บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Yam itthi raja assa cakkavattitiadisupi yasma itthiya kosohitavatthaguyhatadinam abhavena lakkhanani na paripurenti, itthiratanabhavena sattaratanasamangita na sampajjati, sabbamanussehi ca adhiko attabhavo na hoti, tasma "atthanametam anavakaso yam itthi raja assa cakkavatti"ti vuttam. Yasma ca @Footnote: 1 cha.Ma. hi 2 ka. lokuttaralabhasamattho @3 syamaratthapotthakassa paliyam ayam patho na dissati, abhi.sam.A. 1/92, @udana. A. 165, buddhavamsa. A. 420, cariyapitaka. A. 21, 391 Sakkattadini tini thanani uttamani, itthilinganca hinam, tasma tassa sakkattadinipi patisiddhani. Nanu ca yatha itthilingam, evam purisalingampi brahmaloke natthi. Tasma "yam puriso brahmattam kareyya, thanametam vijjati"tipi na vattabbam siyati. No na vattabbam, kasma? idha purisassa tattha nibbattanato. Brahmattanti hi mahabrahmattam adhippetam. Itthi ca idha jhanam bhavetva kalam katva brahmaparisajjanam sahabyatam upapajjati, na mahabrahmanam, puriso pana tattha na uppajjatiti na vattabbo. Samanepi cettha ubhayalingabhave purisasanthanava brahmano, na itthisanthana, tasma suvuttamevetam. [131] Kayaduccaritassatiadisu yatha nimbabijakosatakibijadini 1- madhuraphalam na nibbattenti, asatam amadhurameva nibbattenti, evam kayaduccaritadini madhuravipakam na nibbattenti, amadhurameva vipakam nibbattenti. Yatha ca ucchubijasalibijadini madhuram sadhurasameva phalam nibbattenti, na asatam katukam, evam kayasucaritadini madhurameva vipakam nibbattenti, na amadhuram. Vuttampi cetam:- "yadisam vapate bijam tadisam labhate phalam kalyanakari kalyanam papakari ca papakan"ti. 2- Tasma "atthanametam anavakaso yam kayaduccaritassa"tiadi vuttam. Kayaduccaritasamangitiadisu samangiti pancavidha samangita ayuhanasamangita cetanasamangita kammasamangita vipakasamangita upatthanasamangitati. Tattha kusalakusalakammayuhanakkhane ayuhanasamangitati vuccati. Tatha cetanasamangita. Yava pana arahattam na papunanti, tava sabbepi satta pubbe upacitam vipakaraham kammam sandhaya "kammasamangino"ti vuccanti, esa kammasangita. Vipakasamangita vipakakkhaneyeva veditabba. Yava pana satta arahattam na papunanti, tava nesam tato tato cavitva niraye tava uppajjamananam aggijalalohakumbhiadihi upatthanakarehi nirayo, gabbhaseyyakattam apajjamananam matukucchi, devesu @Footnote: 1 cha.Ma. nimbabijakosatakibijadini 2 sam.sa. 15/256/273 Uppajjamananam kapparukkhavimanadihi upatthanakarehi devalokoti evam uppattinimittam upatthati, iti nesam imina uppattinimittaupatthanena aparimuttatta upatthanasamangita nama. Sa calati sesa niccala. Niraye hi upatthitepi devaloko upatthati, devaloke upatthitepi nirayo upatthati, manussaloke upatthitepi tiracchanayoni upatthati, tiracchanayoniya ca upatthitayapi manussaloko upatthatiyeva. Tatridam vatthu:- sonagiripade kira acelavihare 1- sonatthero nama eko dhammakathiko, tassa pita sunakhajiviko ahosi, thero tam patibahantopi silasamvare 2- thapetum asakkonto "ma nassi jarako"ti 3- mahallakakale akamakam pabbajesi. Tassa gilanaseyyaya nipannassa nirayo upatthati, sonagiripadato mahanta mahanta sunakha agantva khaditukama viya samparivaresum. So mahabhayabhito "varehi tata sona, varehi tata sona"ti aha. Kim mahatherati. Na passasi tatati tam pavuttim acikkhi. Sonatthero "katham hi nama madisassa pita niraye nibbattissati, patitthassa 4- bhavissami"ti samanerehi nanapupphani aharapetva cetiyanganabodhiyanganesu malasantharapujanca 5- asanapujanca karetva pitaram mancena cetiyanganam aharitva mance nisidapetva "ayam mahathera puja tumhakam atthaya kata. `ayam Me bhagava duggatapannakaro'ti vatva bhagavantam vanditva cittam pasadehi"ti aha. So mahathero pujam disva tatha karonto cittam pasadesi, tavadevassa devaloko upatthasi, nandanavanacittalatavanamissakavanaparusakavanavimanani ceva natakani ca parivaretva thitani viya ahesum. So "apetha apetha sona"ti aha. Kimidam therati. Eta te tata mataro agacchantiti. Thero "saggo upatthito mahatherassa"ti cintesi. Evam upatthanasamangita calatiti veditabba. Etasu samangitasu idha ayuhanacetanakammasamangitavasena kayaduccaritasamangitiadi vuttam. @Footnote: 1 Si. pacelivihare 2 cha.Ma. samvare 3 Si., ka. varakotipi @4 Ma. patitthamassa 5 cha.Ma. talasantharanapujam [132] Evam vutte ayasma anandoti "evam bhagavata imasmim sutte vutte thero adito patthaya sabbam suttam samannaharitva evam sassirikam katva desitasuttassa nama bhagavata namam na gahitam, handassa namam ganhapessami"ti cintetva bhagavantam etadavoca. Tasma tiha tvantiadisu ayam atthayojana:- ananda yasma imasmim dhammapariyaye "attharasa kho imananda dhatuyo, cha imananda dhatuyo"ti evam bahudhatuyo vibhatta, tasma tiha tvam imam dhammapariyayam bahudhatukotipi nam dharehi. Yasma panettha dhatuayatanapaticcasamuppadatthanatthanavasena cattaro parivatta kathita, tasma catuparivattotipi nam dharehi. Yasma ca adasam olokentassa mukhanimittam viya imam dhammapariyayam olokentassa ete dhatuadayo attha pakata honti, tasma dhammadasotipi nam dharehi. Yasma ca yatha nama parasenamaddana yodha sangamaturiyam paggahetva parasenam pavisitva sapatte madditva attano jayam ganhanti, evameva kilesasenamaddana 1- yogino idha vuttavasena vipassanam paggahetva kilese madditva attano arahattajayam ganhanti, tasma amatadundubhitipi nam dharehi. Yasma ca yatha sangamayodha pancavudham gahetva parasenam viddhamsetva jayam ganhanti, evam yoginopi idha vuttam vipassanavudham gahetva kilesasenam viddhamsetva arahattajayam ganhanti, tasma anuttaro sangamavijayotipi nam dharehiti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya bahudhatukasuttavannana nitthita. ---------------- @Footnote: 1 Si. kilesamaddanaThe Pali Atthakatha in Roman Book 10 page 86-89. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=2214&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=2214&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=234 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=3432 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=3299 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=3299 Contents of The Tipitaka Volume 14 http://84000.org/tipitaka/read/?index_14
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]