PaliRoman Vol.30

page176.

Kappamāṇavakapañhāniddeso [366] Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (iccāyasmā kappo) oghe jāte mahabbhaye jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūhi mārisa tvañca me dīpamakkhāhi yathāyidaṃ nāparaṃ siyā. [367] Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatanti saro vuccati saṃsāro āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇañca . Saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati pacchimāpi koṭi na paññāyati . majjhe ca saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā . kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati ^1- hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni jātisatāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni jātisahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. {367.1} Ettakāni jātisatasahassāni vaṭṭaṃ @Footnote: ¹ Ma. vattatīti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakā jātikoṭiyo vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni jātikoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni jātikoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni jātikoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. {367.2} Ettakāni vassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . Ettakāni vassasatāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni vassasahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni vassasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. {367.3} Ettakā vassakoṭiyo vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . Ettakāni vassakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa puramā koṭi na paññāyati . ettakāni vassakoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni vassakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni kappāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni kappasatāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. {367.4} Ettakāni kappasahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni kappasatasahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakā kappakoṭiyo vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. {367.5} Ettakāni kappakoṭisatāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni kappakoṭisahassāni vaṭṭaṃ vatti tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . ettakāni kappakoṭisatasahassāni vaṭṭaṃ vatti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Tato paraṃ na vattati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. {367.6} Vuttaṃ hetaṃ bhagavatā anamataggoyaṃ bhikkhave saṃsārassa ^1- pubbakoṭi ^2- na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaññojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ evaṃ dīgharattaṃ kho bhikkhave dukkhaṃ paccanubhūtaṃ tibbaṃ ^[3]- byasanaṃ ^[4]- kaṭasīvavaḍḍhitaṃ ^5- yāvañcidaṃ bhikkhave alameva sabbasaṅkhāresu nibbindituṃ alaṃ virajjituṃ alaṃ muccitunti. Evampi saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati. {367.7} Kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati. Ettakā jātiyo vaṭṭaṃ vattissati tato paraṃ na vattissati ^6- hevaṃ natthi evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati . ettakāni jātisatāni ettakāni jātisahassāni ettakāni jātisatasahassāni .pe. Ettakā jātikoṭiyo ettakāni jātikoṭisatāni ettakāni jātikoṭisahassāni ettakāni jātikoṭisatasahassāni ettakāni vassāni ettakāni vassasatāni ettakāni vassasahassāni ettakāni vassasatasahassāni ettakā vassakoṭiyo ettakāni vassakoṭisatāni ettakāni vassakoṭisahassāni ettakāni vassakoṭisatasahassāni ettakāni kappāni ettakāni kappasatāni ettakāni kappasahassāni ettakāni kappasatasahassāni ettakā kappakoṭiyo ettakāni kappakoṭisatāni ettakāni kappakoṭisahassāni ettakāni kappakoṭisatasahassāni @Footnote: ¹ Ma. saṃsāro. ² Ma. pubbā koṭi. 3-4 Ma. paccanubhūtaṃ. ⁵ Ma. kaṭasī vaḍḍhitā. @⁶ Ma. vattissatīti. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Vaṭṭaṃ vattissati tato paraṃ na vattissati hevaṃ natthi evampi saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati . evampi saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati pacchimāpi koṭi na paññāyati . majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ . iccāyasmā kappoti iccāti padasandhi .pe. padānupubbakametaṃ iccāti . āyasmāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ āyasmāti . kappoti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ .pe. Abhilāpoti iccāyasmā kappo. [368] Oghe jāte mahabbhayeti kāmoghe bhavoghe diṭṭhoghe avijjoghe jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte . Mahabbhayeti jātibhaye jarābhaye byādhibhaye maraṇabhayeti oghe jāte mahabbhaye. [369] Jarāmaccuparetānanti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ aleṇānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānanti jarāmaccuparetānaṃ. [370] Dīpaṃ pabrūhi mārisāti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiparāyanaṃ ^1- brūhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi @Footnote: ¹ Ma. gatiṃ parāyanaṃ. evamuparipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi . mārisāti piyavacanaṃ garuvacanaṃ sagāravasappatissādhivacanametaṃ mārisāti dīpaṃ pabrūhi mārisa. [371] Tvañca me dīpamakkhāhīti tvanti bhagavantaṃ bhaṇati . Dīpamakkhāhīti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiparāyanaṃ akkhāhi ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehīti tvañca me dīpamakkhāhi. [372] Yathāyidaṃ nāparaṃ siyāti yathā idaṃ ^1- dukkhaṃ idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyya puna paṭisandhikaṃ dukkhaṃ na nibbatteyya kāmadhātuyā vā rūpadhātuyā vā arūpadhātuyā vā kāmabhave vā rūpabhave vā arūpabhave vā saññābhave vā asaññābhave vā nevasaññānāsaññābhave vā ekavokārabhave vā catuvokārabhave vā pañcavokārabhave vā puna gatiyā vā puna upapattiyā vā puna paṭisandhiyā vā bhave vā saṃsāre vā vaṭṭe vā na janeyya na sañjaneyya na nibbatteyya ^[2]- idheva nirujjheyya vūpasameyya atthaṃ gaccheyya paṭippassambheyyāti yathāyidaṃ nāparaṃ siyā. Tenāha so brāhmaṇo majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (iccāyasmā kappo) oghe jāte mahabbhaye jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūhi mārisa @Footnote: ¹ Ma. yathayidaṃ. ² Ma. nābhinibbatteyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Tvañca me dīpamakkhāhi yathāyidaṃ nāparaṃ siyāti. [373] Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (kappāti bhagavā) oghe jāte mahabbhaye jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūmi kappa te. [374] Majjhe sarasmiṃ tiṭṭhatanti saro vuccati saṃsāro āgamanaṃ gamanaṃ gamanāgamanaṃ kālaṃ gati bhavābhavo cuti ca upapatti ca nibbatti ca bhedo ca jāti ca jarā ca maraṇañca . saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati pacchimāpi koṭi na paññāyati .pe. majjhe ca saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttā . kathaṃ saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati .pe. evampi ^1- saṃsārassa purimā koṭi na paññāyati . kathaṃ saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati .pe. evampi ^1- saṃsārassa pacchimā koṭi na paññāyati . evaṃ saṃsārassa purimāpi koṭi na paññāyati pacchimāpi koṭi na paññāyati . majjheva saṃsāre sattā ṭhitā patiṭṭhitā allīnā upagatā ajjhositā adhimuttāti majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ . kappāti bhagavāti kappāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati . bhagavāti gāravādhivacanametaṃ .pe. Sacchikā paññatti yadidaṃ bhagavāti kappāti bhagavā. @Footnote: ¹ Ma. evaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

[375] Oghe jāte mahabbhayeti kāmoghe bhavoghe diṭṭhoghe avijjoghe jāte sañjāte nibbatte abhinibbatte pātubhūte . Mahabbhayeti jātibhaye jarābhaye byādhibhaye maraṇabhayeti oghe jāte mahabbhaye. [376] Jarāmaccuparetānanti jarāya phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ maccunā phuṭṭhānaṃ paretānaṃ samohitānaṃ samannāgatānaṃ jātiyā anugatānaṃ jarāya anusaṭānaṃ byādhinā abhibhūtānaṃ maraṇena abbhāhatānaṃ atāṇānaṃ aleṇānaṃ asaraṇānaṃ asaraṇībhūtānanti jarāmaccuparetānaṃ. [377] Dīpaṃ pabrūmi kappa teti dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiparāyanaṃ brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromīti dīpaṃ pabrūmi . kappa teti kappāti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapatīti dīpaṃ pabrūmi kappa te . Tenāha bhagavā majjhe sarasmiṃ tiṭṭhataṃ (kappāti bhagavā) oghe jāte mahabbhaye jarāmaccuparetānaṃ dīpaṃ pabrūmi kappa teti. [378] Akiñcanaṃ anādānaṃ etaṃ dīpaṃ anāparaṃ nibbānaṃ iti naṃ brūmi jarāmaccuparikkhayaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

[379] Akiñcanaṃ anādānanti akiñcananti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ kiñcanappahānaṃ kiñcanavūpasamo kiñcanapaṭinissaggo kiñcanapaṭippassaddhi ^1- amataṃ nibbānanti akiñcanaṃ . anādānanti ādānaṃ vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. abhijjhā lobho akusalamūlaṃ ādānappahānaṃ ādānavūpasamo ādānapaṭinissaggo ādānapaṭippassaddhi amataṃ nibbānanti akiñcanaṃ anādānaṃ. [380] Etaṃ dīpaṃ anāparanti etaṃ dīpaṃ tāṇaṃ leṇaṃ saraṇaṃ gatiparāyanaṃ . anāparanti tamhā paro añño dīpo natthi athakho soyeva ^2- dīpo aggo ca seṭṭho ca viseṭṭho ca pāmokkho ca uttamo ca pavaro cāti etaṃ dīpaṃ anāparaṃ. [381] Nibbānaṃ iti naṃ brūmīti vānaṃ vuccati taṇhā yo rāgo sārāgo .pe. abhijjhā lobho akusalamūlaṃ vānappahānaṃ vānavūpasamo vānapaṭinissaggo vānapaṭippassaddhi amataṃ nibbānaṃ . Itīti padasandhi .pe. padānupubbakametaṃ itīti . brūmīti brūmi ācikkhāmi desemi paññapemi paṭṭhapemi vivarāmi vibhajāmi uttānīkaromi pakāsemīti nibbānaṃ iti naṃ brūmi. [382] Jarāmaccuparikkhayanti jarāmaraṇassa pahānaṃ vūpasamo paṭinissaggo paṭippassaddhi amataṃ nibbānanti jarāmaccuparikkhayaṃ . @Footnote: ¹ Ma. kiñcanavūpasamaṃ kiñcanapaṭinissaggaṃ kiñcanapaṭippassaddhi. evamīdisesu @ṭhānesu. ² Ma. so evaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Tenāha bhagavā akiñcanaṃ anādānaṃ etaṃ dīpaṃ anāparaṃ nibbānaṃ iti naṃ brūmi jarāmaccuparikkhayanti. [383] Etadaññāya ye satā diṭṭhadhammābhinibbutā na te māravasānugā na te mārassa paṭṭhagū ^1-. [384] Etadaññāya ye satāti etanti amataṃ nibbānaṃ yo so sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ . aññāyāti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā sabbe saṅkhārā aniccāti .pe. yaṅkiñci samudayadhammaṃ sabbantaṃ nirodhadhammanti aññāya jānitvā tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā . yeti arahanto khīṇāsavā . satāti catūhi kāraṇehi satā kāye kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ bhāventā ^2- satā .pe. tena vuccanti satāti etadaññāya ye satā. [385] Diṭṭhadhammābhinibbutāti diṭṭhadhammā ñātadhammā tulitadhammā tīritadhammā vibhāvitadhammā vibhūtadhammā . abhinibbutāti rāgassa nibbāpitattā nibbutā dosassa nibbāpitattā nibbutā mohassa nibbāpitattā nibbutā kodhassa upanāhassa .pe. Sabbākusalābhisaṅkhārānaṃ ^[3]- nibbāpitattā nibbutā paṭippassaddhāti diṭṭhadhammābhinibbutā. @Footnote: ¹ Ma. paddhagū. evamuparipi. ² Ma. bhāvento. ³ Ma. santattā samitattā vūpasamitattā @nijjhātattā nibbutattā paṭippassaddhattā santā upasantā vūpasantā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

[386] Na te māravasānugāti mārāti yo so māro kaṇho adhipati antabhū namuci pamattabandhu . na te māravasānugāti na te mārassa vase vattenti ^1- napi māro tesu vasaṃ vatteti te mārañca mārapakkhañca mārapāsañca mārabaḷisañca mārāmisañca māravisayañca māranivāsañca māragocarañca mārabandhanañca abhibhuyya abhibhavitvā ajjhottharitvā pariyādayitvā ^2- madditvā ^[3]- viharanti iriyanti vattenti pālenti yapenti yāpentīti na te māravasānugā. [387] Na te mārassa paṭṭhagūti na te mārassa paṭṭhā paṭṭhacarā ^4- paricārikā pesiyā ^5- te buddhassa bhagavato paṭṭhā paṭṭhacarā ^4- paricārikā pesiyāti ^5- na te mārassa paṭṭhagū . Tenāha bhagavā etadaññāya ye satā diṭṭhadhammābhinibbutā na te māravasānugā na te mārassa paṭṭhagūti. Saha gāthāpariyosānā .pe. satthā me bhante bhagavā sāvakohamasmīti. Kappamāṇavakapañhāniddeso dasamo. --------- @Footnote: ¹ Ma. vattanti. ² Ma. pariyādiyitvā. evamuparipi. ³ Ma. caranti. @⁴ Ma. paddhā paddhacarā. ⁵ Ma. siyā.