsenti   .   katamāni   cattāri   .   dukkhaṃ
ariyasaccaṃ    .pe.   dukkhanirodhagāminīpaṭipadā   ariyasaccaṃ   .   ye   hi
keci   bhikkhave   atītamaddhānaṃ   samaṇā   vā   brāhmaṇā  vā  yathābhūtaṃ
abhisambuddhaṃ   pakāsesuṃ   pakāsessanti   pakāsenti   sabbe  te  imāni
cattāri   ariyasaccāni   yathābhūtaṃ   abhisambuddhaṃ   pakāsesuṃ   pakāsessanti
pakāsenti   .   tasmā   tiha   bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1660]  Mā  bhikkhave  pāpake  akusale  vitakke vitakketha 1-.
@Footnote: 1 Ma. Yu. vitakkeyyātha.
Seyyathīdaṃ   .   kāmavitakkaṃ   byāpādavitakkaṃ   vihiṃsāvitakkaṃ  .  taṃ  kissa
hetu   .   nete  bhikkhave  vitakkā  atthasañhitā  nādibrahmacariyakā  na
nibbidāya   na   virāgāya  na  nirodhāya  na  upasamāya  na  abhiññāya  na
sambodhāya  na  nibbānāya  saṃvattanti  .  vitakkantā  1-  ca  kho tumhe
bhikkhave   idaṃ   dukkhanti  vitakkeyyātha  ayaṃ  dukkhasamudayoti  vitakkeyyātha
ayaṃ    dukkhanirodhoti   vitakkeyyātha   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
vitakkeyyātha . Taṃ kissa hetu. Ete bhikkhave vitakkā atthasañhitā [2]-
ete  ādibrahmacariyakā  ete  nibbidāya  virāgāya  nirodhāya upasamāya
abhiññāya   sambodhāya   nibbānāya   saṃvattanti  .  tasmā  tiha  bhikkhave
idaṃ   dukkhanti   yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1661]  Mā  bhikkhave  pāpakaṃ  akusalaṃ  cittaṃ  cintetha 3- sassato
lokoti    vā    asassato   lokoti   vā   antavā   lokoti   vā
anantavā   lokoti   vā   taṃ   jīvaṃ   taṃ   sarīranti   vā   aññaṃ  jīvaṃ
aññaṃ    sarīranti    vā   hoti   tathāgato   paraṃ   maraṇāti   vā   na
hoti   tathāgato   paraṃ  maraṇāti  vā  hoti  ca  na  ca  hoti  tathāgato
paraṃ   maraṇāti   vā  neva  hoti  na  na  hoti  tathāgato  paraṃ  maraṇāti
vā   .   taṃ   kissa   hetu   .  nesā  bhikkhave  cintā  atthasañhitā
nādibrahmacariyakā   na   nibbidāya   na   virāgāya   na   nirodhāya   na
@Footnote: 1 Ma. Yu. vitakkentā. 2 Yu. brahmacariyakā. 3 Ma. Yu. cinteyyātha.
Upasamāya  na  abhiññāya  na  sambodhāya  na  nibbānāya  saṃvattati  1- .
Cintentā   ca   kho   tumhe   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   cinteyyātha
ayaṃ    dukkhasamudayoti    cinteyyātha   ayaṃ   dukkhanirodhoti   cinteyyātha
ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   cinteyyātha  .  taṃ  kissa  hetu .
Esā   bhikkhave   cintā  atthasañhitā  esā  ādibrahmacariyakā  esā
nibbidāya    virāgāya    nirodhāya    upasamāya   abhiññāya   sambodhāya
nibbānāya   saṃvattati   .   tasmā   tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo
karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1662]  Mā  bhikkhave  viggāhikakathaṃ kathetha 2- na tvaṃ imaṃ dhammavinayaṃ
ājānāsi   ahaṃ   imaṃ   dhammavinayaṃ   ājānāmi  kiṃ  tvaṃ  imaṃ  dhammavinayaṃ
ājānissasi     micchāpaṭipanno     tvamasi    ahamasmi    sammāpaṭipanno
pure   vacanīyaṃ   pacchā   avaca   pacchā  vacanīyaṃ  pure  avaca  sahitaṃ  me
asahitante   āciṇṇante   3-   viparāvattaṃ   āropito   te   vādo
paravādappamokkhāya   4-  niggahitosi  nibbedhehi  vā  sace  pahosīti .
Taṃ  kissa  hetu  .  nesā  bhikkhave  kathā  atthasañhitā nādibrahmacariyakā
na   nibbidāya   na  virāgāya  na  nirodhāya  na  upasamāya  na  abhiññāya
na   sambodhāya   na   nibbānāya   saṃvattati   .   kathentā   ca   kho
tumhe    bhikkhave    idaṃ    dukkhanti   katheyyātha   ayaṃ   dukkhasamudayoti
@Footnote: 1 Yu. saṃvattanti. 2 Ma. Yu. katheyyātha. 3 Ma. adhiciṇṇaṃ te ....
@4 Ma. Yu. caravādappamokkhāya.
Katheyyātha    ayaṃ    dukkhanirodhoti   katheyyātha   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti .pe. Yogo karaṇīyoti.
     [1663] Mā bhikkhave anekavihitaṃ tiracchānakathaṃ kathetha 1-. Seyyathīdaṃ.
Rājakathaṃ   corakathaṃ  mahāmattakathaṃ  senākathaṃ  bhayakathaṃ  yuddhakathaṃ  2-  annakathaṃ
pānakathaṃ    vatthakathaṃ   sayanakathaṃ   mālākathaṃ   gandhakathaṃ   ñātikathaṃ   yānakathaṃ
gāmakathaṃ  nigamakathaṃ  nagarakathaṃ  janapadakathaṃ  itthīkathaṃ  purisakathaṃ  3-  surākathaṃ 4-
visikhākathaṃ     kumbhaṭṭhānakathaṃ    pubbapetakathaṃ    nānattakathaṃ    lokakkhāyikaṃ
samuddakkhāyikaṃ   itibhavābhavakathaṃ   iti  vā  .  taṃ  kissa  hetu  .  nesā
bhikkhave    kathā   atthasañhitā   nādibrahmacariyakā   na   nibbidāya   na
virāgāya   na   nirodhāya   na   upasamāya  na  abhiññāya  na  sambodhāya
na   nibbānāya   saṃvattati   .  kathentā  ca  kho  tumhe  bhikkhave  idaṃ
dukkhanti   katheyyātha   ayaṃ  dukkhasamudayoti  katheyyātha  ayaṃ  dukkhanirodhoti
katheyyātha   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti  katheyyātha  .  taṃ  kissa
hetu   .  esā  bhikkhave  kathā  atthasañhitā  esā  ādibrahmacariyakā
esā     nibbidāya    virāgāya    nirodhāya    upasamāya    abhiññāya
sambodhāya    nibbānāya   saṃvattati   .   tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ
dukkhanti   yogo   karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
                    Samādhivaggo paṭhamo.
@Footnote: 1 Ma. Yu. katheyyātha. 2 Yu. suddhakathaṃ. 3 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
@4 sūrakathantipi pāṭho.
                        Tassuddānaṃ
         samādhipaṭisallānā              kulaputtā apare dve
         samaṇabrāhmaṇavitakka- 1-   cintā viggāhikā kathāti 2-.
                       ---------
@Footnote: 1 Ma. samaṇabrāhmaṇā vitakkaṃ. Yu. samaṇabrāhmaṇā vitakkā. 2 Sī. kathena cāti.
                 Dhammacakkappavattanavaggo dutiyo
     [1664]   Evamme  sutaṃ  ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  bārāṇasiyaṃ  viharati
isipatane  migadāye  .  tatra  kho  bhagavā  pañcavaggiye  bhikkhū āmantesi
dveme  bhikkhave  antā  pabbajitena  na  sevitabbā. Katame dve 1-.
Yo   cāyaṃ   kāmesu   kāmasukhallikānuyogo   hīno  gammo  pothujjaniko
anariyo    anatthasañhito    yo    cāyaṃ    attakilamathānuyogo   dukkho
anariyo  anatthasañhito  .  etete  2-  bhikkhave  ubho ante anupagamma
majjhimā    paṭipadā    tathāgatena    abhisambuddhā   cakkhukaraṇī   ñāṇakaraṇī
upasamāya   abhiññāya   sambodhāya   nibbānāya   saṃvattati  .  katamā  ca
sā   bhikkhave   majjhimā   paṭipadā   tathāgatena   abhisambuddhā  cakkhukaraṇī
ñāṇakaraṇī   upasamāya   abhiññāya   sambodhāya   nibbānāya   saṃvattati .
Ayameva   ariyo   aṭṭhaṅgiko   maggo   .   seyyathīdaṃ   .  sammādiṭṭhi
sammāsaṅkappo      sammāvācā      sammākammanto      sammāājīvo
sammāvāyāmo   sammāsati   sammāsamādhi   .   ayaṃ   kho  sā  bhikkhave
majjhimā    paṭipadā    tathāgatena    abhisambuddhā   cakkhukaraṇī   ñāṇakaraṇī
upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.
     [1665]  Idaṃ  kho  pana  bhikkhave  dukkhaṃ  ariyasaccaṃ. Jātipi dukkhā
@Footnote: 1 Sī. idaṃ pāṭhadvayaṃ na dissati. 2 ma ete kho.
Jarāpi  dukkhā  byādhīpi  1-  dukkhā  maraṇampi  dukkhaṃ  appiyehi sampayogo
dukkho   piyehi   vippayogo   dukkho   yampicchaṃ   na  labhati  tampi  dukkhaṃ
saṅkhittena   pañcupādānakkhandhā  2-  dukkhā  .  idaṃ  kho  pana  bhikkhave
dukkhasamudayo    3-    ariyasaccaṃ    .    yāyaṃ   taṇhā   ponobbhavikā
nandirāgasahagatā    tatratatrābhinandinī    .   seyyathīdaṃ   .   kāmataṇhā
bhavataṇhā  vibhavataṇhā  .  idaṃ kho pana bhikkhave dukkhanirodho 5- ariyasaccaṃ.
Yo   tassā   yeva   taṇhāya   asesavirāganirodho  cāgo  paṭinissaggo
mutti   anālayo   .   idaṃ   kho  pana  bhikkhave  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā
ariyasaccaṃ   .   ayameva   ariyo   aṭṭhaṅgiko  maggo  .  seyyathīdaṃ .
Sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi.
     [1666]  Idaṃ  dukkhaṃ  ariyasaccanti  me  bhikkhave pubbe ananussutesu
dhammesu   cakkhuṃ   udapādi   ñāṇaṃ   udapādi   paññā   udapādi   vijjā
udapādi   āloko   udapādi   .   taṃ   kho   panidaṃ   dukkhaṃ  ariyasaccaṃ
pariññeyyanti   me   bhikkhave  pubbe  .pe.  pariññātanti  me  bhikkhave
pubbe   ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi  ñāṇaṃ  udapādi  paññā
udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.
     [1667]   Idaṃ   dukkhasamudayo   ariyasaccanti  me  bhikkhave  pubbe
ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi  ñāṇaṃ  udapādi  paññā  udapādi
vijjā   udapādi   āloko   udapādi   .  taṃ  kho  panidaṃ  dukkhasamudayo
ariyasaccaṃ   pahātabbanti   me   bhikkhave   pubbe   .pe.  pahīnanti  me
@Footnote: 1 Ma. Yu. byādhipi. 2 Po. puñcupādānakkhandhāpi. 3 Ma. Yu. dukkhasamudayaṃ.
@4 Ma. Yu. dukkhanirodhaṃ. evamuparipi.
Bhikkhave   pubbe   ananussutesu   dhammesu  cakkhuṃ  udapādi  ñāṇaṃ  udapādi
paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.
     [1668]   Idaṃ   dukkhanirodho   ariyasaccanti  me  bhikkhave  pubbe
ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi  ñāṇaṃ  udapādi  paññā  udapādi
vijjā   udapādi   āloko   udapādi   .  taṃ  kho  panidaṃ  dukkhanirodho
ariyasaccaṃ   sacchikātabbanti   me   bhikkhave  pubbe  ananussutesu  dhammesu
cakkhuṃ   udapādi   ñāṇaṃ   udapādi   paññā   udapādi   vijjā   udapādi
āloko  udapādi  .  taṃ  kho  panidaṃ  dukkhanirodho  ariyasaccaṃ  sacchikatanti
me   bhikkhave   pubbe   ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi  ñāṇaṃ
udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.
     [1669]   Idaṃ  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā  ariyasaccanti  me  bhikkhave
pubbe   ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi  ñāṇaṃ  udapādi  paññā
udapādi   vijjā   udapādi   āloko   udapādi   .   taṃ   kho  panidaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadā   ariyasaccaṃ   bhāvetabbanti   me  bhikkhave  .pe.
Bhāvitanti   me   bhikkhave   pubbe  ananussutesu  dhammesu  cakkhuṃ  udapādi
ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.
     [1670]   Yāvakīvañca   me   bhikkhave  imesu  catūsu  ariyasaccesu
evantiparivaṭṭaṃ    dvādasākāraṃ    yathābhūtaṃ    ñāṇadassanaṃ   na   suvisuddhaṃ
ahosi   neva  tāvāhaṃ  bhikkhave  sadevake  loke  samārake  sabrahmake
Sassamaṇabrāhmaṇiyā    pajāya    sadevamanussāya   anuttaraṃ   sammāsambodhiṃ
abhisambuddho   1-   paccaññāsiṃ  .  yato  ca  kho  me  bhikkhave  imesu
catūsu   ariyasaccesu   evantiparivaṭṭaṃ   dvādasākāraṃ  yathābhūtaṃ  ñāṇadassanaṃ
suvisuddhaṃ  ahosi  athāhaṃ  bhikkhave  sadevake  loke  samārake  sabrahmake
sassamaṇabrāhmaṇiyā    pajāya    sadevamanussāya   anuttaraṃ   sammāsambodhiṃ
abhisambuddho   paccaññāsiṃ   .   ñāṇañca   pana   me   dassanaṃ   udapādi
akuppā   me   vimutti  2-  ayamantimā  jāti  natthidāni  punabbhavoti .
Idamavoca   bhagavā   .   attamanā   pañcavaggiyā  bhikkhū  bhagavato  bhāsitaṃ
abhinandunti 3-.
     [1671]   Imasmiñca   pana  veyyākaraṇasmiṃ  bhaññamāne  āyasmato
koṇḍaññassa   virajaṃ   vītamalaṃ   dhammacakkhuṃ   udapādi   yaṅkiñci  samudayadhammaṃ
sabbantaṃ   nirodhadhammanti   .   pavattite   ca   4-  bhagavatā  dhammacakke
bhummā   devā   saddamanussāvesuṃ   etaṃ  bhagavatā  bārāṇasiyaṃ  isipatane
migadāye   anuttaraṃ   dhammacakkaṃ   pavattitaṃ   appaṭivattiyaṃ   samaṇena   vā
brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā  brahmunā  vā  kenaci vā
lokasminti  .  bhummānaṃ  devānaṃ  saddaṃ  sutvā  cātummahārājikā  devā
saddamanussāvesuṃ    etaṃ    bhagavatā   bārāṇasiyaṃ   isipatane   migadāye
anuttaraṃ   dhammacakkaṃ   pavattitaṃ   appaṭivattiyaṃ   samaṇena  vā  brāhmaṇena
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhisambuddhoti. evamuparipi. 2 Yu. cetovimutti. 3 Yu. abhinanduṃ.
@4 Sī. Ma. ca pana.
Vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti.
     {1671.1}   Cātummahārājikānaṃ  devānaṃ  saddaṃ  sutvā  tāvatiṃsā
devā  .  yāmā  devā  .  tusitā  devā  .  nimmānaratī  devā .
Paranimmitavasavattī   1-  devā  .  brahmakāyikā  devā  saddamanussāvesuṃ
etaṃ  bhagavatā  bārāṇasiyaṃ  isipatane  migadāye  anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ
appaṭivattiyaṃ  samaṇena  vā  brāhmaṇena  vā  devena  vā  mārena  vā
brahmunā  vā kenaci vā lokasminti.
     [1672]  Itiha  tena khaṇena [2]- tena muhuttena yāva brahmalokā
saddo   abbhuggacchi   .  ayañca  dasasahassī  lokadhātu  saṅkampi  sampakampi
sampavedhi  .  appamāṇo  ca  oḷāro  3-  obhāso  loke pāturahosi
atikkammeva 4- devānaṃ devānubhāvanti.
     [1673]   Atha  kho  bhagavā  udānaṃ  udānesi  aññāsi  vata  bho
koṇḍañño   aññāsi   vata   bho  koṇḍaññoti  .  iti  hidaṃ  āyasmato
koṇḍaññassa aññākoṇḍaññotveva nāmaṃ ahosīti.
     [1674]   Idaṃ   dukkhaṃ   ariyasaccanti  bhikkhave  tathāgatānaṃ  pubbe
ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi  ñāṇaṃ  udapādi  paññā  udapādi
vijjā   udapādi  āloko  udapādi  .  taṃ  kho  panidaṃ  dukkhaṃ  ariyasaccaṃ
pariññeyyanti    bhikkhave    tathāgatānaṃ    pubbe   .pe.   pariññātanti
bhikkhave   tathāgatānaṃ   pubbe   ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi
@Footnote: 1 Yu. vasavattino. 2 Ma. Yu. tena layena. 3 Ma. Yu. uḷāro.
@4 Sī. Ma. Yu. atikkamma.
Ñāṇaṃ    udapādi    paññā    udapādi    vijjā    udapādi   āloko
udapādi.
     [1675]  Idaṃ  dukkhasamudayo  ariyasaccanti  bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe
ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi  ñāṇaṃ  udapādi  paññā  udapādi
vijjā   udapādi   āloko   udapādi   .  taṃ  kho  panidaṃ  dukkhasamudayo
ariyasaccaṃ   pahātabbanti   bhikkhave   tathāgatānaṃ   pubbe  .pe.  pahīnanti
bhikkhave   tathāgatānaṃ   pubbe   ananussutesu   dhammesu   cakkhuṃ   udapādi
ñāṇaṃ udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.
     [1676]  Idaṃ  dukkhanirodho  ariyasaccanti  bhikkhave tathāgatānaṃ pubbe
ananussutesu    dhammesu    cakkhuṃ    udapādi    ñāṇaṃ   udapādi   paññā
udapādi  vijjā  udapādi  āloko  udapādi  .  taṃ kho panidaṃ dukkhanirodho
ariyasaccaṃ  sacchikātabbanti  bhikkhave  tathāgatānaṃ  pubbe  .pe.  sacchikatanti
bhikkhave   tathāgatānaṃ  pubbe  ananussutesu  dhammesu  cakkhuṃ  udapādi  ñāṇaṃ
udapādi paññā udapādi vijjā udapādi āloko udapādi.
     [1677]    Idaṃ   dukkhanirodhagāminīpaṭipadā   ariyasaccanti   bhikkhave
tathāgatānaṃ   pubbe  ananussutesu  dhammesu  cakkhuṃ  udapādi  ñāṇaṃ  udapādi
paññā   udapādi   vijjā   udapādi   āloko   udapādi   .  taṃ  kho
panidaṃ    dukkhanirodhagāminīpaṭipadā    ariyasaccaṃ    bhāvetabbanti    bhikkhave
Tathāgatānaṃ   pubbe   .pe.   bhāvitanti   bhikkhave   tathāgatānaṃ   pubbe
ananussutesu    dhammesu    cakkhuṃ    udapādi    ñāṇaṃ   udapādi   paññā
udapādi vijjā udapādi āloko udapādīti.
     [1678]  Cattārīmāni  bhikkhave  ariyasaccāni . Katamāni cattāri.
Dukkhaṃ    ariyasaccaṃ    dukkhasamudayo    ariyasaccaṃ   dukkhanirodho   ariyasaccaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ.
     [1679]  Katamañca  bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ. Pañcupādānakkhandhātissa
vacanīyaṃ  .  katame  pañca  1-. Rūpūpādānakkhandho .pe. Viññāṇūpādānak-
khandho. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ.
     [1680]  Katamañca  bhikkhave  dukkhasamudayo  ariyasaccaṃ . Yāyaṃ taṇhā
ponobbhavikā   nandirāgasahagatā   tatratatrābhinandinī   .   seyyathīdaṃ  .
Kāmataṇhā    bhavataṇhā    vibhavataṇhā    .    idaṃ    vuccati   bhikkhave
dukkhasamudayo ariyasaccaṃ.
     [1681]  Katamañca  bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ. Yo tassā yeva
taṇhāya   asesavirāganirodho   cāgo   paṭinissaggo  mutti  anālayo .
Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ.
     [1682]   Katamañca  bhikkhave  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā  ariyasaccaṃ .
Ayameva  ariyo  aṭṭhaṅgiko  maggo  .  seyyathīdaṃ  .  sammādiṭṭhi  .pe.
Sammāsamādhi. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ.
@Footnote: 1 Ma. Yu. seyyathīdaṃ.. Sī. katame pañca seyyathīdanti pamādalekho.
     [1683]   Imāni  kho  bhikkhave  cattāri  ariyasaccāni  .  tasmā
tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1684]  Cattārīmāni  bhikkhave  ariyasaccāni . Katamāni cattāri.
Dukkhaṃ    ariyasaccaṃ    dukkhasamudayo    ariyasaccaṃ   dukkhanirodho   ariyasaccaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ.
     [1685]   Katamañca  bhikkhave  dukkhaṃ  ariyasaccaṃ  .  cha  ajjhattikāni
āyatanānītissa   vacanīyaṃ   .   katamāni   cha   .   cakkhvāyatanaṃ   .pe.
Manāyatanaṃ. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ.
     [1686]  Katamañca  bhikkhave  dukkhasamudayo  ariyasaccaṃ . Yāyaṃ taṇhā
ponobbhavikā   nandirāgasahagatā   tatratatrābhinandinī   .   seyyathīdaṃ  .
Kāmataṇhā    bhavataṇhā    vibhavataṇhā    .    idaṃ    vuccati   bhikkhave
dukkhasamudayo ariyasaccaṃ.
     [1687]  Katamañca  bhikkhave  dukkhanirodho ariyasaccaṃ. Yo tassāyeva
taṇhāya   asesavirāganirodho   cāgo   paṭinissaggo  mutti  anālayo .
Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ.
     [1688]   Katamañca  bhikkhave  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā  ariyasaccaṃ .
Ayameva  ariyo  aṭṭhaṅgiko  maggo  .  seyyathīdaṃ  .  sammādiṭṭhi  .pe.
Sammāsamādhi. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadā ariyasaccaṃ.
     [1689]   Imāni  kho  bhikkhave  cattāri  ariyasaccāni  .  tasmā
tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1690]  Dhāretha  no  tumhe  bhikkhave  mayā cattāri ariyasaccāni
desitānīti   .   evaṃ   vutte   aññataro   bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca
ahaṃ  kho  bhante  dhāremi  bhagavatā  cattāri  ariyasaccāni  desitānīti .
Yathākathaṃ  pana  tvaṃ  bhikkhu  dhāresi  mayā cattāri ariyasaccāni desitānīti.
Dukkhaṃ   khvāhaṃ   bhante   bhagavatā   paṭhamaṃ   ariyasaccaṃ   desitaṃ   dhāremi
dukkhasamudayaṃ   khvāhaṃ   bhante   bhagavatā  dutiyaṃ  ariyasaccaṃ  desitaṃ  dhāremi
dukkhanirodhaṃ   khvāhaṃ   bhante   bhagavatā  tatiyaṃ  ariyasaccaṃ  desitaṃ  dhāremi
dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ    khvāhaṃ    bhante   bhagavatā   catutthaṃ   ariyasaccaṃ
desitaṃ   dhāremi   .   evaṃ  khvāhaṃ  bhante  dhāremi  bhagavatā  cattāri
ariyasaccāni desitānīti.
     [1691]  Sādhu  sādhu  bhikkhu  sādhu  kho  tvaṃ  bhikkhu  dhāresi mayā
cattāri   ariyasaccāni  desitāni  1-  .  dukkhaṃ  kho  bhikkhu  mayā  paṭhamaṃ
ariyasaccaṃ   desitaṃ   tathā   naṃ   dhārehi  dukkhasamudayo  kho  bhikkhu  mayā
dutiyaṃ   ariyasaccaṃ   desitaṃ   tathā   naṃ  dhārehi  dukkhanirodho  kho  bhikkhu
mayā  tatiyaṃ  ariyasaccaṃ  desitaṃ  tathā naṃ dhārehi dukkhanirodhagāminīpaṭipadā 2-
kho   bhikkhu   mayā   catutthaṃ   ariyasaccaṃ   desitaṃ  tathā  naṃ  dhārehi .
Evaṃ   kho   bhikkhu   dhārehi  mayā  cattāri  ariyasaccāni  desitāni .
@Footnote: 1 Ma. desitānīti. evamuparipi. 2 Yu. ...paṭipadaṃ.
Tasmā   tiha   bhikkhu   idaṃ   dukkhanti   yogo   karaṇīyo   .pe.   ayaṃ
dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1692]  Dhāretha  no  tumhe  bhikkhave  mayā cattāri ariyasaccāni
desitānīti   .   evaṃ   vutte   aññataro   bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca
ahaṃ  kho  bhante  dhāremi  bhagavatā  cattāri  ariyasaccāni  desitānīti .
Yathākathaṃ  pana  tvaṃ  bhikkhu  dhāresi  mayā cattāri ariyasaccāni desitānīti.
Dukkhaṃ  khvāhaṃ  bhante  bhagavatā  paṭhamaṃ  ariyasaccaṃ  desitaṃ  dhāremi. Yo hi
koci   bhante  samaṇo  vā  brāhmaṇo  vā  evaṃ  vadeyya  netaṃ  dukkhaṃ
paṭhamaṃ    ariyasaccaṃ   yaṃ   samaṇena   gotamena   desitaṃ   ahametaṃ   dukkhaṃ
paṭhamaṃ    ariyasaccaṃ    paccakkhāya    aññaṃ    dukkhaṃ    paṭhamaṃ    ariyasaccaṃ
paññapessāmīti  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  .  dukkhasamudayaṃ  khvāhaṃ bhante bhagavatā
.pe.    dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ    khvāhaṃ    bhante    bhagavatā   catutthaṃ
ariyasaccaṃ   desitaṃ   dhāremi   .   yo   hi  koci  bhante  samaṇo  vā
brāhmaṇo    vā    evaṃ    vadeyya    netaṃ   dukkhanirodhagāminīpaṭipadā
catutthaṃ    ariyasaccaṃ    yaṃ    samaṇena    gotamena    desitaṃ    ahametaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ     catutthaṃ     ariyasaccaṃ     paccakkhāya     aññaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ       catutthaṃ       ariyasaccaṃ      paññapessāmīti
netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  .  evaṃ  khvāhaṃ  bhante  dhāremi  bhagavatā  cattāri
ariyasaccāni desitānīti.
     [1693]  Sādhu  sādhu  bhikkhu  sādhu  kho  tvaṃ  bhikkhu  dhāresi mayā
Cattāri   ariyasaccāni   desitāni   .   dukkhaṃ   kho  bhikkhu  mayā  paṭhamaṃ
ariyasaccaṃ   desitaṃ   tathā  naṃ  dhārehi  .  yo  hi  koci  bhikkhu  samaṇo
vā   brāhmaṇo   vā   evaṃ   vadeyya   netaṃ  dukkhaṃ  paṭhamaṃ  ariyasaccaṃ
yaṃ   1-   samaṇena   gotamena   desitaṃ  ahametaṃ  dukkhaṃ  paṭhamaṃ  ariyasaccaṃ
paccakkhāya    aññaṃ    dukkhaṃ   paṭhamaṃ   ariyasaccaṃ   paññapessāmīti   netaṃ
ṭhānaṃ   vijjati   .   dukkhasamudayo   kho  bhikkhu  .pe.  dukkhanirodho  kho
bhikkhu    .pe.    dukkhanirodhagāminīpaṭipadā   kho   bhikkhu   mayā   catutthaṃ
ariyasaccaṃ   desitaṃ   tathā  naṃ  dhārehi  .  yo  hi  koci  bhikkhu  samaṇo
vā   brāhmaṇo   vā   evaṃ   vadeyya   netaṃ  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā
catutthaṃ   ariyasaccaṃ   yaṃ  samaṇena  gotamena  desitaṃ  ahametaṃ  dukkhanirodha-
gāminīpaṭipadaṃ   catutthaṃ   ariyasaccaṃ   paccakkhāya   aññaṃ  dukkhanirodhagāminī-
paṭipadaṃ  catutthaṃ  ariyasaccaṃ  paññapessāmīti  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  .  evaṃ
kho  tvaṃ  bhikkhu  dhārehi  mayā  cattāri  ariyasaccāni  desitāni. Tasmā
tiha   bhikkhu  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1694]  Ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca
avijjā   avijjāti   bhante   vuccati   katamā  nu  kho  bhante  avijjā
kittāvatā   ca  avijjāgato  hotīti  .  yaṃ  kho  bhikkhu  dukkhe  aññāṇaṃ
dukkhasamudaye    aññāṇaṃ    dukkhanirodhe    aññāṇaṃ    dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāya   aññāṇaṃ   .   ayaṃ   vuccati   bhikkhu   avijjā   ettāvatā
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Ca   avijjāgato   hoti   .   tasmā  tiha  bhikkhu  idaṃ  dukkhanti  yogo
karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyo.
     [1695]  Ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca
vijjā   vijjāti   bhante   vuccati   katamā   nu   kho   bhante  vijjā
kittāvatā   ca   vijjāgato   hotīti   .  yaṃ  kho  bhikkhu  dukkhe  ñāṇaṃ
dukkhasamudaye     ñāṇaṃ     dukkhanirodhe     ñāṇaṃ     dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāya   ñāṇaṃ   .   ayaṃ   vuccati   bhikkhu   vijjā   ettāvatā  ca
vijjāgato   hoti  .  tasmā  tiha  bhikkhu  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1696]   Idaṃ  dukkhaṃ  ariyasaccanti  bhikkhave  mayā  paññattaṃ  tattha
aparimāṇā    vaṇṇā    aparimāṇā   byañjanā   aparimāṇā   saṅkāsanā
itipidaṃ   dukkhaṃ   ariyasaccanti  .  idaṃ  dukkhasamudayo  ariyasaccanti  bhikkhave
.pe.    idaṃ    dukkhanirodhagāminīpaṭipadā   ariyasaccanti   bhikkhave   mayā
paññattaṃ     tattha     aparimāṇā     vaṇṇā    aparimāṇā    byañjanā
aparimāṇā       saṅkāsanā       itipidaṃ       dukkhanirodhagāminīpaṭipadā
ariyasaccanti   .   tasmā   tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1697]  Cattārīmāni  bhikkhave  tathāni  avitathāni 1- anaññathāni.
Katamāni   cattāri   .   idaṃ   dukkhanti   bhikkhave   tathametaṃ  avitathametaṃ
@Footnote: 1 Sī. avitthāni.
Anaññathametaṃ  .  ayaṃ  dukkhasamudayoti  tathametaṃ  avitathametaṃ  anaññathametaṃ .
Metaṃ   .   ayaṃ   dukkhanirodhoti  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti
tathametaṃ   avitathametaṃ   anaññathametaṃ   .   imāni  kho  bhikkhave  cattāri
tathāni   avitathāni   anaññathāni   .  tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti
yogo    karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   yogo
karaṇīyoti.
                 Dhammacakkappavattanavaggo dutiyo.
                        Tassuddānaṃ
    tathāgatena dve vuttā 1-                 khandhā āyatanena ca
    dhāraṇāya 2- ca dve vuttā avijjā   vijjā saṅkāsanā tathena cāti 3-.
                       ----------
@Footnote: 1 Ma. dhammacakkaṃ tathāgataṃ. 2 Ma. dhāraṇā ca dve avijjā. Yu. dhāraṇāya dve ....
@3 Ma. ... tathāti.
                    Koṭigāmavaggo tatiyo
     [1698]  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  vajjīsu  viharati  koṭigāme . Tatra
kho    bhagavā    bhikkhū    āmantesi    catunnaṃ   bhikkhave   ariyasaccānaṃ
ananubodhā    appaṭivedhā    evamidaṃ    dīghamaddhānaṃ   sandhāvitaṃ   saṃsaritaṃ
mamañceva   tumhākañca   .   katamesaṃ   catunnaṃ   .   dukkhassa   bhikkhave
ariyasaccassa   ananubodhā   appaṭivedhā   evamidaṃ   dīghamaddhānaṃ  sandhāvitaṃ
saṃsaritaṃ    mamañceva    tumhākañca   dukkhasamudayassa   ariyasaccassa   .pe.
Dukkhanirodhassa   ariyasaccassa   .   dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya   ariyasaccassa
ananubodhā    appaṭivedhā    evamidaṃ    dīghamaddhānaṃ   sandhāvitaṃ   saṃsaritaṃ
mamañceva   tumhākañca   .   tayidaṃ   bhikkhave   dukkhaṃ  ariyasaccaṃ  anubuddhaṃ
paṭividdhaṃ    dukkhasamudayo    ariyasaccaṃ    anubuddhaṃ   paṭividdhaṃ   dukkhanirodho
ariyasaccaṃ     anubuddhaṃ    paṭividdhaṃ    dukkhanirodhagāminīpaṭipadā    ariyasaccaṃ
anubuddhaṃ   paṭividdhaṃ   .   ucchinnā  bhavataṇhā  khīṇā  bhavanetti  natthidāni
punabbhavoti   .   idamavoca   bhagavā   idaṃ   vatvāna   sugato   athāparaṃ
etadavoca satthā
     [1699] Catunnaṃ ariyasaccānaṃ         yathābhūtamadassanā
         saṃsaritaṃ dīghamaddhānaṃ                tāsu tāsveva jātisu.
         Yāni etāni diṭṭhāni              bhavanetti samūhatā
         ucchinnaṃ mūlaṃ dukkhassa            natthidāni punabbhavoti.
     [1700]   Ye   hi  keci  bhikkhave  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā
idaṃ     dukkhanti     yathābhūtaṃ     nappajānanti     ayaṃ    dukkhasamudayoti
yathābhūtaṃ   nappajānanti   ayaṃ   dukkhanirodhoti   yathābhūtaṃ  nappajānanti  ayaṃ
dukkhanirodhagāminī    paṭipadāti    yathābhūtaṃ    nappajānanti    .   namete
bhikkhave   samaṇā   vā   brāhmaṇā   vā   samaṇesu   vā  samaṇasammatā
brāhmaṇesu    vā   brāhmaṇasammatā   na   ca   panete   āyasmanto
sāmaññatthaṃ   vā   brāhmaññatthaṃ   vā   diṭṭheva   dhamme  sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā upasampajja viharanti.
     [1701]   Ye   ca  kho  keci  bhikkhave  samaṇā  vā  brāhmaṇā
vā    idaṃ    dukkhanti    yathābhūtaṃ    pajānanti    ayaṃ    dukkhasamudayoti
yathābhūtaṃ    pajānanti    ayaṃ   dukkhanirodhoti   yathābhūtaṃ   pajānanti   ayaṃ
dukkhanirodhagāminī    paṭipadāti    yathābhūtaṃ   pajānanti   .   te   khome
bhikkhave   samaṇā   vā   brāhmaṇā   vā   samaṇesu  ceva  samaṇasammatā
brāhmaṇesu     ca     brāhmaṇasammatā     te    ca    panāyasmanto
sāmaññatthañca    brāhmaññatthañca    diṭṭheva    dhamme    sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   upasampajja   viharantīti   .  idamavoca  bhagavā  idaṃ  vatvāna
sugato athāparaṃ etadavoca satthā
     [1702] Ye dukkhaṃ nappajānanti   atho dukkhassa sambhavaṃ
         yattha ca sabbaso dukkhaṃ            asesaṃ uparujjhati.
         Tañca maggaṃ na jānanti           dukkhūpasamagāminaṃ
         Cetovimuttihīnā te               atho paññāvimuttiyā
         abhabbā te antakiriyāya         te ve jātijarūpagā.
         Ye ca dukkhaṃ pajānanti             atho dukkhassa sambhavaṃ
         yattha ca sabbaso dukkhaṃ            asesaṃ uparujjhati.
         Tañca maggaṃ pajānanti            dukkhūpasamagāminaṃ
         cetovimuttisampannā            atho paññāvimuttiyā
         bhabbā te antakiriyāya           na te jātijarūpagāti.
     [1703]   Sāvatthī   .   cattārīmāni   bhikkhave  ariyasaccāni .
Katamāni   cattāri   .   dukkhaṃ  ariyasaccaṃ  .pe.  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā
ariyasaccaṃ    .    imāni   kho   bhikkhave   cattāri   ariyasaccāni  .
Imesaṃ   kho   bhikkhave   catunnaṃ   ariyasaccānaṃ   yathābhūtaṃ  abhisambuddhattā
tathāgato   arahaṃ   sammāsambuddhoti   vuccati   .   tasmā  tiha  bhikkhave
idaṃ   dukkhanti   yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1704]  Sāvatthī  .  ye  hi  keci bhikkhave atītamaddhānaṃ arahanto
sammāsambuddhā   yathābhūtaṃ  abhisambujjhiṃsu  sabbe  te  cattāri  ariyasaccāni
yathābhūtaṃ   abhisambujjhiṃsu  .  yepi  1-  hi  keci  bhikkhave  anāgatamaddhānaṃ
arahanto     sammāsambuddhā     yathābhūtaṃ     abhisambujjhissanti    sabbe
te  cattāri  ariyasaccāni  yathābhūtaṃ  abhisambujjhissanti  .  yepi  hi  keci
bhikkhave   etarahi   arahanto   sammāsambuddhā   yathābhūtaṃ   abhisambujjhanti
@Footnote: 1 Po. Ma. ye hi keci. evamuparipi.
Sabbe   te   cattāri  ariyasaccāni  yathābhūtaṃ  abhisambujjhanti  .  katamāni
cattāri   .   dukkhaṃ   ariyasaccaṃ   dukkhasamudayo   ariyasaccaṃ   dukkhanirodho
ariyasaccaṃ  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā  ariyasaccaṃ  .  yepi  hi  keci  bhikkhave
atītamaddhānaṃ     arahanto     sammāsambuddhā    yathābhūtaṃ    abhisambujjhiṃsu
abhisambujjhissanti    abhisambujjhanti    sabbe    te    imāni    cattāri
ariyasaccāni   yathābhūtaṃ   abhisambujjhanti   .   tasmā   tiha  bhikkhave  idaṃ
dukkhanti   yogo   karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1705]   Jānato  ahaṃ  bhikkhave  passato  āsavānaṃ  khayaṃ  vadāmi
no   ajānato  apassato  .  kiñca  bhikkhave  jānato  kiṃ  1-  passato
āsavānaṃ   khayo   hoti   .   idaṃ  dukkhanti  bhikkhave  jānato  passato
āsavānaṃ   khayo   hoti  ayaṃ  dukkhasamudayoti  jānato  passato  āsavānaṃ
khayo   hoti   ayaṃ   dukkhanirodhoti   jānato   passato  āsavānaṃ  khayo
hoti   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   jānato   passato  āsavānaṃ
khayo   hoti  .  evaṃ  kho  bhikkhave  jānato  evaṃ  passato  āsavānaṃ
khayo   hoti   .   tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1706]  Ye  hi  keci  bhikkhave  anukampeyyātha  ye  ca sotabbaṃ
maññeyyuṃ   mittā   vā  amaccā  vā  ñātī  vā  sālohitā  vā  te
vo   bhikkhave   catunnaṃ  ariyasaccānaṃ  yathābhūtaṃ  abhisamayāya  samādapetabbā
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Nivesetabbā    patiṭṭhāpetabbā   .   katamesaṃ   catunnaṃ   .   dukkhassa
ariyasaccassa    dukkhasamudayassa   ariyasaccassa   dukkhanirodhassa   ariyasaccassa
dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya   ariyasaccassa   .   ye   hi   keci   bhikkhave
anukampeyyātha   ye   ca   sotabbaṃ   maññeyyuṃ   mittā   vā  amaccā
vā  ñātī  vā  sālohitā  vā  .pe.  te  vo  bhikkhave imesaṃ catunnaṃ
ariyasaccānaṃ    yathābhūtaṃ    abhisamayāya    samādapetabbā    nivesetabbā
patiṭṭhāpetabbā   .   tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo
karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1707]  Cattārīmāni  bhikkhave  ariyasaccāni . Katamāni cattāri.
Dukkhaṃ    ariyasaccaṃ    dukkhasamudayo    ariyasaccaṃ   dukkhanirodho   ariyasaccaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadā   ariyasaccaṃ   .   imāni   kho  bhikkhave  cattāri
ariyasaccāni    tathāni    avitathāni   anaññathāni   tasmā   ariyasaccānīti
vuccanti   .   tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti  yogo  karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1708]  Cattārīmāni  bhikkhave  ariyasaccāni . Katamāni cattāri.
Dukkhaṃ    ariyasaccaṃ    dukkhasamudayo    ariyasaccaṃ   dukkhanirodho   ariyasaccaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadā    ariyasaccaṃ   .   sadevake   loke   samārake
sabrahmake    sassamaṇabrāhmaṇiyā    pajāya    sadevamanussāya   tathāgato
ariyo   tasmā   ariyasaccānīti   vuccanti  .  tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ
dukkhanti   yogo   karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
Yogo karaṇīyoti.
     [1709]  Cattārīmāni  bhikkhave  ariyasaccāni . Katamāni cattāri.
Dukkhaṃ    ariyasaccaṃ    dukkhasamudayo    ariyasaccaṃ   dukkhanirodho   ariyasaccaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadā   ariyasaccaṃ   .   imāni   kho  bhikkhave  cattāri
ariyasaccāni  .  imesaṃ  kho  bhikkhave  catunnaṃ  ariyasaccānaṃ atthi ariyasaccaṃ
pariññeyyaṃ   atthi   ariyasaccaṃ   pahātabbaṃ   atthi  ariyasaccaṃ  sacchikātabbaṃ
atthi    ariyasaccaṃ    bhāvetabbaṃ    .    katamañca   bhikkhave   ariyasaccaṃ
pariññeyyaṃ   .   dukkhaṃ   bhikkhave   ariyasaccaṃ   pariññeyyaṃ   dukkhasamudayo
ariyasaccaṃ      pahātabbaṃ     dukkhanirodho     ariyasaccaṃ     sacchikātabbaṃ
dukkhanirodhagāminīpaṭipadā    ariyasaccaṃ    bhāvetabbaṃ    .    tasmā   tiha
bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1710]  Ekaṃ  samayaṃ  sambahulā  therā bhikkhū cetiyesu 1- viharanti
sahajaniye  2-  .  tena  kho  pana  samayena  sambahulānaṃ  therānaṃ  bhikkhūnaṃ
pacchābhattaṃ      piṇḍapātapaṭikkantānaṃ      maṇḍalamāḷe      sannisinnānaṃ
sannipatitānaṃ  ayamantarākathā  udapādi  yo  nu  kho  āvuso  dukkhaṃ passati
dukkhasamudayaṃpi    so    passati    dukkhanirodhaṃpi   passati   dukkhanirodhagāminiṃ
paṭipadaṃpi passatīti.
     [1711]  Evaṃ  vutte āyasmā gavampatitthero 3- bhikkhū etadavoca
@Footnote: 1 Sī. cetisu. Ma. Yu. cetesu. 2 Ma. Yu. sahañcanike. 3 Yu. gavampati there.
Sammukhā    metaṃ   āvuso   bhagavato   sutaṃ   sammukhā   paṭiggahitaṃ   yo
bhikkhave    dukkhaṃ    passati    dukkhasamudayaṃpi   so   passati   dukkhanirodhaṃpi
passati    dukkhanirodhagāminiṃ    paṭipadaṃpi    passati   .   yo   dukkhasamudayaṃ
passati   dukkhaṃpi   so   passati   dukkhanirodhaṃpi   passati   dukkhanirodhagāminiṃ
paṭipadaṃpi   passati   .   yo   dukkhanirodhaṃ   passati   dukkhaṃpi  so  passati
dukkhasamudayaṃpi    passati    dukkhanirodhagāminiṃ   paṭipadaṃpi   passati   .   yo
dukkhanirodhagāminiṃ   paṭipadaṃ   passati   dukkhaṃpi   so   passati   dukkhasamudayaṃpi
passati dukkhanirodhaṃpi passatīti.
                    Koṭigāmavaggo tatiyo.
                         Tassuddānaṃ
         dve vajjī sammāsambuddho      arahaṃ āsavakkhayo
         mittaṃ 1- tathā ca loko ca         abhiññeyyaṃ 2- gavampatīti.
                       -----------
@Footnote: 1 Yu. mittā. 2 Sī. Ma. pariññeyyaṃ.
                   Sīsapāpaṇṇavaggo catuttho
     [1712]   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  kosambiyaṃ  viharati  sīsapāvane .
Atha   kho   bhagavā   parittāni   sīsapāpaṇṇāni  pāṇinā  gahetvā  bhikkhū
āmantesi  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ  .  yāni vā
mayā    parittāni    sīsapāpaṇṇāni    pāṇinā   gahitāni   yadidaṃ   upari
sīsapāvaneti     .     appamattakāni    bhante    bhagavatā    parittāni
sīsapāpaṇṇāni    pāṇinā   gahitāni   atha   kho   etāneva   bahutarāni
yadidaṃ  upari  sīsapāvaneti  .  evameva  kho  bhikkhave  etadeva bahutaraṃ yaṃ
vo  mayā  abhiññāya  anakkhātaṃ  [1]-  .  kasmā  cetaṃ  bhikkhave  mayā
anakkhātaṃ   .   na   hetaṃ   bhikkhave   atthasañhitaṃ   nādibrahmacariyakaṃ  na
nibbidāya   na   virāgāya   na   nirodhāya   na  upasamāya  na  abhiññāya
na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati. Tasmātaṃ mayā anakkhātaṃ.
     [1713]  Kiñci  bhikkhave  mayā  akkhātaṃ  .  idaṃ  dukkhanti bhikkhave
mayā   akkhātaṃ   ayaṃ   dukkhasamudayoti  mayā  akkhātaṃ  ayaṃ  dukkhanirodhoti
mayā   akkhātaṃ   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   mayā  akkhātaṃ .
Kasmā   cetaṃ  bhikkhave  mayā  akkhātaṃ  .  etañhi  bhikkhave  atthasañhitaṃ
etaṃ   ādibrahmacariyakaṃ   etaṃ  nibbidāya  virāgāya  nirodhāya  upasamāya
abhiññāya    sambodhāya    nibbānāya   saṃvattati   .   tasmātaṃ   [2]-
@Footnote: 1 Yu. appamattakaṃ akkhātaṃ. 2 Ma. mayā.
Akkhātaṃ  .  tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo  .pe.
Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1714]  Yo  bhikkhave  evaṃ  vadeyya  ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ
anabhisamecca   dukkhasamudayaṃ   ariyasaccaṃ   yathābhūtaṃ   anabhisamecca  dukkhanirodhaṃ
ariyasaccaṃ    yathābhūtaṃ    anabhisamecca    dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ   ariyasaccaṃ
yathābhūtaṃ     anabhisamecca    sammā    dukkhassantaṃ    karissāmīti    netaṃ
ṭhānaṃ  vijjati  .  seyyathāpi  bhikkhave  yo  evaṃ vadeyya ahaṃ khadirapattānaṃ
vā   saralasapattānaṃ   vā  āmalakapattānaṃ  vā  puṭaṃ  karitvā  udakaṃ  vā
tālapattaṃ   vā  harissāmīti  1-  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  .  evameva  kho
bhikkhave  yo  evaṃ  vadeyya  ahaṃ  dukkhaṃ  ariyasaccaṃ  yathābhūtaṃ  anabhisamecca
.pe.     dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ    ariyasaccaṃ    yathābhūtaṃ    anabhisamecca
sammā dukkhassantaṃ karissāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
     [1715]  Yo  ca  kho  bhikkhave  evaṃ  vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ
yathābhūtaṃ  abhisamecca  dukkhasamudayaṃ  ariyasaccaṃ  yathābhūtaṃ  abhisamecca dukkhanirodhaṃ
ariyasaccaṃ    yathābhūtaṃ    abhisamecca    dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ    ariyasaccaṃ
yathābhūtaṃ    abhisamecca    sammā    dukkhassantaṃ    karissāmīti   ṭhānametaṃ
vijjati   .   seyyathāpi  bhikkhave  yo  evaṃ  vadeyya  ahaṃ  padumapattānaṃ
vā   palāsapattānaṃ   vā   māluvapattānaṃ  vā  puṭaṃ  karitvā  udakaṃ  vā
tālapattaṃ  vā  harissāmīti  ṭhānametaṃ  vijjati  .  evameva  kho  bhikkhave
yo   evaṃ   vadeyya  ahaṃ  dukkhaṃ  ariyasaccaṃ  yathābhūtaṃ  abhisamecca  .pe.
@Footnote: 1 Ma. āharissāmīti. evamuparipi.
Dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ     ariyasaccaṃ     yathābhūtaṃ    abhisamecca    sammā
dukkhassantaṃ   karissāmīti   ṭhānametaṃ   vijjati   .   tasmā  tiha  bhikkhave
idaṃ    dukkhanti    yogo    karaṇīyo    .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1716]  Seyyathāpi  bhikkhave  daṇḍo  uparivehāsaṃ  khitto  sakimpi
mūlena   nipatati   sakimpi   majjhena   nipatati  sakimpi  aggena  nipatati .
Evameva   kho   bhikkhave   avijjā   nīvaraṇā   sattā  taṇhāsaññojanā
sandhāvantā   saṃsarantā   sakimpi   asmā   lokā   paraṃ  lokaṃ  gacchanti
sakimpi   parasmā  lokā  imaṃ  lokaṃ  āgacchanti  .  taṃ  kissa  hetu .
Adiṭṭhattā  bhikkhave  catunnaṃ  ariyasaccānaṃ  .  katamesaṃ  catunnaṃ . Dukkhassa
ariyasaccassa     .pe.    dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya    ariyasaccassa   .
Tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo   karaṇīyo  .pe.  ayaṃ
dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1717]  Āditte  bhikkhave cele vā sīse vā kimassa karaṇīyanti.
Āditte  bhante  cele  vā  sīse  vā  tasseva  celassa  vā  sīsassa
vā   nibbāpanāya   adhimatto   chando   ca  vāyāmo  ca  ussāho  ca
ussoḷhī   ca   appaṭivāni   ca   sati   ca   sampajaññañca  karaṇīyanti .
Ādittaṃ   bhikkhave   celaṃ   vā  sīsaṃ  vā  ajjhupekkhitvā  amanasikaritvā
anabhisametānaṃ    catunnaṃ   ariyasaccānaṃ   yathābhūtaṃ   abhisamayāya   adhimatto
chando   ca   vāyāmo   ca  ussāho  ca  ussoḷhī  ca  appaṭivāni  ca
Sati   ca   sampajaññañca   karaṇīyaṃ   .   katamesaṃ   catunnaṃ   .   dukkhassa
ariyasaccassa     .pe.    dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya    ariyasaccassa   .
Tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo   karaṇīyo  .pe.  ayaṃ
dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1718]   Seyyathāpi   bhikkhave   puriso  vassasatāyuko  vassasata-
jīvitamenaṃ   evaṃ  vadeyya  ehambho  purisa  pubbaṇhasamayaṃ  taṃ  sattisatena
hanissanti     majjhantikasamayaṃ     sattisatena     hanissanti    sāyaṇhasamayaṃ
sattisatena  hanissanti  .  so  kho  tvaṃ ambho purisa divase divase tīhi 1-
sattisatehi     haññamāno     vassasatāyuko    vassasatajīvī    vassasatassa
accayena    anabhisametāni    cattāri   ariyasaccāni   abhisamessasīti  .
Atthavasikena   bhikkhave  kulaputtena  alaṃ  upagantuṃ  .  taṃ  kissa  hetu .
Anamataggoyaṃ  bhikkhave  saṃsāro  pubbā  koṭi  na  paññāyati sattippahārānaṃ
asippahārānaṃ   usuppahārānaṃ   2-   pharasuppahārānaṃ   .   evaṃ   cetaṃ
bhikkhave  assa  na  kho  panāhaṃ  bhikkhave  saha  dukkhena  saha  domanassena
catunnaṃ   ariyasaccānaṃ   abhisamayaṃ   vadāmi   .   apicāhaṃ  bhikkhave  sahāva
sukhena   sahāva   somanassena   catunnaṃ  ariyasaccānaṃ  abhisamayaṃ  vadāmi .
Katamesaṃ   catunnaṃ   .   dukkhassa   ariyasaccassa  .pe.  dukkhanirodhagāminī-
paṭipadāya   ariyasaccassa  .  tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo
karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1719]   Seyyathāpi   bhikkhave   puriso   yaṃ   imasmiṃ  jambudīpe
@Footnote: 1 Ma. Yu. āmeṇḍitaṃ. 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.
Tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ  tacchetvā  1-  ekajjhaṃ  saṃhareyya  ekajjhaṃ saṃharitvā
sūlaṃ   kareyya   sūlaṃ   katvā   ye  mahāsamudde  mahantakā  pāṇā  te
mahantakesu   sūlesu   āvuneyya   ye   mahāsamudde   majjhimakā  pāṇā
te   majjhimakesu   sūlesu  āvuneyya  ye  mahāsamudde  sukhumakā  pāṇā
te  sukhumakesu  sūlesu  āvuneyya . Apariyādinnā ca bhikkhave mahāsamudde
oḷārikā   pāṇā   assu   atha   imasmiṃ  jambudīpe  tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ
parikkhayaṃ     pariyādānaṃ     gaccheyya    .    ito    2-    bahutarā
kho  bhikkhave  mahāsamudde  sukhumakā  pāṇā  ye  na  sukarā  sūlena  3-
āvunituṃ  .  taṃ  kissa  hetu  .  sukhumakattā  4-  bhikkhave attabhāvassa.
Evaṃ   mahā  kho  bhikkhave  apāyo  .  evaṃ  mahantasmā  kho  bhikkhave
apāyasmā   parimutto   diṭṭhisampanno   puggalo   idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ
pajānāti  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti .
Tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo   karaṇīyo  .pe.  ayaṃ
dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1720]   Suriyassa  5-  bhikkhave  udayato  etaṃ  pubbaṅgamaṃ  etaṃ
pubbanimittaṃ   yadidaṃ  aruṇuggaṃ  .  evameva  kho  bhikkhave  bhikkhuno  catunnaṃ
ariyasaccānaṃ   yathābhūtaṃ   abhisamayāya   etaṃ   pubbaṅgamaṃ  etaṃ  pubbanimittaṃ
yadidaṃ  sammādiṭṭhi  .  sammādiṭṭhikassetaṃ  6-  bhikkhave  bhikkhuno  pāṭikaṅkhaṃ
idaṃ    dukkhanti   yathābhūtaṃ   pajānissati   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti    yathābhūtaṃ    pajānissati   .   tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ
@Footnote: 1 Yu. taṃ chetvā. 2 Yu. ato. 3 Ma. Yu. sūlesu. 4 Ma. Yu. sukhumattā.
@5 Ma. sūriyassa. 6 Ma. ... tassetaṃ.
Dukkhanti   yogo   karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1721]  Yāvakīvañca  bhikkhave  candimasuriyā  loke nuppajjanti neva
tāva   mahato  ālokassa  pātubhāvo  hoti  mahato  obhāsassa  andhatamaṃ
tadā    hoti   andhakāratimisā   neva   tāva   rattindivā   paññāyanti
na    māsaddhamāsā    paññāyanti    na   utusaṃvaccharā   paññāyanti  .
Yato   ca   kho   bhikkhave  candimasuriyā  loke  uppajjanti  atha  mahato
ālokassa   pātubhāvo   hoti   mahato  obhāsassa  neva  andhatamaṃ  1-
tadā    hoti    na    andhakāratimisā    atha   rattindivā   paññāyanti
māsaddhamāsā      paññāyanti      utusaṃvaccharā      paññāyanti    .
Evameva   kho   bhikkhave  yāvakīvañca  tathāgato  loke  nuppajjati  arahaṃ
sammāsambuddho   neva   tāva   mahato   ālokassa   pātubhāvo   hoti
mahato    obhāsassa    andhatamaṃ   tadā   hoti   andhakāratimisā   neva
tāva   catunnaṃ   ariyasaccānaṃ   ācikkhaṇā   hoti   desanā   paññāpanā
paṭṭhapanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ.
     {1721.1}  Yato  ca  kho  bhikkhave tathāgato loke uppajjati arahaṃ
sammāsambuddho   atha   mahato   ālokassa   pātubhāvo   hoti   mahato
obhāsassa   neva   andhatamaṃ   tadā   hoti   na   andhakāratimisā   atha
catunnaṃ     ariyasaccānaṃ    ācikkhaṇā    hoti    desanā    paññāpanā
paṭṭhapanā   vivaraṇā   vibhajanā   uttānīkammaṃ   .   katamesaṃ   catunnaṃ .
Dukkhassa       ariyasaccassa       .pe.       dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya
@Footnote: 1 Ma. andhakāratamaṃ.
Ariyasaccassa   .   tasmā   tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1722]   Ye   hi  keci  bhikkhave  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā
idaṃ   dukkhanti   yathābhūtaṃ   nappajānanti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti    yathābhūtaṃ    nappajānanti    te    aññassa   samaṇassa   vā
brāhmaṇassa   vā  mukhaṃ  olokenti  1-  ayaṃ  nūna  bhavaṃ  jānaṃ  jānāti
passaṃ   passatīti   .   seyyathāpi  bhikkhave  tūlapicu  vā  kappāsapicu  vā
lahuko  vātupādāno  same  bhūmibhāge  nikkhitto  tamenaṃ  puratthimo vāto
pacchimena   saṃhareyya   pacchimo   vāto   puratthimena  saṃhareyya  uttaro
vāto   dakkhiṇena   saṃhareyya   dakkhiṇo  vāto  uttarena  saṃhareyya .
Taṃ   kissa   hetu   .   lahukattā  bhikkhave  kappāsapicuno  .  evameva
kho  bhikkhave  ye  hi  keci  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā  idaṃ  dukkhanti
yathābhūtaṃ    nappajānanti    .pe.    ayaṃ    dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yathābhūtaṃ    nappajānanti    te   aññassa   samaṇassa   vā   brāhmaṇassa
vā  mukhaṃ  olokenti  ayaṃ  nūna  bhavaṃ  jānaṃ  jānāti  passaṃ  passatīti .
Taṃ kissa hetu. Adiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ ariyasaccānaṃ.
     [1723]  Ye  ca  kho  keci  bhikkhave  samaṇā  vā brāhmaṇā vā
idaṃ    dukkhanti    yathābhūtaṃ   pajānanti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti    yathābhūtaṃ    pajānanti   te   na   aññassa   samaṇassa   vā
@Footnote: 1 Ma. Yu. ullokenti. evamuparipi.
Brāhmaṇassa   vā   mukhaṃ   olokenti   ayaṃ   nūna  bhavaṃ  jānaṃ  jānāti
passaṃ   passatīti   .  seyyathāpi  bhikkhave  ayokhīlo  vā  indakhīlo  vā
gambhīranemo   sunikhāto   acalo   asampakampi   puratthimāya  cepi  disāya
āgaccheyya  bhusā  vātavuṭṭhi  neva  [1]-  saṅkampeyya  na sampakampeyya
na   sampacāleyya   pacchimāya   cepi   disāya   .pe.  uttarāya  cepi
disāya   .   dakkhiṇāya   cepi   disāya   āgaccheyya   bhusā  vātavuṭṭhi
neva   saṅkampeyya   na   sampakampeyya  na  sampacāleyya  .  taṃ  kissa
hetu. Gambhīrattā bhikkhave nemassa sunikhātattā indakhīlassa.
     {1723.1} Evameva kho bhikkhave ye 2- keci samaṇā vā brāhmaṇā
vā   idaṃ   dukkhanti   yathābhūtaṃ   pajānanti  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānanti  te  na  aññassa  samaṇassa  vā brāhmaṇassa
vā  mukhaṃ  olokenti  ayaṃ  nūna  bhavaṃ  jānaṃ  jānāti  passaṃ  passatīti .
Taṃ  kissa  hetu  .  sudiṭṭhattā  bhikkhave  catunnaṃ  ariyasaccānaṃ . Katamesaṃ
catunnaṃ    .   dukkhassa   ariyasaccassa   .pe.   dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya
ariyasaccassa   .   tasmā   tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1724]   Yo   hi  koci  bhikkhave  bhikkhu  idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ
pajānāti  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti .
Puratthimāya   cepi   disāya   āgaccheyya   samaṇo  vā  brāhmaṇo  vā
@Footnote: 1 Yu. naṃ. evamupari. 2 Ma. Yu. ye ca kho keci.
Vādatthiko    vādagavesī    vādamassa   āropessāmīti   .   taṃ   vata
sahadhammena   saṅkampessati   vā   sampakampessati   vā   sampacālessati
vāti   netaṃ   ṭhānaṃ   vijjati  .  pacchimāya  cepi  disāya  .  uttarāya
cepi   disāya   .   dakkhiṇāya   cepi  disāya  āgaccheyya  samaṇo  vā
brāhmaṇo   vā   vādatthiko  vādagavesī  vādamassa  āropessāmīti .
Taṃ    vata    sahadhammena    saṅkampessati    vā   sampakampessati   vā
sampacālessati   vāti   netaṃ   ṭhānaṃ   vijjati   .  seyyathāpi  bhikkhave
silāyūpo   soḷasakukkuko   1-   tassassu   aṭṭhakukku   heṭṭhānemaṅgamā
aṭṭhakukku   uparinemassa   puratthimāya   cepi   disāya  āgaccheyya  bhusā
vātavuṭṭhi   neva   saṅkampeyya   na   sampakampeyya   na   sampacāleyya
pacchimāya  cepi  disāya  .  uttarāya  cepi  disāya  .  dakkhiṇāya  cepi
disāya  āgaccheyya  bhusā  vātavuṭṭhi  neva  saṅkampeyya  na sampakampeyya
na   sampacāleyya  .  taṃ  kissa  hetu  .  gambhīrattā  bhikkhave  nemassa
sunikhātattā silāyūpassa.
     {1724.1}  Evameva  kho  bhikkhave  yo hi koci bhikkhu idaṃ dukkhanti
yathābhūtaṃ   pajānāti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  yathābhūtaṃ
pajānāti   .   puratthimāya   cepi   disāya   āgaccheyya   samaṇo  vā
brāhmaṇo   vā   vādatthiko  vādagavesī  vādamassa  āropessāmīti .
Taṃ    vata    sahadhammena    saṅkampessati    vā   sampakampessati   vā
sampacālessati  vāti  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  .  pacchimāya  cepi  disāya.
@Footnote: 1 soḷalakukkūtipi pāṭho.
Uttarāya  cepi  disāya  .  dakkhiṇāya  cepi  disāya  āgaccheyya  samaṇo
vā  brāhmaṇo  vā  vādatthiko  vādagavesī  vādamassa āropessāmīti.
Taṃ  vata  sahadhammena  saṅkampessati  vā  sampakampessati vā sampacālessati
vāti  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati  .  taṃ  kissa hetu. Sudiṭṭhattā bhikkhave catunnaṃ
ariyasaccānaṃ   .   katamesaṃ   catunnaṃ   .   dukkhassa  ariyasaccassa  .pe.
Dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya    ariyasaccassa    .    tasmā   tiha   bhikkhave
idaṃ   dukkhanti   yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
                  Sīsapāpaṇṇavaggo 1- catuttho.
                        Tassuddānaṃ
         sīsapā khadiro daṇḍo            celā sattisatena ca
         pāṇā suriyūpamā dvedhā         indakhīlo ca vādināti 2-.
                ----------------------
@Footnote: 1 sīsapāvanavaggoti vā pāṭho. 2 Ma. Yu. vādinoti.
                    Papātavaggo pañcamo
     [1725]   Ekaṃ   samayaṃ   bhagavā   rājagahe   viharati   veḷuvane
kalandakanivāpe  .  tatra  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  bhūtapubbaṃ bhikkhave
aññataro    puriso    rājagahā   nikkhamitvā   lokacintaṃ   cintessāmīti
yena   sumāgadhā   1-  pokkharaṇī  tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  sumāgadhāya
pokkharaṇiyā   tīre   nisīdi   lokacintaṃ   cintento   .   addasā  kho
bhikkhave   so   puriso   sumāgadhāya  pokkharaṇiyā  tīre  caturaṅginiṃ  senaṃ
bhisamuḷālaṃ   pavisantaṃ   .   disvānassa   etadahosi  ummattosmi  nāmāhaṃ
vicetosmi nāmāhaṃ yaṃ loke natthi taṃ mayā diṭṭhanti.
     {1725.1} Atha kho so bhikkhave puriso nagaraṃ pavisitvā mahājanakāyassa
ārocesi  ummattosmi  nāmāhaṃ  bhante  vicetosmi  nāmāhaṃ  bhante  yaṃ
loke  natthi  taṃ  mayā  diṭṭhanti . Yathākathaṃ pana tvaṃ ambho purisa ummatto
kathaṃ   viceto  kiñca  loke  natthi  yantayā  diṭṭhanti  .  idhāhaṃ  bhante
rājagahā    nikkhamitvā    lokacintaṃ    cintessāmīti   yena   sumāgadhā
pokkharaṇī     tenupasaṅkamiṃ    upasaṅkamitvā    sumāgadhāya    pokkharaṇiyā
tīre  nisīdiṃ  lokacintaṃ  cintento  .  addasaṃ  khvāhaṃ  bhante  sumāgadhāya
pokkharaṇiyā   tīre   caturaṅginiṃ   senaṃ   bhisamuḷālaṃ   pavisantaṃ   .  evaṃ
khvāhaṃ   bhante   ummatto   evaṃ   viceto   idañca  loke  natthi  yaṃ
@Footnote: 1 Sī. sumāgavā.
Mayā   diṭṭhanti   .  taggha  tvaṃ  ambho  purisa  ummatto  taggha  viceto
idañca  loke  natthi  yaṃ  tayā  diṭṭhanti  .  taṃ  kho  pana  bhikkhave  so
puriso bhūtaṃyeva addasa no abhūtaṃ.
     [1726]    Bhūtapubbaṃ    bhikkhave   devāsurasaṅgāmo   samupabyūḷho
ahosi   .   tasmiṃ   kho  pana  bhikkhave  saṅgāme  devā  jiniṃsu  asurā
parājiniṃsu   .   parājitā   ca  kho  bhikkhave  asurā  bhītā  bhisamuḷālena
asurapuraṃ  pavisiṃsu  devānaṃyeva  [1]-  mohayamānā  .  tasmā tiha bhikkhave
mā   lokacintaṃ   cintetha   sassato   lokoti   vā  asassato  lokoti
vā  antavā  lokoti  vā  anantavā  lokoti  vā  taṃ  jīvaṃ  taṃ sarīranti
vā   aññaṃ   jīvaṃ   aññaṃ   sarīranti  vā  hoti  tathāgato  paraṃ  maraṇāti
vā  na  hoti  tathāgato  paraṃ  maraṇāti  vā  hoti ca na ca hoti tathāgato
paraṃ  maraṇāti  vā  neva  hoti  na  na  hoti tathāgato paraṃ maraṇāti vā.
Taṃ    kissa   hetu   .   nesā   bhikkhave   cintā   atthasañhitā   na
ādibrahmacariyakā   na   nibbidāya   na   virāgāya   na   nirodhāya   na
upasamāya na abhiññāya na sambodhāya na nibbānāya saṃvattati.
     [1727]   Cintentā   ca   kho   tumhe  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti
cinteyyātha   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  cinteyyātha .
Taṃ   kissa   hetu   .   esā   bhikkhave   cintā  atthasañhitā  esā
ādibrahmacariyakā   esā   nibbidāya   virāgāya   nirodhāya   upasamāya
@Footnote: 1 Yu. kho bhāyamānā.
Abhiññāya   sambodhāya   nibbānāya   saṃvattati   .  tasmā  tiha  bhikkhave
idaṃ   dukkhanti   yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1728]  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate.
Atha  kho  bhagavā  bhikkhū  āmantesi  āyāma  bhikkhave  yena  paṭibhāṇakūṭo
tenupasaṅkamissāma   divāvihārāyāti   .  evaṃ  bhanteti  kho  te  bhikkhū
bhagavato   paccassosuṃ   .   atha   kho  bhagavā  sambahulehi  bhikkhūhi  saddhiṃ
yena   paṭibhāṇakūṭo   tenupasaṅkami   .   addasā   kho  aññataro  bhikkhu
paṭibhāṇakūṭe    mahantaṃ   papātaṃ   disvāna   bhagavantaṃ   etadavoca   mahā
vatāyaṃ   bhante  papāto  sumahā  vatāyaṃ  1-  bhante  papāto  atthi  nu
kho    bhante   imamhā   papātā   añño   papāto   mahantataro   ca
bhayānakataro   cāti  .  atthi  kho  bhikkhu  2-  imamhā  papātā  añño
papāto   mahantataro  ca  bhayānakataro  cāti  .  katamo  ca  3-  bhante
imamhā papātā añño papāto mahantataro ca bhayānakataro cāti.
     [1729]   Ye   hi  keci  bhikkhave  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā
idaṃ    dukkhanti   yathābhūtaṃ   nappajānanti   ayaṃ   dukkhasamudayoti   yathābhūtaṃ
nappajānanti     ayaṃ    dukkhanirodhoti    yathābhūtaṃ    nappajānanti    ayaṃ
dukkhanirodhagāminī     paṭipadāti     yathābhūtaṃ    nappajānanti    .    te
jātisaṃvattanikesu    saṅkhāresu   abhiramanti   jarāsaṃvattanikesu   saṅkhāresu
@Footnote: 1 Ma. Yu. subhayānako. 2 Yu. bhikkhave. 3 Ma. Yu. pana.
Abhiramanti    maraṇasaṃvattanikesu    saṅkhāresu    abhiramanti    sokaparideva-
dukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikesu    saṅkhāresu    abhiramanti    .    te
jātisaṃvattanikesu    saṅkhāresu    abhiratā   jarāsaṃvattanikesu   saṅkhāresu
abhiratā    maraṇasaṃvattanikesu    saṅkhāresu    abhiratā   sokaparidevadukkha-
domanassupāyāsasaṃvattanikesu    saṅkhāresu    abhiratā    jātisaṃvattanikepi
saṅkhāre    abhisaṅkharonti    jarāsaṃvattanikepi   saṅkhāre   abhisaṅkharonti
maraṇasaṃvattanikepi      saṅkhāre      abhisaṅkharonti     sokaparidevadukkha-
domanassupāyāsasaṃvattanikepi     saṅkhāre    abhisaṅkharonti    .    te
jātisaṃvattanikepi    saṅkhāre   abhisaṅkharitvā   jarāsaṃvattanikepi  saṅkhāre
abhisaṅkharitvā   maraṇasaṃvattanikepi   saṅkhāre   abhisaṅkharitvā  sokaparideva-
dukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikepi         saṅkhāre        abhisaṅkharitvā
jātipapātampi     papatanti    jarāpapātampi    papatanti     maraṇapapātampi
papatanti      sokaparidevadukkhadomanassupāyāsapapātampi     papatanti    .
Te  na  parimuccanti  jātiyā  jarāya  maraṇena sokehi paridevehi  dukkhehi
domanassehi upāyāsehi na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi.
     [1730]  Ye  ca  kho  keci bhikkhave 1- samaṇā vā brāhmaṇā vā
idaṃ    dukkhanti    yathābhūtaṃ   pajānanti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānanti  .  te  jātisaṃvattanikesu  saṅkhāresu  na
abhiramanti   jarāsaṃvattanikesu   saṅkhāresu   na  abhiramanti  maraṇasaṃvattanikesu
saṅkhāresu    na    abhiramanti   sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikesu
@Footnote: 1 Yu. bhikkhu.
Pāyāsasaṃvattanikesu   saṅkhāresu   na  abhiramanti  .  te  jātisaṃvattanikesu
saṅkhāresu  anabhiratā  jarāsaṃvattanikesu saṅkhāresu anabhiratā maraṇasaṃvattanikesu
saṅkhāresu      anabhiratā      sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikesu
saṅkhāresu   anabhiratā   jātisaṃvattanikepi   saṅkhāre   na   abhisaṅkharonti
jarāsaṃvattanikepi   saṅkhāre  na  abhisaṅkharonti  maraṇasaṃvattanikepi  saṅkhāre
na        abhisaṅkharonti       sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikepi
saṅkhāre na abhisaṅkharonti.
     {1730.1}    Te   jātisaṃvattanikepi   saṅkhāre   anabhisaṅkharitvā
jarāsaṃvattanikepi      saṅkhāre      anabhisaṅkharitvā     maraṇasaṃvattanikepi
saṅkhāre     anabhisaṅkharitvā    sokaparidevadukkhadomanassupāyāsasaṃvattanikepi
saṅkhāre   anabhisaṅkharitvā   jātipapātampi   na   papatanti   jarāpapātampi
na     papatanti     maraṇapapātampi    na    papatanti    sokaparidevadukkha-
domanassupāyāsapapātampi   na   papatanti   .   te  parimuccanti  jātiyā
jarāya   maraṇena  sokehi  paridevehi  dukkhehi  domanassehi  upāyāsehi
parimuccanti  dukkhasmāti  vadāmi  .  tasmā  tiha  bhikkhave  1- idaṃ dukkhanti
yogo karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1731]   Atthi   bhikkhave   mahāpariḷāho   nāma   nirayo  tattha
yaṅkiñci    cakkhunā    rūpaṃ    passati    aniṭṭharūpaññeva    passati   no
iṭṭharūpaṃ    akantarūpaññeva    passati    no   kantarūpaṃ   amanāparūpaññeva
passati    no   manāparūpaṃ   yaṅkiñci   sotena   saddaṃ   suṇāti   .pe.
@Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.
Yaṅkiñci   kāyena  phoṭṭhabbaṃ  phusati  .  yaṅkiñci  manasā  dhammaṃ  vijānāti
aniṭṭharūpaññeva    vijānāti   no   iṭṭharūpaṃ   akantarūpaññeva   vijānāti
no kantarūpaṃ amanāparūpaññeva vijānāti no manāparūpanti.
     [1732]  Evaṃ  vutte  aññataro  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca mahā
vata   so   bhante  pariḷāho  sumahā  vata  so  bhante  pariḷāho  atthi
nu  kho  bhante  etamhā  pariḷāhā  añño  pariḷāho  mahantataro ca 1-
bhayānakataro   cāti   .   atthi  kho  bhikkhu  etamhā  pariḷāhā  añño
pariḷāho   mahantataro   ca   bhayānakataro  cāti  .  katamo  pana  bhante
etamhā pariḷāhā añño pariḷāho mahantataro ca bhayānakataro cāti.
     [1733]  Ye  hi  keci  bhikkhave  2-  samaṇā  vā brāhmaṇā vā
idaṃ   dukkhanti   yathābhūtaṃ   nappajānanti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti   yathābhūtaṃ   nappajānanti   .  te  jātisaṃvattanikesu  saṅkhāresu
abhiramanti  .pe.  abhiratā  abhisaṅkharonti . Abhisaṅkharitvā jātipariḷāhenapi
pariḍayhanti       jarāpariḷāhenapi      pariḍayhanti      maraṇapariḷāhenapi
pariḍayhanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsapariḷāhenapi
pariḍayhanti   .   te  na  parimuccanti  jātiyā  jarāya  maraṇena  sokehi
paridevehi  dukkhehi  domanassehi  upāyāsehi  na  parimuccanti  dukkhasmāti
vadāmi.
     [1734]  Ye  ca  kho  keci  bhikkhave  samaṇā  vā brāhmaṇā vā
idaṃ    dukkhanti    yathābhūtaṃ   pajānanti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
@Footnote: 1 Po. Ma. ceva. 2 Yu. bhikkhu. evamuparipi.
Paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānanti   .   te   jātisaṃvattanikesu  saṅkhāresu
nābhiramanti   .pe.   anabhiratā  .  na  abhisaṅkharonti  .  anabhisaṅkharitvā
jātipariḷāhenapi    na    pariḍayhanti   jarāpariḷāhenapi   na   pariḍayhanti
maraṇapariḷāhenapi     na    pariḍayhanti    sokaparidevadukkhadomanassupāyāsa-
pariḷāhenapi  na  pariḍayhanti  .  te  parimuccanti  jātiyā jarāya maraṇena
sokehi   paridevehi   dukkhehi   domanassehi   upāyāsehi   parimuccanti
dukkhasmāti   vadāmi   .   tasmā   tiha   bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo
karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1735]  Yo  ca  1- kho bhikkhave evaṃ vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ
yathābhūtaṃ   anabhisamecca   .pe.  dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ  ariyasaccaṃ  yathābhūtaṃ
anabhisamecca   sammā   dukkhassantaṃ   karissāmīti   netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati .
Seyyathāpi  bhikkhave  yo  evaṃ  vadeyya  ahaṃ  kūṭāgārassa  heṭṭhimaṃ  gharaṃ
akaritvā  uparimaṃ  gharaṃ  āropessāmīti  netaṃ  ṭhānaṃ  vijjati . Evameva
kho  bhikkhave  yo  evaṃ  vadeyya  ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ anabhisamecca
.pe.     dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ    ariyasaccaṃ    yathābhūtaṃ    anabhisamecca
sammā dukkhassantaṃ karissāmīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
     [1736]  Yo  ca  kho  bhikkhave  evaṃ  vadeyya ahaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ
yathābhūtaṃ   abhisamecca   .pe.   dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ  ariyasaccaṃ  yathābhūtaṃ
abhisamecca    sammā   dukkhassantaṃ   karissāmīti   ṭhānametaṃ   vijjati  .
Seyyathāpi   bhikkhave   yo   evaṃ   vadeyya  ahaṃ  kūṭāgārassa  heṭṭhimaṃ
@Footnote: 1 Yu. hi.
Gharaṃ   karitvā   uparimaṃ   gharaṃ   āropessāmīti   ṭhānametaṃ   vijjati .
Evameva  kho  bhikkhave  yo  evaṃ  vadeyya  ahaṃ  dukkhaṃ ariyasaccaṃ yathābhūtaṃ
abhisamecca     .pe.     dukkhanirodhagāminīpaṭipadaṃ    ariyasaccaṃ    yathābhūtaṃ
abhisamecca    sammā   dukkhassantaṃ   karissāmīti   ṭhānametaṃ   vijjati  .
Tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo   karaṇīyo  .pe.  ayaṃ
dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1737] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.
Atha  kho  āyasmā  ānando  pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaramādāya
vesāliyaṃ   1-   piṇḍāya  pāvisi  .  addasā  kho  āyasmā  ānando
sambahule   licchavikumārake   saṇṭhāgāre   upāsanaṃ   karonte   dūratova
sukhumena    tāḷacchiggaḷena    asanaṃ    atipātente   pokhānupokhaṃ   2-
avirādhitaṃ   .   disvānassa   etadahosi  sikkhitā  vatime  licchavikumārakā
susikkhitā   vatime   licchavikumārakā   yatra   hi  nāma  dūratova  sukhumena
tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipātessanti pokhānupokhaṃ avirādhitanti.
     [1738]  Atha  kho  āyasmā  ānando  vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā
pacchābhattaṃ     piṇḍapātapaṭikkanto     yena     bhagavā     tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ   abhivādetvā   ekamantaṃ   nisīdi  .  ekamantaṃ
nisinno   kho   āyasmā  ānando  bhagavantaṃ  etadavoca  idhāhaṃ  bhante
pubbaṇhasamayaṃ     nivāsetvā    pattacīvaramādāya    vesāliyaṃ    piṇḍāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. vesāliṃ. evamuparipi. 2 Sī. Ma. Yu. poṅkhānupoṅkhaṃ. evamuparipi.
Pāvisiṃ  .  addasaṃ  khvāhaṃ  bhante  sambahule  licchavikumārake  saṇṭhāgāre
upāsanaṃ  karonte  dūratova  sukhumena  tāḷacchiggaḷena  asanaṃ  atipātente
pokhānupokhaṃ   avirādhitaṃ   .   disvāna  me  etadahosi  sikkhitā  vatime
licchavikumārakā   susikkhitā   vatime   licchavikumārakā   yatra   hi   nāma
dūratova   sukhumena   tāḷacchiggaḷena   asanaṃ   atipātessanti  pokhānupokhaṃ
avirādhitanti.
     {1738.1}  Taṃ  kiṃ  maññasi  ānanda  katamaṃ  nu  kho  dukkarataraṃ vā
durabhisambhavataraṃ   vā   .   yo   dūratova  sukhumena  tāḷacchiggaḷena  asanaṃ
atipāteyya  pokhānupokhaṃ  avirādhitaṃ  yo  vā  sattadhā  bhinnassa  vālassa
koṭiyā   koṭiṃ   paṭivijjheyyāti   .  etadeva  bhante   dukkaratarañceva
durabhisambhavatarañca   yo   vā   sattadhā  bhinnassa  vālassa  koṭiyā  koṭiṃ
paṭivijjheyyāti    .   atha   kho   te   1-   ānanda   duppaṭivijjhataraṃ
paṭivijjhanti   ye   idaṃ   dukkhanti   yathābhūtaṃ   paṭivijjhanti   .pe.   ayaṃ
dukkhanirodhagāminī     paṭipadāti    yathābhūtaṃ    paṭivijjhanti    .    tasmā
tihānanda   idaṃ   dukkhanti  yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1739]   Atthi  bhikkhave  lokantarikā  aghā  asaṃvutā  andhakārā
andhakāratimisā       yatthapimesaṃ      candimasuriyānaṃ      evaṃmahiddhikānaṃ
evaṃmahānubhāvānaṃ ābhāya 2- nānubhontīti.
     [1740]   Evaṃ   vutte   aññataro   bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca
mahā  vata  so  bhante  andhakāro  sumahā  vata  so  bhante  andhakāro
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi. 2 Po. Yu. ābhā.
Atthi   nu   kho   bhante   etamhā   andhakārā   añño   andhakāro
mahantataro   ca   bhayānakataro   cāti   .   atthi  kho  bhikkhu  etamhā
andhakārā   añño   andhakāro   mahantataro  ca  bhayānakataro  cāti .
Katamo  pana  bhante  etamhā  andhakārā  añño  andhakāro  mahantataro
ca bhayānakataro cāti.
     [1741]  Ye  hi  keci  bhikkhu  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā  idaṃ
dukkhanti   yathābhūtaṃ   nappajānanti  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti
yathābhūtaṃ   nappajānanti   .   te  jātisaṃvattanikesu  saṅkhāresu  abhiramanti
.pe.   abhiratā   .   abhisaṅkharonti   .  abhisaṅkharitvā  jātandhakārampi
papatanti      jarandhakārampi     papatanti     maraṇandhakārampi     papatanti
sokaparidevadukkhadomanassupāyāsandhakārampi     papatanti    .    te    na
parimuccanti   jātiyā   jarāya   maraṇena   sokehi   paridevehi  dukkhehi
domanassehi upāyāsehi na parimuccanti dukkhasmāti vadāmi.
     [1742]  Ye  ca  kho  keci  bhikkhu  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā
idaṃ    dukkhanti    yathābhūtaṃ   pajānanti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānanti   .   te   jātisaṃvattanikesu  saṅkhāresu
nābhiramanti   .pe.   anabhiratā  .  na  abhisaṅkharonti  .  anabhisaṅkharitvā
jātandhakārampi   na   papatanti  jarandhakārampi  na  papatanti  maraṇandhakārampi
na       papatanti      sokaparidevadukkhadomanassupāyāsandhakārampi      na
papatanti   .   te   parimuccanti   jātiyā   jarāya   maraṇena   sokehi
Paridevehi   dukkhehi   domanassehi   upāyāsehi  parimuccanti  dukkhasmāti
vadāmi   .  tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo  .pe.
Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1743]   Seyyathāpi   bhikkhave  puriso  mahāsamudde  ekacchiggaḷaṃ
yugaṃ   pakkhipeyya   tatrāpissa   kāṇo   kacchapo   so  1-  vassasatassa
vassasatassa  accayena  sakiṃ  sakiṃ  ummujjeyya  .  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave
api  nu  so  2-  kāṇo  kacchapo  vassasatassa  vassasatassa  accayena sakiṃ
sakiṃ   ummujjanto   amusmiṃ   ekacchiggaḷe  yuge  gīvaṃ  paveseyyāti .
Yadi   nūna   bhante   kadāci   karahaci   dīghassa  addhuno  accayenāti .
Khippataraṃ   kho   so   bhikkhave   kāṇo  kacchapo  vassasatassa  vassasatassa
accayena   sakiṃ   sakiṃ   ummujjanto   amusmiṃ   ekacchiggaḷe  yuge  gīvaṃ
paveseyya   .   na   tvevāhaṃ   bhikkhave   sakiṃ  vinipātagatena  bālena
manussattaṃ vadāmi.
     {1743.1}  Taṃ  kissa  hetu  .  na hettha bhikkhave atthi dhammacariyā
samacariyā    kusalakiriyā    puññakiriyā    aññamaññakhādikā    .   ettha
bhikkhave  vattati  dubbalakhādikā  .  taṃ  kissa  hetu . Adiṭṭhattā bhikkhave
catunnaṃ  ariyasaccānaṃ  .  katamesaṃ  catunnaṃ  .  dukkhassa  ariyasaccassa .pe.
Dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya   ariyasaccassa   .   tasmā   tiha  bhikkhave  idaṃ
dukkhanti  yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  yogo
karaṇīyoti.
     [1744]  Seyyathāpi  bhikkhave  ayaṃ  mahāpaṭhavī  ekodikā 3- assa
@Footnote: 1 Yu. yo. 2 Ma. kho. 3 Ma. Yu. ekodakā.
Tatra    puriso    ekacchiggaḷaṃ    yugaṃ   pakkhipeyya   tamenaṃ   puratthimo
vāto   pacchimena   saṃhareyya   pacchimo   vāto   puratthimena  saṃhareyya
uttaro    vāto   dakkhiṇena   saṃhareyya   dakkhiṇo   vāto   uttarena
saṃhareyya    tatrassa   kāṇo   kacchapo   so   vassasatassa   vassasatassa
accayena sakiṃ sakiṃ ummujjeyya.
     {1744.1}  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  api nu kho 1- kāṇo kacchapo
vassasatassa    vassasatassa   accayena   sakiṃ   sakiṃ   ummujjanto   amusmiṃ
ekacchiggaḷe  yuge  gīvaṃ  paveseyyāti  .  adhiccamidaṃ bhante yaṃ so kāṇo
kacchapo   vassasatassa   vassasatassa   accayena   sakiṃ   sakiṃ   ummujjanto
amusmiṃ  ekacchiggaḷe  yuge  gīvaṃ  paveseyyāti . Evaṃ adhiccamidaṃ bhikkhave
yaṃ  manussattaṃ  labhati . Evaṃ adhiccamidaṃ bhikkhave yaṃ tathāgato loke uppajjati
arahaṃ  sammāsambuddho  .  evaṃ  adhiccamidaṃ  bhikkhave  yaṃ  tathāgatappavedito
dhammavinayo   loke   dippati   .  tassidaṃ  2-  bhikkhave  manussattaṃ  laddhaṃ
tathāgato  ca  3-  loke  uppanno arahaṃ sammāsambuddho tathāgatappavedito
ca  dhammavinayo  loke  dippati  .  tasmā  tiha bhikkhave idaṃ dukkhanti yogo
karaṇīyo .pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1745]   Seyyathāpi   bhikkhave   puriso  sinerussa  pabbatarājassa
satta   muggamattiyo   pāsāṇasakkharā   upanikkhipeyya   .  taṃ  kiṃ  maññatha
@Footnote: 1 Po. Yu. so. 2 Sī. tatiyaṃ. 3 Ma. casaddo natthi.
Bhikkhave   katamaṃ   nu   kho  bahutaraṃ  .  yā  ca  1-  satta  muggamattiyo
pāsāṇasakkharā   upanikkhittā   yo   ca   1-  sineru  pabbatarājāti .
Etadeva   bhante   bahutaraṃ   yadidaṃ   sineru   pabbatarājā   appamattikā
satta   muggamattiyo   pāsāṇasakkharā   upanikkhittā  saṅkhampi  na  upenti
upanidhampi   na   upenti   kalabhāgampi  na  upenti  sineruṃ  pabbatarājānaṃ
upanidhāya    satta    muggamattiyo    pāsāṇasakkharā   upanikkhittāti  .
Evameva    kho    bhikkhave   ariyasāvakassa   diṭṭhisampannassa   puggalassa
abhisametāvino   etadeva   bahutaraṃ   dukkhaṃ   yadidaṃ   parikkhīṇaṃ  pariyādinnaṃ
appamattakaṃ    avasiṭṭhaṃ   saṅkhampi   na   upeti   upanidhampi   na   upeti
kalabhāgampi    na    upeti    purimaṃ   dukkhakkhandhaṃ   parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ
upanidhāya   yadidaṃ   sattakkhattuṃparamatā   .   yo   idaṃ  dukkhanti  yathābhūtaṃ
pajānāti  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti  yathābhūtaṃ  pajānāti .
Tasmā   tiha   bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo   karaṇīyo  .pe.  ayaṃ
dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1746]   Seyyathāpi  bhikkhave  sineru  pabbatarājā  2-  parikkhayaṃ
pariyādānaṃ   gaccheyya   ṭhapetvā  satta  muggamattiyo  pāsāṇasakkharā .
Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ  .  yaṃ  3- vā sinerussa
pabbatarājassa    parikkhīṇaṃ    pariyādinnaṃ   yā   ca   satta   muggamattiyo
pāsāṇasakkharā     avasiṭṭhāti     .     etadeva    bhante    bahutaraṃ
sinerussa    pabbatarājassa    yadidaṃ   parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ   appamattikā
@Footnote: 1 Ma. vā. 2 Ma. Yu. pabbatarājāyaṃ. 3 Ma. Yu. yā.
Satta   muggamattiyo   pāsāṇasakkharā   avasiṭṭhā   saṅkhampi   na  upenti
upanidhampi   na  upenti  kalabhāgampi  na  upenti  sinerussa  pabbatarājassa
parikkhīṇaṃ    pariyādinnaṃ   upanidhāya   satta   muggamattiyo   pāsāṇasakkharā
avasiṭṭhāti.
     {1746.1}  Evameva  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  diṭṭhisampannassa
puggalassa     abhisametāvino     etadeva     bahutaraṃ    dukkhaṃ    yadidaṃ
parikkhīṇaṃ    pariyādinnaṃ    appamattakaṃ    avasiṭṭhaṃ   saṅkhampi   na   upeti
upanidhampi    na   upeti   kalabhāgampi   na   upeti   purimaṃ   dukkhakkhandhaṃ
parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ   upanidhāya   yadidaṃ  sattakkhattuṃparamatā  .  yo  idaṃ
dukkhanti   yathābhūtaṃ   pajānāti   .pe.   ayaṃ  dukkhanirodhagāminī  paṭipadāti
yathābhūtaṃ  pajānāti  .  tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti yogo karaṇīyo
.pe. Ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
                     Papātavaggo pañcamo.
                         Tassuddānaṃ
         cintā papāto pariḷāho      kūṭaṃ vālandhakārinaṃ 1-
         chiggaḷena ca dve vuttā         sineru apare duveti.
                    ---------------
@Footnote: 1 Sī. kuṭaṅgalandhakārinaṃ. Ma. kūṭaṃ vālandhakāro ca. Yu. kuṭāgārandhakārinaṃ.
                    Abhisamayavaggo chaṭṭho
     [1747]   Atha  kho  bhagavā  parittaṃ  nakhasikhāyaṃ  paṃsu  āropetvā
bhikkhū   āmantesi   taṃ   kiṃ  maññatha  bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ .
Yo  vāyaṃ  mayā  paritto  nakhasikhāyaṃ  paṃsu āropito ayaṃ vā mahāpaṭhavīti.
Etadeva     bhante     bahutaraṃ     yadidaṃ    mahāpaṭhavī    appamattakāyaṃ
bhagavatā   paritto   nakhasikhāyaṃ   paṃsu   āropito   saṅkhampi   na  upeti
upanidhampi   na   upeti   kalabhāgampi   na   upeti   mahāpaṭhaviṃ  upanidhāya
bhagavatā  paritto  nakhasikhāyaṃ  paṃsu  āropitoti  .  evameva  kho bhikkhave
ariyasāvakassa       diṭṭhisampannassa       puggalassa      abhisametāvino
etadeva    bahutaraṃ    dukkhaṃ   yadidaṃ   parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ   appamattakaṃ
avasiṭṭhaṃ   saṅkhampi   na   upeti   upanidhampi   na  upeti  kalabhāgampi  na
upeti    purimaṃ    dukkhakkhandhaṃ   parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ   upanidhāya   yadidaṃ
sattakkhattuṃparamatā   .   yo   idaṃ   dukkhanti  yathābhūtaṃ  pajānāti  .pe.
Ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānāti  .  tasmā  tiha
bhikkhave   idaṃ   dukkhanti   yogo  karaṇīyo  .pe.  ayaṃ  dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti yogo karaṇīyoti.
     [1748]   Seyyathāpi   bhikkhave   pokkharaṇī   paññāsa   yojanāni
āyāmena    paññāsa    yojanāni    vitthārena    paññāsa   yojanāni
ubbedhena   puṇṇā   udakassa   samatittikā   kākapeyyā   tato  puriso
Kusaggena   udakaṃ   uddhareyya   .   taṃ   kiṃ   maññatha   bhikkhave   katamaṃ
nu   kho   bahutaraṃ   .  yaṃ  vā  kusaggena  ubbhataṃ  yaṃ  vā  pokkharaṇiyā
udakanti   .   etadeva   bhante   bahutaraṃ   yadidaṃ   pokkharaṇiyā   udakaṃ
appamattakaṃ   kusaggena   udakaṃ   ubbhataṃ   saṅkhampi   na  upeti  upanidhampi
na   upeti   kalabhāgampi   na   upeti   pokkharaṇiyā   udakaṃ   upanidhāya
kusaggena  udakaṃ  ubbhatanti  .  evameva  1-  kho  bhikkhave ariyasāvakassa
.pe. Yogo karaṇīyoti.
     [1749]   Seyyathāpi   bhikkhave   yatthimā   mahānadiyo  saṃsandanti
samenti  .  seyyathīdaṃ  .  gaṅgā  yamunā  aciravatī  sarabhū  mahī  .  tato
puriso   dve   vā   tīṇi   vā   udakaphusitāni   uddhareyya  .  taṃ  kiṃ
maññatha   bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ  .  yāni  vā  2-  dve  vā
tīṇi   vā   udakaphusitāni   ubbhatāni   yaṃ   vā   sambhejjaṃ  udakanti .
Etadeva    bhante    bahutaraṃ   yadidaṃ   sambhejjaṃ   udakaṃ   appamattakāni
dve   vā   tīṇi   vā   udakaphusitāni   ubbhatāni  saṅkhampi  na  upenti
upanidhampi   na   upenti   kalabhāgampi   na   upenti   sambhejjaṃ   udakaṃ
upanidhāya   dve   vā  tīṇi  vā  udakaphusitāni  ubbhatānīti  .  evameva
kho bhikkhave ariyasāvakassa (soyeva peyyālo) yogo karaṇīyoti.
     [1750]   Seyyathāpi   bhikkhave   yatthimā   mahānadiyo  saṃsandanti
samenti   .   seyyathīdaṃ  .  gaṅgā  yamunā  aciravatī  sarabhū  mahī  .  taṃ
udakaṃ   parikkhayaṃ   pariyādānaṃ   gaccheyya  ṭhapetvā  dve  vā  tīṇi  vā
@Footnote: 1 Yu. evaṃ kho. 2 Ma. yāni dve vā.
Udakaphusitāni   .  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ  .  yaṃ
vā  sambhejjaṃ  udakaṃ parikkhīṇaṃ pariyādinnaṃ upanidhāya 1- dve 2- vā tīṇi 3-
vā   udakaphusitāni   avasiṭṭhānīti  .  etadeva  bhante  bahutaraṃ  sambhejjaṃ
udakaṃ   yadidaṃ   parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ   appamattakāni   dve   vā   tīṇi
vā   udakaphusitāni   avasiṭṭhāni   saṅkhampi   na   upenti   upanidhampi  na
upenti   kalabhāgampi   na  upenti  sambhejjaṃ  udakaṃ  parikkhīṇaṃ  pariyādinnaṃ
upanidhāya   dve  vā  tīṇi  vā  udakaphusitāni  avasiṭṭhānīti  .  evameva
kho bhikkhave ariyasāvakassa .pe. Yogo karaṇīyoti.
     [1751]    Seyyathāpi    bhikkhave   puriso   mahāpaṭhaviyā   satta
kolaṭṭhimattiyo   guḷikā   upanikkhipeyya   .   taṃ   kiṃ   maññatha  bhikkhave
katamaṃ   nu   kho   bahutaraṃ   .   yā  vā  satta  kolaṭṭhimattiyo  guḷikā
upanikkhittā   ayaṃ   vā  mahāpaṭhavīti  .  etadeva  bhante  bahutaraṃ  yadidaṃ
mahāpaṭhavī    appamattikā   satta   kolaṭṭhimattiyo   guḷikā   upanikkhittā
saṅkhampi   na   upenti   upanidhampi  na  upenti  kalabhāgampi  na  upenti
mahāpaṭhavī   upanidhāya   satta   kolaṭṭhimattiyo   guḷikā  upanikkhittāti .
Evameva   kho   bhikkhave   ariyasāvakassa  (soyeva  peyyālo)  yogo
karaṇīyoti.
     [1752]   Seyyathāpi   bhikkhave   mahāpaṭhavī   parikkhayaṃ  pariyādānaṃ
gaccheyya   ṭhapetvā   satta   kolaṭṭhimattiyo  guḷikā  .  taṃ  kiṃ  maññatha
bhikkhave   katamaṃ   nu   kho   bahutaraṃ   .  yaṃ  vā  mahāpaṭhaviyā  parikkhīṇaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. yāni. 2-3 Yu. ime pāṭhā natthi.
Pariyādinnaṃ   yā   vā   satta   kolaṭṭhimattiyo   guḷikā  avasiṭṭhāti .
Etadeva   bhante   bahutaraṃ   mahāpaṭhaviyā   yadidaṃ   parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ
appamattikā    satta    kolaṭṭhimattiyo    guḷikā    avasiṭṭhā   saṅkhampi
na  upenti  upanidhampi  na  upenti  kalabhāgampi na upenti mahāpaṭhaviyā 1-
parikkhīṇaṃ    pariyādinnaṃ    upanidhāya    satta    kolaṭṭhimattiyo    guḷikā
avasiṭṭhāti    .   evameva   kho   bhikkhave   ariyasāvakassa   (soyeva
peyyālo) yogo karaṇīyoti.
     [1753]  Seyyathāpi  bhikkhave  puriso  mahāsamudde 2- dve vā tīṇi
vā  udakaphusitāni  uddhareyya  3-  .  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  katamaṃ  nu
kho  bahutaraṃ  .  yāni  vā  4-  dve  vā tīṇi vā udakaphusitāni ubbhatāni
yaṃ   vā   mahāsamudde   udakanti   .   etadeva  bhante  bahutaraṃ  yadidaṃ
mahāsamudde   udakaṃ   appamattakāni   dve   vā  tīṇi  vā  udakaphusitāni
ubbhatāni   saṅkhampi   na  upenti  upanidhampi  na  upenti  kalabhāgampi  na
upenti  mahāsamudde  udakaṃ  upanidhāya  dve  vā  tīṇi  vā  udakaphusitāni
ubbhatānīti  .  evameva  kho  bhikkhave ariyasāvakassa (soyeva peyyālo)
yogo karaṇīyoti.
     [1754]  Seyyathāpi  bhikkhave  mahāsamuddo  5-  parikkhayaṃ pariyādānaṃ
gaccheyya   ṭhapetvā   dve   vā   tīṇi   vā  udakaphusitāni  .  taṃ  kiṃ
maññatha   bhikkhave   katamaṃ   nu   kho   bahutaraṃ   .  yaṃ  vā  mahāsamudde
@Footnote: 1 Ma. Yu. paṭhavī .   2 Ma. mahāsamuddato .  3 Ma. uddharitāni .  4 Ma. vāsaddo natthi.
@evamuparipi .   5 Ma. Yu. mahāsamudde udakaṃ.
Udakaṃ  parikkhīṇaṃ  pariyādinnaṃ  yāni  vā  dve  vā  tīṇi  vā  udakaphusitāni
avasiṭṭhānīti   .   etadeva   bhante  bahutaraṃ  mahāsamudde  udakaṃ  [1]-
parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ   appamattakāni   dve  vā  tīṇi  vā  udakaphusitāni
avasiṭṭhāni   saṅkhampi   na   upenti   upanidhampi  na  upenti  kalabhāgampi
na   upenti   mahāsamudde  udakaṃ  parikkhīṇaṃ  pariyādinnaṃ  upanidhāya  [2]-
dve  vā  tīṇi  vā  udakaphusitāni  avasiṭṭhānīti  .  evameva kho bhikkhave
ariyasāvakassa (soyeva peyyālo) yogo karaṇīyoti.
     [1755]  Seyyathāpi  bhikkhave  puriso  himavato  pabbatarājassa satta
sāsapamattiyo    pāsāṇasakkharā    upanikkhipeyya   .   taṃ   kiṃ   maññatha
bhikkhave   katamaṃ   nu   kho   bahutaraṃ   .  yā  vā  satta  sāsapamattiyo
pāsāṇasakkharā    upanikkhittā   ayaṃ   vā   himavā   pabbatarājāti  .
Etadeva   bhante   bahutaraṃ   yadidaṃ   himavā   pabbatarājā   appamattikā
satta    sāsapamattiyo    pāsāṇasakkharā    upanikkhittā    saṅkhampi   na
upenti   upanidhampi   na   upenti   kalabhāgampi   na   upenti  himavantaṃ
pabbatarājānaṃ     upanidhāya     satta    sāsapamattiyo    pāsāṇasakkharā
upanikkhittāti   .  evameva  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  .pe.  yogo
karaṇīyoti.
     [1756]   Seyyathāpi   bhikkhave   himavā   pabbatarājā   parikkhayaṃ
pariyādānaṃ   gaccheyya  ṭhapetvā  satta  sāsapamattiyo  pāsāṇasakkharā .
Taṃ   kiṃ   maññatha   bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ  .  yaṃ  vā  himavato
@Footnote: 1 Ma. Yu. yadidaṃ. 2 Ma. yāni.
Pabbatarājassa   parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ   yā   vā   satta   sāsapamattiyo
pāsāṇasakkharā   avasiṭṭhāti   .   etadeva   bhante   bahutaraṃ   himavato
pabbatarājassa    yadidaṃ    parikkhīṇaṃ    pariyādinnaṃ    appamattikā    satta
sāsapamattiyo    pāsāṇasakkharā    avasiṭṭhā    saṅkhampi    na   upenti
upanidhampi   na   upenti  kalabhāgampi  na  upenti  himavato  pabbatarājassa
parikkhīṇaṃ   pariyādinnaṃ   upanidhāya   satta   sāsapamattiyo   pāsāṇasakkharā
avasiṭṭhāti.
     {1756.1}  Evameva  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  diṭṭhisampannassa
puggalassa     abhisametāvino     etadeva     bahutaraṃ    dukkhaṃ    yadidaṃ
parikkhīṇaṃ    pariyādinnaṃ    appamattakaṃ    avasiṭṭhaṃ   saṅkhampi   na   upeti
upanidhampi    na   upeti   kalabhāgampi   na   upeti   purimaṃ   dukkhakkhandhaṃ
parikkhīṇaṃ    pariyādinnaṃ   upanidhāya   yadidaṃ   sattakkhattuṃparamatā   .   yo
idaṃ    dukkhanti    yathābhūtaṃ   pajānāti   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī
paṭipadāti   yathābhūtaṃ   pajānāti   .  tasmā  tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti
yogo    karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti   yogo
karaṇīyoti.
                    Abhisamayavaggo chaṭṭho.
                        Tassuddānaṃ
         nakhasikhāpokkharaṇiyo        sambhejja apare duve
         paṭhavī dvesamuddehi          dvemā ca pabbatūpamāti.
                    --------------
             Āmakadhaññapeyyāle paṭhamavaggo sattamo
     [1757]   Atha  kho  bhagavā  parittaṃ  nakhasikhāyaṃ  paṃsuṃ  āropetvā
bhikkhū   āmantesi   taṃ   kiṃ  maññatha  bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ .
Yo  vāyaṃ  mayā  paritto  nakhasikhāyaṃ  paṃsu āropito ayaṃ vā mahāpaṭhavīti.
Etadeva   bhante   bahutaraṃ   yadidaṃ   mahāpaṭhavī   appamattakāyaṃ   bhagavatā
paritto   nakhasikhāyaṃ   paṃsu   āropito   saṅkhampi   na  upeti  upanidhampi
na   upeti   kalabhāgampi   na   upeti   mahāpaṭhaviṃ   upanidhāya   bhagavatā
paritto   nakhasikhāyaṃ   paṃsu   āropitoti   .   evameva   kho  bhikkhave
appamattakā   1-   te  sattā  ye  manussesu  paccājāyanti  atha  kho
eteva   bahutarā   sattā   ye   aññatra  manussehi  paccājāyanti .
Taṃ   kissa   hetu   .   adiṭṭhattā   bhikkhave   catunnaṃ  ariyasaccānaṃ .
Katamesaṃ    catunnaṃ    .   dukkhassa   ariyasaccassa   .pe.   dukkhanirodha-
gāminīpaṭipadāya    ariyasaccassa    .    tasmā    tiha   bhikkhave   idaṃ
dukkhanti   yogo   karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1758]   Atha  kho  bhagavā  parittaṃ  nakhasikhāyaṃ  paṃsuṃ  āropetvā
bhikkhū   āmantesi   taṃ   kiṃ  maññatha  bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ .
Yo  vāyaṃ  mayā  paritto  nakhasikhāyaṃ  paṃsu āropito ayaṃ vā mahāpaṭhavīti.
Etadeva     bhante     bahutaraṃ     yadidaṃ    mahāpaṭhavī    appamattakāyaṃ
@Footnote: 1 Yu. appakā. evamuparipi.
Bhagavatā   paritto   nakhasikhāyaṃ   paṃsu   āropito   saṅkhampi   na  upeti
upanidhampi   na   upeti   kalabhāgampi   na   upeti   mahāpaṭhaviṃ  upanidhāya
bhagavatā  paritto  nakhasikhāyaṃ  paṃsu  āropitoti  .  evameva  kho bhikkhave
appamattakā   te   sattā   ye   majjhimesu   janapadesu   paccājāyanti
atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye   paccantimesu   janapadesu
paccājāyanti. Aviññātāresu milakkhūsu 1- .pe.
     [1759]   Evameva  kho  bhikkhave  appamattakā  te  sattā  ye
ariyena    pana    paññācakkhunā    samannāgatā    atha   kho   eteva
bahutarā sattā ye avijjāgatā sammūḷhā .pe.
     [1760]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
surāmerayamajjapamādaṭṭhānā    paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā
sattā ye surāmerayamajjapamādaṭṭhānā appaṭiviratā .pe.
     [1761]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te  sattā ye thalajā
atha   kho   eteva   bahutarā   sattā  ye  udakajā  .pe.  evameva
kho   bhikkhave  appakā  te  sattā  ye  matteyyā  atha  kho  eteva
bahutarā sattā ye amatteyyā .pe.
     [1762]  Evameva  kho bhikkhave appakā te sattā ye petteyyā
atha kho eteva bahutarā sattā ye apetteyyā .pe.
     [1763]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā te sattā ye sāmaññā
.pe. Atha kho eteva bahutarā sattā ye asāmaññā .pe.
@Footnote: 1 Ma. Yu. milakkhesu.
     [1764]  Evameva  kho bhikkhave appakā te sattā ye brāhmaññā
atha kho eteva bahutarā sattā ye abrāhmaññā .pe.
     [1765]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
kulejeṭṭhāpacāyino   atha   kho   eteva   1-   bahutarā  sattā  ye
akulejeṭṭhāpacāyinoti 2-.
                         Vaggo.
                         Uddānaṃ
      aññatra paccantaṃ paññāya 3-   surāmerayaodakā
      matteyyapetteyyā cāpi 4-        sāmaññaṃ brāhmapacāyikanti.
                       ---------
@Footnote: 1 Yu. ete. evamuparipi. 2 Ma. kuleajeṭṭhāpacāyinoti. Yu. kule
@jeṭṭhāpacāyinoti. 3 Ma. paññā. 4 Yu. metteyyā petteyyā cāpi.
             Āmakadhaññapeyyāle dutiyavaggo aṭṭhamo
     [1766]  Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye pāṇātipātā
paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye  pāṇātipātā
appaṭiviratā. Taṃ kissa hetu .pe.
     [1767]  Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye adinnādānā
paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye  adinnādānā
appaṭiviratā .pe.
     [1768]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te sattā ye kāmesu
micchācārā   paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye
kāmesu micchācārā appaṭiviratā .pe.
     [1769]  Evameva  kho  bhikkhave appakā te sattā ye musāvādā
paṭiviratā    atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye   musāvādā
appaṭiviratā .pe.
     [1770]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te sattā ye pisuṇāya
vācāya   paṭiviratā   atha   kho  eteva  bahutarā  sattā  ye  pisuṇāya
vācāya appaṭiviratā .pe.
     [1771]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te sattā ye pharusāya
vācāya   paṭiviratā   atha   kho  eteva  bahutarā  sattā  ye  pharusāya
vācāya appaṭiviratā .pe.
     [1772]  Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye samphappalāpā
paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye  samphappalāpā
appaṭiviratā .pe.
     [1773]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
bījagāmabhūtagāmasamārambhā    paṭiviratā    atha    kho   eteva   bahutarā
sattā ye bījagāmabhūtagāmasamārambhā appaṭiviratā .pe.
     [1774]  Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye vikālabhojanā
paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye  vikālabhojanā
appaṭiviratā .pe.
     [1775]  Evameva  kho bhikkhave appakā te sattā ye mālāgandha-
vilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā     paṭiviratā    atha    kho    eteva
bahutarā     sattā     ye     mālāgandhavilepanadhāraṇamaṇḍanavibhūsanaṭṭhānā
appaṭiviratā.
                        Vaggo.
                        Uddānaṃ
         pāṇaṃ adinnaṃ kāmesu             musāvādañca pesuññaṃ
         pharusaṃ 1- samphappalāpaṃ bījaṃ     vikāle gandhavilepananti.
                  ------------------
@Footnote: 1 Ma. pharusaṃ samphappalāpaṃ bījañca vikālaṃ gandhanti.
              Āmakadhaññapeyyāle tatiyavaggo navamo
     [1776] Evameva kho bhikkhave appakā te sattā ye naccagītavādita-
visūkadassanā   paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā  ye
naccagītavāditavisūkadassanā appaṭiviratā. Taṃ kissa hetu .pe.
     [1777]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
uccāsayanamahāsayanā     paṭiviratā    atha    kho    eteva    bahutarā
sattā ye uccāsayanamahāsayanā appaṭiviratā .pe.
     [1778]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
jātarūparajatapaṭiggahaṇā    paṭiviratā    atha    kho    eteva    bahutarā
sattā ye jātarūparajatapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.
     [1779]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
āmakadhaññapaṭiggahaṇā     paṭiviratā    atha    kho    eteva    bahutarā
sattā ye āmakadhaññapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.
     [1780]  Evameva  kho  bhikkhave appakā te sattā ye āmakamaṃsa-
paṭiggahaṇā   paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye
āmakamaṃsapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.
     [1781]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
itthīkumārikapaṭiggahaṇā    paṭiviratā    atha    kho    eteva    bahutarā
sattā ye itthīkumārikapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.
     [1782]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
dāsīdāsapaṭiggahaṇā   paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā
ye dāsīdāsapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.
     [1783]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
ajeḷakapaṭiggahaṇā    paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā
ye ajeḷakapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.
     [1784]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā   paṭiviratā   atha   kho   eteva   bahutarā  sattā
ye kukkuṭasūkarapaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.
     [1785]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
hatthigavassavaḷavāpaṭiggahaṇā    1-    paṭiviratā    atha    kho    eteva
bahutarā sattā ye hatthigavassavaḷavāpaṭiggahaṇā appaṭiviratā.
                        Vaggo.
                        Uddānaṃ
         naccaṃ sayanaṃ rajataṃ              dhaññaṃ maṃsaṃ kumārikā 2-
         dāsī ajeḷakañceva          kukkuṭasūkarahatthinoti.
                    ---------------
@Footnote: 1 Ma. ... vaḷavapaṭiggahaṇā. evamuparipi. 2 Yu. kumāriyaṃ.
             Āmakadhaññapeyyāle catutthavaggo dasamo
     [1786]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
khettavatthupaṭiggahaṇā   paṭiviratā  atha  kho  eteva  bahutarā  sattā  ye
khettavatthupaṭiggahaṇā appaṭiviratā .pe.
     [1787]  Evameva  kho  bhikkhave appakā te sattā ye kayavikkayā
paṭiviratā    atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye   kayavikkayā
appaṭiviratā .pe.
     [1788]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
dūteyyapahiṇagamanānuyogā    paṭiviratā    atha    kho   eteva   bahutarā
sattā ye dūteyyapahiṇagamanānuyogā appaṭiviratā .pe.
     [1789]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā    paṭiviratā    atha    kho    eteva    bahutarā
sattā ye tulākūṭakaṃsakūṭamānakūṭā appaṭiviratā .pe.
     [1790]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
ukkoṭanavañcananikatisāviyogā    1-    paṭiviratā    atha   kho   eteva
bahutarā sattā ye ukkoṭanavañcananikatisāviyogā appaṭiviratā .pe.
     [1791]  Evameva  kho bhikkhave appakā te sattā ye chedanavadhana-
bandhanaviparāmosaālopasahasākārā    paṭiviratā    atha    kho   eteva
bahutarā     sattā    ye    chedanavadhanabandhanaviparāmosaālopasahasākārā
@Footnote: 1 Ma. ... nikatisāciyogā. evamuparipi.
Appaṭiviratā   .   taṃ   kissa   hetu   .   adiṭṭhattā  bhikkhave  catunnaṃ
ariyasaccānaṃ   .   katamesaṃ   catunnaṃ   .   dukkhassa  ariyasaccassa  .pe.
Dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya   ariyasaccassa   .   tasmā   tiha  bhikkhave  idaṃ
dukkhanti   yogo   karaṇīyo   .pe.   ayaṃ   dukkhanirodhagāminī   paṭipadāti
yogo karaṇīyoti.
     [1792]   Atha  kho  bhagavā  parittaṃ  nakhasikhāyaṃ  paṃsuṃ  āropetvā
bhikkhū   āmantesi   taṃ   kiṃ  maññatha  bhikkhave  katamaṃ  nu  kho  bahutaraṃ .
Yo  vāyaṃ  mayā  paritto  nakhasikhāyaṃ  paṃsu āropito ayaṃ vā mahāpaṭhavīti.
Etadeva     bhante     bahutaraṃ     yadidaṃ    mahāpaṭhavī    appamattakāyaṃ
bhagavatā    paritto    nakhasikhāyaṃ    paṃsu    āropito    saṅkhampi    na
upeti    upanidhampi   na   upeti   kalabhāgampi   na   upeti   mahāpaṭhaviṃ
upanidhāya   bhagavatā   paritto  nakhasikhāyaṃ  paṃsu  āropitoti  .  evameva
kho   bhikkhave   appakā   te   sattā   ye  manussā  cutā  manussesu
paccājāyanti   atha   kho   eteva   bahutarā   sattā   ye   manussā
cutā niraye paccājāyanti .pe.
     [1793]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te sattā ye manussā
cutā   manussesu   paccājāyanti   atha   kho   eteva  bahutarā  sattā
ye   manussā  cutā  tiracchānayoniyā  paccājāyanti  .  (iminā  nayena
pañca   gatiyo   vitthāretabbā)   .   evameva  kho  bhikkhave  appakā
te   sattā   ye   manussā   cutā   devesu  paccājāyanti  atha  kho
Eteva   bahutarā  sattā  ye  manussā  cutā  niraye  paccājāyanti .
Tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti.
     [1794]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te  sattā ye devā
cutā   devesu   paccājāyanti   atha   kho   eteva   bahutarā  sattā
ye  devā  cutā  niraye paccājāyanti. Tiracchānayoniyā paccājāyanti.
Pittivisaye paccājāyanti.
     [1795]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te  sattā ye devā
cutā   manussesu  paccājāyanti  atha  kho  eteva  bahutarā  sattā  ye
devā  cutā  niraye  paccājāyanti  .  tiracchānayoniyā  paccājāyanti.
Pittivisaye paccājāyanti.
     [1796]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te  sattā ye nirayā
cutā   manussesu   paccājāyanti   atha   kho   eteva  bahutarā  sattā
ye  nirayā  cutā  niraye paccājāyanti. Tiracchānayoniyā paccājāyanti.
Pittivisaye paccājāyanti.
     [1797]  Evameva  kho  bhikkhave  appakā  te  sattā ye nirayā
cutā   devesu   paccājāyanti  atha  kho  eteva  bahutarā  sattā  ye
nirayā  cutā  niraye  paccājāyanti  .  tiracchānayoniyā  paccājāyanti.
Pittivisaye paccājāyanti.
     [1798]  Evameva  kho  bhikkhave appakā te sattā ye tiracchāna-
yoniyā   cutā   manussesu   paccājāyanti  atha  kho  eteva  bahutarā
Sattā  ye  tiracchānayoniyā  cutā niraye paccājāyanti. Tiracchānayoniyā
paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti.
     [1799]   Evameva   kho   bhikkhave   appakā  te  sattā  ye
tiracchānayoniyā   cutā   devesu   paccājāyanti   atha   kho   eteva
bahutarā   sattā   ye  tiracchānayoniyā  cutā  niraye  paccājāyanti .
Tiracchānayoniyā paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti.
     [1800]  Evameva  kho  bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā
cutā   manussesu  paccājāyanti  atha  kho  eteva  bahutarā  sattā  ye
pittivisayā    cutā    niraye    paccājāyanti    .    tiracchānayoniyā
paccājāyanti. Pittivisaye paccājāyanti.
     [1801]  Evameva  kho  bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā
cutā   devesu   paccājāyanti  atha  kho  eteva  bahutarā  sattā  ye
pittivisayā cutā niraye paccājāyanti.
     [1802]  Evameva  kho  bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā
cutā   devesu   paccājāyanti  atha  kho  eteva  bahutarā  sattā  ye
pittivisayā cutā tiracchānayoniyā paccājāyanti.
     [1803]  Evameva  kho  bhikkhave appakā te sattā ye pittivisayā
cutā   devesu   paccājāyanti  atha  kho  eteva  bahutarā  sattā  ye
pittivisayā   cutā   pittivisaye   paccājāyanti   .  taṃ  kissa  hetu .
Adiṭṭhattā     bhikkhave     catunnaṃ     ariyasaccānaṃ     .     katamesaṃ
Catunnaṃ    .    dukkhassa    ariyasaccassa    dukkhasamudayassa    ariyasaccassa
dukkhanirodhassa   ariyasaccassa   dukkhanirodhagāminīpaṭipadāya   ariyasaccassa  .
Tasmā   tiha  bhikkhave  idaṃ  dukkhanti  yogo  karaṇīyo  ayaṃ  dukkhasamudayoti
yogo   karaṇīyo   ayaṃ  dukkhanirodhoti  yogo  karaṇīyo  ayaṃ  dukkhanirodha-
gāminī    paṭipadāti   yogo   karaṇīyoti   .   idamavoca   bhagavā  .
Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
                         [1]-
                   Cakkapeyyāli samatti.
                    Saccasaṃyuttaṃ samattaṃ.
                   Mahāvārasaṃyuttaṃ niṭṭhitaṃ.
                        Tassuddānaṃ
         maggabojjhaṅgaṃ satiyā           indriyasammappadhāna ca
         baliddhipādānuruddhā            jhānānāpānasaṃyutaṃ
         sotāpatti saccañcāti         desitāni sayambhunā 2-
         mahāvāravagganāmena            vissutāni dvādasāti 3-.
                  ------------------
@Footnote: 1 Yu. āmakadhañṇapeyyālaṃ. cakkapeyyālasamatti. 2 Ma. mahāvaggoti vuccatīti.
@3 Ma. idaṃ pādadvayaṃ natthi.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 19 page 517-589. http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=19&item=1639&items=165              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=19&item=1639&items=165&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=19&item=1639&items=165              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=19&item=1639&items=165              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=1639              Contents of The Tipitaka Volume 19 http://84000.org/tipitaka/read/?index_19

read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :