ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 10 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.4)

                      7. Salayatanavibhangasuttavannana
      [304] Evamme sutanti salayatanavibhangasuttam. Tattha veditabbaniti
savipassanena maggena janitabbani. Manopavicarati vitakkavicaRa. Vitakkuppadako 5-
hi mano idha manoti adhippeto, 6- manassa upavicarati manopavicaRa.
Sattapadati vattavivattanissitanam sattanam pada. Ettha hi attharasa vattapada
nama, attharasa vivattapada nama, tepi sahavipassanena maggeneva veditabba.
Yogacariyananti hatthiyogadiacarasikkhapakanam, dametabbadamakananti attho.
Sesam vibhangeyeva avibhavissati. Ayamuddesoti idam matikatthapanam.
@Footnote: 1 Si. kusalam            2 Si. akusalam      3 cha.Ma. bhabbam     4 Ma. abhabbata
@5 cha.Ma. vitakkuppadakam    6 cha.Ma. adhippetam
      [305] Cakkhayatanadini visuddhimagge vittharitani. Cakkhuvinnananti
kusalakusalakammavipakato dve cakkhuvinnanani. Sesapasadavinnanesupi eseva
nayo. Imani pana panca thapetva sesam idha manovinnanam nama.
      Cakkhusamphassoti cakkhumhi samphasso. Cakkhuvinnanasampayuttasamphassassetam
adhivacanam. Sesesupi eseva nayo.
      Cakkhuna rupam disvati cakkhuvinnanena rupam disva. Eseva nayo
sabbattha. Somanassatthaniyanti somanassassa arammanavasena karanabhutam. Upavicaratiti
tattha vicarapavattanena upavicarati, vitakko tamsampayutto cati imina nayena
attharasa vitakkavicarasankhata manopavicara veditabba. Cha somanassupavicarati
ettha pana somanassena saddhim upavicarantiti somanassupavicaRa. Sesapadadvayepi
eseva nayo.
      [306] Gehasitaniti kamagunanissitani. Nekkhammasitaniti vipassananissitani.
Itthananti pariyesitani. Kantananti kamitanam. Manoramananti
mano etesu ramatiti manoramani, tesam manoramanam. Lokamisapatisamyuttananti
tanhapatisamyuttanam. Atitanti patiladdham. Tava paccuppannam arabbha somanassam
uppajjatu, atite katham uppajjatiti. Atitepi "yatha aham etarahi ittharammanam
anubhavami, evam pubbepi anubhavin"ti anussarantassa balavasomanassam uppajjati.
      Aniccatanti aniccakaram. Viparinamaviraganirodhanti pakativijahanena
viparinamam vigacchanena viragam nirujjhanena nirodham. Sammappannayati
vipassanapannaya. Idam vuccati nekkhammasitasomanassanti idam ranno viya
attano sirisampattim olokentassa vipassanam patthapetva nisinnassa sankharanam
bhedam passato sankharagatamhi tikkhe sure vipassananane vahante uppannam
somanassam "nekkhammasitam somanassan"ti vuccati. Vuttampi cetam:-
             "sunnagaram pavitthassa    santacittassa bhikkhuno
              amanusi rati hoti      samma dhammam vipassato.
              Yato yato sammasati      khandhanam udayabbayam
              labhati pitipamojjam       amatantam vijanatan"ti. 1-
      Imaniti imani chasu dvaresu ittharammane apathagate aniccadivasena
vipassanam patthapetva nisinnassa uppannani cha nekkhammanissitani somanassani.
      [307] Atitanti paccuppannam tava patthetva alabhantassa domanassam
uppajjatu, atite katham uppajjatiti. Atitepi "yatha aham etarahi ittharammanam
patthetva na labhami, evam pubbepi patthetva na labhin"ti anussarantassa
balavadomanassam uppajjati.
      Anuttaresu vimokkhesuti anuttaravimokkho nama arahattam, arahatte
patthanam thapentassati attho. Ayatananti arahattayatanam. Piham upatthapayatoti
patthanam thapentassa. Tam panetam panetam patthanam thapentassa uppajjati, iti
patthanamulakatta "piham upatthapayato"ti vuttam. Imani cha nekkhammasitani
domanassaniti imani evam chasu dvaresu ittharammane apathagate arahatte piham
upatthapetva tadadhigamaya aniccadivasena vipassanam upatthapetva ussukkapetum
asakkontassa "imampi pakkham imampi masam imampi samvaccharam arahattam papunitum
papunitum nasakkhin"ti anusocato gamantapabbharavasimahasivattherassa viya
assudharapavattanavasena uppannadomanassani cha nekkhammasitadomanassaniti
veditabbani. Vatthu pana sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya sakkapanhavannanayam 2-
vittharitam, icchantena tato gahetabbam.
      [308] Uppajjati upekkhati ettha upekkha nama annanupekkha.
Anodhijinassati kilesodhim jinitva thitatta khinasavo odhijino nama, tasma
akhinasavassati attho. Avipakajinassati etthapi ayatim vipakam jinitta
thitatva khinasavova vipakajino nama, tasma akhinasavassevati attho.
Anadinavadassavinoti anadinavato upaddavato apassantassa. Ima cha gehasita
upekkhati ima evam chasu dvaresu ittharammane apathagate gulapindake
@Footnote: 1 khu. dha. 25/373,374/82               2 su.vi. 2/312
Nilinamakkhika viya rupadini anativattamana tattha laggita hutva uppanna
upekkha cha gehasita upekkhati veditabba.
      Rupam sa nativattatiti 1- rupam sa na atikkamati, 2- na tattha nibbidavasena
titthati. Ima cha nekkhammasita upekkhati ima evam chasu dvaresu
itthadiarammane apathagate itthe arajjantassa anitthe adussantassa
asamapekkhane asammuyhantassa uppannavipassanananasampayutta cha nekkhammasita
upekkhati veditabba.
      [309] Tatra idam nissaya idam pajahathati tesu chattimsasattapadesu
attharasa nissaya attharasa pajahathati attho. Teneva "tatra bhikkhave yani
cha nekkhammasitani"tiadimaha. Nissaya agammati pavattanavasena nissaya
ceva agamma ca. Evametetam samatikkamo hotiti evam nekkhammasitanam pavattanena
gehasitani atikkantani nama honti.
      Evam sarikkhakeneva sarikkhakam jahapetva idani balavata dubbalam
jahapento "puna tatra bhikkhave yani cha nekkhammasitani somanassani"tiadimaha.
Evam nekkhammasitasomanassehi nekkhammasitadomanassani, nekkhammasitaupekkhahi
ca nekkhammasitasomanassani jahapentena balavata dubbalappahanam
kathitam.
      Ettha pana thatva upekkhakatha kathetabba:- atthasu hi samapattisu
pathamadini ca tini jhanani, suddhasankhare ca padake katva vipassanam araddhanam
catunnam bhikkhunam pubbabhagavipassana somanassasahagata va hoti upekkhasahagata
va, vutthanagamini pana somanassasahagatava. Catutthajjhanadini padakani katva
vipassanam araddhanam pancannam pubbabhagavipassana purimasadisava, vutthanagamini
pana upekkhasahagata hoti. Idam sandhaya "ya cha nekkhammasita upekkha,
ta nissaya ta agamma, yani cha nekkhammasitani somanassani, tani
pajahatha"ti vuttam. Na kevalanca evampatipannassa bhikkhuno ayam vipassanaya
@Footnote: 1 cha.Ma. ativattatiti   2 cha.Ma. anatikkamati
Vedanavasena visesova 1- hoti, ariyamaggepi pana jhanangabojjhangamagganganampi
viseso hoti.
      Ko panetam visesam niyameti? keci tava thera vipassanapadakajjhanam
Niyametiti vadanti, keci vipassanaya arammanabhuta khandha niyamentiti vadanti,
keci puggalajjhasayo niyametiti vadanti. Tesampi vade ayameva pubbabhage
vutthanagaminivipassana niyametiti veditabba. Vinicchayakatha panettha visuddhimagge
sankharupekkhaniddese vuttava.
      [310] Nanattati nana bahu anekappakaRa. Nanattasitati
nanarammananissita. Ekattati eka. Ekattasitati ekarammananissita.
Katama panayam upekkhati? hettha tava annanupekkha vutta, upari
Chalangupekkha vakkhati, idha samathaupekkha, vipassanupekkhati dve upekkha gahita.
      Tattha yasma annava rupe upekkha, annava 2- saddadisu, na hi
ya rupe upekkha, sa saddadisu hoti. Rupe upekkha ca rupameva arammanam
karoti, na saddadayo. 3- Rupe upekkhabhavanca anna samathaupekkha 3-
pathavikasinam arammanam katva uppajjati, anna apokasinadini. Tasma
nanattam 4- nanattasitam 5- vibhajanto atthi bhikkhave upekkha rupesutiadimaha.
Yasma pana dve tini va akasanancayatanani va vinnanancayatanadini
va natthi, tasma ekattam ekattasitam vibhajanto atthi bhikkhave upekkha
akasanancayatananissitatiadimaha.
      Tattha akasanancayatanupekkha sampayuttavasena akasanancayatananissita,
akasanancayatanakkhandhe vipassantassa vipassanupekkha arammanavasena
akasanancayatananissita. Sesasupi eseva nayo.
      Tam pajahathati ettha arupavacarasamapattiupekkhaya rupavacarasamapattiupekkham
pajahapeti, arupavacaravipassanupekkhaya rupavacaravipassanupekkham.
@Footnote: 1 cha.Ma. vedanaviseso      2 Ma. yasma annanupekkha anna
@3-3 Si. rupe upekha evanca annanca, rupe upekkha eva ca anna (?)
@4 Si. nanatta ca, Ma. nanattabhavam     5 Si., ka. nanattasitanca
      Atammayatanti ettha tammayata nama tanha, tassa pariyadanato
vutthanagamini vipassana atammayatati vuccati. Tam pajahathati idha
vutthanagaminivipassanaya arupavacarasamapattiupekkhanca vipassanupekkhanca pajahapeti.
      [311] Yadariyoti ye satipatthane ariyo sammasambuddho sevati.
Tattha tisu thanesu satim patthapento satipatthane sevatiti veditabbo. Na
sussusantiti saddahitva sotum na icchanti. Na annati jananatthaya cittam na
upatthapenti. Vokkammati atikkamitva. Satthu sasanati satthuovadam gahetabbam
puretabbam na mannantiti attho. Na ca attamanoti na sakamano. Ettha ca
gehasitadomanassavasena appatito hotiti na evamattho datthabbo, appatipannakesu
pana attamanatakaranassa 1- abhavenetam vuttam. Anavassutoti patighaavassavena
anavassuto. Sato sampajanoti satiya ca nanena ca samannagato.
Upekkhakoti chalangupekkhaya upekkhako. Attamanoti idhapi gehasitasomanassavasena
uppilavinoti na evamattho datthabbo. Patipannakesu pana
anattamanatakaranassa 2- abhavenetam vuttam. Anavassutoti ragaavassavena
anavassuto.
      [312] Saritoti damito. Ekamyeva disam dhavatiti anivattitva
dhavanto ekamyeva disam dhavati, nivattetva pana aparam dhavitum sakkoti.
Attha disa vidhavatiti ekapallankena nisinno kayena anivattitvava
vimokkhavasena ekappahareneva attha disa vidhavati, puratthabhimukho va dakkhinadisu
annataradisabhimukho va nisiditva attha samapattiyo samapajjatiyevati
attho. Sesam sabbattha uttanamevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                    salayatanavibhangasuttavannana nitthita.
                          -------------
@Footnote: 1 Ma. anattamanatakaranassa        2 Ma. attamanatakaranassa



             The Pali Atthakatha in Roman Book 10 page 189-194. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=4813&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=4813&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=617              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=8028              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=7961              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=7961              Contents of The Tipitaka Volume 14 http://84000.org/tipitaka/read/?index_14

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]