ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ThaiVersion   McuVersion   PaliThai   PaliRoman 
First LinkPrevious Linkไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 11 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 3 : Sutta. Tī. Pā.

page288.

Dasuttarasuttaṃ [364] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā campāyaṃ viharati gaggarāya pokkharaṇiyā tīre mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi . tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhaveti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ. Āyasmā sārīputto etadavoca [365] Dasuttaraṃ pavakkhāmi dhammaṃ nibbānapattiyā dukkhassantakiriyāya sabbaganthappamocanaṃ. [366] Eko āvuso dhammo bahukāro eko dhammo bhāvetabbo eko dhammo pariññeyyo eko dhammo pahātabbo eko dhammo hānabhāgiyo eko dhammo visesabhāgiyo eko dhammo duppaṭivijjho eko dhammo uppādetabbo eko dhammo abhiññeyyo eko dhammo sacchikātabbo. [367] Katamo eko dhammo bahukāro . appamādo kusalesu dhammesu. Ayaṃ eko dhammo bahukāro. [368] Katamo eko dhammo bhāvetabbo . kāyagatāsati sātasahagatā. Ayaṃ eko dhammo bhāvetabbo. [369] Katamo eko dhammo pariññeyyo . phasso sāsavo upādāniyo. Ayaṃ eko dhammo pariññeyyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page289.

[370] Katamo eko dhammo pahātabbo . asmimāno . Ayaṃ eko dhammo pahātabbo. [371] Katamo eko dhammo hānabhāgiyo. Ayonisomanasikāro. Ayaṃ eko dhammo hānabhāgiyo. [372] Katamo eko dhammo visesabhāgiyo. Yonisomanasikāro. Ayaṃ eko dhammo visesabhāgiyo. [373] Katamo eko dhammo duppaṭivijjho . anantariko cetosamādhi. Ayaṃ eko dhammo duppaṭivijjho. [374] Katamo eko dhammo uppādetabbo . akuppaṃ ñāṇaṃ. Ayaṃ eko dhammo uppādetabbo. [375] Katamo eko dhammo abhiññeyyo . sabbe sattā āhāraṭṭhitikā. Ayaṃ eko dhammo abhiññeyyo. [376] Katamo eko dhammo sacchikātabbo . akuppā cetovimutti . ayaṃ eko dhammo sacchikātabbo . iti ime dasa dhammā bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. [377] Dve dhammā bahukārā dve dhammā bhāvetabbā dve dhammā pariññeyyā dve dhammā pahātabbā dve dhammā hānabhāgiyā dve dhammā visesabhāgiyā dve dhammā duppaṭivijjhā dve dhammā uppādetabbā dve dhammā abhiññeyyā dve

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

Dhammā sacchikātabbā. [378] Katame dve dhammā bahukārā . sati ca sampajaññañca. Ime dve dhammā bahukārā. [379] Katame dve dhammā bhāvetabbā . samatho ca vipassanā ca. Ime dve dhammā bhāvetabbā. [380] Katame dve dhammā pariññeyyā . nāmañca rūpañca . Ime dve dhammā pariññeyyā. [381] Katame dve dhammā pahātabbā . avijjā ca bhavataṇhā ca. Ime dve dhammā pahātabbā. [382] Katame dve dhammā hānabhāgiyā . dovacassatā ca pāpamittatā ca. Ime dve dhammā hānabhāgiyā. [383] Katame dve dhammā visesabhāgiyā . sovacassatā ca kalyāṇamittatā ca. Ime dve dhammā visesabhāgiyā. [384] Katame dve dhammā duppaṭivijjhā . yo ca hetu yo ca paccayo sattānaṃ saṅkilesāya yo ca hetu yo ca paccayo sattānaṃ visuddhiyā. Ime dve dhammā duppaṭivijjhā. [385] Katame dve dhammā uppādetabbā . dve ñāṇāni khaye ñāṇaṃ anuppāde ñāṇaṃ. Ime dve dhammā uppādetabbā. [386] Katame dve dhammā abhiññeyyā . Dve dhātuyo saṅkhatā ca dhātu asaṅkhatā ca dhātu. Ime dve dhammā abhiññeyyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page291.

[387] Katame dve dhammā sacchikātabbā . vijjā ca vimutti ca . ime dve dhammā sacchikātabbā . iti ime vīsati dhammā bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. [388] Tayo dhammā bahukārā tayo dhammā bhāvetabbā tayo dhammā pariññeyyā tayo dhammā pahātabbā tayo dhammā hānabhāgiyā tayo dhammā visesabhāgiyā tayo dhammā duppaṭivijjhā tayo dhammā uppādetabbā tayo dhammā abhiññeyyā tayo dhammā sacchikātabbā. [389] Katame tayo dhammā bahukārā . sappurisasaṃsevo saddhammassavanaṃ dhammānudhammapaṭipatti. Ime tayo dhammā bahukārā. [390] Katame tayo dhammā bhāvetabbā . Tayo samādhī savitakko savicāro samādhi avitakko vicāramatto samādhi avitakko avicāro samādhi. Ime tayo dhammā bhāvetabbā. [391] Katame tayo dhammā pariññeyyā . tisso vedanā sukhā vedanā dukkhā vedanā adukkhamasukhā vedanā . ime tayo dhammā pariññeyyā. [392] Katame tayo dhammā pahātabbā. Tisso taṇhā kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Ime tayo dhammā pahātabbā. [393] Katame tayo dhamumā hānabhāgiyā . tīṇi akusalamūlāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page292.

Lobho akusalamūlaṃ doso akusalamūlaṃ moho akusalamūlaṃ . ime tayo dhammā hānabhāgiyā. [394] Katame tayo dhammā visesabhāgiyā . tīṇi kusalamūlāni alobho kusalamūlaṃ adoso kusalamūlaṃ amoho kusalamūlaṃ . ime tayo dhammā visesabhāgiyā. [395] Katame tayo dhammā duppaṭivijjhā. Tisso nissāraṇīyā 1- dhātuyo kāmānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ nekkhammaṃ rūpānametaṃ nissaraṇaṃ yadidaṃ arūpaṃ yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ paṭicca samuppannaṃ nirodho tassa nissaraṇaṃ. Ime tayo dhammā duppaṭivijjhā. [396] Katame tayo dhammā uppādetabbā . tīṇi ñāṇāni atītaṃsañāṇaṃ anāgataṃsañāṇaṃ paccuppannaṃsañāṇaṃ . ime tayo dhammā uppādetabbā. [397] Katame tayo dhammā abhiññeyyā . tisso dhātuyo kāmadhātu rūpadhātu arūpadhātu. Ime tayo dhammā abhiññeyyā. [398] Katame tayo dhammā sacchikātabbā . tisso vijjā pubbenivāsānussatiñāṇaṃ vijjā sattānaṃ cutūpapāte ñāṇaṃ vijjā āsavānaṃ khaye ñāṇaṃ vijjā . ime tayo dhammā sacchikātabbā . Iti ime tiṃsa dhammā bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. @Footnote: 1 Ma. nissaraṇiyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page293.

[399] Cattāro dhammā bahukārā cattāro dhammā bhāvetabbā cattāro dhammā pariññeyyā cattāro dhammā pahātabbā cattāro dhammā hānabhāgiyā cattāro dhammā visesabhāgiyā cattāro dhammā duppaṭivijjhā cattāro dhammā uppādetabbā cattāro dhammā abhiññeyyā cattāro dhammā sacchikātabbā. [400] Katame cattāro dhammā bahukārā . cattāri cakkāni paṭirūpadesavāso sappurisūpassayo attasammāpaṇidhi pubbe ca katapuññatā. Ime cattāro dhammā bahukārā. [401] Katame cattāro dhammā bhāvetabbā . cattāro satipaṭṭhānā idhāvuso bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . vedanāsu .pe. citte .pe. dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . ime cattāro dhammā bhāvetabbā. [402] Katame cattāro dhammā pariññeyyā . cattāro āhārā kavaḷīkāro 1- āhāro oḷāriko vā sukhumo vā phasso dutiyo manosañcetanā tatiyā viññāṇaṃ catutthaṃ . ime cattāro dhammā pariññeyyā. [403] Katame cattāro dhammā pahātabbā . cattāro @Footnote: 1 Ma. kabaḷīkāro. Yu. kabaliṅkāro.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page294.

Oghā kāmogho bhavogho diṭṭhogho avijjogho . ime cattāro dhammā pahātabbā. [404] Katame cattāro dhammā hānabhāgiyā . cattāro yogā kāmayogo bhavayogo diṭṭhiyogo avijjāyogo . ime cattāro dhammā hānabhāgiyā. [405] Katame cattāro dhammā visesabhāgiyā . cattāro visaṃyogā kāmayogavisaṃyogo bhavayogavisaṃyogo diṭṭhiyogavisaṃyogo avijjāyogavisaṃyogo. Ime cattāro dhammā visesabhāgiyā. [406] Katame cattāro dhammā duppaṭivijjhā . cattāro samādhī hānabhāgiyo samādhi ṭhitibhāgiyo samādhi visesabhāgiyo samādhi nibbedhabhāgiyo samādhi. Ime cattāro dhammā duppaṭivijjhā. [407] Katame cattāro dhammā uppādetabbā . cattāri ñāṇāni dhamme ñāṇaṃ anvaye ñāṇaṃ paricce 1- ñāṇaṃ sammatiyā ñāṇaṃ 2-. Ime cattāro dhammā uppādetabbā. [408] Katame cattāro dhammā abhiññeyyā . cattāri ariyasaccāni dukkhaṃ ariyasaccaṃ dukkhasamudayo 3- ariyasaccaṃ dukkhanirodho 4- ariyasaccaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ . ime cattāro dhammā abhiññeyyā. [409] Katame cattāro dhammā sacchikātabbā . cattāri sāmaññaphalāni sotāpattiphalaṃ sakadāgāmiphalaṃ anāgāmiphalaṃ arahattaphalaṃ . @Footnote: 1 Ma. pariye. 2 Ma. sammutiyā ñāṇaṃ. Yu. sammutiñāṇaṃ. 3 Ma. Yu. dukkhasamudayaṃ. @4 Ma. Yu. dukkhanirodhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page295.

Ime cattāro dhammā sacchikātabbā . iti ime cattāḷīsa 1- dhammā bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. [410] Pañca dhammā bahukārā pañca dhammā bhāvetabbā pañca dhammā pariññeyyā pañca dhammā pahātabbā pañca dhammā hānabhāgiyā pañca dhammā visesabhāgiyā pañca dhammā duppaṭivijjhā pañca dhammā uppādetabbā pañca dhammā abhiññeyyā pañca dhammā sacchikātabbā. [411] Katame pañca dhammā bahukārā . pañca padhāniyaṅgāni idhāvuso bhikkhu saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya asaṭho hoti amāyāvī yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā . Ime pañca dhammā bahukārā. @Footnote: 1 Yu. itime cattāḷīsaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page296.

[412] Katame pañca dhammā bhāvetabbā. Pañcaṅgiko sammāsamādhi pītipharaṇatā sukhapharaṇatā cetopharaṇatā ālokapharaṇatā paccavekkhaṇānimittaṃ 1- ime pañca dhammā bhāvetabbā. [413] Katame pañca dhammā pariññeyyā . pañcupādānakkhandhā seyyathīdaṃ rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho . ime pañca dhammā pariññeyyā. [414] Katame pañca dhammā pahātabbā . pañca nīvaraṇāni kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ. Ime pañca dhammā pahātabbā. [415] Katame pañca dhammā hānabhāgiyā . pañca cetokhīlā idhāvuso bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya 2- yo so āvuso bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ paṭhamo cetokhīlo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu dhamme kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati .pe. saṅghe kaṅkhati .pe. sikkhāya kaṅkhati .pe. sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khīlajāto yo so āvuso bhikkhu sabrahmacārīsu @Footnote: 1 Ma. Yu. paccavekkhaṇanimittaṃ. 2 Ma. tassa cittaṃ ... padhānāyāti ime pāṭhā na @dissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

Kupito hoti anattamano āhatacitto khīlajāto tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ pañcamo cetokhīlo. Ime pañca dhammā hānabhāgiyā. [416] Katame pañca dhammā visesabhāgiyā . pañcindriyāni saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ. Ime pañca dhammā visesabhāgiyā. [417] Katame pañca dhammā duppaṭivijjhā . pañca nissāraṇīyā dhātuyo idhāvuso bhikkhuno kāme 1- manasikaroto kāmesu cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati nekkhammaṃ kho panassa manasikaroto nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa 2- cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ kāmehi ye ca kāmapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vedeti idaṃ akkhātaṃ kāmānaṃ nissaraṇaṃ. {417.1} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno byāpādaṃ manasikaroto byāpāde cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati abyāpādaṃ kho panassa manasikaroto abyāpāde cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ byāpādena ye ca byāpādapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi @Footnote: 1 Yu. kāmaṃ . 2 Ma. tassa taṃ. sabbavāresu īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

Na so taṃ vedanaṃ vedeti idamakkhātaṃ byāpādassa nissaraṇaṃ. {417.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno vihesaṃ manasikaroto vihesāya cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati avihesaṃ kho panassa manasikaroto avihesāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ vihesāya ye ca vihesapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vedeti idamakkhātaṃ vihesāya nissaraṇaṃ. {417.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno rūpe manasikaroto rūpesu cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati arūpaṃ kho panassa manasikaroto arūpe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ rūpehi ye ca rūpapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vedeti idamakkhātaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ. {417.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno sakkāyaṃ manasikaroto sakkāye cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati sakkāyanirodhaṃ kho panassa manasikaroto sakkāyanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ visaṃyuttaṃ sakkāyena ye ca sakkāyapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vedeti idamakkhātaṃ sakkāyassa nissaraṇaṃ . ime pañca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Dhammā duppaṭivijjhā. [418] Katame pañca dhammā uppādetabbā . pañcañāṇiko sammāsamādhi ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiṃ ca sukhavipākoti paccattaṃyeva ñāṇaṃ uppajjati . ayaṃ samādhi ariyo nirāmisoti paccattaṃyeva ñāṇaṃ uppajjati . ayaṃ samādhi akāpurisasevitoti paccattaṃyeva ñāṇaṃ uppajjati . ayaṃ samādhi santo paṇīto paṭippassaddhiladdho 1- ekodibhāvādhigato na ca sasaṅkhāraṃ nigayha vāritavatoti 2- paccattaṃyeva ñāṇaṃ uppajjati . so kho panāhaṃ imaṃ samādhiṃ sato ca 3- samāpajjāmi sato vuṭṭhahāmīti paccattaṃyeva ñāṇaṃ uppajjati. Ime pañca dhammā uppādetabbā. [419] Katame pañca dhammā abhiññeyyā . pañca vimuttāyatanāni idhāvuso bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo 4- sabrahmacārī yathā yathā āvuso bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī tathā tathā bhikkhu 5- tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati imaṃ 6- paṭhamaṃ vimuttāyatanaṃ. {419.1} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno na heva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī apica kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. paṭippassaddhaladdho. 2 Ma. na sasaṅkhāranigayhavāritagatoti. 3 Ma. Yu. va. @4 Yu. garuṭṭhāniko. 5 Ma. so. 6 Ma. idaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti yathā yathā āvuso bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ dutiyaṃ vimuttāyatanaṃ. {419.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno na heva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī na heva kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti apica kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti yathā yathā āvuso bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ tatiyaṃ vimuttāyatanaṃ. {419.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno na heva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī nāpi 1- yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti nāpi 1- yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti apica kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati yathā yathā @Footnote: 1 Yu. napi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Āvuso bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ catutthaṃ vimuttāyatanaṃ. {419.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno na heva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī nāpi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti nāpi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti nāpi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati apica khvassa aññataraṃ samādhimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya yathā yathā āvuso bhikkhuno aññataraṃ samādhimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ pañcamaṃ vimuttāyatanaṃ . ime pañca dhammā abhiññeyyā. [420] Katame pañca dhammā sacchikātabbā . pañca dhammakkhandhā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Sīlakkhandho samādhikkhandho paññākkhandho vimuttikkhandho vimuttiñāṇa- dassanakkhandho . ime pañca dhammā sacchikātabbā . iti ime paññāsa dhammā bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. [421] Cha dhammā bahukārā cha dhammā bhāvetabbā cha dhammā pariññeyyā cha dhammā pahātabbā cha dhammā hānabhāgiyā cha dhammā visesabhāgiyā cha dhammā duppaṭivijjhā cha dhammā uppādetabbā cha dhammā abhiññeyyā cha dhammā sacchikātabbā. [422] Katame cha dhammā bahukārā . cha sārāṇīyā dhammā idhāvuso bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi 1- ceva raho ca ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ āvuso bhikkhuno mettaṃ manokammaṃ .pe. Ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ āvuso bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattaṃpi tathārūpehi lābhehi appaṭivibhattabhogī hoti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya @Footnote: 1 Yu. āvī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ āvuso bhikkhu yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññūpasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpesu sīlesu sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . puna caparaṃ āvuso bhikkhu yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāya tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca ayaṃpi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . ime cha dhammā bahukārā. [423] Katame cha dhammā bhāvetabbā . cha anussatiṭṭhānāni buddhānussati dhammānussati saṅghānussati sīlānussati cāgānussati devatānussati. Ime cha dhammā bhāvetabbā. [424] Katame cha dhammā pariññeyyā . cha ajjhattikāni āyatanāni cakkhvāyatanaṃ sotāyatanaṃ ghānāyatanaṃ jivhāyatanaṃ kāyāyatanaṃ manāyatanaṃ. Ime cha dhammā pariññeyyā. [425] Katame cha dhammā pahātabbā . cha taṇhākāyā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Ime cha dhammā pahātabbā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

[426] Katame cha dhammā hānabhāgiyā . cha agāravā idhāvuso bhikkhu satthari agāravo viharati appatisso dhamme agāravo viharati appatisso saṅghe agāravo viharati appatisso sikkhāya agāravo viharati appatisso appamāde agāravo viharati appatisso paṭisanthāre agāravo viharati appatisso. Ime cha dhammā hānabhāgiyā. [427] Katame cha dhammā visesabhāgiyā . cha gāravā idhāvuso bhikkhu satthari sagāravo viharati sappatisso dhamme sagāravo viharati sappatisso . saṅghe . sikkhāya . Appamāde. Paṭisanthāre sagāravo viharati sappatisso. Ime cha dhammā visesabhāgiyā. [428] Katame cha dhammā duppaṭivijjhā . cha nissāraṇīyā dhātuyo idhāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya mettā hi kho me 1- cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me byāpādo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti . so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ mettāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa byāpādo cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti 2- netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso byāpādassa yadidaṃ mettā cetovimutti 3-. {428.1} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya @Footnote: 1 Ma. me āvuso. 2 Ma. itisaddo na dissati. evamupari. @3 Ma. cetovimuttīti. evamupari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Karuṇā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me vihesā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti . so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ karuṇāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa vihesā cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso vihesāya yadidaṃ karuṇā cetovimutti. {428.2} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya muditā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me arati cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti . so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ muditāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa arati cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso aratiyā yadidaṃ muditā cetovimutti. {428.3} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya upekkhā hi kho me

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

Cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me rāgo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti . so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ upekkhāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa rāgo cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso rāgassa yadidaṃ upekkhā cetovimutti. {428.4} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya animittā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me nimittānusāri viññāṇaṃ hotīti. So mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ animittāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa nimittānusāri viññāṇaṃ bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso sabbanimittānaṃ yadidaṃ animittā cetovimutti. {428.5} Idha panāvuso bhikkhu evaṃ vadeyya asmīti kho me vigate 1- ayamahamasmīti @Footnote: 1 Ma. vigataṃ. Yu. vighātaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Na samanupassāmi atha ca pana me vicikicchākathaṅkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti . so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ asmīti vigate 1- ayamahamasmīti na samanupassato 2- atha ca panassa vicikicchākathaṅkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso vicikicchākathaṅkathāsallassa yadidaṃ asmimānasamugghāto 3-. Ime cha dhammā duppaṭivijjhā. [429] Katame cha dhammā uppādetabbā . cha satatavihārā idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano upekkhako ca 4- viharati sato sampajāno. Sotena saddaṃ sutvā .pe. Ghānena gandhaṃ ghāyitvā .pe. jivhāya rasaṃ sāyitvā .pe. Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā .pe. manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano upekkhako ca 4- viharati sato sampajāno. Ime cha dhammā uppādetabbā. [430] Katame cha dhammā abhiññeyyā . cha anuttariyāni dassanānuttariyaṃ savanānuttariyaṃ lābhānuttariyaṃ sikkhānuttariyaṃ pāricariyānuttariyaṃ anussatānuttariyaṃ. Ime cha dhammā abhiññeyyā. [431] Katame cha dhammā sacchikātabbā . cha abhiññā idhāvuso bhikkhu anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti ekopi hutvā bahudhā @Footnote: 1 Yu. vighāte. 2 Ma. Yu. asamanupassato. 3 Yu. yadidamasmīti mānasamugghāto. @4 Ma. Yu. casaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

Hoti bahudhāpi hutvā eko hoti āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse paṭhaviyāpi ummujjanimmujjaṃ karoti seyyathāpi udake udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi paṭhaviyā ākāsepi pallaṅkena caṅkamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti. {431.1} Dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca jānāti 1- sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānāti vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajānāti sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajānāti vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajānāti samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajānāti vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajānāti saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajānāti vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajānāti mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajānāti amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajānāti sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajānāti anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajānāti samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajānāti asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti @Footnote: 1 Ma. Yu. pajānāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

Pajānāti vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajānāti avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānāti. [1]- {431.2} Anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekaṃpi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsaṃpi jātiyo tiṃsaṃpi jātiyo cattāḷīsaṃpi jātiyo paññāsaṃpi jātiyo sataṃpi jātiyo sahassaṃpi jātiyo satasahassaṃpi jātiyo anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. {431.3} Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā @Footnote: 1 Ma. so.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

Ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti . Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti. {431.4} Āsavānaṃ khayā anāsavañcetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭhe va dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . Ime cha dhammā sacchikātabbā . iti ime saṭṭhi dhammā bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. [432] Satta dhammā bahukārā satta dhammā bhāvetabbā satta dhammā pariññeyyā satta dhammā pahātabbā satta dhammā hānabhāgiyā satta dhammā visesabhāgiyā satta dhammā duppaṭivijjhā satta dhammā uppādetabbā satta dhammā abhiññeyyā satta dhammā sacchikātabbā. [433] Katame satta dhammā bahukārā . satta ariyadhanāni 1- saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ . Ime satta dhammā bahukārā. [434] Katame satta dhammā bhāvetabbā. Satta sambojjhaṅgā 2- satisambojjhaṅgo dhammavicayasambojjhaṅgo viriyasambojjhaṅgo pītisambojjhaṅgo passaddhisambojjhaṅgo samādhisambojjhaṅgo @Footnote: 1 Yu. dhanāni . 2 Yu. bojjhaṅgā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Upekkhāsambojjhaṅgo. Ime satta dhammā bhāvetabbā. [435] Katame satta dhammā pariññeyyā . satta viññāṇaṭṭhitiyo santāvuso sattā nānattakāyā nānattasaññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā ayaṃ paṭhamā viññāṇaṭṭhiti . santāvuso sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā ayaṃ dutiyā viññāṇaṭṭhiti . santāvuso sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā ayaṃ tatiyā viññāṇaṭṭhiti . santāvuso sattā ekattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhā ayaṃ catutthā 1- viññāṇaṭṭhiti . santāvuso sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpagā ayaṃ pañcamī viññāṇaṭṭhiti . santāvuso sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpagā ayaṃ chaṭṭhī viññāṇaṭṭhiti . santāvuso sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā ayaṃ sattamī viññāṇaṭṭhiti. Ime satta dhammā pariññeyyā. [436] Katame satta dhammā pahātabbā . satta anusayā kāma- rāgānusayo paṭighānusayo diṭṭhānusayo vicikicchānusayo mānānusayo @Footnote: 1 Ma. catutthī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

Bhavarāgānusayo avijjānusayo. Ime satta dhammā pahātabbā. [437] Katame satta dhammā hānabhāgiyā . satta asaddhammā idhāvuso bhikkhu assaddho hoti ahiriko hoti anottappī hoti appassuto hoti kusīto hoti muṭṭhassati hoti duppañño hoti. Ime satta dhammā hānabhāgiyā. [438] Katame satta dhammā visesabhāgiyā . satta saddhammā idhāvuso bhikkhu saddho hoti hiriko 1- hoti ottappī hoti bahussuto hoti āraddhaviriyo hoti upaṭṭhitassati hoti paññavā hoti. Ime satta dhammā visesabhāgiyā. [439] Katame satta dhammā duppaṭivijjhā . satta sappurisadhammā idhāvuso bhikkhu dhammaññū hoti atthaññū attaññū mattaññū kālaññū parisaññū puggalaparoparaññū 2- . ime satta dhammā duppaṭivijjhā. [440] Katame satta dhammā uppādetabbā . satta saññā aniccasaññā anattasaññā asubhasaññā ādīnavasaññā pahānasaññā virāgasaññā nirodhasaññā. Ime satta dhammā uppādetabbā. [441] Katame satta dhammā abhiññeyyā . satta niddasavatthūni idhāvuso bhikkhu sikkhāsamādāne tibbacchando hoti āyatiñca sikkhāsamādāne avigatapemo dhammanisantiyā tibbacchando hoti @Footnote: 1 Ma. Yu. hirimā. 2 Ma. Yu. dhamamññū ca hoti ... puggalaññū ca iccevaṃ ca saddo @dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Āyatiñca dhammanisantiyā avigatapemo icchāvinaye tibbacchando hoti āyatiñca icchāvinaye avigatapemo paṭisallāne tibbacchando hoti āyatiñca paṭisallāne avigatapemo viriyārambhe tibbacchando hoti āyatiñca viriyārambhe avigatapemo satinepakke tibbacchando hoti āyatiñca satinepakke avigatapemo diṭṭhipaṭivedhe tibbacchando hoti āyatiñca diṭṭhipaṭivedhe avigatapemo . ime satta dhammā abhiññeyyā. [442] Katame satta dhammā sacchikātabbā . satta khīṇāsavabalāni idhāvuso khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti yaṃpāvuso khīṇāsavassa bhikkhuno aniccato sabbe saṅkhārā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti idaṃ 1- khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {442.1} Puna caparaṃ āvuso khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti yaṃpāvuso khīṇāsavassa bhikkhuno aṅgārakāsūpamā kāmā yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhā honti idaṃ khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {442.2} Puna caparaṃ āvuso khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantībhūtaṃ sabbaso @Footnote: 1 Ma. Yu. idampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Āsavaṭṭhāniyehi dhammehi yaṃpāvuso khīṇāsavassa bhikkhuno vivekaninnaṃ cittaṃ hoti vivekapoṇaṃ vivekapabbhāraṃ vivekaṭṭhaṃ nekkhammābhirataṃ byantībhūtaṃ sabbaso āsavaṭṭhāniyehi dhammehi idaṃpi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {442.3} Puna caparaṃ āvuso khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā yaṃpāvuso khīṇāsavassa bhikkhuno cattāro satipaṭṭhānā bhāvitā honti subhāvitā idaṃpi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {442.4} Puna caparaṃ āvuso khīṇāsavassa bhikkhuno pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni yaṃpāvuso khīṇāsavassa bhikkhuno pañcindriyāni bhāvitāni honti subhāvitāni idaṃpi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {442.5} Puna caparaṃ āvuso khīṇāsavassa bhikkhuno satta bojjhaṅgā bhāvitā honti subhāvitā yaṃpāvuso khīṇāsavassa bhikkhuno satta bojjhaṅgā bhāvitā honti subhāvitā idaṃpi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti. {442.6} Puna caparaṃ āvuso khīṇāsavassa bhikkhuno ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito yaṃpāvuso khīṇāsavassa bhikkhuno ariyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

Aṭṭhaṅgiko maggo bhāvito hoti subhāvito idaṃpi khīṇāsavassa bhikkhuno balaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma khīṇāsavo bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ paṭijānāti khīṇā me āsavāti . ime satta dhammā sacchikātabbā . iti ime sattati dhammā bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. Paṭhamabhāṇavāraṃ 1-. [443] Aṭṭha dhammā bahukārā aṭṭha dhammā bhāvetabbā aṭṭha dhammā pariññeyyā aṭṭha dhammā pahātabbā aṭṭha dhammā hānabhāgiyā aṭṭha dhammā visesabhāgiyā aṭṭha dhammā duppaṭivijjhā aṭṭha dhammā uppādetabbā aṭṭha dhammā abhiññeyyā aṭṭha dhammā sacchikātabbā. [444] Katame aṭṭha dhammā bahukārā . aṭṭha hetū aṭṭha paccayā ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattanti katame aṭṭha 2- idhāvuso bhikkhu 3- satthāraṃ vā 4- upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ sabrahmacāriṃ yatthassa tibbaṃ hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti pemañca gāravo ca ayaṃ paṭhamo hetu paṭhamo paccayo ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {444.1} Taṃ kho pana satthāraṃ upanissāya viharati aññataraṃ vā garuṭṭhāniyaṃ @Footnote: 1 Ma. paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito. Yu. paṭhamakabhāṇavāraṃ niṭṭhitaṃ. 2 Yu. katame aṭṭhāti @na dissati. 3 Yu. bhikkhūti na dissati. 4 Ma. Yu. vāsaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

Sabrahmacāriṃ yatthassa tibbaṃ hirottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti pemañca gāravo ca te kālena kālaṃ upasaṅkamitvā paripucchati paripañhati idaṃ bhante kathaṃ imassa ko atthoti tassa te āyasmanto avivaṭañceva vivaranti anuttānīkatañca uttāniṃ karonti anekavihitesu ca kaṅkhaṭṭhāniyesu dhammesu kaṅkhaṃ paṭivinodenti ayaṃ dutiyo hetu dutiyo paccayo ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {444.2} Taṃ kho pana dhammaṃ sutvā dvayena vūpakāsena sampādeti kāyavūpakāsena ca cittavūpakāsena ca ayaṃ tatiyo hetu tatiyo paccayo ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {444.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu ayaṃ catuttho hetu catuttho paccayo ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {444.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

Dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā ayaṃ pañcamo hetu pañcamo paccayo ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {444.5} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu ayaṃ chaṭṭho hetu chaṭṭho paccayo ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {444.6} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakataṃpi cirabhāsitaṃpi saritā anussaritā ayaṃ sattamo hetu sattamo paccayo ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati. {444.7} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu pañcasu upādānakkhandhesu udayabbayānupassī viharati iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo iti vedanā iti vedanāya samudayo iti vedanāya atthaṅgamo iti saññā iti saññāya samudayo iti saññāya atthaṅgamo iti saṅkhārā iti saṅkhārānaṃ samudayo iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamo 1- . ayaṃ aṭṭhamo hetu aṭṭhamo paccayo @Footnote: 1 Ma. Yu. atthaṅgamoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Ādibrahmacariyakāya paññāya appaṭiladdhāya paṭilābhāya paṭiladdhāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā saṃvattati . ime aṭṭha dhammā bahukārā. [445] Katame aṭṭha dhammā bhāvetabbā . ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Ime aṭṭha dhammā bhāvetabbā. [446] Katame aṭṭha dhammā pariññeyyā . aṭṭha lokadhammā lābho ca alābho ca yaso ca ayaso ca nindā ca pasaṃsā ca sukhañca dukkhañca. Ime aṭṭha dhammā pariññeyyā. [447] Katame aṭṭha dhammā pahātabbā . aṭṭha micchattā micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā micchākammanto micchāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi . ime aṭṭha dhammā pahātabbā. [448] Katame aṭṭha dhammā hānabhāgiyā . aṭṭha kusītavatthūni idhāvuso bhikkhunā kammaṃ kātabbaṃ hoti tassa evaṃ hoti kammaṃ kho me kātabbaṃ bhavissati kammaṃ kho pana me karontassa kāyo kilamissati handāhaṃ nipajjāmīti . so nipajjati na viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ paṭhamaṃ kusītavatthu. {448.1} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā kammaṃ kataṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Hoti tassa evaṃ hoti ahaṃ kho kammaṃ akāsiṃ kammaṃ kho pana me karontassa kāyo kilanto handāhaṃ nipajjāmīti . so nipajjati na viriyaṃ ārabhati .pe. asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ dutiyaṃ kusītavatthu. {448.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā maggo gantabbo hoti tassa evaṃ hoti maggo kho me gantabbo bhavissati maggaṃ kho pana me gacchantassa kāyo kilamissati handāhaṃ nipajjāmīti . so nipajjati na viriyaṃ ārabhati .pe. asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ tatiyaṃ kusītavatthu. {448.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā maggo gato hoti tassa evaṃ hoti ahaṃ kho maggaṃ agamāsiṃ maggaṃ kho pana me gacchantassa kāyo kilanto handāhaṃ nipajjāmīti . so nipajjati na viriyaṃ ārabhati .pe. Asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ catutthaṃ kusītavatthu. {448.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto nālatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa me kāyo kilanto akammañño handāhaṃ nipajjāmīti . so nipajjati na viriyaṃ ārabhati .pe. Asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ pañcamaṃ kusītavatthu. {448.5} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

Pāripūriṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto alatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa me kāyo garuko akammañño māsācitaṃ maññe handāhaṃ nipajjāmīti . so nipajjati na viriyaṃ ārabhati .pe. Asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ chaṭṭhaṃ kusītavatthu. {448.6} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho tassa evaṃ hoti uppanno kho pana 1- me ayaṃ 2- appamattako ābādho atthi kappo nipajjituṃ handāhaṃ nipajjāmīti . so nipajjati .pe. Asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ sattamaṃ kusītavatthu. {448.7} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu gilānā vuṭṭhito hoti aciravuṭṭhito gelaññā tassa evaṃ hoti ahaṃ gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā tassa me kāyo dubbalo akammañño [3]- handāhaṃ nipajjāmīti . so nipajjati na viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ aṭṭhamaṃ kusītavatthu. Ime aṭṭha dhammā hānabhāgiyā. [449] Katame aṭṭha dhammā visesabhāgiyā. Aṭṭha ārabbhavatthūni idhāvuso bhikkhunā kammaṃ kātabbaṃ hoti tassa evaṃ hoti kammaṃ kho me kātabbaṃ bhavissati kammaṃ kho pana me karontassa 4- na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ handāhaṃ virayaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa @Footnote: 1 Ma. Yu. panasaddo na dissati. 2 Ma. Yu. ayanti pāṭho na dissati. 3 Ma. atthi @kappo nipajjituṃ. 4 Ma. Yu. karontena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Sacchikiriyāyāti . so viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ paṭhamaṃ ārabbhavatthu. {449.1} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā kammaṃ kataṃ hoti tassa evaṃ hoti ahaṃ kho kammaṃ akāsiṃ kammaṃ kho panāhaṃ karonto nāsakkhiṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti .pe. Idaṃ dutiyaṃ ārabbhavatthu. {449.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno 1- maggo gantabbo hoti tassa evaṃ hoti maggo kho me gantabbo bhavissati maggaṃ kho pana me gacchantena na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti . so viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ tatiyaṃ ārabbhavatthu. {449.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā maggo gato hoti tassa evaṃ hoti ahaṃ kho maggaṃ agamāsiṃ maggaṃ kho panāhaṃ gacchanto nāsakkhiṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti . So viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ catutthaṃ ārabbhavatthu. {449.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhunā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Na labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ kho pana gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto nālatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa me kāyo lahuko kammañño handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi .pe. asacchikatassa sacchikiriyāyāti . so viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ pañcamaṃ ārabbhavatthu. {449.5} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto labhati lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya caranto alatthaṃ lūkhassa vā paṇītassa vā bhojanassa yāvadatthaṃ pāripūriṃ tassa me kāyo balavā kammañño handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti . so viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ chaṭṭhaṃ ārabbhavatthu. {449.6} Puna caparaṃ āvuso bhikkhuno uppanno hoti appamattako ābādho tassa evaṃ hoti uppanno kho me [1]- appamattako ābādho ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ābādho pavaḍḍheyya handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti. So viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā .pe. asacchikatassa sacchikiriyāya @Footnote: 1 Yu. ayaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

Idaṃ sattamaṃ ārabbhavatthu. {449.7} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu gilānā vuṭṭhito hoti aciravuṭṭhito gelaññā tassa evaṃ hoti ahaṃ kho gilānā vuṭṭhito aciravuṭṭhito gelaññā ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati yaṃ me ābādho paccudāvatteyya handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti . so viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya idaṃ aṭṭhamaṃ ārabbhavatthu . Ime aṭṭha dhammā visesabhāgiyā. [450] Katame aṭṭha dhammā duppaṭivijjhā . aṭṭha akkhaṇā asamayā brahmacariyavāsāya idhāvuso tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca desiyati upasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito ayañca puggalo nirayaṃ upapanno hoti ayaṃ paṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {450.1} Puna caparaṃ āvuso tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca desiyati upasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito ayañca puggalo tiracchānayoniṃ upapanno hoti ayaṃ dutiyo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {450.2} Puna caparaṃ āvuso tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca desiyati upasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito ayañca puggalo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Pittivisayaṃ upapanno hoti ayaṃ tatiyo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {450.3} Puna caparaṃ āvuso tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca desiyati upasamiko .pe. Ayañca puggalo aññataraṃ dīghāyukaṃ devanikāyaṃ upapanno hoti ayaṃ catuttho akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {450.4} Puna caparaṃ āvuso tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca desiyati .pe. ayañca puggalo paccantimesu janapadesu paccājāto hoti milakkhakesu 1- aviññātāresu yattha natthi gati bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ ayaṃ pañcamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {450.5} Puna caparaṃ āvuso tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho .pe. ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti so ca hoti micchādiṭṭhi 2- viparītadassano natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ natthi hutaṃ natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalavipāko natthi ayaṃ loko natthi paro loko natthi mātā natthi pitā natthi sattā opapātikā natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedenti ayaṃ chaṭṭho akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {450.6} Puna caparaṃ āvuso tathāgato ca loke uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho .pe. ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto @Footnote: 1 Ma. milakkhesu . 2 Ma. micchādiṭṭhiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

Hoti so ca hoti duppañño jaḷo elamūgo nappaṭibalo subhāsitadubbhāsitānaṃ atthamaññātuṃ ayaṃ sattamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya. {450.7} Puna caparaṃ āvuso tathāgato ca loke na uppanno hoti arahaṃ sammāsambuddho dhammo ca na desiyati upasamiko parinibbāniko sambodhagāmī sugatappavedito ayañca puggalo majjhimesu janapadesu paccājāto hoti so ca paññavā ajaḷo anelamūgo paṭibalo subhāsitadubbhāsitānaṃ atthamaññātuṃ ayaṃ aṭṭhamo akkhaṇo asamayo brahmacariyavāsāya . ime aṭṭha dhammā duppaṭivijjhā. [451] Katame aṭṭha dhammā uppādetabbā . aṭṭha mahāpurisavitakkā appicchassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo mahicchassa santuṭṭhassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo asantuṭṭhassa pavivittassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo saṅgaṇikārāmassa āraddhaviriyassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo kusītassa upaṭṭhitassatissāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo muṭṭhassatissa samāhitassāyaṃ dhammo nāyaṃ dhammo asamāhitassa paññavato ayaṃ dhammo nāyaṃ dhammo duppaññassa nippapañcārāmassāyaṃ dhammo nippapañcaratino nāyaṃ dhammo papañcārāmassa papañcaratinoti . Ime aṭṭha dhammā uppādetabbā. [452] Katame aṭṭha dhammā abhiññeyyā . aṭṭha abhibhāyatanāni ajjhattaṃrūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

Tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ paṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ . ajjhattaṃrūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ dutiyaṃ abhibhāyatanaṃ. {452.1} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati parittāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ tatiyaṃ abhibhāyatanaṃ. {452.2} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati appamāṇāni suvaṇṇadubbaṇṇāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ catutthaṃ abhibhāyatanaṃ. {452.3} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni seyyathāpi nāma ummārapupphaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ nīlaṃ nīlavaṇṇaṃ nīlanidassanaṃ nīlanibhāsaṃ evameva ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati nīlāni nīlavaṇṇāni nīlanidassanāni nīlanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ pañcamaṃ abhibhāyatanaṃ. {452.4} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni seyyathāpi nāma kaṇṇikārapupphaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ pītanibhāsaṃ seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ pītaṃ pītavaṇṇaṃ pītanidassanaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

Pītanibhāsaṃ evameva ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati pītāni pītavaṇṇāni pītanidassanāni pītanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ chaṭṭhaṃ abhibhāyatanaṃ. {452.5} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni seyyathāpi nāma bandhujīvakapupphaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāgavimaṭṭhaṃ lohitakaṃ lohitakavaṇṇaṃ lohitakanidassanaṃ lohitakanibhāsaṃ evameva ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati lohitakāni lohitakavaṇṇāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ sattamaṃ abhibhāyatanaṃ. {452.6} Ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaṇṇā odātanidassanā odātanibhāsā seyyathāpi vā pana taṃ vatthaṃ bārāṇaseyyakaṃ ubhatobhāga- vimaṭṭhaṃ odātaṃ odātavaṇṇaṃ odātanidassanaṃ odātanibhāsaṃ evameva ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati odātāni odātavaṇṇāni odātanidassanāni odātanibhāsāni tāni abhibhuyya jānāmi passāmīti evaṃsaññī hoti idaṃ aṭṭhamaṃ abhibhāyatanaṃ . ime aṭṭha dhammā abhiññeyyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

[453] Katame aṭṭha dhammā sacchikātabbā . aṭṭha vimokkhā rūpī rūpāni passati ayaṃ paṭhamo vimokkho . ajjhattaṃarūpasaññī eko bahiddhārūpāni passati ayaṃ dutiyo vimokkho . subhanteva adhimutto hoti ayaṃ tatiyo vimokkho . sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ catuttho vimokkho . sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ pañcamo vimokkho . sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ chaṭṭho vimokkho . sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññā- nāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati ayaṃ sattamo vimokkho . Sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati ayaṃ aṭṭhamo vimokkho . ime aṭṭha dhammā sacchikātabbā . iti ime asīti dhammā bhūtā gacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. [454] Nava dhammā bahukārā nava dhammā bhāvetabbā nava dhammā pariññeyyā nava dhammā pahātabbā nava dhammā hānabhāgiyā nava dhammā visesabhāgiyā nava dhammā duppaṭivijjhā nava dhammā uppādetabbā nava dhammā abhiññeyyā nava dhammā sacchikātabbā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

[455] Katame nava dhammā bahukārā. Nava yonisomanasikāramūlikā 1- dhammā yoniso manasikaroto pāmojjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati samāhitacitto 2- yathābhūtaṃ jānāti 3- passati yathābhūtaṃ jānaṃ passaṃ sayaṃ 4- nibbindati nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati. Ime nava dhammā bahukārā. [456] Katame nava dhammā bhāvetabbā. Nava pārisuddhipadhāniyaṅgāni sīlavisuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ cittavisuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ diṭṭhivisuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ kaṅkhāvitaraṇavisuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ maggāmaggañāṇadassanavisuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ paṭipadāñāṇadassana- visuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ ñāṇadassanavisuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ paññāvisuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ vimuttivisuddhi pārisuddhipadhāniyaṅgaṃ . Ime nava dhammā bhāvetabbā. [457] Katame nava dhammā pariññeyyā . nava sattāvāsā santāvuso sattā nānattakāyā nānattasaññino seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā ayaṃ paṭhamo sattāvāso. Santāvuso sattā nānattakāyā ekattasaññino seyyathāpi devā brahmakāyikā paṭhamābhinibbattā ayaṃ dutiyo sattāvāso . Santāvuso sattā ekattakāyā nānattasaññino seyyathāpi devā ābhassarā ayaṃ tatiyo sattāvāso . santāvuso sattā ekattakāyā @Footnote: 1 Ma. Yu. ...mūlakā. 2 Ma. samāhite citte. Yu. samāhitena cittena. @3 Yu. pajānāti. 4 Ma. Yu. ayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Ekattasaññino seyyathāpi devā subhakiṇhā ayaṃ catuttho sattāvāso . santāvuso sattā asaññino appaṭisaṃvedino seyyathāpi devā asaññisattā ayaṃ pañcamo sattāvāso . Santāvuso sattā sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanūpagā ayaṃ chaṭṭho sattāvāso . santāvuso sattā sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanūpagā ayaṃ sattamo sattāvāso . Santāvuso sattā sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanūpagā ayaṃ aṭṭhamo sattāvāso . Santāvuso sattā sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma santametaṃ paṇītametanti 1- nevasaññānāsaññāyatanūpagā ayaṃ navamo sattāvāso. Ime nava dhammā pariññeyyā. [458] Katame nava dhammā pahātabbā . nava taṇhāmūlikā dhammā taṇhaṃ paṭicca pariyesanā pariyesanaṃ paṭicca lābho lābhaṃ paṭicca vinicchayo vinicchayaṃ paṭicca chandarāgo chandarāgaṃ paṭicca ajjhosānaṃ ajjhosānaṃ paṭicca pariggaho pariggahaṃ paṭicca macchariyaṃ macchariyaṃ paṭicca ārakkho ārakkhādhikaraṇaṃ paṭicca daṇḍādānasatthādāna- kalahaviggahavivādatuvaṃtuvaṃpesuññamusāvādā aneke pāpakā akusalā dhammā saṃvattanti 2-. Ime nava dhammā pahātabbā. @Footnote: 1 Ma. Yu. santametaṃ paṇītametantīti na dissati. 2 Yu. sambhavanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

[459] Katame nava dhammā hānabhāgiyā . nava āghātavatthūni anatthaṃ me acarīti āghātaṃ bandhati . anatthaṃ me caratīti āghātaṃ bandhati . anatthaṃ me carissatīti āghātaṃ bandhati . piyassa me manāpassa anatthaṃ acarīti āghātaṃ bandhati . piyassa me manāpassa anatthaṃ caratīti āghātaṃ bandhati . piyassa me manāpassa anatthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati . appiyassa me amanāpassa atthaṃ acarīti āghātaṃ bandhati . appiyassa me amanāpassa atthaṃ caratīti āghātaṃ bandhati . appiyassa me amanāpassa atthaṃ carissatīti āghātaṃ bandhati. Ime nava dhammā hānabhāgiyā. [460] Katame nava dhammā visesabhāgiyā . nava āghātapaṭivinayā anatthaṃ me acarīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti. Anatthaṃ me caratīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti . Anatthaṃ me carissatīti 2- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti . piyassa me manāpassa anatthaṃ acarīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti. Piyassa me manāpassa anatthaṃ caratīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti . piyassa me manāpassa anatthaṃ carissatīti 2- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti . appiyassa me amanāpassa atthaṃ acarīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti . appiyassa me amanāpassa atthaṃ caratīti 1- taṃ kutettha labbhāti āghātaṃ paṭivineti. Appiyassa me amanāpassa atthaṃ carissatīti 2- taṃ kutettha labbhāti @Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo na dissati. 2 Ma. itisaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Āghātaṃ paṭivineti. Ime nava dhammā visesabhāgiyā. [461] Katame nava dhammā duppaṭivijjhā . nava nānattā dhātunānattaṃ paṭicca uppajjati phassanānattaṃ phassanānattaṃ paṭicca uppajjati vedanānānattaṃ vedanānānattaṃ paṭicca uppajjati saññānānattaṃ saññānānattaṃ paṭicca uppajjati saṅkappanānattaṃ saṅkappanānattaṃ paṭicca uppajjati chandanānattaṃ chandanānattaṃ paṭicca uppajjati pariḷāhanānattaṃ pariḷāhanānattaṃ paṭicca uppajjati pariyesanānānattaṃ pariyesanānānattaṃ paṭicca uppajjati lābhanānattaṃ. Ime nava dhammā duppaṭivijjhā. [462] Katame nava dhammā uppādetabbā . nava saññā asubhasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā 1- aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā . ime nava dhammā uppādetabbā. [463] Katame nava dhammā abhiññeyyā . nava anupubbavihārā idhāvuso bhikkhu viviccaceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamajjhānaṃ upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyajjhānaṃ upasampajja viharati pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena @Footnote: 1 Ma. Yu. anabhiratisaññā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Paṭisaṃvedeti yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyajjhānaṃ upasampajja viharati sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe va somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ upasampajja viharati sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharati sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharati. Ime nava dhammā abhiññeyyā. [464] Katame nava dhammā sacchikātabbā . nava anupubbanirodhā paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannassa kāmasaññā niruddhā hoti dutiyaṃ jhānaṃ samāpannassa vitakkavicārā niruddhā honti tatiyaṃ jhānaṃ samāpannassa pīti niruddhā hoti catutthaṃ jhānaṃ samāpannassa assāsapassāsā niruddhā honti ākāsānañcāyatanaṃ samāpannassa rūpasaññā niruddhā hoti viññāṇañcāyatanaṃ samāpannassa ākāsānañcāyatana- saññā niruddhā hoti ākiñcaññāyatanaṃ samāpannassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Viññāṇañcāyatanasaññā niruddhā hoti nevasaññānāsaññāyatanaṃ samāpannassa ākiñcaññāyatanasaññā niruddhā hoti saññāvedayita- nirodhaṃ samāpannassa saññā ca vedanā ca niruddhā honti. Ime nava dhammā sacchikātabbā . iti ime navuti dhammā bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhā. [465] Dasa dhammā bahukārā dasa dhammā bhāvetabbā dasa dhammā pariññeyyā dasa dhammā pahātabbā dasa dhammā hānabhāgiyā dasa dhammā visesabhāgiyā dasa dhammā duppaṭivijjhā dasa dhammā uppādetabbā dasa dhammā abhiññeyyā dasa dhammā sacchikātabbā. [466] Katame dasa dhammā bahukārā . dasa nāthakaraṇā dhammā idhāvuso bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocara- sampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu . yaṃpāvuso bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu ayaṃ dhammo nāthakaraṇo. {466.1} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

Manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā . yaṃpāvuso bhikkhu bahussuto hoti .pe. Diṭṭhiyā suppaṭividdhā ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo. {466.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko . yaṃpāvuso bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo. {466.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo hoti padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ . yaṃpāvuso bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo hoti padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo. {466.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ . yaṃpāvuso bhikkhu yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo. {466.5} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye oḷārapāmojjo . yaṃpāvuso bhikkhu dhammakāmo hoti piyasamudāhāro abhidhamme abhivinaye oḷārapāmojjo ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo. {466.6} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvara- piṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi . yaṃpāvuso bhikkhu santuṭṭho hoti itarītaracīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārehi ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo . puna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

Caparaṃ āvuso bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu . yaṃpāvuso bhikkhu āraddhaviriyo viharati .pe. Ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo. {466.7} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakataṃpi cirabhāsitaṃpi saritā anussaritā . yaṃpāvuso bhikkhu satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakataṃpi cirabhāsitaṃpi saritā anussaritā ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo. {466.8} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā . Yaṃpāvuso bhikkhu paññavā hoti .pe. sammādukkhakkhayagāminiyā ayaṃpi dhammo nāthakaraṇo. Ime dasa dhammā bahukārā. [467] Katame dasa dhammā bhāvetabbā . dasa kasiṇāyatanāni paṭhavīkasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho ca 1- tiriyaṃ anvayaṃ 2- appamāṇaṃ. Āpokasiṇameko sañjānāti . tejokasiṇameko sañjānāti . Vāyokasiṇameko sañjānāti . nīlakasiṇameko sañjānāti . Pītakasiṇameko sañjānāti . lohitakasiṇameko sañjānāti . Odātakasiṇameko sañjānāti . ākāsakasiṇameko sañjānāti . Viññāṇakasiṇameko sañjānāti uddhaṃ adho ca tiriyaṃ anvayaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi. 2 Ma. Yu. advayaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Appamāṇaṃ. Ime dasa dhammā bhāvetabbā. [468] Katame dasa dhammā pariññeyyā. Dasāyatanāni cakkhvāyatanaṃ rūpāyatanaṃ sotāyatanaṃ saddāyatanaṃ ghānāyatanaṃ gandhāyatanaṃ jivhāyatanaṃ rasāyatanaṃ kāyāyatanaṃ phoṭṭhabbāyatanaṃ. Ime dasa dhammā pariññeyyā. [469] Katame dasa dhammā pahātabbā . Dasa micchattā micchādiṭṭhi micchāsaṅkappo micchāvācā micchākammanto micchāājīvo micchāvāyāmo micchāsati micchāsamādhi micchāñāṇaṃ micchāvimutti . Ime dasa dhammā pahātabbā. [470] Katame dasa dhammā hānabhāgiyā . dasa akusalakammapathā pāṇātipāto adinnādānaṃ kāmesu micchācāro musāvādo pisuṇā vācā pharusā vācā samphappalāpo abhijjhā byāpādo micchādiṭṭhi. Ime dasa dhammā hānabhāgiyā. [471] Katame dasa dhammā visesabhāgiyā . dasa kusalakammapathā pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesu micchācārā veramaṇī musāvādā veramaṇī pisuṇāya vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā veramaṇī anabhijjhā abyāpādo sammādiṭṭhi. Ime dasa dhammā visesabhāgiyā. [472] Katame dasa dhammā duppaṭivijjhā . dasa ariyavāsā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Idhāvuso bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti chaḷaṅgasamannāgato ekārakkho caturāpasseno panuṇṇapaccekasacco samavayasaṭṭhesano anāvilasaṅkappo passaddhakāyasaṅkhāro suvimuttacitto suvimuttapañño. {472.1} Kathañcāvuso bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti . Idhāvuso bhikkhuno kāmacchando pahīno hoti byāpādo pahīno hoti thīnamiddhaṃ pahīnaṃ hoti uddhaccakukkuccaṃ pahīnaṃ hoti vicikicchā pahīnā hoti. Evaṃ kho āvuso bhikkhu pañcaṅgavippahīno hoti. {472.2} Kathañcāvuso bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti. Idhāvuso bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano upekkhako ca viharati sato sampajāno . sotena saddaṃ sutvā . ghānena gandhaṃ ghāyitvā . jivhāya rasaṃ sāyitvā . kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā. Manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano upekkhako ca viharati sato sampajāno. Evaṃ kho āvuso bhikkhu chaḷaṅgasamannāgato hoti. {472.3} Kathañcāvuso bhikkhu ekārakkho hoti. Idhāvuso bhikkhu satārakkhena cetasā samannāgato hoti. Evaṃ kho āvuso bhikkhu ekārakkho hoti . Kathañcāvuso bhikkhu caturāpasseno hoti. Idhāvuso bhikkhu saṅkhāyekaṃ paṭisevati saṅkhāyekaṃ adhivāseti saṅkhāyekaṃ parivajjeti saṅkhāyekaṃ vinodeti. Evaṃ kho āvuso bhikkhu caturāpasseno hoti. {472.4} Kathañcāvuso bhikkhu panuṇṇapaccekasacco hoti. Idhāvuso bhikkhunā 1- @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhuno. evamupari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Yāni tāni puthusamaṇabrāhmaṇānaṃ puthupaccekasaccāni sabbāni tāni 1- nuṇṇāni honti panuṇṇāni cattāni vantāni muttāni pahīnāni paṭinissaṭṭhāni. Evaṃ kho āvuso bhikkhu panuṇṇapaccekasacco hoti. {472.5} Kathañcāvuso bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti . Idhāvuso bhikkhunā kāmesanā pahīnā hoti bhavesanā pahīnā hoti brahmacariyesanā paṭinissaṭṭhā 2- hoti 3-. Evaṃ kho āvuso bhikkhu samavayasaṭṭhesano hoti. {472.6} Kathañcāvuso bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti . Idhāvuso bhikkhunā kāmasaṅkappo pahīno hoti byāpādasaṅkappo pahīno hoti vihiṃsāsaṅkappo pahīno hoti . evaṃ kho āvuso bhikkhu anāvilasaṅkappo hoti. {472.7} Kathañcāvuso bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti. Idhāvuso bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe va somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthajjhānaṃ upasampajja viharati. Evaṃ kho āvuso bhikkhu passaddhakāyasaṅkhāro hoti. {472.8} Kathañcāvuso bhikkhu suvimuttacitto hoti . idhāvuso bhikkhuno rāgā cittaṃ vimuttaṃ hoti dosā cittaṃ vimuttaṃ hoti mohā cittaṃ vimuttaṃ hoti. Evaṃ kho āvuso bhikkhu suvimuttacitto hoti. {472.9} Kathañcāvuso bhikkhu suvimuttapañño hoti. Idhāvuso bhikkhu rāgo me pahīno ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṅgato āyatiṃ anuppāda- dhammoti pajānāti. Doso me pahīno .pe. Moho me pahīno ucchinnamūlo @Footnote: 1 Yu. sabbānissatāni. 2 Ma. Yu. paṭippassaddhā. 3 Ma. Yu. ayaṃ na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Tālāvatthukato anabhāvaṅgato āyatiṃ anuppādadhammoti pajānāti . Evaṃ kho āvuso bhikkhu suvimuttapañño hoti . ime dasa dhammā duppaṭivijjhā. [473] Katame dasa dhammā uppādetabbā . dasa saññā asubhasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā nirodhasaññā . Ime dasa dhammā uppādetabbā. [474] Katame dasa dhammā abhiññeyyā . dasa nijjiṇṇavatthūni 1- sammādiṭṭhissa micchādiṭṭhi nijjiṇṇā hoti ye ca micchādiṭṭhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa 2- nijjiṇṇā honti sammādiṭṭhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {474.1} Sammāsaṅkappassa micchāsaṅkappo nijjiṇṇo hoti ye ca micchāsaṅkappapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammāsaṅkappapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {474.2} Sammāvācassa micchāvācā nijjiṇṇā hoti ye ca micchāvācāpaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammāvācāpaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti . sammākammantassa micchākammanto @Footnote: 1 Ma. Yu. nijjaravatthūni. 2 Ma. Yu. te cassa. evamupari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Nijjiṇṇo hoti ye ca micchākammantapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammākammantapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {474.3} Sammāājīvassa micchāājīvo nijjiṇṇo hoti ye ca micchāājīvapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammāājīvapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {474.4} Sammāvāyāmassa micchāvāyāmo nijjiṇṇo hoti ye ca micchāvāyāmapaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammāvāyāmapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {474.5} Sammāsatissa micchāsati nijjiṇṇā hoti ye ca micchāsatipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammāsatipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {474.6} Sammāsamādhissa micchāsamādhi nijjiṇṇo hoti ye ca micchāsamādhipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammāsamādhipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. {474.7} Sammāñāṇassa micchāñāṇaṃ nijjiṇṇaṃ hoti ye ca micchāñāṇa- paccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammāñāṇapaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

Sammāvimuttassa micchāvimutti nijjiṇṇā hoti ye ca micchāvimuttipaccayā aneke pāpakā akusalā dhammā sambhavanti tepassa nijjiṇṇā honti sammāvimuttipaccayā ca aneke kusalā dhammā bhāvanāpāripūriṃ gacchanti. Ime dasa dhammā abhiññeyyā. [475] Katame dasa dhammā sacchikātabbā . dasa asekkhā dhammā asekkhā sammādiṭṭhi asekkho sammāsaṅkappo asekkhā sammāvācā asekkho sammākammanto asekkho sammāājīvo asekkho sammāvāyāmo asekkhā sammāsati asekkho sammāsamādhi asekkhaṃ sammāñāṇaṃ asekkhā sammāvimutti . ime dasa dhammā sacchikātabbā . iti ime satadhammā 1- bhūtā tacchā tathā avitathā anaññathā sammā tathāgatena abhisambuddhāti . idamavoca āyasmā sārīputto . attamanā te bhikkhū āyasmato sārīputtassa bhāsitaṃ abhinandunti. Dasuttarasuttaṃ niṭṭhitaṃ ekādasamaṃ. Pāṭikavaggo niṭṭhito. ---------- Tassuddānaṃ pāṭikañca udumbaraṃ cakkavatti ca aggaññaṃ sampasādañca pāsādaṃ lakkhaṇena siṅgālakaṃ @Footnote: 1 Yu. itime sataṃ dhammā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

Āṭānāṭiyaṃ saṅgīti dasuttarena ekādasāti 1-. Catuttiṃsasuttapatimaṇḍito dīghanikāyo niṭṭhito 2-. ----------- Catuttiṃse ca suttantā tivaggo yassa saṅgaho esa dīghanikāyoti paṭhamo anulomiko. Kasmā panesa dīghanikāyoti vuccati. Dīghappamāṇānaṃ suttānaṃ samūhato nivāsato samūhanivāsāhi dīghanikāyoti vuccati. @Footnote: 1 sīhalapotthake pāṭikavaggassa @ pāṭikodumbarī ceva cakkavatti agaññakaṃ @ sampasādañca pāsādaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ @ siṅgālakañca āṭānāṭiyakaṃ saṅgītiñca dasuttaraṃ @ ekādasahi suttehi pāṭikavaggoti vuccatīti @īdisuddānaṃ dissati. @ Ma. pāthiko ca udumbaraṃ cakkavatti agaññakaṃ @ sampasādanapāsādaṃ mahāpurisalakkhaṇaṃ @ siṅgālāṭānaṭiyakaṃ saṅgīti ca dasuttaraṃ @ ekādasahi suttehi pāthikavaggoti vuccati. @2 Ma. pāthikavaggapāli niṭṭhitā. Yu. dīghanikāyaṃ niṭṭhitaṃ.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 11 page 288-343. https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=6159&pagebreak=1              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=6159&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=11&item=364&items=112              Compare with The MCU Version of Thai Tipitaka :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=11&siri=11              Study Atthakatha :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=364              The Pali Atthakatha in Thai :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=6419              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=6419              Contents of The Tipitaka Volume 11 https://84000.org/tipitaka/read/?index_11 https://84000.org/tipitaka/english/?index_11

First LinkPrevious Linkไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้า chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]