ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

                         8. Tikannasuttavannana
     [59] Atthame tikannoti tassa namam. Upasankamiti "samano kira gotamo
pandito, gacchissami tassa 3- santikan"ti cintetva bhuttapataraso mahajanaparivuto
upasankami. Bhagavato sammukhati dasabalassa purato nisiditva. Vannam bhasatiti kasma
bhasati? so kira ito pubbe tathagatassa santikam agatapubabo. Athassa etadahosi
"buddha nama durasada, mayi pathamataram akathente 4- katheyya va na va. Sace
na kathessati, atha mam samagamatthane kathentam evam vakkhanti `tvam idha kasma
kathesi, yena te samanassa gotamassa santikam gantva vacanamattampi na laddhan"ti.
Tasma "evam me ayam garaha muccissati"ti mannamano bhasati. Kincapi brahmananam
@Footnote: 1 Ma. tiranaparam                       2 cha.Ma.,i. sambhavite
@3 Si.,i. gacchissamissa                 4 Ma. kathetva
Vannam bhasati, tabhagatassa pana nanam ghattessamiti evampi tevijjam 1- adhippayeneva
bhasati. Evampi tevijja brahmanati tevijjakabrahmana evampandita evamdhira
evambyatta evambahussuta evamvadino, evamsammatati attho. Itipiti imina tesam
panditadiakaraparicchedam dasseti. Ettakena karanena pandita .pe. Ettakena
karanena sammatati ayanhi ettha attho.
     Yathakatham pana brahmanati ettha yathati karanavacanam, katham panati pucchavacanam.
Idam hi 2- vuttam hoti:- katham pana brahmana brahmana brahmanam tevijjam
pannapenti. Yatha etam 3- sakka hoti janitum, tam karanam vadehiti. Tam sutva
brahmano "jananatthaneyeva dhamme 4- sammasambuddho pucchi, no ajananatthane"ti
attamano hutva idha bho gotamatiadimaha. Tattha ubhatoti dvihipi pakkhehi. Matito
ca pitito cati yassa mata brahmani, matu mata brahmani, tassapi
mata brahmani. Pita brahmano, pitu pita brahmano, tassapi pita
brahmano, so ubhato sujato matito ca pitito ca. Samsuddhagahanikoti yassa
samsuddha matugahani, kucchiti attho. "samavepakiniya gahaniya"ti pana ettha
kammajatejodhatugahaniti vuccati.
     Yava sattama pitamahayugati ettha pitu pita pitamaho, pitamahassa yugam
pitamahayugam. Yuganti ayuppamanam vuccati. Abhilapamattameva cetam, atthato pana
pitamahoyeva pitamahayugam. Tato uddham sabbepi pubbapurisa pitamahaggahaneneva
gahita. Evam yava sattamo puriso, tava samsuddhagahaniko, athava akkhitto anupakkuttho
jativadenati dasseti. Akkhittoti "apanetha etam, kim imina"ti evam akkhitto
anavakkhitto. Anupakkutthoti na upakkuttho, na akkosam va nindam va pattapubbo.
Kena karanenati? jativadena. "itipi hinajatiko eso"ti evarupena vacanenati
Attho.
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati  2 cha.Ma. ayam saddo na dissati  3 cha.Ma.,i. evam
@4 cha.Ma.,i. mam
     Ajjhayakoti idam "na danime jhayanti, na danime jhayantiti kho vasettha
ajjhayaka ajjhayakateva dutiyam 1- akkharam upanibbattan"ti  2- evam pathamakappikakale
jhanavirahitanam brahmananam garahavacanam uppannam. Idani pana tam ajjhayatiti
ajjhayako, mante parivattetiti imina atthena pasamsavacanam katva voharanti. Mante
dharetiti mantadharo.
     Tinnam vedananti irubbedayajubbedasamavedanam. Otthapahatakaranavasena param
gatoti paragu. Saha nighanduna ca ketubhena ca sanighanduketubhanam. Nighanduti
namanighandu rukkhadinam 3- vevacanapakasakam sattham. Ketukanti kiriyakappavikappo kavinam
upakarakam 4- sattham. Saha akkharappabhedena sakkharappabhedanam. Akkharappabhedoti sikkha
ca nirutti ca. Itihasapancamananti athabbanavedam catuttham katva itiha asa,
itiha asati idisavacanapatisamyutto puranakathasankhato khattavijjasankhato va
itihaso pancamo etesanti itihasapancama. Tesam itihasapancamanam vedanam.
     Padam tadavasesanca byakaranam adhiyati vedeti cati padako veyyakarano. Lokayatam
vuccati vitandavadasattham. Mahapurisalakkhananti mahapurisanam buddhanam 5- lakkhanadipakam
dvadasasahassaganthappamanam sattham, yattha solasasahassagathapadaparimana buddhamanta
nama ahesum, yesam vasena "imina lakkhanena samannagata buddha nama honti.
Imina paccekabuddha, dve aggasavaka, asiti mahasavaka, buddhamata, buddhapita,
aggupatthaka, aggupatthayika, raja cakkavatti"ti ayam viseso pannayati. 6-
Anavayoti imesu lokayatamahapurisalakkhanesu anuno paripurako, 7- avayo na hotiti vuttam
hoti. Avayo nama yo tani atthato ca ganthato ca sandharetum na sakkoti. Athava
anavayoti anu avayo, sandhivasena ukaraloPo. Anu avayo paripunnasippoti attho.
@Footnote: 1 cha.Ma. tatiyam          2 di.pa. 11/132/80 brahmanamandala
@3 Ma. nighandurukkhadinam, su.vi. 1/256/222 ambatthamanavakatha
@4 cha.Ma.,i. upakaraya   5 cha.Ma.,i. buddhadinam   6 cha.,i. viseso nayati
@7 cha.Ma.,i. paripurakari
     Tenahiti idam bhagava nam ayacantam 1- disva "idanissa panham kathetum kalo"ti
natva aha. Tassattho:- yasma mam ayacasi, tasma sunahiti. Vivicceva
kamehitiadi visuddhimagge 2- vittharitameva. Idha panetam dvinnam 3- vijjanam
pubbabhagapatipattidassanattham vuttanti veditabbam. Tattha dvinnam vijjanam
anupadavannana ceva bhavananayo ca visuddhimagge 4- vittharitova.
     Pathama vijjati pathamam uppannati pathama, viditakaranatthena vijja. Kim viditam
karotiti 5-? pubbenivasam. Avijjati tasseva pubbenivasassa aviditakaranatthenapi
tappaticchadako moho vuccati. Tamoti sveva moho paticchadakatthena tamoti vuccati.
Alokoti sayeva vijja obhasakaranatthena alokoti vuccati. Ettha ca vijja
adhigatati ayam attho, sesam pasamsavacanam. Yojana panettha ayamassa vijja adhigata,
athassa adhigatavijjassa avijja vihata vinatthati attho. Kasma? yasma vijja
uppanna. Itarasmimpi padadvaye eseva nayo. Yathatanti ettha yathati opammam,
tanti nipatamattam. Satiya avippavasena appamattassa. Viriyatapena atapino.
Kaye ca jivite ca anapekkhataya pahitattassati. 6- Pesitattassati attho. Idam
vuttam hoti:- yatha appamattassa atapino pahitattassa viharato avijja vihanneyya,
vijja uppajjeyya. Tamo vihanneyya, aloko uppajjeyya. Evametassa 7-
avijja vihata, vijja uppanna. Tamo vihato, aloko uppanno. Etassa
tena padhananuyogassa anurupameva phalam laddhanti.
                       Pubbenivasakatha nitthita.
     Cutupapatakathayam vijjati dibbacakkhunanavijja. Avijjati sattanam
cutipatisandhicchadika 8- avijja. Sesam vuttanayameva.
@Footnote: 1 Si.,i. ayacanam      2 visuddhi. 1/177 pathavikasinaniddesa   3 cha. tissannam
@4 visuddhi. 2/250abhinnaniddesa   5 cha.Ma.,i. karoti   6 cha.Ma. iti-saddo na
@dissati    7 cha.Ma. evameva tassa      8 cha.Ma.,i. cutipatisandhippaticchadika
     Tatiyavijjaya  so evam samahite citteti vipassanapadakam catutthajjhanacittam
veditabbam. Asavanam khayananayati arahattamaggananatthaya. Arahattamaggo hi
asavavinasanato asavanam khayoti vuccati, tatra cetam nanam tattha pariyapannattati.
Cittam abhininnametiti vipassanacittam abhiniharati. So idam dukkhanti evamadisu
ettakam dukkham, na ito bhiyyoti sabbampi dukkhasaccam sarasalakkhanappativedhena yathabhutam
pajanati pativijjhati, tassa ca dukkhassa nibbattikam tanham "ayam dukkhasamudayo"ti,
tadubhayampi yam thanam patva nirujjhati, tam tesam appavattim nibbanam "ayam
dukkhanirodho"ti. Tassa ca sampapakam ariyamaggam "ayam dukkhanirodhagamini patipada"ti
sarasalakkhanappativedhena yathabhutam pajanati pativijjhatiti evamattho veditabbo.
     Evam sarupato saccani dassetva idani kilesavasena pariyayato dassento
ime asavatiadimaha. Tassa evam janato evam passatoti tassa bhikkhuno evam
janantassa evam passantassa. Saha vipassanaya kotippattam maggam katheti. 1- Kamasavati
kamasavato. Cittam vimuccatiti imina maggakkhanam dasseti. Maggakkhane hi cittam
vimuccati, phalakkhane cittam vimuttam hoti. Vimuttasmim vimuttamiti nananti
imina paccavekkhanananam dasseti. Khina jatitiadihi tassa bhumim. Tena hi nanena
so paccavekkhanto khina jatitiadini pajanati. Katama panassa jati khina,
kathanca nam pajanatiti? na tavassa atita jati khina pubbeva khinatta,
na anagata, anagate vayamabhavato, na paccuppanna, vijjamanatta. Ya
pana maggassa abhavitatta uppajjeyya ekacatupancavokarabhavesu ekacatu-
pancakkhandhappabheda jati, sa maggassa bhavitatta anuppadadhammatam apajjanena khina.
Tam so maggabhavanaya pahinakilese paccavekkhitva kilesabhave vijjamanampi kammam
ayatim appatisandhikam hotiti jananto pajanati.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. kathesi
     Vusitanti vuttham parivuttham, katam parinitthitanti 1- attho. Brahmacariyanti
maggabrahmacariyam. Puthujjanakalyanehi 2- hi saddhim satta sekkha brahmacariyavasam
vasanta nama, khinasavo vutthavaso. Tasma so attano brahmacariyavasam paccavekkhanto
"vusitam brahmacariyan"ti pajanati. Katam karaniyanti catusu saccesu catuhi maggehi
parinnapahanasacchikiriyabhavanabhisamayavasena 3- solasavidhampi kiccam nitthapitanti
attho. Puthujjanakalyanadayo hi tam kiccam karonti, khinasavo katakaraniyo. Tasma so
attano karaniyam paccavekkhanto "katam karaniyan"ti pajanati. Naparam itthattayati
puna itthabhavaya, evam solasavidhakiccabhavaya kilesakkhayaya va maggabhavanakiccam
me natthiti pajanati. Athava itthattayati itthabhavato, imasma evampakara idani
vattamanakkhandhasantana aparam khandhasantanam mayham natthi, ime pana pancakkhandha
parinnata titthanti chinnamulaka rukkha viya. Te carimakavinnananirodhena
anupadano viya jatavedo nibbayissantiti pajanati. Idha vijjati
arahattamaggananavijja. Avijjati catusaccappaticchadika avijja. Sesam vuttanayameva.
     Anuccavacasilassati yassa silam kalena hayati, kalena vaddhati, so uccavacasilo
nama hoti. Khinasavassa pana silam ekantavaddhitameva. Tasma so anuccavacasilo
nama hoti. Vasibhutanti vasippattam. Susamahitanti sutthu samahitam, arammanamhi
sutthapitam. Dhiranti dhitisampannam. Maccuhayinanti maccum jahitva thitam.
Sabbappahayinanti sabbe papadhamme pajahitva thitam. Buddhanti catusaccabuddham.
Antimasariranti sabbapacchimasariram. 4- Tam namassanti gotamanti tam gotamagottam
buddhasavaka namassanti. Athava gotamabuddhassa savakopi gotamo, tam gotamam devamanussa
namassantiti attho.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. katam caritam nitthitanti   2 cha.Ma.,i. puthujjanakalyanakena. evamuparipi
@3 Ma......bhavanavasena        4 cha.Ma. antimadehinanti pabbapacchimasariradharinam
     Pubbenivasanti pubbenivutthakkhandhaparamparam. Yovetiti yo aveti avagacchati.
Yoveditipi patho. Yo avedi, viditam pakatam katva thitoti attho. Saggapayanca
passatiti so 1- cha kamavacare nava brahmaloke cattaro ca apaye passati. Jatikkhayam
pattoti arahattam patto. Abhinnavositoti janitva kiccavosanena vusito. 2-
Muniti moneyyena samannagato khinasavamuni. Etahiti hettha nidditthahi
pubbenivasananadihi. Nannam lapitalapananti yo pananno tevijjoti annehi
lapitavacanamattameva lapati, tamaham tevijjoti na vadami, attapaccakkhato natva parassapi 3-
tisso vijja kathentamevaham tevijjoti vadamiti attho. Kalanti kotthasam.
Nagghatiti na papunati. Idani brahmano bhagavato kathaya pasanno pasannakaram karonto
abhikkantantiadimaha.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 161-167. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=3683&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=3683&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=498              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=4285              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=4314              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=4314              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]