ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

                         4. Nidanasuttavannana
      [34] Catutthe nidananiti karanani. Kammananti vattagamikakammanam. Lobho
nidanam kammanam samudayayati lubbhanapalubbhanasabhavo lobho vattagamikakammanam
samudayaya pindikaranatthaya nidanam karanam paccayoti attho. Dosoti dussana-
padussanasabhavo doso. Mohoti muyhanapamuyhanasabhavo 3- moho.
      Lobhapakatanti lobhena pakatam, lobhabhibhutena luddhena hutva katakammanti attho.
Lobhato jatanti lobhajam. Lobho nidanamassati lobhanidanam. Lobho samudayo
assati alobhasamudayam. Samudayoti paccayo, lobhapaccayanti attho. Yatthassa
attabhavo nibbattatiti yasmim thane assa lobhajakammavato puggalassa attabhavo
nibbattati, khandha patubhavanti. Tattha tam kammam vipaccatiti tesu khandhesu tam
kammam vipaccati. Ditthe va dhammetiadi yasma tam kammam ditthadhammavedaniyam va
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. va vimokkham annavimokkham, pannavimuttanti
@2 cha.Ma.,i. pabhedanasankhatam   3 Ma. muyhanasammuyhanasabhavo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Hoti upapajjavedaniyam va aparapariyayavedaniyam va, tasma tam pabhedam dassetum vuttam. Sesadvayepi eseva nayo. Akhandaniti abhinnani. aputiniti putibhavena 1- abijattam appattani. Avatatapahataniti na vatane na ca atapena hatani. Saradaniti gahitasarani saravantani na nissarani. Sukhasayitaniti sannicayabhavena sukham sayitani. Sukkhetteti mandakkhette. suparikammakataya bhumiyati nangalakasanena ceva atthadantakena ca sutthu parikammagataya 2- khettabhumiya. Nikkhittaniti thapitani ropitani. Anuppaveccheyyati anuppaveseyya. Vudadhintiadisu uddhangamanena 3- vuddhim. Hetthamulapatitthanena virulhim, samanta vittharitabhavena vepullam. Yam panettha ditthe va dhammetiadi vuttam, tattha asammohattham imasmim thane kammavibhatti nama kathetabba:- suttantikapariyayena hi ekadasa kammani vibhattani. Seyyathidam? ditthadhammavedaniyam upapajjavedaniyam aparapariyayavedaniyam, yam garukam yam bahulam 4- yadasannam katatta va pana kammam, janakam upatthambhakam upapilakam upaghatakanti. Tattha ekajavanavithiyam sattasu cittesu kusala va akusala va pathamajavanacetana ditthadhammavedaniyakammam nama. Tam imasmimyeva attabhave vipakam deti kakavatiyapunnakasetthiadinam 5- viya kusalam, nandayakkhanandamanavakanandagoghatakakokalika- suppabuddhadevadattacincamanavikadinam 6- viya ca akusalam. Tatha asakkontam pana ahosikammam nama hoti, avipakam sampajjati. Tam migaluddakopamaya sadhetabbam. Yatha hi migaluddakena migam disva dhanum akaddhitva khitto saro sace na virajjhati, tam migam tattheva pateti, atha nam migaluddako niccammam katva khandakhandam chetva mamsam adaya puttadaram tosento gacchati. Sace pana virajjhati, migo palayitva @Footnote: 1 Ma. aputibhavena 2 cha.Ma.,i....kataya @3 cha.Ma. uddhaggamanena 4 cha.Ma.,i. yaggarukam yabbahulam @5 cha.Ma.,i....setthinam 6 cha.Ma....manavikanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Puna tam disam na oloketi. Evam sampadamidam datthabbam. Sarassa avirajjhitva migavijjhanam viya hi ditthadhammavedaniyassa kammassa vipakavarapatilabho, virajjhanam viya avipakabhavasampajjananti. Atthasadhika pana sattamajavanacetana upapajjavedaniyakammam nama. tam ananta re attabhave vipakam deti. Tam panettha 1- kusalapakkhe atthasamapattivasena, akusalapakkhe pancanantariyakammavasena veditabbam. Tattha atthasamapattilabhi ekaya samapattiya brahmaloke nibbattati, pancannampi anantariyanam katta 2- ekena kammena niraye nibbattati, sesasamapattiyo ca kammani ca ahosikammabhavamyeva apajjanti, avipakani hontiti. 3- Ayampi attho purimaupamayayeva veditabbo. 4- Ubhinnam anantare pana pancajavanacetana aparapariyayavedaniyakammam nama. Tam anagate yada okasam labhati, tada vipakam deti. Sati samsarappavattiya ahosikammam nama na hoti. Tam sabbam sunakhaluddakena dipetabbam. yatha hi sunakhaluddakena migam disva sunakho vissajjito migam anubandhitva yasmim thane papunati, tasmimyeva bhusati, 5- evameva 6- idam kammam yasmim thane okasam labhati, tasmimyeva vipakam deti, tena mutto satto nama natthi. Kusalakusalesu pana garukagarukesu yam garukam hoti, tam yaggarukam nama. Tadetam kusalapakkhe mahaggatakammam, akusalapakkhe pancanantariyakammam veditabbam. Tasmim sati sesani kusalani va akusalani va vipaccitum na sakkonti, tadeva duvidhampi patisandhim deti. Yatha hi sasapappamanapi 7- sakkhara va ayagulika va udakarahade pakkhitta udakapitthe uppilavitum na sakkoti, hetthava pavisati, evameva kusalepi akusalepi yam garukam, tadeva ganhitva gacchati. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. panetam 2 Ma. katatta 3 cha.Ma.,i. honti @4 cha.Ma.,i. dipetabbo 5 cha.Ma. damsati, i. dasati @6 cha.Ma.,i. evamevam 7 Si.,i. masappamanapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Kusalakusalesu pana yam bahulam hoti, tam yabbahulam nama. Tam digharattam laddhasevanavasena veditabbam. Yam va balavakusalakammesu somanassakaram, akusalakammesu santapakaram, etam yabbahulam nama. Yadetam yatha nama dvisu mallesu yuddhabhumim otinnesu yo balava, so itaram patetva gacchati, evameva itaram dubbalakammam avattharitva yam asevanavasena va bahulam, mahasantapavasena 1- va balavam, tam vipakam deti dutthagamaniabhayaranno kammam viya. So kira cullanganiyayuddhe parajito valavam aruyha palayi. Tattha 2- culupatthako tissamacco nama ekakova pacchato ahosi. So 3- ekam atavim pavisitva nisinno jighacchaya badhayamanaya 4- "bhatikatissa ativiya no jighaccha badhati, kim karissama"ti aha. Atthi deva maya satakantare thapetva ekam suvannasarakabhattam abhatanti. Tenahi aharati. So niharitva ranno purato thapesi. Raja disva "tata cattaro kotthase karohi"ti aha. mayam tayo jana, kasma devo 5- cattaro kotthase karetiti. Bhatikatissa yato patthaya aham attanam sarami, na me ayyanam adatva aharo paribhuttapubbo atthi, svaham ajjapi adatva na paribhunjissamiti. So cattaro kotthase akasi. Raja "kalam ghosehi"ti aha. Chadditaranne kuto ayye labhissami 6- devati. "nayam tava bharo, sace mama saddha atthi, ayye labhissami, vissattho kalam ghosehi"ti aha. So "kalo bhante kalo bhante"ti tikkhattum kalam ghosesi. Athassa bodhayamalakamahatissatthero 7- tam saddam dibbaya sotadhatuya sutva "katthayam saddo"ti tam avajjento "ajja dutthagamaniabhayamaharaja yuddhaparajito atavim pavisitva nisinno ekam sarakabhattam cattaro kotthase karetva `ekam @Footnote: 1 Si.,i. santapanavasena, cha.Ma. asannavasena 2 cha.Ma.,i. tassa 3 Ma. raja @4 Ma. badhayamano 5 Ma. deva 6 cha.Ma.,i. labhissama @7 cha.Ma.,i. bodhimatumahatissatthero

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Kotathasam paribhunjissami'ti 1- kalam ghosapesi"ti natva "ajja maya ranno sangaham katum vattati"ti manogatiya agantva ranno purato atthasi. Raja disva pasannacitto "passa bhatikatissa"ti vatva theram vanditva "pattam bhante detha"ti aha. Thero pattam nihari. Raja attano kotthasena saddhim therassa kotthasam patte pakkhipitva "bhante aharaparissayo nama ma kadaci hotu"ti vanditva atthasi. 2- Tissamaccopi "mama ayyaputte passante bhunjitum na sakkhissami"ti attano kotthasam therasseva patte akiri. Valavapi cintesi "mayhampi kotthasam therasseva datum vattati"ti. Raja valavam oloketva "ayampi attano kotthasam therasseva patte pakkhipanam 3- paccasimsati"ti natva tampi tattheva pakkhipitva theram vanditva uyyojesi. Thero tam bhattam adaya gantva adito patthaya bhikkhusamghassa alopasankhepena adasi. Atha 4- rajapi cintesi "ativiyamha jighacchita, sadhu vatassa sace atirekabhattasitthani pahineyya"ti. 5- Thero ranno cittam natva atirekabhattam etesam yapanamattam katva pattam akase khipi, patto agantva ranno hatthe patitthasi. Bhattampi tinnampi jananam yavadattham ahosi. Atha raja pattam dhovitva "tucchapattam na pesessami"ti uttarasatakam mocetva udakam punchitva satakam 6- patte thapetva "patto gantva mama ayyassa hatthe patitthatu"ti akase khipi. Patto gantva therassa hatthe patitthasi. Aparabhage ranno tathagatassa sariradhatunam atthamam bhagam patitthapetva visaratanasatikam mahacetiyam karentassa cetiye aparinitthiteyeva kalakiriyasamayo anuppatto. Athassa mahacetiyassa dakkhinapasse nisinnassa pancanikayavasena bhikkhusamghe @Footnote: 1 cha.Ma. ekakova na paribhunjissamiti, i. ekako na bhunjissamiti @2 Si.,i. adasi 3 Si.,i. pakkhipamanam 4 cha.Ma.,i. ayam saddo na dissati @5 Si.,i. pahineyyunti 7 Ma. udakapunchena satakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Sajjhayam karonte chahi devalokehi cha ratha agantva purato 1- akase atthamsu. Raja "punnapotthakam aharatha"ti adito patthaya punnapotthakam vacapesi. Atha nam kinci kammam na paritosesi. So "purato vacetha"ti aha. Potthakavacako "culanganiyayuddhaparajitena tadeva 2- atavim pavisitva nisinnena ekam sarakabhattam cattaro kotthase katva 3- bodhiyamalakamahatissattherassa 4- bhikkha dinna"ti aha. Raja "thapehi"ti 5- vatva bhikkhusamgham pucchi "bhante kataro devaloko ramaniyo"ti. Sabbabodhisattanam vasanatthanam tusitabhavanam maharajati. Raja kalam katva tusitabhavanato agate ratheva patitthaya tusitabhavanam agamasi. Idam balavakammassa vipakadane vatthu. Yam pana kusalakusalesu asannamarane anussaritum sakkoti, tam yadasannam nama. Tadeva yatha nama goganaparipunnassa vajassa dvare vivate parabhage dammagavabalavagavesu santesupi yo vajadvarassa asanno hoti antamaso dubbalajaragavopi, soeva pathamataram nikkhamati, evameva annesu kusalakusalesu santesupi maranakalassa asannatta vipakam deti. Tatrimani vatthuni:- madhuanganagame kira eko damiladovariko patova balisam adaya gantva macche vadhitva tayo kotthase katva ekena tandulam ganhati, 6- ekena dadhim, ekam pacati. Imina niharena pannasa vassani panatipatam 7- katva aparabhage mahallako anutthanaseyyam upagacchati. 8- Tasmim khane giriviharavasi culapindapatikatissatthero "ma ayam satto mayi passante nassatu"ti gantva tassa gehadvare atthasi. Athassa bhariya "sami thero agato"ti arocesi. Aham pannasa vassani therassa santikam na gatapubbo, katarena me gunena thero agamissati, gacchati nam vadathati. Sa "aticchatha bhante"ti aha. Thero nam "upasakassa @Footnote: 1 cha.Ma.,i. parato 2 cha.Ma. te deva 3 cha.Ma.,i. karetva @4 cha.Ma.,i. bodhimatumahatissattherassa 5 ka. apehiti 6 Ma. tandule ganhi @7 Ma. papam, cha. panatipatakammam 8 Si.,i. upaganchi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Ka sarirappavatti"ti pucchi. Dubbalo bhanteti. Thero gharam pavisitva satim uppadetva "silam ganhissasi"ti aha. Ama bhante dethati. Thero tini saranani datva pancasilani datum arabhi. Tassa pancasilaniti vacanakaleyeva jivha papati 1-. Thero "vattissati ettakan"ti nikkhamitva gato. Sopi kalam katva catummaharajikabhavane nibbatti. Nibbattakkhaneyeva 2- "kim nu kho kammam katva maya idam laddhan"ti avajjento theram nissaya laddhabhavam natva devalokato agantva theram vanditva ekamante 3- atthasi. "ko eso"ti ca vutte "aham bhante damiladovariko"ti aha. Kuhim nibbattositi. Catummaharajikesu bhante, sace me ayyo pancasilani adassa, uparidevaloke nibbatto assam. Aham kim karissamiti, 4- tvam ganhitum nasakkhi puttakati. So theram vanditva devalokameva gato. Idam tava kusalakamme vatthu. Anantaragangaya pana mahavatakalaupasako 5- nama ahosi. So timsa vassani sotapattimaggatthaya dvattimsakaram sajjhayitva "aham evam dvattimsakaram sajjhayanto obhasamattampi nibbattetum nasakkhim, buddhasasanam aniyyanikam bhavissati"ti ditthivipallasam patva kalakiriyam katva mahagangaya navausabhiko sumsumarapeto hutva nibbatti. Ekam samayam kacchapatitthena 6- satthipasanatthambhasakatani agamamsu. So sabbepi te gone ca pasane ca khadi. Idam akusalakamme vatthu. Etehi pana tihi muttam annanavasena katam katatta va pana kammam nama. Tam yatha nama 7- ummattakena khittam kandam 8- yattha va tattha va gacchati, evameva tesam abhavena yattha katthaci vipakam deti. Janakam nama ekam patisandhim janetva pavattam janeti, 9- pavatte annam kammam @Footnote: 1 Ma. pacalati 2 cha.Ma.,i....yeva ca 3 Si.,i. cankamane, cha.Ma. ekamantam @4 cha.Ma.,i. karissami 5 cha.Ma. antaragangaya pana mahavacakalaupasako @6 cha.Ma. kacchakatitthena 7 Ma. pana 8 cha.Ma. dandam 9 cha.Ma. pavattim na janeti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Vipakam nibbatteti. Yatha hi mata janetiyeva, dhati 1- pana jaggati, evameva mata viya patisandhinibbattakam janakakammam, dhati viya pavatte pavattikam 2- kammam. Upatthambhakam nama kusalepi labbhati akusalepi. Ekacco hi kusalam katva sugatibhave nibbattati. Tattha thito punappunam kusalam katva tam kammam upatthambhetva anekani vassasatasahassani 3- sugatibhavasmimyeva vicarati. Ekacco akusalam katva duggatibhave nibbattati. So tattha thito punappunam akusalam katva tam kammam upatthambhetva bahuni vassasahassani duggatibhavasmimyeva vicarati. Aparo nayo:- janakam nama kusalampi hoti akusalampi. Tam patisandhiyampi pavattepi ruparupavipakakkhandhe janeti. Upatthambhakam pana vipakam janetum na sakkoti, annena kammena dinnaya patisandhiya janite vipake uppajjanakam sukhadukkham upatthambheti, addhanam pavatteti. Upapilakam nama annena kammena dinnaya patisandhiya janite vipake uppajjanakam sukhadukkham pileti badhati, addhanam pavattetum na deti. Tatrayam nayo:- kusalakamme vipaccamane akusalakammam upapilakam hutva tassa vipaccitum na deti, akusalakammepi vipaccamane kusalakammam upapilakam hutva tassa vipaccitum na deti. Yatha vaddhamanakam rukkham va gaccham va latam va kocideva dandena va satthena va bhindeyya va chindeyya va, athakho 4- rukkho va gaccho va lata va vaddhitum na sakkuneyya, evameva kusalam vipaccamanam akusalena upapilitam akusalam va pana vipaccamanam kusalena upapilitam vipaccitum na sakkoti. Tattha sunakkhattassa 5- akusalakammam kusalam upapilesi, coraghatakassa kusalakammam akusalam upapilesi. Rajagahe kira tavakalako 6- pannasa vassani coraghatakammam akasi. Atha @Footnote: 1 cha.Ma. dhatiyeva 2 Si.,i. sampattam kammam, Ma. sampattikammam, cha.sampattakammam @3 ka. vassahassani 4 cha.Ma. atha so 5 Ma. dukkhavatthussa @6 cha.Ma. vatakalako. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Nam ranno arocesum "deva tavakalako mahallako core ghatetum na sakkoti"ti. Apanetha nam tasma thanantarati. Amacca tam apanetva annam tasmim yane thapayimsu. Tavakalakopi yava tam kammam akasi, tava ahatavatthani va acchaditum surabhipupphani va pilandhitum payasam va bhunjitum ucchadananhapanam va paccanubhotum nalattha. So "digharattam me kilitthavesena caritan"ti cintetva "payasam me pacahi"ti bhariyam anapetva nhaniyasambharani gahapetva nhanatittham gantva sisam nahatva ahatavatthani acchadetva gandhena 1- vilimpitva pupphani pilandhitva gharam agacchanto sariputtattheram disva "sankilitthakammato camhi apagato, ayyo ca me dittho"ti tutthamanaso theram gharam netva navasappisakkaracunnabhisankhatena payasena parivisi. Thero tassa anumodanam akasi. So anumodanam sutva anulomikakkhantim patilabhitva theram anugantva nivattamano antaramagge tarunavacchaya gaviya madditva jivitakkhayam papito gantva tavatimsabhavane nibbatti. Bhikkhu tathagatam pucchimsu "bhante coraghatako ajjeva kilitthakammato apanito ajjeva kalakato, kaham nu kho nibbatto"ti. Tavatimsabhavane bhikkhaveti. Bhante coraghatako digharattam purise ghatesi, tumhe ca evam vadetha, natthi nu kho papakammassa phalanti. Ma bhikkhave evam avacuttha, balavakalyanamittupanissayam labhitva dhammasenapatissa pindapatam datva anumodanam sutva anulomikam khantim patilabhitva so tattha nibbattoti. Subhasitam sunitvana nagare 2- coraghatako anulomakkhantim laddhana modati tidivam gato. Upaghatakam pana sayam kusalampi akusalampi samanam annam dubbalakammam ghatetva tassa vipakam patibahitva attano vipakassa okasam karoti. Evam pana kammena kate okase tam vipakam uppannam nama vuccati. Upacchedakantipi etasseva namam. @Footnote: 1 cha.Ma. gandhe 2 Ma. nagaro, cha.,i. nagariyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Tatrayam nayo:- kusalakammassa vipaccanakale ekam akusalakammam utthaya tam kammam chinditva pateti. Akusalakammassapi vipaccanakale ekam kusalakammam utthaya tam kammam chinditva pateti. Idam upacchedakam nama. Tattha ajatasattuno kammam kusalacchedakam ahosi, angulimalattherassa akusalacchedakanti. Evam suttantikapariyayena ekadasa kammani vibhattani. Abhidhammapariyayena ca solasa kammani vibhattani, seyyathidam:- "atthekaccani papakani kammasamadanani gatisampattim patibalhani na vipaccanti, atthekaccani papakani kammasamadanani upadhisampattim patibalhani na vipaccanti, atthekaccani papakani kammasamadanani kalasampattim patibalhani na vipaccanti, atthekaccani papakani kammasamadanani payogasampattim patibalhani na vipaccanti. Atthekaccani papakani kammasamadanani gativipattim agamma vipaccanti, upadhivipattim, kalavipattim payogavipattim agamma vipaccanti. Atthekaccani kalyanani kammasamadanani gativipattim patibalhani na vipaccanti, upadhivipattim, kalavipattim, payogavipattim patibalhani na vipaccanti. Atthekaccani kalyanani kammasamadanani gatisampattim agamma vipaccanti, upadhisampattim, kalasampattim, payogasampattim agamma vipaccanti"ti 1-. Tattha papakaniti lamakani. Kammasamadananiti kammagahanani. Gahitasamadinnanam kammanametam adhivacanam. Gatisampattim patibalhani na vipaccantitiadisu anittharammananubhavanarase 2- kamme vijjamaneyeva sugatibhave nibbattassa tam kammam gatisampattim patibalham na vipaccati nama. Gatisampattiya patibahitam hutva na vipaccatiti attho. Yo pana papakammena dasiya va kammakariniya va kucchiyam nibbattitva upadhisampanno hoti, attabhavasamiddhiyam titthati. Athassa samika tam 3- rupasampattim disva "nayam kilitthakammassa anucchaviko"ti uppadetva attanova @Footnote: 1 abhi.vi. 35/810/412 dasakaniddesa 2 cha.Ma.,i....rahe 3 cha.Ma. tassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Jataputtam 1- viya nam bhandagarikaditthanesu thapetva sabbasampattim 2- yojetva pariharanti. Evarupassa kammam upadhisampattim patibalham na vipaccati nama. Yo pana pathamakappikakalasadise sulabhasampannarasabhojane subhikkhakale 3- nibbattati, tassa vijjamanampi papakammam kalasampattim patibalham na vipaccati nama. Yo pana sammapayogam nissaya jivati, upasankamitabbayuttakale upasankamati, patikkamitabbayuttakale patikkamati, palayitabbayuttakale palayati. Lancadanayuttakale lancam 4- deti, corikayuttakale corikam karoti. Evarupassa papakammam payogasampattim patibalham na vipaccati nama. Duggatibhave nibbattassa pana papakammam gativipattim agamma vipaccati nama. Yo pana dasiya va kammakariniya va kucchismim nibbatto dubbanno hoti dussanthano, "yakkho nu kho manusso nu kho"ti vimatim uppadeti. So ce puriso hoti, atha nam "nayam annassa kammassa anucchaviko"ti hatthim va rakkhapenti assam va gonam 5- va tinakatthadini va aharapenti, khelasarakam va ganhapenti. Sace itthi hoti, atha nam hatthiassadinam bhattamasadini va pacapenti, kacavaram va chaddapenti, annam va pana jigucchaniyam kammam karenti. Evarupassa papakammam upadhivipattim agamma vipaccati nama. Yo pana dubbhikkhakale va parihinasampattikale va antarakappe va nibbattati, tassa papakammam kalavipattim agamma vipaccati nama. Yo pana payogam sampadetum na janati, upasankamitabbayuttakale upasankamitum na janati .pe. Corikayuttakale corikam katum na janati, tassa papakammam payogavipattim agamma vipaccati nama. Yo pana ittharammananubhavanarase kamme vijjamaneyeva gantva duggatibhave nibbattati, tassa tam kammam gativipattim patibalham na vipaccati nama. Yo pana @Footnote: 1 Ma. attanova puttadhitaram, cha. attano jataputtam 2 Si. sabbasampattihi, @cha.Ma. sampattim 3 Si. kule 4 cha.Ma. lanjam 5 cha.Ma.,i. gone

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Punnakammanubhavena rajarajamahamattadinam gehe nibbattitva kano va hoti kuni va khanjo 1- va pakkhahato va, tassa uparajasenapatibhandagarikatthanadini na anucchavikaniti na denti. Iccassa tam punnam upadhivipattim patibalham na vipaccati nama. Yo pana dubbhikkhakale va parihinasampattikale va antarakappe va manussesu nibbattati, tassa tam kalyanakammam kalavipattim patibalham na vipaccati nama. Yo hettha vuttanayeneva payogam sampadetum na janati, tassa kalyanakammam payogavipattim patibalham na vipaccati nama. Kalyanakammena pana sugatibhave nibbattassa tam kammam gatisampattim agamma vipaccati nama. Rajarajamahamattadinam kule nibbattitva upadhisampattim pattassa 2- attabhave samiddhiyam thitassa devanagare samussitaratanatoranasadisam attabhavam disva "imassa uparajasena- patibhandagarikatthanadini anucchavikani"ti daharasseva sato tani thanantarani denti, evarupassa kalyanakammam upadhisampattim agamma vipaccati nama. Yo pathamakappikesu va sulabhannapanakale 3- va nibbattati, tassa kalyanakammam kalasampattim agamma vipaccati nama. Yo vuttanayeneva payogam sampadetum na janati, tassa kammam payogasampattim agamma vipaccati nama. Evam abhidhammapariyayena solasa kammani vibhattani. Aparanipi patisambhidamaggapariyayena dvadasa kammani vibhattani. Seyyathidam:- "ahosi kammam ahosi kammavipako, ahosi kammam nahosi kammavipako, ahosi kammam atthi kammavipako, ahosi kammam natthi kammavipako, ahosi kammam bhavissati kammavipako, ahosi kammam na bhavissati kammavipako, atthi kammam atthi kammavipako, atthi kammam natthi kammavipako, atthi kammam bhavissati kammavipako, atthi kammam na bhavissati kammavipako, bhavissati kammam bhavissati kammavipako, bhavissati kammam na bhavissati kammavipako"ti. 4- @Footnote: 1 Ma. khujjo 2 Ma. upadhisampattiladdhassa @3 ka. sulabhannapanesu 4 khu.pati. 31/523/414 kammakatha (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Tattha yam kammam atite ayuhitam atiteyeva vipakavaram labhi, patisandhijanakam patisandhim janesi, rupajanakam pana 1- rupam, tam ahosi kammam ahosi kammavipakoti vuttam. Yam pana vipakavaram na labhi, patisandhijanakam patisandhim rupajanakam va rupam janetum nasakkhi, tam ahosi kammam nahosi kammavipakoti vuttam. Yam pana atite ayuhitam etarahi laddhavipakavaram 2- patisandhijanakam patisandhim janetva rupajanakam va rupam janetva thitam, tam ahosi kammam atthi kammavipakoti vuttam. Yam pana aladdhavipakavaram patisandhijanakam patisandhim rupajanakam va rupam janetum nasakkhi, tam ahosi kammam natthi kammavipakoti vuttam. Yam pana atite ayuhitam anagate vipakavaram labhissati, patisandhijanakam patisandhim rupajanakam va rupam janetum sakkhissati, tam ahosi kammam bhavissati kammavipakoti vuttam. Yam pana anagate vipakavaram na labhissati, patisandhijanakam patisandhim rupajanakam va rupam janetum na sakkhissati, tam ahosi kammam na bhavissati kammavipakoti vuttam. Yam pana etarahi ayuhitam etarahiyeva vipakavaram labhati, tam atthi kammam atthi kammavipakoti vuttam. Yam pana etarahi vipakavaram na labhati, tam atthi kammam natthi kammavipakoti vuttam. Yam pana etarahi ayuhitam anagate vipakavaram labhissati, patisandhijanakam patisandhim rupajanakam va rupam janetum sakkhissati, tam atthi kammam bhavissati kammavipakoti vuttam. Yam pana vipakavaram na labhissati, patisandhijanakam patisandhim rupajanakam va rupam janetum na sakkhissati, tam atthi kammam na bhavissati kammavipakoti vuttam. Yam pana anagate ayuhissati, anagateyeva vipakavaram labhissati, patisandhijanakam patisandhim rupajanakam va rupam janessati, tam bhavissati kammam bhavissati kammavipakoti vuttam. Yam pana 3- vipakavaram na labhissati, patisandhijanakam patisandhim rupajanakam va rupam @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati 2 i. vipakavaram 3 Si.,i. yampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Janetum na sakkhissati, tam bhavissati kammam na bhavissati kammavipakoti vuttam. Evam patisambhidamaggapariyayena dvadasa kammani vibhattani. Iti imani ceva dvadasa abhidhammapariyayena vibhattani solasa kammani attano thana osakkitva suttantikapariyayena vuttani ekadasa kammaniyeva bhavanti. Tanipi tato osakkitva tiniyeva kammani honti ditthadhammavedaniyam upapajjavedaniyam aparapariyayavedaniyanti. tesam sankamanam natthi, yathatthaneyeva titthanti. Yadi hi ditthadhammavedaniyam kammam upapajjavedaniyam va aparapariyayavedaniyam va bhaveyya, "dittheva dhamme"ti sattha na vadeyya. Sacepi upapajjavedaniyam ditthadhammavedaniyam va aparapariyayavedaniyam va bhaveyya, "upapajje va"ti 1- sattha na vadeyya. Athapi aparapariyayavedaniyam ditthadhammavedaniyam va upapajjavedaniyam va bhaveyya, "apare va pariyaye"ti sattha na vadeyya. Sukkapakkhepi iminava nayena attho veditabbo. Ettha pana lobhe vigateti loke apagate niruddhe. Talavatthukatanti talavatthu viya katam, matthakacchinnatalam viya puna avirulhisabhavam katanti 2- attho. Anabhavamkatanti anuabhavam katam, yatha puna nuppajjati, evam katanti attho. Evassuti evam bhaveyyum. Evameva khoti ettha bijani viya kusalakusalakammam datthabbam, tani aggina dahanapuriso viya yogavacaro, aggi viya maggananam, aggim datva bijanam dahanakalo viya maggananena kilesanam daddhakalo, 3- masikatakalo viya pancannam khandhanam chinnamulake katva thapitakalo, mahavate va odhunitva nadiya va pavahetva appavattikatakalo viya upadinnakasantanassa nirodhena chinnamulakanam pancannam khandhanam appatisandhikabhavena nirujjhitva puna bhavasmim patisandhiagahitakalo 4- veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. upapajja vati 2 ka. avirulhabhavakatanti @3 Ma. vadhakakalo 4 Si. agahanakalo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Mohajancapi viddasuti 1- mohajancapi aviddasu. Idam vuttam hoti:- yam so avidu andhabalo lobhajanca dosajanca mohajancapi 2- kammam karoti, evam. Karontena yam tena pakatam kammam appam va yadi va bahum. Idheva tam vedaniyanti tam kammam tena balena idha sake attabhaveyeva vedaniyam, tasseva tam attabhave vipaccatiti attho. Vatthum annam na vijjatiti tassa kammassa vipaccanatthaya annam vatthu natthi. Na hi annena katam kammam na annassa attabhave vipaccati. Tasma lobhanca dosanca, mohajancapi viddasuti tasma yo vidu medhavi pandito tam lobhajadibhedam kammam na karoti, so vijjam uppadayam bhikkhu, sabba duggatiyo jahe, arahattamaggavijjam uppadetva tam va pana vijjam uppadento sabba duggatiyo jahati. Desanasisamevetam, sugatiyopi pana so khinasavo jahatiyeva. Yampi cetam "tasma lobhanca dosanca mohanca"ti 3- vuttam, etthapi lobhadosasisena lobhajanca dosajanca kammameva nidditthanti veditabbam. Evam suttantepi 4- gathasupi vattavivattameva kathitanti.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 116-130. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=2612&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=2612&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=473              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=3535              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=3545              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=3545              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]