ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 16 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.3)

                           2. Saraniyavagga
                       1. Pathamasaraniyasuttavannana
     [11] Dutiyassa pathame saraniyati saritabbayuttaka. Mettam kayakammanti mettena
cittena katabbam kayakammam. Vacikammamanokammesupi eseva nayo. Imani ca pana bhikkhunam
vasena agatani, gihisupi labbhanti. Bhikkhunanhi mettacittena abhisamacarika-
dhammapuranam mettam kayakammam nama. Gihinam cetiyavandanatthaya bodhivandanatthaya
samghanimantanatthaya gamanam, gamam pindaya pavitthe bhikkhu disva paccuggamanam,
pattapatiggahanam, asanapannapanam, anugamananti evamadikam mettam kayakammam nama.
     Bhikkhunam mettacittena acarapannattisikkhapanam kammatthanakathanam  dhammadesana
tepitakabuddhavacanam mettam vacikammam nama. Gihinam "cetiyavandanaya gacchama, bodhivandanaya
gacchama, dhammassavanam karissama, dipamalapupphapujam karissama, tini sucaritani samadaya
vattissama, salakabhattadini dassama, vassavasikam dassama,
Ajja samghassa cattaro paccaye dassama, samgham nimantetva khadaniyadini
samvidahatha, asanani pannapetha, paniyam upatthapetha, samgham paccuggantva anetha,
pannattasane nisidapetva ussahajata veyyavaccam karotha"tiadivacanakale
mettam vacikammam nama.
     Bhikkhunam patova utthaya sarirapatijagganam cetiyanganavattadini ca katva
vivittasane nisiditva "imasmim vihare bhikkhu sukhi hontu avera abyapajjha"ti
cintanam mettam manokammam nama. Gihinam "ayya sukhi hontu avera abyapajjha"ti
cintanam mettam manokammam nama.
     Avi ceva raho cati sammukha ca parammukha ca. Tattha navakanam civarakammadisu
sahayabhavagamanam sammukha mettam kayakammam nama, theranam pana padadhovanadanadibhedam
sabbampi samicikammam sammukha mettam kayakammam nama. Ubhayehipi dunnikkhittanam
darubhandadinam tesu avannam akatva attana dunnikkhittanam viya patisamanam
parammukha mettam kayakammam nama. "devatthero tissatthero"ti evam paggayha
vacanam sammukha mettam vacikammam nama. Vihare asanam 1- pana patipucchantassa
"kaham amhakam devatthero, kaham amhakam tissatthero, kada nu kho agamissati"ti
evam mamayanavacanam parammukha mettam vacikammam nama. Mettasinehasiniddhani pana
nayanani ummiletva pasannena mukhena olokanam sammukha mettam manokammam nama.
"devatthero tissatthero arogo hotu appabadho"ti 2- samannaharanam parammukha
mettam manokammam nama.
     Labhati civaradayo laddhapaccaya. Dhammikati kuhanadibhedam micchajivam vajjetva
dhammena samena bhikkhacariyavattena uppanna. Antamaso pattapariyapannamattampiti
pacchimakotiya pattapariyapannam pattassa antogatam dvittikatacchubhikkhamattampi. 3-
@Footnote: 1 cha.Ma. asantam  2 Si. abyapajjhoti  3 cha.Ma. dvattikatacchubhikkhamattampi
Appativibhattabhogiti ettha dve pativibhattani nama amisapativibhattam
puggalapativibhattanca. Tattha "ettakam dassami, ettakam dassami"ti evam cittena
pativibhajanam amisapativibhattam nama. "asukassa dassami, asukassa na dassami"ti evam
cittena vibhajanam 1- puggalapativibhattam nama. Tadubhayampi akatva yo appativibhattam
bhunjati, ayam appativibhattabhogi nama. Silavantehi sabrahmacarihi sadharanabhogiti
ettha sadharanabhogino idam lakkhanam:- yam yam panitam labhati, tam tam neva labhena labham
nijigimsanamukhena 2- gihinam deti, na attana paribhunjati, patigganhanto ca "samghena
sadharanam hotu"ti gahetva ghandim paharitva paribhunjitabbam samghasantakam viya passati.
     Imam pana saraniyadhammam ko pureti, ko na pureti? dussilo tava na pureti.
Na hi tassa santakam silavanta ganhanti. Parisuddhasilo pana vattam akhandento
pureti. Tatridam vattam:- yo hi odissakam katva matu va pitu va
acariyupajjhayadinam va deti, so databbam deti. Saraniyadhammo panassa na
hoti, palibodhajagganam nama hoti. Saraniyadhammo hi muttapalibodhassa vattati. Tena
pana odissakam dentena gilanagilanupatthakaagantukagamikananceva navapabbajitassa
ca sanghatipattaggahanam ajanantassa databbam. Etesam datva avasesam therasanato
patthaya thokam thokam adatva yo yattakam ganhati, tassa tattakam databbam. Avasitthe
asati puna pindaya caritva therasanato patthaya yam yam panitam, tam tam datva
sesam bhunjitabbam. "silavantehi"ti vacanato dussilassa adatumpi vattati.
     Ayam pana saraniyadhammo susikkhitaya parisaya supuro hoti, susikkhitaya hi
parisaya yo annato labhati, so na ganhati. Annato alabhantopi pamanayuttameva
ganhati, na atirekam. Ayam pana saraniyadhammo evam punappunam pindaya caritva
laddham laddham dentassapi dvadasahi vassehi pureti, na tato oram. Sace hi
dvadasame vasse saraniyadhammapurako pindapatapuram pattam asanasalayam thapetva
@Footnote: 1 cha.Ma. vibhajanam pana  2 cha.Ma. nijigisanatamukhena
Nhayitum gacchati, samghatthero ca "kasseso patto"ti vatva "saraniyadhammapurakassa"ti
vutte "aharatha nan"ti sabbam pindapatam vicaretvava bhunjitva rittapattam thapeti.
Athakho so bhikkhu rittapattam disva "mayham asesetvava paribhunjimsu"ti domanassam
uppadeti, saraniyadhammo bhijjati, puna dvadasa vassani puretabbo hoti.
Titthiyaparivasasadiso, so 1- sakim khande jate puna puretabbova. Yo pana "labha vata
me, suladdham vata me, yassa me pattagatam anapucchava sabrahmacari paribhunjanti"ti
somanassam janeti, tassa punno nama hoti.
     Evam puritasaraniyadhammassa pana neva issa na macchariyam hoti, manussanam
piyo hoti, amanussanam piyo hoti, sulabhapaccayo. Pattagatamassa diyamanampi na
khiyati, bhajaniyabhandatthane aggabhandam labhati, bhaye va chatake va patte devata
ussukkam apajjanti.
     Tatrimani vatthuni:- lenagirivasi 2- tissatthero kira mahakhiragamam 3-
upanissaya vasati, pannasa mahathera nagadipam cetiyavandanatthaya gacchanta khiragame 4-
pindaya caritva kinci aladdha nikkhamimsu. Thero pavisanto te disva pucchi
"laddham bhante"ti. Vicarimha avusoti. So aladdhabhavam natva aha "bhante yavaham
agacchami, tava idheva hotha"ti, mayam avuso pannasajana pattadhovanamattampi 5-
na labhimhati. Bhante nevasika nama patibala honti, alabhantapi bhikkhacara-
maggasabhagam janantiti. Thera agamayimsu. 6- Thero gamam pavisi. Dhurageheyeva
mahaupasika khirabhattam sajjetva theram olokayamana thita therassa dvaram
sampattasseva pattam puretva adasi. So tam adaya theranam santikam gantva
"ganhatha bhante"ti samghattheram aha. Thero "amhehi ettakehi kinci na laddham,
ayam sighameva gahetva agato, kim nu kho"ti sesanam mukham olokesi. Thero
@Footnote: 1 cha.Ma. hesa   2 Si. lonagirivasi, cha.Ma. senagirivasi, pa.su. 2/389/202
@mahasaccakasutta  3 cha.Ma. mahagirigamam   4 cha.Ma. girigame
@5 cha.Ma. pattatemanamattampi  6 cha.Ma. agamesum
Dhammena samena laddho, nikkukkucca ganhatha"ti adito patthaya sabbesam
yavadattham datva attanapi yavadattham bhunji.
     Atha nam bhattakiccavasane thera pucchimsu "kada avuso lokuttaradhammam
pativijjhi"ti. Natthi me bhante lokuttaradhammoti. Jhanalabhisi avusoti. Etampi
bhante natthiti. Nanu avuso patihariyanti. Saraniyadhammo me bhante purito,
tassa me puritakalato patthaya sacepi bhikkhusatasahassam hoti, pattagatam na khiyatiti.
Sadhu sadhu sappurisa, anucchavikamidam tuyhanti. Idam tava pattagatam na khiyatiti
ettha vatthu.
     Ayameva pana thero cetiyapabbate girikande mahapujaya 1- danatthanam gantva
"imasmim dane 2- kim varabhandan"ti pucchi. Dve sataka bhanteti. Ete mayham
papunissantiti. Tam sutva amacco ranno arocesi "eko daharo evam vadati"ti.
"daharassa evam cittam, mahatheranam pana sukhumasataka vattanti"ti vatva "mahatheranam
dassami"ti thapesi. Tassa bhikkhusamghe patipatiya thite dentassa matthake thapitapi
te sataka hattham narohanti, anneva arohanti. Daharassa danakale pana
hattham arulha. So tassa hatthe thapetva amaccassa mukham oloketva daharam
nisidapetva danam datva samgham vissajjetva daharassa santike nisiditva "kada
bhante imam dhammam pativijjhittha"ti aha. So pariyayenapi asantam avadanto "natthi
mayham maharaja lokuttaradhammo"ti aha. Nanu bhante pubbe avacutthati. Ama
maharaja saraniyadhammapurako aham, tassa 3- me saraniyadhammassa puritakalato patthaya
bhajaniyabhandatthane aggabhandam papunatiti. "sadhu sadhu bhante, anucchavikamidam
tumhakan"ti vatva pakkami. Idam bhajaniyabhandatthane aggabhandam papunatiti
ettha vatthu.
@Footnote: 1 Ma. girikandamahapujaya, pa.su. 2/492/306  2 cha.Ma. thane, su.vi. 2/141/135,
@pa.su. 2/492/306  3 cha.Ma. dhammassa
     Brahmanatissabhaye pana bhataragamavasino nagattheriya anarocetvava
palayimsu. Theri paccusasamaye "ativiya appanigghoso gamo, upadharetha tava"ti
candalatissadaharabhikkhuniyo 1- aha. Ta ca gantva sabbesam palatabhavam 2- natva
agamma theriya arocesum. Sa sutva "ma tumhe tesam gatabhavam cintayittha,
attano uddesaparipucchayonisomanasikaresuyeva yogam karotha"ti vatva bhikkhacara-
velayam parupitva attadvadasama gamadvare nigrodharukkhamule atthasi. Rukkhe
adhivattha devata dvadasannampi bhikkhuninam pindapatam datva "ayye annattha
ma gacchatha, niccam idheva agaccheyyatha"ti aha. Theriya pana kanitthabhata
nagatthero nama atthi, so "mahantam bhayam, na sakka yapetum, paratiram gamissami"ti
attadvadasamova attano vasanatthana nikkhanto "therim disva gamissami"ti
bhataragamam agato. Theri "thera agata"ti sutva tesam santikam gantva "kim
ayya"ti pucchi. So tam pavuttim arocesi. Sa "ajja ekadivasam vihare vasitva
sve gamissatha"ti aha. Thera viharam agamimsu. 3-
     Theri punadivase rukkhamule pindaya caritva theram upasankamitva "imam pindapatam
paribhunjatha"ti aha. Thero "vattissati theri"ti vatva tunhi atthasi. Dhammiko
tata pindapato, kukkuccam akatva paribhunjathati. Vattissati theriti. Sa pattam
gahetva akase khipi. Patto akase atthasi. Thero "sattatalamatte thitampi
bhikkhunibhattameva theri"ti vatva "bhayam nama sabbakale na hoti, bhaye vupasante
ariyavamsam kathayamano `bho pindapatika bhikkhunibhattam bhunjitva vitinamayittha'ti
cittena anuvadiyamano santhambhitum na sakkhissami, appamatta hotha theriyo"ti
maggam patipajji.
     Rukkhadevatapi "sace thero theriya hatthato pindapatam paribhunjissati, na
tam nivattessami. Sace na paribhunjissati, nivattessami"ti cintayamana thatva
@Footnote: 1 cha.Ma. daharabhikkhuniyo  2 cha.Ma. gatabhavam  3 cha.Ma. agamimsu
Therassa gamanam disva rukkha oruyha "pattam bhante detha"ti vatva pattam gahetva
theram rukkhamulanneva anetva asanam pannapetva pindapatam datva
katabhattakiccam patinnam karetva dvadasa bhikkhuniyo dvadasa ca bhikkhu satta vassani
upatthati. 1- Idam devata ussukkam apajjantiti ettha vatthu. Tatra hi theri
saraniyadhammapurika ahosi.
     Akhandanitiadisu yassa sattasu apattikkhandhesu adimhi va ante va
sikkhapadam bhinnam hoti, tassa silam pariyante chinnasatako 2- viya khandam nama.
Yassa pana vemajjhe bhinnam, tassa chiddasatako viya chiddam nama hoti. Yassa
patipatiya dve tini bhinnani, tassa pitthiyam va kucchiyam va utthitena
visabhagavannena kalarattadinam annataravanna gavi viya sabalam nama hoti.  yassa
antarantara bhinnani, tassa antarantara visabhagabinduvicitra gavi viya kummasam
nama hoti. Yassa pana sabbena sabbam abhinnani, tassa tani silani akhandani
acchiddani asabalani akammasani nama honti. Tani panetani tanhadasabyato
mocetva bhujissabhavakaranato bhujissani, buddhadihi vinnuhi pasatthatta
vinnuppasatthani, tanhaditthihi aparamatthatta "idam nama tvam apannapubbo"ti
kenaci paramatthum asakkuneyyatta ca aparamatthani, upacarasamadhim appanasamadhim
va samvattayantiti samadhisamvattanikaniti vuccanti.
     Silasamannagato viharatiti tesu tesu disabhagesu viharantehi bhikkhuhi saddhim
samanabhavupagatasilo viharati. Sotapannadinam hi silam samuddantarepi devalokepi
vasantanam annesam sotapannadinam silena samanameva hoti, natthi maggasile
nanattam. Tam sandhayetam vuttam.
     Yayam ditthiti maggasampayutta sammaditthi. Ariyati niddosa. Niyyatiti
niyyanika. Takkarassati yo tathakari hoti. Dukkhakkhayayati sabbadukkhakkhayattham.
Ditthisamannagatoti samanaditthibhavam upagato hutva viharatiti.
@Footnote: 1 cha.Ma. upatthahi  2 majjhe chiddasatako, su.vi. 1/141/137



             The Pali Atthakatha in Roman Book 16 page 97-103. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=2164&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=2164&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=282              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=22&A=6838              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=22&A=6762              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=22&A=6762              Contents of The Tipitaka Volume 22 http://84000.org/tipitaka/read/?index_22

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]