ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 11 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.1)

page123.

3. Kosalasamyutta 1. Pathamavagga 1. Daharasuttavannana [112] Kosalasamyuttassa pathame bhagavata sadadhim sammoditi yatha khamaniyadini pucchanto bhagava tena, evam sopi bhagavata saddhim sampavattamodo 1- ahosi. Sitodakam viya unhodakena sammoditam ekibhavam agamasi. Yaya ca "kacci bho gotama khamaniyam, kacci yapaniyam, kacci bhoto gotamassa gotamasavakananca 2- appabadham appatankam lahutthanam balam phasuviharo"tiadikaya kathaya sammodi, tam pitipamojjasankhatasammodajananato sammoditum yuttabhavato ca sammodaniyam, atthabyanjanamadhurataya sucirampi kalam saretum nirantaram pavattetum araharupato saritabbabhavato ca saraniyam. 3- Suyyamanasukhato ca sammodaniyam, anussariyamanasukhato saraniyam. Tatha byanjanaparisuddhataya sammodaniyam, atthaparisuddhataya saraniyanti evam anekehi pariyayehi sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva pariyosapetva nitthapetva ito pubbe tathagatassa aditthatta gunagunavasena gambhirabhavam va 4- ajananto ekamantam nisidi, ekamantam nisinno 5- yam ovattikasaram katva agato lokanissaranabhavokkantipanham tam pucchitum 6- bhavampi notiadimaha. Tattha bhavampiti pikaro sampindanatthe nipato. Tena ca cha satthare sampindeti. Yatha puranadayo "sammasambuddhamha"ti patijananti, evam bhavampi nu patijanatiti attho. Idampana raja na attano laddhiya, loke mahajanena gahitapatinnavasena pucchati. Atha bhagava buddhasihanadam nadanto yam hi tam maharajatiadimaha. Tattha aham hi maharajati anuttaram sabbasettham sabbannutananasankhatam sammasambodhim aham abhisambuddhoti attho. Samanabrahmanati @Footnote: 1 cha.Ma., i. samappavattamodo 2 cha.Ma. savakananca 3 cha.Ma. saraniyam evamuparipi @4 cha.Ma., i. gambhirabhavam va uttanabhavam va 5 cha.Ma., i. nisinno kho @6 cha.Ma. lokanissaranabhavokkantipanham satthu sammasambuddhatam pucchitum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Pabbajjupagamanena samana, jativasena brahmana. Samghinotiadisu pabbajitasamuhasankhato samgho etesam atthiti samghino. Sveva gano etesam atthiti ganino. Acarasikkhapanavasena tassa ganassa acariyati ganacariya. Natati pannata pakata. "appiccha santuttha appicchataya vatthampi na nivasenti"ti evam samuggato yaso etesam atthiti yasassino. Titthakarati laddhikaRa. Sadhusammatati "santo sappurisa"ti evam sammata. Bahujanassati asutavato andhabalaputhujjanassa. Puranotiadini tesam namagottani. Puranoti hi namameva. Tatha makkhaliti. So pana gosalayam 1- jatatta gosaloti vutto. Nataputtoti natassa putto. Velatthaputtoti velatthassa putto. Kaccayanoti pakuddhassa gottam. Kesakambalassa dharanato ajito kesakambaloti vutto. Tepi mayati kappakolahalam buddhakolahalam cakkavattikolahalanti tini kolahalani. Tattha "vassasatasahassamatthake kapputthanam bhavissati"ti kappakolahalam nama hoti, "ito vassasatasahassamatthake loko vinassissati, mettam marisa bhavetha, karunam muditam upekkhan"ti manussapathe devata ghosentiyo vicaranti. "vassasahassamatthake pana buddho uppajjissati"ti buddhakolahalam nama hoti, "ito vassasahassamatthake buddho uppajjitva dhammanudhammapatipadam patipannena samgharatanena parivarito dhammam desento vicarissati"ti devata ugghosenti. "vassasatamatthake pana cakkavatti uppajjissati"ti cakkavattikolahalam nama hoti, "ito vassasatamatthake sattaratanasampanno catuddipissaro parosahassaputtaparivaro 2- vehasangamo cakkavattiraja uppajjissati"ti devata ugghosenti. Imesu tisu kolahalesu ime cha sattharo buddhakolahalam sutva acariye payirupasitva cintamanivijjadini ugganhitva "mayam buddhamha"ti patinnam katva mahajanaparivuta janapadam vicaranta anupubbena savatthiyam sampatta. Tesam upatthaka rajanam upasankamitva "maharaja puranakassapo .pe. Ajito kesakambalo buddho kira sabbannu"ti 3- arocesum. Raja "tumheva ne nimantetva anetha"ti aha. @Footnote: 1 cha.Ma., i. gosalaya 2 cha.Ma., i. sahassaputtaparivaro @3 cha.Ma. buddho kira sabbannu kira"ti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Te gantva tehi "raja vo nimanteti, ranno gehe bhikkham ganhatha"ti vutta gantum na ussahanti, 1- punappunam vuccamana upatthakanam cittanurakkhanatthaya adhivasetva sabbe ekatova agamamsu. Raja asanani pannapetva "nisidantu"ti aha. Niganthanam 2- attabhave rajusama 3- nama pharati, te maharahesu asanesu nisiditum asakkonta phalakesu ceva bhumiyanca nisidimsu. Raja "ettakeneva natthi tesam anto sukko dhammo"ti vatva aharam adatvava talato patitam muggarena pothento viya "tumhe buddha, na buddha"ti panham pucchi. Te cintayimsu "sace `buddhamha'ti vakkhama, raja buddhavisaye panham pucchitva kathetum asakkonta 4- `tumhe mayam buddhati mahajanam vancetva ahindatha'ti jivham 5- chindapeyya, annampi anattham kareyya"ti sakapatinnaya eva "na mayam buddha"ti vadimsu. Atha ne raja gehato nikaddhapesi. Te rajagharato nikkhante upatthaka pucchimsu "kim acariya raja tumhe panham pucchitva sakkarasammanam akasi"ti. Raja "tumhe buddha na buddhati 6- pucchi, tato mayam "sace ayam raja buddhavisaye panham kathiyamanam ajananto amhesu manam dosessati, 7- bahum apunnam pasavissati"ti ranno anukampaya "na mayam buddha"ti vadimha, mayampana buddha eva, amhakam buddhabhavo udakena dhovitva 8- haritum na sakka 9- iti bahiddha "buddhamha"ti ahamsu, ranno santike "na mayam buddha"ti vadimsu, 10- idam gahetva raja evamaha. Tattha kim pana bhavam gotamo daharo ceva jatiya, navo ca pabbajjayati idam attano patinnam gahetva vadati. Tattha kinti patikkhepavacanam. Ete jatiya mahallaka 11- ca cirapabbajita ca "buddhamha"ti na patijananti, bhavam gotamo jatiya ca daharo pabbajjaya ca navo kim patijanati, ma patijanahiti attho. @Footnote: 1 Ma. na ussahanta 2 cha.Ma., i. niggunanam 3 rajusmati rajatejoti tika @4 cha.Ma., i. asakkonte 5 cha.Ma., i. jivhampi @6 cha.Ma., i. "buddha tumhe"ti pucchi 7 cha.Ma., i. padosessati @8 cha.Ma., i. dhovitvapi 9 cha.Ma., i. na sakkati @10 cha.Ma., i. vadimsuti 11 cha.Ma., i. jatimahallaka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Na unnatabbati na avajanitabba. Na paribhotabbati na paribhavitabba. Katame cattaroti kathetukamyatapuccha. Khattiyoti rajakumaro. Uragoti asiviso. Aggiti aggiyeva. Bhikkhuti imasmim pana pade desanakusalataya attanam abbhantaram katva silavantam pabbajitam dasseti. Ettha ca daharam rajakumaram disva ukkamitva maggam adento parupanam anapanento nisinnasanato anutthahanto hatthipitthadihi anotaranto hettha katva avamannavasena 1- annampi evarupam anacaram karonto khattiyam avajanati nama. "bhaddako vatayam rajakumaro mahagando 2- mahodaro 3- yamkinci corupaddavam vupasametum yattha katthaci thane rajjam anusasitum sakkhissati"tiadini vadanto paribhoti nama. Anjanisalakamattampi asivisapotakam kannadisu pilandhanto angulimpi jivhampi damsapento uragam avajanati nama. "bhaddako vatayam asiviso udakadeddubho viya kancideva 4- damsitum kassacideva kaye visam pharitum sakkhissati"tiadini vadanto paribhoti nama. Khajjupanakamattampi 5- aggim gahetva hatthena kilanto bhandukkhalikaya khipanto culaya va sayanapitthasatakapasibbakadisu va khipanto 6- aggim avajanati nama. "bhaddako vatayam aggi kataram nukho yagubhattam pacissati, kataram macchamamsam, kassa sitam vinodessati"tiadini vadanto paribhoti nama. Daharasamanere 7- pana disva ukkamitva maggam adentoti rajakumare vuttam anacaram karonto bhikkhum avajanati nama. "bhaddako vatayam samanero mahagando 2- mahodaro 3- yamkinci buddhavacanam uggahetum yamkinci arannam ajjhogahetva 8- vasitum sakkhissati, samghattherakale manapo bhavissati"tiadini vadanto paribhoti nama. Tam sabbampi na katabbanti dassento na unnatabbo na paribhotabboti aha. Etadavocati etam gathabandham avoca. Gatha ca nameta tadatthadipanapi honti visesatthadipanapi, tatrima tadatthampi visesatthampi dipentiyeva. Tattha @Footnote: 1 cha.Ma., i. mannanavasena 2 cha.Ma. mahakantho, i. mahakanho, Si. mahakanno @3 cha.Ma. mahodaro kim nama 4 cha.Ma. kim nama kincideva 5 cha.Ma., i. jajjopanakamattamapi @6 cha.Ma., i. thapento 7 cha.Ma., i. daharasamanerampi @8 cha.Ma. ajjhogahetva, i. ajjhogetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Khattiyanti khettanam adhipatim. Vuttam hetam "khettanam adhipatiti kho vasettha `khattiyo khattiyo'tveva dutiyam akkharam upanibbattan"ti. 1- Jatisampannanti vasetthakhattiyajatiya 2- jatisampannam. Abhijatanti tini kulani atikkamitva jatam. Thanam hiti karanam vijjati. Manussindoti 3- manussajetthako. Rajadandenati ranna 4- uddhatadandena, so appako nama na hoti, dasasahassavisatisahassappamano hotiyeva. Tasmim pakkamate bhusanti tasmim puggale balavam upakkamati. Rakkham jivitamattanoti attano jivitam rakkhamano tam khattiyam parivajjeyya na ghateyya. 5- Uccavacehiti nanavidhehi. Vannehiti santhanehi. Yena kenaci 6- hi vannena caranto gocaram labhati, yadi sappavannena, yadi deddubhavannena, yadi dhammanivannena, antamaso kalandakavannenapi caratiyeva. Asajjati patva. Balanti yena balena ghatito, tam balam naram va narim va damseyya. Pahutabhakkhanti bahubhakkham. Aggissa hi abhakkham nama natthi. Jalinanti jalavantam. Pavakanti 7- aggim. Pavagantipi patho. Kanhavattaninti vattaniti maggo, 8- aggina gatamaggo 8- kanho hoti kalako, tasma "kanhavattani"ti vuccati. Maha hutvanati mahanto hutva. Aggi hi ekada yava brahmalokappamanopi hoti. Jayanti tattha parohati tattha aggina daddhe vane paroha jayanti. Parohati tinarukkhadayo vuccanti. Te hi aggina daddhatthane mulamattepi avasitthe padato rohanti jayanti vaddhanti, tasma "paroha"ti vuccanti. Puna rohanatthena va paroha. Ahorattanam accayeti rattidivanam 9- atikkame. Nidaghepi deve vutthamatte jayanti. Bhikkhu dahati tejasati ettha akkosantam paccakkosanto bhandantam patibhandanto paharantam patippaharanto bhikkhu nama kanci 10- bhikkhum tejasa 11- dahitum na sakkoti. Yo pana akkosantam na paccakkosati, bhandantam na @Footnote: 1 di. pati. 11/131/80 mahasammataraja 2 cha.Ma., i. tayeva khattiyajatiya @3 cha.Ma. manujindo 4 cha.Ma. ranno 5 cha.Ma., i. ghatteyya @6 cha.Ma., i. yena yena 7 i. pavakanti 8-8 Ma. so @9 cha.Ma., i. rattindivanam 10 cha.Ma., i. kinci 11 cha.Ma. bhikkhutejasa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Patibhandati, paharantam na patippaharati, tasmim vippatipanno tassa silatejena dayhati. Tenetam 1- vuttam. Na tassa putta pasavoti tassa puttadhitaropi gomahisakukkutasukaradayo ca 2- sabbepi 3- na bhavanti, vinassantiti attho. Dayada vindare dhananti tassa dayadapi dhanam na vindanti. Talavatthu 4- bhavanti teti te bhikkhu tejasa 5- daddha vatthumattavasittha 6- matthaka chinnatalo viya bhavanti, puttadhitadivasena na vaddhantiti attho. Tasmati yasma samanatejena daddha matthakacchinnatalo viya avirulhadhamma bhavanti, tasma. Sammadeva samacareti samma samacareyya. Samma samacaram tena kim katabbam. 7- Khattiyam tava nissaya laddhagamanigamayanabahanadianisamsam, 8- uragam nissaya tassa kilapanena laddhabbam vatthahirannasuvannadianisamsam, aggim nissaya tassanubhavena pattabbam yagubhattapacanasitavinodanadianisamsam, bhikkhum nissaya tassa vasena pattabbam asutasavanasutapariyodapanasamaggadhigamadianisamsam 9- sampassamanena "ete nissaya pubbe vuttappakaro adinavo atthi, kim imehi"ti na sabbasova pahatabbo. 10- Issariyatthikena ca 11- vuttappakaram avajanananca paribhavananca akatva pubbutthayipacchanipatadihi upayehi khattiyakumaro tosetabbo, evam tato issariyam adhigamissati. Ahitundikena urage vissasam akatva nagavijjam parivattetva ajapadena dandena givaya gahetva visaharena mulena dadham 12- dhovitva pelayam pakkhipitva kilapentena caritabbam. Evam tam nissaya ghasacchadanadini labhissati. Yagupacanadini kattukamena aggim vissasena bhandukkhalikadisu apakkhipitva hatthehi anamasantena gomayacunnadihi jalitva 13- yagupacanadini kattabbani, evam tam nissaya anisamsam labhissati. Asutasavanadini patthayantenapi bhikkhum ativissasena vejjakammadutakammanavakammadisu 14- ayojetva catuhi paccayehi @Footnote: 1 cha.Ma. tenevetam 2 cha.Ma., i. ca saddo na dissati 3 cha.Ma., i. pasavopi @4 cha.Ma., i. talavatthu 5 cha.Ma., i. bhikkhutejasa 6 cha.Ma., i. vasittho @7 cha.Ma., i. samacarantena pana kim katabbanti 8 cha.Ma., i. laddhabbam gamanigaMa... @9 cha.Ma., i......saggamaggadhi..... 10 cha.Ma. sabbaso pahatabba, i. pahatabba @11 cha.Ma., i. pana 12 cha.Ma., i. datha 13 cha.Ma., i. jaletva @14 cha.Ma. vejjakammanavakammadisu, Si., i. vejjakammadutakammadisu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Sakkaccam upatthatabbo, evam tam nissaya asutapubbam buddhavacanam asutapubbam panhavinicchayam ditthadhammikasamparayikam attham tisso kulasampattiyo 1- cha kamasaggani nava ca brahmaloke patva amatamahanibbanadassanampi labhissatiti imamattham sandhaya sammadeva samacareti aha. Etadavocati dhammadesanam sutva pasanno pasadam avikaronto etam "abhikkantan"tiadivacanam avoca. Tattha abhikkantanti atikantam 2- atiittham atimanapam, atisundaranti attho. Ettha ekena abhikkantasaddena desanam thometi "abhikkantam bhante yadidam bhagavato dhammadesana"ti. Ekena attano pasadam "abhikkantam bhante yadidam bhagavato dhammadesanam agamma mama pasado"ti. Tato param catuhi upamahi desanamyeva thometi. Tattha nikkujjitanti adhomukhathapitam, hetthamukhajatam va. Ukkujjeyyati upari mukham kareyya. Paticchannanta tinadichaditam. 3- Vivareyyati ugghateyya. Mulhassati disamulhassa. Maggam acikkheyyati hatthe gahetva "esa maggo"ti vadeyya. Andhakareti kalapakkhacatuddasiaddharattaghanavanasandameghapatalehi caturange tame. 4- Idam vuttam hoti:- yatha koci nikkujjitam ukkujjeyya, evam saddhammavimukham asaddhamme patitam mam saddhamma vutthapentena, yatha paticchannam vivareyya, evam kassapassa bhagavato sasanantaradhana pabhuti micchaditthigahanapaticchannam sasanam vivarantena, yatha mulhassa maggam acikkheyya, evam kummaggamicchamaggapatipannassa me saggamokkhamaggam avikarontena, yatha andhakare telapajotam dhareyya, evam mohandhakare nimuggassa 5- me buddhadiratanarupani apassato tappaticchadakamohandhakaraviddhamsakadesanapajotam dharentena 6- mayham bhagavata etehi pariyayehi pakasitatta anekapariyayena dhammo pakasito. 7- Evam desanam thometva imaya desanaya ratanattayapasannacitto pasannakaram karonto esahantiadimaha. Tattha esahanti eso aham. Bhagavantam saranam @Footnote: 1 Si. kusala........ 2 cha.Ma., i. abhikantam 3 cha.Ma., i. tinapannadichaditam @4 Ma. caturangatamasi 5 Si., ka. mohandhakanimuggassa 6 ka.....pajotadharanena @7 cha.Ma. pakasitoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Gacchami dhammanca bhikkhusamghancati bhagavantanca dhammanca samghancati 1- imam ratanattayam saranam gacchami. Upasakam mam bhante bhagava dharetuti mam bhagava "upasako ayan"ti evam dharetu, janatuti attho. Ajjataggeti ajjatam adim katva. Ajjadaggeti va patho, dakaro padasandhikaro, ajja aggam katvati attho. Panupetanti panehi upetam. Yava me jivitam pavattati, tava upetam anannasatthukam tihi saranagamanehi saranagatam upasakam kappiyakarakam mam bhagava dharetuti ayamettha sankhepo, vittharo pana sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya samannaphalasutte sabbakarena vuttoti. Pathamam.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 11 page 123-130. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=11&A=3203&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=11&A=3203&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=322              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=2153              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=1867              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=1867              Contents of The Tipitaka Volume 15 http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]