ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 10 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.4)

     Yam itthi raja assa cakkavattitiadisupi yasma itthiya
kosohitavatthaguyhatadinam abhavena lakkhanani na paripurenti, itthiratanabhavena
sattaratanasamangita na sampajjati, sabbamanussehi ca adhiko attabhavo na hoti, tasma
"atthanametam anavakaso yam itthi raja assa cakkavatti"ti vuttam. Yasma ca
@Footnote: 1 cha.Ma. hi          2 ka. lokuttaralabhasamattho
@3 syamaratthapotthakassa paliyam ayam patho na dissati, abhi.sam.A. 1/92,
@udana. A. 165, buddhavamsa. A. 420, cariyapitaka. A. 21, 391
Sakkattadini tini thanani uttamani, itthilinganca hinam, tasma tassa
sakkattadinipi patisiddhani.
     Nanu ca yatha itthilingam, evam purisalingampi brahmaloke natthi. Tasma
"yam puriso brahmattam kareyya, thanametam vijjati"tipi na vattabbam siyati. No na
vattabbam, kasma? idha purisassa tattha nibbattanato. Brahmattanti hi
mahabrahmattam adhippetam. Itthi ca idha jhanam bhavetva kalam katva
brahmaparisajjanam sahabyatam upapajjati, na mahabrahmanam, puriso pana tattha na
uppajjatiti na vattabbo. Samanepi cettha ubhayalingabhave purisasanthanava
brahmano, na itthisanthana, tasma suvuttamevetam.
     [131] Kayaduccaritassatiadisu yatha nimbabijakosatakibijadini 1- madhuraphalam
na nibbattenti, asatam amadhurameva nibbattenti, evam kayaduccaritadini
madhuravipakam na nibbattenti, amadhurameva vipakam nibbattenti. Yatha ca
ucchubijasalibijadini madhuram sadhurasameva phalam nibbattenti, na asatam katukam, evam
kayasucaritadini madhurameva vipakam nibbattenti, na amadhuram. Vuttampi cetam:-
          "yadisam vapate bijam     tadisam labhate phalam
           kalyanakari kalyanam   papakari ca papakan"ti. 2-
     Tasma "atthanametam anavakaso yam kayaduccaritassa"tiadi vuttam.
     Kayaduccaritasamangitiadisu samangiti pancavidha samangita ayuhanasamangita
cetanasamangita kammasamangita vipakasamangita upatthanasamangitati. Tattha
kusalakusalakammayuhanakkhane ayuhanasamangitati vuccati. Tatha cetanasamangita. Yava
pana arahattam na papunanti, tava sabbepi satta pubbe upacitam vipakaraham
kammam sandhaya "kammasamangino"ti vuccanti, esa kammasangita. Vipakasamangita
vipakakkhaneyeva veditabba. Yava pana satta arahattam na papunanti, tava
nesam tato tato cavitva niraye tava uppajjamananam aggijalalohakumbhiadihi
upatthanakarehi nirayo, gabbhaseyyakattam apajjamananam matukucchi, devesu
@Footnote: 1 cha.Ma. nimbabijakosatakibijadini        2 sam.sa. 15/256/273
Uppajjamananam kapparukkhavimanadihi upatthanakarehi devalokoti evam
uppattinimittam upatthati, iti nesam imina uppattinimittaupatthanena
aparimuttatta upatthanasamangita nama. Sa calati sesa niccala. Niraye hi
upatthitepi devaloko upatthati, devaloke upatthitepi nirayo upatthati, manussaloke
upatthitepi tiracchanayoni upatthati, tiracchanayoniya ca upatthitayapi manussaloko
upatthatiyeva.
     Tatridam vatthu:- sonagiripade kira acelavihare 1- sonatthero nama eko
dhammakathiko, tassa pita sunakhajiviko ahosi, thero tam patibahantopi silasamvare 2-
thapetum asakkonto "ma nassi jarako"ti 3- mahallakakale akamakam pabbajesi. Tassa
gilanaseyyaya nipannassa nirayo upatthati, sonagiripadato mahanta mahanta sunakha
agantva khaditukama viya samparivaresum. So mahabhayabhito  "varehi tata sona,
varehi tata sona"ti aha. Kim mahatherati. Na passasi tatati tam pavuttim
acikkhi. Sonatthero "katham hi nama madisassa pita niraye nibbattissati,
patitthassa 4- bhavissami"ti samanerehi nanapupphani aharapetva
cetiyanganabodhiyanganesu malasantharapujanca 5- asanapujanca karetva pitaram mancena
cetiyanganam aharitva mance nisidapetva "ayam mahathera puja tumhakam atthaya
kata. `ayam Me bhagava duggatapannakaro'ti vatva bhagavantam vanditva cittam
pasadehi"ti aha. So mahathero pujam disva tatha karonto cittam pasadesi,
tavadevassa devaloko upatthasi, nandanavanacittalatavanamissakavanaparusakavanavimanani
ceva natakani ca parivaretva thitani viya ahesum. So "apetha apetha
sona"ti aha. Kimidam therati. Eta te tata mataro agacchantiti.
Thero "saggo upatthito mahatherassa"ti cintesi. Evam upatthanasamangita
calatiti veditabba. Etasu samangitasu idha ayuhanacetanakammasamangitavasena
kayaduccaritasamangitiadi vuttam.
@Footnote: 1 Si. pacelivihare    2 cha.Ma. samvare       3 Si., ka. varakotipi
@4 Ma. patitthamassa      5 cha.Ma. talasantharanapujam
     [132] Evam vutte ayasma anandoti "evam bhagavata imasmim
sutte vutte thero adito patthaya sabbam suttam samannaharitva evam
sassirikam katva desitasuttassa nama bhagavata namam  na gahitam, handassa namam
ganhapessami"ti cintetva bhagavantam etadavoca.
      Tasma tiha tvantiadisu ayam atthayojana:-
ananda yasma imasmim dhammapariyaye "attharasa kho imananda
dhatuyo, cha imananda dhatuyo"ti evam bahudhatuyo vibhatta, tasma tiha
tvam imam dhammapariyayam bahudhatukotipi nam dharehi. Yasma panettha
dhatuayatanapaticcasamuppadatthanatthanavasena cattaro parivatta kathita, tasma
catuparivattotipi nam dharehi. Yasma ca adasam olokentassa mukhanimittam
viya imam dhammapariyayam olokentassa ete dhatuadayo attha pakata honti,
tasma dhammadasotipi nam dharehi. Yasma ca yatha nama parasenamaddana
yodha sangamaturiyam paggahetva parasenam pavisitva sapatte madditva attano
jayam ganhanti, evameva kilesasenamaddana 1- yogino idha vuttavasena vipassanam
paggahetva kilese madditva attano arahattajayam ganhanti, tasma
amatadundubhitipi nam dharehi. Yasma ca yatha sangamayodha pancavudham gahetva
parasenam viddhamsetva jayam ganhanti, evam yoginopi idha vuttam vipassanavudham
gahetva kilesasenam viddhamsetva arahattajayam ganhanti, tasma anuttaro
sangamavijayotipi nam dharehiti.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                      bahudhatukasuttavannana nitthita.
                        ----------------
@Footnote: 1 Si. kilesamaddana



             The Pali Atthakatha in Roman Book 10 page 86-89. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=2214&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=2214&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=234              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=3432              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=3299              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=3299              Contents of The Tipitaka Volume 14 http://84000.org/tipitaka/read/?index_14

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]