ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 12 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.2)

page273.

Saratthappakasini nama samyuttanikayatthakatha khandhavaravaggavannana ------------ namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. 1. Khandhasamyutta mulapannasaka 1. Nakulapituvagga 1. Nakulapitusuttavannana [1] Nakulapituvaggassa 1- pathame. Bhaggesuti evamnamake janapade. Sumsumaragireti sumsumaragiranagare. Tasmim kira mapiyamane sumsumaro saddamakasi, tenassa "sumsumaragiran"tveva namam akamsu. Bhesakalavaneti bhesakalaya nama yakkhiniya adhivutthatta evamladdhaname vane. Tadeva migaganassa 2- abhayatthaya dinnatta migadayoti vuccati. Bhagava tasmim janapade tam nagaram nissaya tasmim vanasande viharati. Nakulapitati nakulassa nama darakassa pita. Jinnoti jarajinno. Vuddhoti vayovuddho. Mahallakoti jatimahallako. Addhagatoti tiyaddhagato. Vayoanuppattoti tesu tisu addhesu pacchimavayam anuppatto. Aturakayoti gilanakayo. Idanhi sariram suvannavannampi niccapaggharanatthena aturamyeva nama. Visesena panassa jaraturata byadhaturata maranaturatati tisso aturata honti. Tasu kincapi eso mahallakattajaraturova, abhinharogataya @Footnote: 1 Si. khandhakavaggassa, cha.Ma. khandhiyavaggassa, i. khandhavaggassa 2 Si. miganam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Panassa byadhaturata idha adhippeta. Abhikkhanatangoti abhinharogo nirantararogo. Aniccadassaviti taya aturataya icchiticchitakkhane agantum asakkonto kadacideva datthum labhami, na sabbakalanti attho. Manobhavaniyananti manavaddhakanam. Yesu hi ditthesu 1- kusalavasena cittam vaddhati, te sariputtamoggallanadayo mahathera manobhavaniya nama. Anusasatuti punappunam sasatu. Purimam hi vacanam ovado nama, aparaparam anusasani nama. Otinne va vatthusmim vacanam ovado nama, anotinne tantivasena va pavenivaseneva va vuttam anusasani nama. Apica ovadoti va anusasaniti va atthato ekameva, byanjanamattameva nanam. Aturo hayanti aturo hi ayam, suvannavanno piyangusamopi samano niccapaggharanatthena aturoyeva. Andabhutoti andam viya bhuto dubbalo. Yatha kukkutandam va mayurandam va gendukam viya gahetva khipantena va paharantena va na sakka kilitum, tavadeva bhijjati, evamayampi kayo kantakepi khanukepi pakkhalitassa bhijjati, 2- andam viya bhutoti andabhuto. Pariyonaddhoti sukhumena chavimattena pariyonaddho. Andam hi saratacena pariyonaddham, tenettha 3- damsamakasadayo niliyitvapi chavim chinditva yusam paggharapetum na sakkonti. Imasmim pana chavim chinditva yam icchanti, tam karonti. Evam sukhumaya chaviya pariyonaddho. Kimannatra balyati balabhavato annam kim atthi, baloyeva ayanti attho. Tasmati yasma ayam kayo evarupo, tasma. Tenupasankamiti ranno cakkavattissa upatthanam gantva anantaram parinayakaratanassa upatthanam gacchanto rajapuriso viya saddhammacakkavattissa bhagavato @Footnote: 1 si ditthesu ditthesu, Ma. ditthesu kusalesu 2 cha.Ma. bhijjatiti @3 Ma. tena thaddham, cha. tena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

Upatthanam gantva anantaram dhammasenapatissa apacitim kattukamo yenayasma sariputto, tenupasankami. Vippasannaniti sutthu pasannani. Indriyaniti manacchatthani indriyani. Parisuddhoti niddoso. Pariyodatoti tasseva vevacanam. Nirupaklesatayeva hi esa pariyodatoti vutto, na setabhavena. Etassa ca pariyodatatam disvava indriyanam vippasannatam annasi. Nayaggahapanna kiresa therassa. Katham hi no siyati kena karanena na laddha bhavissati, laddhayevati attho. Imina kim dipeti? satthu vissasikabhavam. Ayam kira satthu ditthakalato patthaya pitipemam, upasika cassa matipemam patilabhati. Ubhopi "mama putto"ti sattharam vadanti. Bhavantaragato hi nesam sineho. Sa kira upasika panca jatisatani tathagatassa matava, so ca gahapati pitava ahosi. Puna panca jatisatani upasika mahamata, upasako mahapita, tatha culamata culapitati. Evam sattha diyaddhaattabhavasahassam tesamyeva hatthe vaddhito. Teneva te yam neva puttassa, na pitu santike kathetum sakka, tam satthu santike nisinna kathenti. Iminayeva ca karanena bhagava "etadaggam bhikkhave mama savakanam upasakanam vissasikanam yadidam nakulapita gahapati, 1- etadaggam bhikkhave mama savikanam upasikanam vissasikanam 1- yadidam nakulamata gahapatani"ti 2- te etadagge thapesi. Iti so imam vissasikabhavam pakasento katham hi no siyati aha. Amatena abhisittoti nayidha 3- annam kinci jhanam va vipassana va maggo va phalam va "amatabhiseko"ti datthabbam, 4- madhuradhammadesanayeva pana "amatabhiseko"ti veditabba. 5- Duratopiti tiroratthapi tirojanapadapi. @Footnote: 1-1 cha.Ma.,i etadaggam bhikkhave mama .pe. vissasikananti patha na dissanti @2 an. ekaka. 20/257,266/27 3 cha.Ma. nassidha @4 cha.Ma. datthabbo 5 cha.Ma. veditabbo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Assutava puthujjanoti idam vuttatthameva. Ariyanam adassavitiadisu ariyati arakatta kilesehi, anaye na iriyanato, aye iriyanato, sadevakena ca lokena araniyato buddha ca paccekabuddha ca buddhasavaka ca vuccanti. Buddha eva va idha ariya. Yathaha:- "sadevake bhikkhave loke .pe. Tathagato ariyoti vuccati"ti. 1- Sappurisananti ettha pana paccekabuddha tathagatasavaka ca sappurisati veditabba. Te hi lokuttaragunayogena sobhana purisati sappurisa. Sabbeva va ete dvedhapi vutta. Buddhapi hi ariya ca sappurisa ca, paccekabuddha buddhasavaka ca. 2- Yathaha:- "yo ve katannu katavedi dhiro kalyanamitto dalhabhitti ca hoti dukkhitassa sakkaccam 3- karoti kiccam tathavidham sappurisam vadanti"ti. 4- "kalyanamitto dalhabhatti ca hoti"ti ettavata hi buddhasavako vutto, katannutadihi paccekabuddhabuddhati. Idani yo tesam ariyanam adassanasilo, na ca dassane sadhukari, so "ariyanam adassavi"ti veditabbo. So ca cakkhuna adassavi, nanena adassaviti duvidho. Tesu nanena adassavi idha adhippeto. Mamsacakkhuna hi dibbacakkhuna va ariya ditthapi aditthava honti tesam cakkhunam vannamattaggahanato na ariyabhavagocarato sonasingaladayopi cakkhuna ariye passanti, na ca te 5- ariyanam dassavino. @Footnote: 1 sam. maha. 19/1098/380 2 cha.Ma. buddhasavakapi @3 cha.Ma.,i. sakkacca 4 khu.ja. 27/2466/541 (sya) 5 cha.Ma. na cete

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

Tatridam vatthu:- cittalapabbatavasino kira khinasavattherassa upatthako vuddhapabbajito ekadivasam therena saddhim pindaya caritva therassa pattacivaram gahetva pitthito agacchanto theram pucchi "ariya nama bhante kidisa"ti. Thero aha "idhekacco mahallako ariyanam pattacivaram gahetva vattapativattam 1- katva sahacarantopi neva ariye janati, evam dujjanavuso ariya"ti. Evam vuttepi so neva annasi. Tasma na cakkhuna dassanam, nanena dassanameva dassanam. Yathaha:- "kim te vakkali imina putikayena ditthena, yo kho vakkali dhammam passati, so mam passati. Yo mam passati, so dhammam passati"ti. 2- Tasma cakkhuna passantopi nanena ariyehi dittham aniccadilakkhanam apassanto, ariyadhigatanca dhammam anadhigacchanto ariyakaradhammanam ariyabhavassa ca aditthatta "ariyanam adassavi"ti veditabbo. Ariyadhammassa akovidoti satipatthanadibhede ariyadhamme akusalo. Ariyadhamme avinitoti ettha pana:- duvidho vinayo nama ekamekettha pancadha abhavato tassa ayam avinitoti vuccati. Ayam hi samvaravinayo pahanavinayoti duvidho vinayo. Ettha ca duvidhepi vinaye ekameko vinayo pancadha bhijjati. Samvaravinayopi hi silasamvaro satisamvaro nanasamvaro khantisamvaro viriyasamvaroti pancavidho. Pahanavinayopi tadangappahanam vikkhambhanappahanam samucchedappahanam patippassaddhippahanam nissaranappahananti pancavidho. @Footnote: 1 Ma. vattapatipattim 2 sam.kha. 17/87/96

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Tattha "imina patimokkhasamvarena upeto hoti samupeto"ti 1- ayam silasamvaro. "rakkhati cakkhundriyam, cakkhundriye samvaram apajjati"ti 2- ayam satisamvaro. "yani sotani lokasmim sati tesam nivaranam sotanam samvaram brumi pannayete pithiyyare"ti 3- ayam nanasamvaro. "khamo hoti sitassa unhassa"ti 4- ayam khantisamvaro. "uppannam kamavitakkam nadhivaseti"ti 5- ayam viriyasamvaro. Sabbopicayam samvaro yathasakam samvaritabbanam vinetabbananca kayaduccaritadinam samvaranato "samvaro "vinayanato "vinayo"ti vuccati. Evam tava samvaravinayo pancadha bhijjatiti veditabbo. Tatha yam namarupaparicchedadisu vipassanananesu patipakkhabhavato dipalokeneva tamassa, tena tena vipassanananena tassa tassa anatthassa 6- pahanam. Seyyathidam? namarupavavatthanena sakkayaditthiya, paccayapariggahena ahetuvisamahetuditthinam, tasseva aparabhagena kankhavitaranena kathamkathibhavassa, kalapasammasanena "aham mama"ti gahassa, maggamaggavavatthanena amagge maggasannaya, ubhayadassanena ucchedaditthiya, vayadassanena sassataditthiya, bhayadassanena sabhaye abhayasannaya, adinavadassanena assadasannaya, nibbidanupassanaya 7- abhiratisannaya, muccitukamyatananena amuccitukamataya. Upekkhananena anupekkhaya, anulomena dhammatthitiyam nibbane ca patilomabhavassa, gotrabhuna sankharanimittaggahassa pahanam, etam tadangappahanam nama. @Footnote: 1 abhi.vi. 35/511/296, an.tika. 20/16/108 @2 di.Si. 9/213/70, Ma.mu. 12/295/258, sam.sala. 18/317/220 (sya) @3 cha.Ma. pidhiyare, khu.su. 25/1042/532, khu.cula. 30/75/16 (sya) @4 Ma.mu. 12/24/13, an.catukka. 21/114/134, an.chakka. 22/329/437 (sya) @5 Ma.mu. 12/26/15, an.catukka. 21/118/133, an.dasaka. 24/60/88 @6 Si. angassa 7 Ma.,ka. nibbidanupassanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

Yam pana upacarappanabhedena samadhina pavattibhavanivaranato ghatappahareneva udakapitthe sevalassa, tesam tesam nivaranadidhammanam pahanam, etam vikkhambhanappahanam nama. Yam catunnam ariyamagganam bhavitatta tamtammaggatova attano santane "ditthigatanam pahanaya"tiadina 1- nayena vuttassa samudayapakkhikassa kilesaganassa accantaappavattibhavena 2- pahanam, idam samucchedappahanam nama. Yam pana phalakkhane patippassaddhattam kilesanam, etam patippassaddhippahanam nama. Yam sabbasankhatanissatatta pahinasabbasankhatam nibbanam, etam nissaranappahanam nama. Sabbampi cetam pahanam yasma cagatthena pahanam, vinayanatthena vinayo, tasma "pahanavinayo"ti vuccati. Tamtampahanavato 3- va tassa tassa vinayassa sambhavatopetam "pahanavinayo"ti vuccati. Evam pahanavinayopi pancadha bhijjatiti veditabbo. Evamayam sankhepato duvidho, bhedato ca dasavidho vinayo bhinnasamvaratta pahatabbassa ca appahinatta yasma etassa assutavato puthujjanassa natthi, tasma abhavato tassa ayam "avinito"ti vuccatiti. Esa nayo sappurisanam adassavi sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinitoti etthapi. Ninnanakaranam hi etam atthato. Yathaha:- "yeva te ariya, teva te sappurisa. Yeva te sappurisa, teva te ariya. Yo eva so ariyanam dhammo, so eva so sappurisanam dhammo. Yo eva so sappurisanam dhammo, so eva so ariyanam dhammo. Yeva te ariyavinaya, teva te sappurisavinaya. @Footnote: 1 abhi. san. 34/277/84, abhi. vi. 35/628/322 @2 Si. accantam appavattabhavena 3 Si. tamtampahanam gato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

Yeva te sappurisavinaya, teva te ariyavinaya. Ariyeti va sappuriseti va, ariyadhammeti va sappurisadhammeti va, ariyavinayeti va sappurisaviyanayeti va esese eke ekatthe same samabhage tajjate tanneva"ti. Rupam attato samanupassatiti idhekacco rupam attato samanupassati, "yam rupam, so aham, yo aham, tam rupan"ti rupanca attanca advayam samanupassati. Seyyathapi nama telappadipassa jhayato ya acci, so vanno. Yo vanno, sa acciti accinca vannanca advayam samanupassati, evameva idhekacco rupam attato samanupassati .pe. Advayam samanupassatiti evam rupam "atta"ti ditthipassanaya passati. Rupavantam va attananti arupam "atta"ti gahetva chayavantam rukkham viya tam rupavantam samanupassati. Attani va rupanti arupameva "atta"ti gahetva pupphasmim gandham viya attani rupam samanupassati. Rupasmim va attananti arupameva "atta"ti gahetva karandake 1- manim viya tam attanam rupasmim samanupassati. Pariyutthatthayiti pariyutthatthanakarena 2- abhibhavanakarena thito, "aham rupam, mama rupan"ti evam tanhaditthihi gilitva parinitthapetva ganhanako nama hotiti attho. Tassa tam rupanti tassa tam evam gahitam rupam. Vedanadisupi eseva nayo. Tattha "rupam attato samanupassati"ti suddharupameva attati kathitam. "rupavantam va attanam, attani va rupam, rupasmim va attanam, vedanam attato .pe. Sannam, sankhare, vinnanam attato samanupassati"ti imesu sattasu thanesu arupam attati kathitam. Vedanavantam va attanam, attani va vedanam, vedanaya @Footnote: 1 Ma., ka. karandaya 2 Si. pariyutthatthena, ka. pariyutthanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Va attanan"ti evam catusu khandhesu tinnam tinnam vasena dvadasasu thanesu ruparupamissako atta kathito. Tattha "rupam attato samanupassati, vedanam, sannam, sankhare, vinnanam attato samanupassati"ti imesu pancasu thanesu ucchedaditthi kathita, avasesesu sassataditthiti evamettha pannarasa bhavaditthiyo panca vibhavaditthiyo honti, ta sabbapi maggavarana, na saggavarana, pathamamaggavajjhati veditabba. Evam kho gahapati aturakayo ceva hoti aturacitto cati kayo nama buddhanampi aturoyeva. Cittam pana ragadosamohanugatam aturam nama. Tam idha dassitam. No ca aturacittoti idha nikkilesataya cittassa anaturabhavo dassito. Iti imasmim sutte lokiyamahajano aturakayo ceva aturacitto cati dassito, khinasava aturakaya anaturacitta, satta sekkha neva aturacitta, na anaturacittati veditabba. Bhajamana pana anaturacittatamyeva 1- bhajantiti. Pathamam.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 12 page 273-281. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=6017&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=6017&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 16 http://84000.org/tipitaka/read/?index_16

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]