416 เหตุเกิด-ดับแห่งทุกข์

ปัญหา นายบ้านชื่อคันธภกะ ทูลถามพระพุทธเจ้าว่าเหตุให้เกิดทุกข์และเหตุให้ทุกข์ดับคืออะไร ?

พุทธดำรัสตอบ “ดูก่อนนายคามณี ถ้าเราถึงปรารภอดีตกาลแสดงเหตุเกิดและเหตุดับแห่งทุกข์แก่ท่าน... ความสงสัยเคลือบแคลงในข้อนั้นพึงมีแก่ท่าน ถ้าเราปรารภอนาคตกาลแสดงแก่ท่าน แม้ในข้อนั้นความสงสัยเคลือบแคลงพึงมีแก่ท่าน อย่ากระนั้นเลย เราพึงอยู่ ณ ที่นี้แหละ จักแสดงเหตุเกิดและเหตุดับแห่งทุกข์แก่ท่าน ซึ่งนั่งอยู่ที่นี่เหมือนกัน....
“ดูก่อนนายคามณี ความโศกา ความร่ำไร ความทุกข์ที่พึงเกิดแก่ท่าน เพราะความตาย การถูกจองจำ ความเสื่อมทรัพย์ การถูกติเตียน ของคนบางพวกในอุรุเวลกัปปนิคมมีอยู่บ้างหรือ?
“มีอยู่ พระเจ้าข้า”
“ดูก่อนนายคามณี คนบางพวกในอุรุเวลปัปปนิคา ที่ตายถูกจองจำเสื่อมทรัพย์ แต่ท่านไม่เกิดความโศก ความร่ำไร ความทุกข์ มีอยู่หรือ?
“มีอยู่ พระเจ้าข้า”
“ดูก่อนนายคามณี อะไรเป็นเหตุเป็นปัจจัยให้เกิดความโศก ความทุกข์ แก่ท่าน เพราะความตายของมนุษย์ชาวอุรุเวลกัปปนิคมบางคน อะไรเป็นเหตุเป็นปัจจัยไม่ให้เกิดความโศก ความทุกข์แก่ท่าน เพราะความตาย....ของมนุษย์ชาวอุรุเวลกัปปนิคมบางคน?”
“ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ความโศก พึงเกิดขึ้นแก่ข้าพระองค์ เพราะมนุษย์ชาวอุรุเวลกัปปนิคมเหล่าใดตาย.... ก็เพราะข้าพระองค์มีความรักใคร่ในมนุษย์เหล่านั้น ส่วนหมู่มนุษย์ชาวอุรุเวลกัปปนิคมเหล่าใดตาย ข้าพระองค์ไม่โศก ไม่เป็นทุกข์ ก็เพราะข้าพระองค์ไม่มีความรักใคร่ในมนุษย์เหล่านั้น....”
“ดูก่อนนายคามณี ทุกข์ที่เป็นอดีตกาลอย่างใดอย่างหนึ่ง.... ทุกข์ที่เป็นอนาคตกาลอย่างใดอย่างหนึ่ง เมื่อเกิดขึ้น ย่อมเกิดขึ้น ย่อมเกิดขึ้น ทุกข์ทั้งหมดนั้นมีความรักเป็นมูล มีความรักเป็นเหตุ เพราะความรักความยินดีเป็นมูลแห่งทุกข์....”

คันธภกสูตร สฬา. สํ. (๖๒๗-๖๒๘)
ตบ. ๑๘ : ๔๐๓-๔๐๕ ตท. ๑๘ : ๓๕๗-๓๕๘
ตอ. K.S. ๔ : ๒๓๒-๒๓๓

<หน้าก่อน<<< สารบัญ >>>หน้าถัดไป>

:: อธิบายอักษรย่อแหล่งอ้างอิง ::
:: ค้นหาความหมายของศัพท์ จากพจนานุกรมพุทธศาสตร์ ::