ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

page1.

Manorathapurani nama anguttaranikayatthakatha dukadinipatavannana --------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Dukanipatavannana 1. Pathamapannasaka 1. Kammakaranavagga 1. Vajjasuttavannana [1] Dukanipatassa pathame vajjaniti dosa aparadha. Ditathadhammikanti ditatheva dhamme imasmimyeva attabhave uppannaphal. Samparayikanti samparaye anagate attabhave uppannaphal. Agucarinti papakarim aparadhakarakam. Rajano gahetva vividha kammakarana 1- karenteti 2- coram gahetva vividha kammakarana rajapurisa karonti, rajano pana ta karenti nama. Tam coram evam kammakarana kariyamanam esa passati. Tena vuttam "passati coram agucarim rajano gahetva vividha kammakarana karente"ti. Addhadandakehiti muggarehi, 3- paharanattham 4- va catuhatthadandam dvedha chetva gahitadandakehi. Bilangathalikanti kanjiyaukkhalikakammakaranam. Tam karonta sisakataham uppatetva tattam ayogulam sandasena gahetva tattha pakkhipanti, tena matthalungam pakkutathitva 5- uttarati. Sankhamundikanti 6- sankhamundikakammakaranam. @Footnote: 1 Ma. vividhani kammakaranani 2 i. karentiti @3 Si. muggarehi paharehipi 4 cha.Ma.,i. paharasadhanattham @5 cha.Ma. pakkuthitva, Si.,i. pakkatthitva 6 Si.,i. sankhamundakanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Tam karonta ubhato 1- kannaculikagalavatakaparicchedena cammam chinditva sabbakese ekato ganthim katva dandakena vattetva 2- uppatenti, saha kesehi cammam utthahati. Tato sisakataham thulasakkharahi ghamsitva dhovanta sankhavannam karonti. Rahumukhanti rahumukhakammakaranam. Tam karonta ayosankuna mukham vivaritva antomukhe dipam jalenti, kannaculikahi va patthaya mukham nikhadanena khananti, lohitam paggharitva mukham pureti. Jotimalikanti sakalasariram telapilotikaya vethetva alimpenti. Hatthapajjotikanti hatthe telapilotikaya vethetva dipam viya pajjalenti. Erakavattikanti 3- erakavattikakammakaranam. Tam karonta hetathagivato patthaya cammavatte kantitva 4- gopphake thapenti, 5- atha nam yottehi bandhitva kaddhanti. So attano cammavatte akkamitva akkamitva patati. Cirakavasikanti cirakavasikakammakaranam. Tam karonta tatheva cammavatte kantitva katiyam thapenti, katito patthaya kantitva gopphakesu thapenti, uparimehi hetthimasariram cirakanivasananivattham viya hoti. Eneyyakanti eneyyakakammakaranam. Tam karonta ubhosu kapparesu ca ubhosu janukesu ca ayavalakani 6- datva ayasulani kottenti, so catuhi ayasulehi bhumiyam patitthahati. Atha nam parivaretva aggim karonti. "eneyyako jotipariggaho yatha"ti agatatthanepi idameva vuttam. Tam kalena kalam sulani apanetva catuhi atthikotihiyeva thapenti. Evarupa kammakarana nama natthi. Balisamamsikanti ubhatomukhehi balisehi paharitva cammamamsanharuni uppatenti. Kahapanakanti 7- sakalasariram tinhahi vasihi katito 8- patthaya kahapanamattam kahapanamattam @Footnote: 1 cha.Ma.,i. uttarotthaubhato.... 2 cha.Ma. vethetva, i. dandena caletva @3 cha.Ma.,i. erakavattakanti 4 Si.,i. kantanta @5 Si.,i. patenti 6 cha.Ma. ayavalayani @7 cha.Ma. kahapanikanti 8 cha.Ma. kotito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Patenta kottenti. Kharapaticchakanti 1- sariram tattha tattha avudhehi paharitva kocchehi kharam ghamsanti, cammamamsanharuni paggharitva atathikasankhalikava titthati. Palighaparivattakanti 2- ekena passena nipajjapetva kannacchiddena ayasulam kottetva pathaviya ekabaddham karonti. Atha nam pade gahetva avinchanti. 3- Palalapithakanti cheko karaniko chavicammam acchinditva nisadapotakehi atthini bhinditva kesesu gahetva ukkhipati, mamsarasiyeva hoti. Atha nam keseheva pariyonandhitva ganhanti, palalavattim viya katva parivethenti. 4- Sunakhehipi khadapenteti katipayani divasani aharam adatva chatakasunakhehi khadapenti. Te muhuttena atthikasankhalikameva karonti. Sule uttasenteti sule aropente. Na paresam pabhatam palumpanto caratiti paresam santakam bhandam parammukham abhatam 5- antamaso antaravithiyam patitam sahassabhandikampi disva "imina jivissami"ti vilumpanto na vicarati, 6- ko imina atthoti pitthipadena va pavattetva gacchati. Papakoti lamako. Dukkhoti anittho. Kinca tanti kinnama tam karanam bhaveyya. Yenahanti 7- yena aham. Kayaduccaritanti panatipatadi tividham akusalam kayakammam. Kayasucaritanti tassa patipakkhabhutam tividham kusalam kammam. Vaciduccaritanti musavadadi catubbidham akusalam vacikammam. Vacisucaritanti tassa patipakkhabhutam catubbidham kusalam kammam. Manoduccaritanti abhijjhadi tividham akusalam manokammam. Manosucaritanti tassa patipakkhabhutam tividham kusalam kammam. Suddham attanam pariharatiti ettha duvidha suddhi pariyayato ca nippariyayato ca. Saranagamanena hi pariyayena suddham attanam pariharati nama. Tatha pancahi silehi, dasahi silehi, catuparisuddhisilena, pathamajjhanena .pe. Nevasannanasannayatanena, sotapattimaggena, sotapattiphalena .pe. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. kharapaticchikanti 2 cha.Ma.,i. palighaparivattikanti @3 Si.,i. avijjhanti 4 cha.Ma.,i. puna vethenti @5 Si.,i. patimukham abhatam 6 Si.,i. palumpanto vilumpanto na carati @7 cha.Ma.,i. yahanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Arahattamaggena pariyayena suddham attanam pariharati nama. Arahattaphale patitthito pana khinasavo chinnamulake pancakkhandhe nhapentopi khadapentopi bhunjapentopi nisidapentopi nipajjapentopi nippariyayeneva suddham nimmalam attanam pariharati patijaggatiti veditabbo. Tasmati yasma imani dve vajjaneva, no na vajjani, tasma. Vajjabhirunoti vajjabhiruka. Vajjabhayadassavinoti vajjani bhayato dassanasila. Etam patikankhanti etam icchitabbam, etam avassabhaviti 1- attho. Yanti nipatamattam, karanavacanam va yena karanena parimuccissati sabbavajjehi. Kena pana karanena parimuccissatiti? catutthamaggena ceva catutthaphalena ca. Maggena hi parimuccissati nama, 2- phale patte parimutto nama hoti. 3- Kim pana khinasavassa akusalam na vipaccatiti? vipaccati, tam pana khinasavabhavato pubbe katam. Tam ca kho imasmimyeva attabhave, samparaye panassa kammaphalannama natthiti. Pathamam. 2. Padhanasuttavannana [2] Dutiye padhananiti viriyani. Viriyanhi padahitabbato padhanabhavakaranato va padhananti vuccati. Durabhisambhavaniti dussahani duppuriyani, dukkaraniti attho. Agaram ajjhavasatanti agare vasantanam. Civarapindapatasenasanagilana- paccayabhesajjaparikkharanuppadanattham padhananti etesam civaradinam catunnam paccayanam anuppadanatthaya padhanannama durabhisambhavanti dasseti. Caturatanikampi hi pilotikam, pasatatandulamattam va bhattam, caturatanikam va pannasalam, telasappinavanitadisu va appamattakampi bhesajjam paresam dethati vattumpi niharitva datum dukkaram ubhato byulhasangamappavesanasadisam. Tenaha bhagava:- @Footnote: 1 cha.Ma. avassambhaviti, Ma. avassambhavi attani bhaviti 2 cha.Ma. parimuccati nama @3 cha.Ma.,i. phalam patto parimutto nama hotiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

"danam ca yuddham ca samanamahu appapi santa bahuke jinanti appampi ce saddahano dadati teneva so hoti sukhi parattha"ti. 1- Agarasma anagariyam pabbajitananti gehato nikkhamitva agarassa gharavasassa hitavahehi kasigorakkhadihi virahitam anagariyam pabbajjam upagatanam. Sabbupadhi- patinissaggattham padhananti sabbesam khandhupadhikilesupadhiabhisankharupadhinam 2- pati- nissaggasankhatassa nibbanassa atthaya vipassanaya ceva maggena 3- ca sahajatam viriyam. Tasmati yasma imani dve padhanani durabhisambhavani, tasma. Dutiyam. 3. Tapaniyasuttavannana [3] Tatiye tapaniyati idha ceva samparaye ca tapantiti tapaniya. Tappatiti cittasantapena tappati anusocati kayaduccaritam katva nandayakkho viya nandamanavo viya nandagoghatako viya devadatto viya dve bhatika viya ca. Te kira gavim 4- vadhitva mamsam dve kotthase akamsu. Tato kanittho jetathakam aha "mayham daraka bahu, imani me 5- antani dehi"ti. Atha nam so "sabbamamsam dvedha vibhattam, puna kim maggasi"ti paharitva jivitakkhayam papesi. Nivattitva pana 6- olokento matam disva "bhariyam me kammam katanti cittam uppadesi. Athassa balavasoko uppajji. So thitatthanepi nisinnatathanepi tadeva kammam avajjeti, cittassadam na labhati. Asitapitakhaditasayitampissa sarire ojam na pharati, atthicammamattameva ahosi. Atha nam eko thero disva "upasaka tvam pahutannapano, atthicammamattameva te avasittham, @Footnote: 1 sam.sa. 15/33/24 sadhusutta, khu.ja.ka. 27/1183/249 adittajataka (sya) @2 cha.Ma.,i....abhisankharupadhisankhatanam upadhinam 3 Ma. aggamaggena 4 cha.Ma. gavam @5 Si.,i. dve 6 cha.Ma.,i. ca nam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Atthi nu kho te kinci tapaniyakamman"ti pucchi. 1- So "ama bhante"ti sabbam arocesi. Atha nam thero "bhariyam te upasaka kammam katam, anaparadhatthane aparaddhan"ti aha. So teneva kammena kalam katva niraye nibbatto. Vaciduccaritena suppabuddhasakkakokalikacincamanavikadayo viya tappati. Sesamettha catutthe ca uttanatthamevati. 2- 5. Upannatasuttavannana [5] Pancame dvinnahanti dvinnam aham. Upannasinti upagantva gunam annasim, janim pativijjhinti attho. Idani te dhamme dassento ya ca asantutathitatiadimaha. Imanhi dhammadvayam nissaya sattha sabbannutam patto, tasma tassanubhavam dassento evamaha. Tattha asantutthita kusalesu dhammesuti imina imam dipeti:- "aham jhanamattakena va obhasanimittamattakena va asantutatho hutva arahattamaggameva uppadesim. Yava so na uppajjati, 3- na tavaham santutatho ahosim. Padhanasmim ca anukkanthito hutva anosakkanaya thatvayeva padhanakiriyam akasin"ti imamattham dassento ya ca appativanitatiadimaha. Tattha appativanitati appatikkamana anosakkana. Appativani sudaham bhikkhave padahamiti ettha sudanti nipatamattam, aham bhikkhave anosakkanayam thito bodhisattakale sabbannutam patthento padhanamakasinti ayamettha attho. Idani yatha tena tam padhanam katam, tam dassento kamam taco catiadimaha. Tattha pattabbanti imina pattabbagunajatam dasseti. Purisathamenatiadisu 4- purisassa nanathamo nanaviriyam nanaparakkamo ca kathito. Santhananti thapana appavattana osakkana, patippassaddhiti attho. Ettavatanena caturangasamannagatam viriyadhitthanannama kathitam. Ettha hi kamam taco cati ekam angam, nharu cati @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma.,i. uttanatthameva @3 cha.Ma.,i. uppajji 4 cha.Ma.....adina

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Ekam, atthi cati ekam, mamsalohitanti ekam, imani cattari angani. Purisathamenatiadini adhimattaviriyadhivacanani. Iti purimehi catuhi angehi samannagatena hutva evam adhitthitaviriyam caturangasamannagatam viriyadhitthanannamati veditabbam. Ettavata tena bodhipallanke attano agamaniyapatipada kathita. Idani taya patipadaya patiladdhagunam kathetum tassa mayham bhikkhavetiadimaha. Tattha appamadadhigatati satiavippavasasankhatena appamadena adhigata, na suttappamattena 1- laddha. Sambodhiti catumaggananam ceva sabbannutananam ca. Na hi sakka etam suttappamattena adhigantunti. Tenaha "appamadadhigata sambodhi"ti. Anuttaro yogakkhemoti na kevalam bodhiyeva, arahattaphalanibbanasankhato anuttaro yogakkhemopi appamadadhigatova. Idani attana patiladdhagunesu bhikkhusamgham samadapento tumhe cepi bhikkhavetiadimaha. Tattha yassatthayati yassa atthaya, yam upasampajja viharitukama hutvati attho. Tadanuttaranti tam anuttaram. Brahmacariyapariyosananti maggabrahma- cariyassa pariyosanabhutam ariyaphalam. Abhinna sacchikatvati abhinnaya uttamapannaya paccakkham katva. Upasampajja viharissathati patilabhitva papunitva viharissatha. Tasmati yasma appativanapadhanam nametam bahupakaram uttamatthasadhakam, tasma. 6. Sannojanasuttavannana [6] Chatthe sannojaniyesu dhammesuti dasannam samyojananam paccayabhutesu tebhumikadhammesu. Assadanupassitati assadato passita passanabhavoti attho. Nibbidanupassitati nibbidavasena ukkanthanavasena passanabhavo. Jatiyati khandhanibbattito. Jarayati khandhaparipakato. Maranenati khandhabhedato. Sokehiti antonijjhayanalakkhanehi sokehi. Paridevehiti tannissitalalappitalakkhanehi @Footnote: 1 Ma. mattappamattena. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Paridevehi. Dukkhehiti kayapatipilanadukkhehi. Domanassehiti manovighatadomanassehi. Upayasehiti adhimattayasalakkhanaupayasehi. Dukkhasmati sakalavattadukkhato. Pajahatiti maggena pajahati. Pahayati ettha pana phalakkhano kathito. Imasmim sutte vattavivattam kathitam. 7. Kanhasuttavannana [7] Sattame kanhati na kalavannataya kanha, kanhataya pana upanentiti nipphattikalataya kanha. Sarasenapi va sabbakusala dhamma kanha eva. Na hi tesam uppattiya cittam pabhassaram hoti. Ahirikanti ahirikabhavo. Anottappanti anottappibhavo. 1- 8. Sukkasuttavannana [8] Atthame sukkati na vannasukkataya sukka, sukkataya pana upanentiti nipphattisukkataya sukka. Sarasenapi va sabbe kusala dhamma sukkaeva. Tesanhi uppattiya cittam pabhassaram hoti. Hiri ca ottappam cati ettha papato jigucchanalakkhana hiri, bhayanalakkhanam ottappam. Yampanettha vittharato vattabbam siya, tam visuddhimagge vuttameva. 9. Cariyasuttavannana [9] Navame lokam palentiti lokam sandharenti thapenti rakkhanti. Nayidha pannayetha matati imasmim loke janika mata "ayam me mata"ti garucittikaravasena na pannayetha. Avasesapadesupi eseva nayo. Sambhedanti sankaram mariyadabhedam va. Yatha ajelakatiadisu ete hi satta "ayam me mata"ti "matuccha"ti @Footnote: 1 cha.Ma.,i. anottapibhavo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Vati garucittikaravasena na jananti. Yam vatthum nissaya uppanna, tattheva vippatipajjanti. Tasma upamam aharanto "yatha ajelaka"tiadimaha. 10. Vassupanayikasuttavannana [10] Dasame 1- atthuppattiyam vuttam. Kataraatthuppattiyam? manussanam ujjhayane. Bhagavata hi pathamabodhiyam visati vassani vassupanayika apannatta ahosi. Bhikkhu anibaddhavasa 2- gimhepi hemantepi 2- utuvassepi yathasukham vicarimsu. Te disva manussa "kathanhi nama samana sakyaputtiya hemantampi gimhampi vassampi carikam carissanti haritani tinani sammaddanta ekindriyam jivam vihethenta bahu khuddake pane sanghatam apadenta. Ime hi nama annatitthiya durakkhatadhamma vassavasam alliyissanti sangahayissanti, 3- ime nama sakuna rukkhagge 4- kulavakani karitva vassavasam alliyissanti sangahayissanti"tiadini vatva ujjhayimsu. Tamattham bhikkhu bhagavato arocesum. Bhagava tam atthuppattim katva imam suttam dassento pathamam tava "anujanami bhikkhave vassam upagantun"ti 5- ettakameva aha. Atha bhikkhunam "kada nu kho vassam upagantabban"ti uppannam vitakkam sutva "anujanami bhikkhave vassane vassam upagantun"ti aha. Athakho bhikkhunam etadahosi "kati nu kho vassupanayika"ti bhagavato etamattham arocesum. Tam sutva sakalampi imam suttam dassento dvema bhikkhavetiadimaha. Tattha vassupanayikati vassupagamana. 6- Purimikati aparajjugataya asalhiya upagantabba purimakattikapunnamipariyosana pathama temaSi. Pacchimikati masagataya asalhiya upagantabba pacchimakattikapariyosana pacchima temasiti. Kammakaranavaggo pathamo. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. dasamam 2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti @3 cha.Ma. sankasayissanti, i. sankasayissanti. evamuparipi @4 cha.Ma.,i. rukkhaggesu 5 vi.maha. 4/184/203 vassupanayikanujanana @6 cha.Ma.,i. vassupagamanani


             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 1-9. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=247              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=1267              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=1238              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=1238              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]