ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 13 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.3)

                       5-6. Punnasuttadivannana
   [88-89] Pancame tanceti tam cakkhunceva rupanca. Nandisamudaya
dukkhasamudayoti tanhaya samodhanena pancakkhandhadukkhassa samodhanam hoti. Iti
chasu dvaresu "nandisamudaya dukkhasamudayo"ti imina dvinnam saccanam vasena
vattam matthakam papetva dassesi. Dutiyanaye nirodho maggoti dvinnam
saccanam vasena vivattam matthakam papetva dassesi. Imina tvam punnati
patiyekko 1- anusandhi. Evam tava vattavivattavasena desanam arahatte pakkhipitva
idani punnattheram sattasu thanesu sihanadam nadapetum imina tvantiadimaha.
       Candati duttha kibbisa. Pharusati kakkhala. Akkosissantiti dasahi
akkosavatthuhi akkosissanti. Paribhasissantiti "kim samano nama tvam, idancidanca
te karissama"ti tajjessanti. Evametthati evam mayham ettha bhavissati. Dandenati
catuhatthadandena khadiradandena va ghatikamuggarena va 2- satthenati ekatodharadina
satthena. Satthaharakam pariyesantiti jivitaharakasattham pariyesanti. Idam thero
tatiyaparajikavatthusmim asubhakatham sutva attabhavena jigucchantanam bhikkhunam
satthaharakapariyesanam sandhayaha. Damupasamenati ettha damoti indriyasamvaradinam
etam namam.
                     "saccena danto damasa upeto
                      vedantagu vusitabrahmacariyo"ti 3-
ettha hi indriyasamvaro damoti vutto. "yadi sacca dama caga, khantya
bhiyyodha vijjati"ti 4- ettha panna damoti vutta. "danena damena sannamena
@Footnote: 1 Si.,ka. eko    2 Si.,ka. dandenati catuhatthadandena, khadiramuggare na va
@3 sam.sa. 15/195/201      4 sam.sa. 15/246/259
Saccavajjena"ti 1- ettha uposathakammam damoti vuttam. Imasmim pana sutte khanti
damoti veditabba. Upasamoti tasseva vevacanam.
        Athakho ayasma punnoti ko panesa punno, kasma ca panettha
gantukamo ahositi? sunaparantavasiko eva esa, savatthiyam pana asappayaviharam
sallakkhetva tattha gantukamo ahosi.
        Tatrayam anupubbikatha:- sunaparantaratthe kira ekasmim vanijagame
ete dve bhataro. Tesu kadaci jettho panca sakatasatani gahetva janapadam
gantva bhandam aharati, kadaci kanittho. Imasmim pana samaye kanittham ghare
thapetva jetthabhatiko panca sakatasatani gahetva janapadacarikam caranto
anupubbena savatthim patva jetavanassa natidure sakatasattham nivesetva
bhuttapataraso parijanaparivuto phasukatthane nisidi.
         Tena ca samayena savatthivasino bhuttapatarasa uposathangani adhitthaya
suddhuttarasanga gandhapupphadihattha yena buddho, yena dhammo, yena samgho,
tanninna tappona tappabbhara hutva dakkhinadvarena nikkhamitva jetavanam
gacchanti. So te disva "kaham ime gacchanti"ti ekam manussam pucchi. Kim tvam
ayyo na janasi, loke buddhadhammasamgharatanani nama uppannani, icceso
mahajano satthu santikam dhammakatham sotum gacchatiti. Tassa "buddho"ti vacanam
chavicammadini chinditva atthiminjam ahacca atthasi, so attano parijanaparivuto
taya parisaya saddhim viharam gantva satthu madhurassarena dhammam desentassa
parisapariyante thito dhammam sutva pabbajjaya cittam uppadesi. Atha tathagatena
kalam viditva parisaya uyyojitaya sattharam upasankamitva vanditva svatanaya
@Footnote: 1 di.Si. 9/166/53, Ma.Ma. 13/226/200
Nimantetva dutiyadivase mandapam karetva asanani pannapetva buddhappamukhassa
samghassa mahadanam datva bhuttapataraso uposathangani adhitthaya bhandagarikam
pakkosapetva "ettakam dhanam vissajjitam, ettakam dhanam vissajjitam, ettakam dhanam
vissajjitabban"ti sabbam acikkhitva "imam sapateyyam mayham kanitthassa dehi"ti
sabbam niyyatetva satthu santike pabbajitva kammatthanaparayano ahosi.
        Athassa kammatthanam manasikarontassa kammatthanam na upatthati. Tato
cintesi "ayam janapado mayham asappayo, yannunaham satthu santike kammatthanam
gahetva sakatathanameva 1- gaccheyyan"ti. Atha pubbanhasamaye pindaya caritva
sayanhe patisallana vutthahitva bhagavantam upasankamitva kammatthanam kathapetva
satta sihanade naditva pakkami. Tena vuttam "athakho ayasma punno .pe.
Viharati"ti.
         Kattha panayam vihasiti? catusu thanesu vihasi. Sunaparantarattham tava
Pavisitva ca abbuhatthapabbate 2- nama pavisitva vanijagamam pindaya pavisi.
Atha nam kanitthabhata sanjanitva bhikkham datva "bhante annattha agantva
idheva vasatha"ti patinnam karetva tattheva vasapesi.
          Tato samuddagiriviharam nama agamasi. Tattha ayakantapasanehi paricchinditva
katacankamo atthi, koci tam samattho nama natthi. Tattha samuddaviciyo agantva
ayakantapasanesu paharitva mahasaddam karonti. Thero "kammatthanam manasikarontanam
phasuviharo hotu"ti samuddam nissaddam katva adhitthasi.
           Tato matulagirim nama agamasi. Tatthapi sakunasamgho ussanno rattinca
diva ca saddo ekabaddho va ahosi. Thero "idam thanam na phasukan"ti tato
@Footnote: 1 cha. sakaratthameva  2 Si. abbhahatthapabbatam nama patva. ajjuhatthapabbate nama pavisitva
Makulakaramaviharam 1- nama gato. So vanijagamassa natiduro naccasanno
gamanagamanasampanno vivitto appasaddo, thero "imam thanam phasukan"ti tattha
rattitthanadivatthanacankamatthanadini karetva vassam upagacchi. Evam catusu
thanesu vihasi.
        Athekadivasam tasmimyeva antovasse panca vanijasatani "parasamuddam gacchama"ti
navaya bhandam pakkhipimsu. Navarohanadivase therassa kanitthabhata theram bhojetva
therassa santike sikkhapadani gahetva vanditva "bhante samuddo nama
asaddheyyo anekantarayo, amhe avajjeyyatha"ti vatva navam abhiruyhi.
Nava uttamajavena gacchamana annataram dipakam papuni. Manussa "patarasam
karissami"ti dipato otinna. 2- Tasmim pana dipake annam kinci natthi,
candanavanameva ahosi.
         Atheko vasiya rukkham akotetva lohitacandanabhavam natva aha "bho
mayam labhatthaya parasamuddam gacchama, ito ca uttari labho nama natthi,
caturangulamatta ghatika satasahassam agghati, haretabbayuttakam bhandam haretva
candanassa puressama"ti. Te tatha karimsu. Candanavane adhivattha amanussa
kujjhitva "imehi amhakam candanavanam nasitam, ghatessama ne"ti cintetva
"idheva ghatitesu sabbam ekakunapam bahi bhavissati, samuddamajjhe nesam navam
osidessama"ti ahamsu. Atha tesam navam abhiruyha muhuttam gatakaleyeva
uppatikam 3- upatthapetva sayampi te amanussa bhayanakani rupani dassayimsu. Bhita
manussa attano attano devatanam namassanti. Therassa kanittho culapunnakutambiko
"mayham bhata avassayo hotu"ti therassa namassamano 4-  atthasi.
@Footnote: 1 Si. mankulakaramaviharam   2 cha.Ma. dipake uttinna
@3 tika. uppadikam     4 Si. therassa namam saramano
      Theropi kira tasmimyeva khane avajjetva tesam byasanuppattim natva
vehasam uppatitva abhimukho atthasi. Amanussa theram disvava "ayyo punnatthero
eti"ti apakkamimsu, uppatikam sannisidi. Thero "ma bhayittha"ti te assasetva
"kaham te gantukama"ti 1- pucchi. Bhante amhakam sakatthanameva gacchamati.
Thero navam gane 2- akkamitva "etesam icchitatthanam gacchatu"ti adhitthasi.
Vanijaka sakatthanam gantva tam pavattim puttadarassa arocetva "etha theram
saranam gacchama"ti pancasatani attano pancahi matugamasatehi saddhim tisu
saranesu patitthaya upasakattam patipadesum. Tato navaya bhandam otaretva
therassekam kotthasam katva "ayam bhante tumhakam kotthaso"ti ahamsu. Thero
mayham visum kotthasakiccam natthi. Sattha pana tumhehi ditthapubboti. Na
ditthapubbo bhanteti. Tenahi imina satthu mandalamalam karotha, evam
sattharam passissathati. Te sadhu bhanteti. Teneva kotthasena attano ca
kotthasehi mandalamalam katum arabhimsu.
      Satthapi kira tam araddhakalato patthaya paribhogam akasi. Arakkhamanussa
rattim okasam disva "mahesakkha devata atthi"ti sannam karimsu. Upasaka
mandalamalanca bhikkhusamghassa ca senasanani nitthapetva danasambharam sajjetva
"katam bhante amhehi attano kiccam, sattharam pakkosatha"ti therassa arocesum.
Thero sayanhasamaye iddhiya savatthim gantva "bhante vanijagamavasino tumhe
datthukama, tesam anukampam karotha"ti bhagavantam yaci. Bhagava adhivasesi. Thero
sakatthanameva paccagato.
      Bhagavapi anandattheram amantesi "ananda sve sunaparante vanijagame
pindaya carissama, tvam ekunapancasatanam bhikkhunam salakam dehi"ti. Thero "sadhu
@Footnote: 1 cha.Ma. gantukamatthati    2 Si. khane
Bhante"ti bhikkhusamghassa tamattham arocetva "akasacari bhikkhu 1- salakam
ganhantu"ti aha. Tamdivasam kundadhanatthero 2- pathamam salakam aggahesi.
Vanijagamavasinopi "sve kira sattha agamissati"ti gamamajjhe mandapam katva
danaggam sajjayimsu. Bhagava patova sarirapatijagganam katva gandhakutim pavisitva
phalasamapattim appetva nisidi. Sakkassa pandukambalasilasanam unham ahosi.
So "kim idan"ti avajjetva satthu sunaparantagamanam disva vissakammam 3-
amantesi "tata ajja bhagava timsamattani yojanasatani pindacaram gamissati,
panca kutagarasatani mapetva jetavanadvarakotthamatthake gamanasajjani katva
thapehi"ti. So tatha akasi. Bhagavato kutagaram catumukham ahosi, dvinnam
aggasavakanam dvimukhani, sesani ekamukhani, sattha gandhakutito nikkhamma 4-
patipatiya thapitakutagaresu dhurakutagaram pavisi. 5- Dve aggasavake adim katva
ekunapancabhikkhusatanipi kutagaragatani ahesum, ekam tuccham kutagaram ahosi,
pancapi kutagarasatani akase uppatimsu.
      Sattha saccabandhapabbatam nama patva kutagaram akase thapesi. Tasmim
pabbate saccabandho nama micchaditthitapaso mahajanam micchaditthim ugganhapento
labhaggayasaggappatto hutva vasati, abbhantare cassa antocatiyam padipo viya
arahattaphalassa upanissayo jalati. Tam disva "dhammadhajassa kathessami"ti gantva
dhammam desesi. Tapaso desanapariyosane arahattam papuni. Maggenevassa
abhinna agata, so ehibhikkhu hutva iddhimayapattacivaradharo kutagaram pavisi.
   Bhagava kutagaragatehi pancahi bhikkhusatehi saddhim vanijagamam gantva
    kutagarani adissamanakani katva vanijagamam pavisi. Vanija buddhappamukhassa
@Footnote: 1 Ma. janapadacarikabhikkhu    2 Ma. kondadhanatthero   3 Ma. visukammam
@4 cha.Ma. nikkhamitva    5 Si. pavisitva nisidi
Samghassa mahadanam datva sattharam kutagaram 1- nayimsu. Sattha mandalamalam pavisi.
Mahajano yava sattha bhattadaratham patippassambheti, tava patarasam katva
uposathangani samadaya bahum gandhanca pupphanca adaya dhammassavanatthaya
aramam paccagamasi. Sattha dhammam desesi. Mahajanassa bandhanamokkho jato,
mahantam buddhakolahalam ahosi.
      Sattha mahajanassa sangahatthaya sattaham ttatheva vasati, arunam pana
mahagandhakutiyamyeva upatthapesi. Sattahampi dhammadesanapariyosane caturasitiya
panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Tattha sattaham vasitva vanijagame
pindaya caritva "tvam idheva vasahi"ti punnattheram nivattetva antarena
nammadanadi nama atthi, tassa tiram agamasi. Nammada 2- nama nagaraja
satthu paccuggamanam katva nagabhavanam pavesetva tinnam ratananam sakkaram akasi.
Sattha tassa dhammam kathetva nagabhavana nikkhami. So "mayham bhante paricaritabbam
detha"ti yaci. Bhagava nammadanaditire padacetiyam dasseti. Tam vicisu agatasu
pithiyyati 3- , gatasu vivariyati. Mahasakkarasampattam ahosi. Sattha tato nikkhamitva
saccabandhapabbatam gantva saccabandham aha "taya mahajano apayamagge
otarito, tvam idheva vasitva etesam laddhim vissajjapetva nibbanamagge
patitthapehi"ti. Sopi paricaritabbam yaci. Sattha ghanapitthipasane
allamattikapindamhi lanjanam viya padacetiyam dassesi. Tato jetavanameva gato. Etamattham
sandhaya teneva antaravassenatiadi vuttam.
      Parinibbayiti anupadisesaya parinibbanadhatuya parinibbayi. Mahajano
therassa satta divasani sarirapujam katva bahuni gandhakatthani samodhanetva
@Footnote: 1 cha.Ma. makulakaramam               2 Si. nammado
@2 cha.Ma. agatasu pidhiyati            4 cha.Ma. sariram jhapetva
Parijjhapetva dhatuyo adaya cetiyam akasi. Sambahula bhikkhuti therassa
alahanatthane thita bhikkhu. Sesam sabbattha uttanameva. Chattham uttanameva.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 13 page 23-30. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=476&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=476&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=112              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=1444              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=1480              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=1480              Contents of The Tipitaka Volume 18 http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]