ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 25 : PALI ROMAN Dha.A.8 tanha-brahmana

page1.

24. Tanhavaggavannana ---------- 1. Kapilamacchavatthu. (240) "manujassati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto kapilamaccham arabbha kathesi. Atite kira kassapassa bhagavato parinibbutakale dve kulabhataro nikkhamitva savakanam santike pabbajimsu. Tesu jettho sodhano nama ahosi, kanittho kapilo nama. Mata pana nesam sadhani nama, kanitthabhagini tapana nama. Tapi bhikkhunisu pabbajimsu. Evam tesu pabbajitesu, ubho bhataro acariyupajjhayanam vattappativattam katva viharanta ekadivasam "bhante imasmim sasane kati dhuraniti pucchitva "ganthadhuranca vipassanadhurancati dve dhuraniti sutva, jettho "vipassanadhuram puressamiti. Panca vassani acariyupajjhayanam santike vasitva yava arahatta kammatthanam gahetva arannam pavisitva vayamanto arahattam papuni. Kanittho "aham tava taruno, vuddhakale vipassanadhuram puressamiti ganthadhuram patthapetva tini pitakani ugganhi. Tassa pariyattim nissaya mahaparivaro, parivaram nissaya labho udapadi. So bahusaccamadena matto labhatanhaya abhibhuto atipanditamanitaya parehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Vuttam kappiyampi "akappiyanti vadati, akappiyampi "kappiyanti, savajjampi "anavajjanti, anavajjampi "savajjanti. So pesalehi bhikkhuhi "ma avuso kapila evam avacati vatva dhammanca vinayanca dassetva ovadiyamanopi "tumhe kim janatha, rittamutthisadisatiadini vatva bhikkhu khumsento vambhento vicarati. Athassa bhatu sodhanattherassapi bhikkhu etamattham arocesum. Sopi nam upasankamitva "avuso kapila tumhadisanam hi sammapatipatti sasanassa ayu nama, tasma sammapatipattim pahaya kappiyadini patibahanto ma evam avacati ovadi. So tassapi vacanam nadayi. Evam santepi, nam thero dvittikkhattum ovaditva ovadam agganhantam "nayam mama vacanam karotiti natva "tenahavuso pannayissasi sakena kammenati vatva pakkami. Tato patthaya nam annepi pesala bhikkhu chaddayimsu. So duracaro hutva duracaraparivuto viharanto ekadivasam uposathagge "patimokkham uddisissamiti vijanim adaya dhammasane nisiditva "vattatavuso ettha sannipatitanam bhikkhunam patimokkhanti pucchitva "ko attho imassa pativacanena dinnenati tunhibhute bhikkhu disva "avuso dhammo va vinayo va natthi, patimokkhena sutena va assutena va ko atthoti vatva asana vutthahi. Evam so kassapassa bhagavato pariyattisasanam osakkapesi. Sodhanattheropi tadaheva parinibbayi. Kapilo ayupariyosane avicimhi mahaniraye nibbatti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Tapissa mata ca bhagini ca tasseva ditthanugatim apajjitva pesale bhikkhu akkositva paribhasitva tattheva nibbattimsu. Tasmim pana kale pancasata purisa gamaghatakadini katva corikaya jivanta janapadamanussehi anubaddha palayamana arannam pavisitva tattha kinci patisaranam apassanta annataram arannakam bhikkhum disva vanditva "patisaranam no bhante hothati vadimsu. Thero "tumhakam silasadisam patisaranam nama natthi, sabbepi panca silani samadayathati aha. Te "sadhuti sampaticchitva silani samadayimsu. Atha ne thero ovadi "idani tumhe silavanto; jivitahetupi vo neva silam atikkamitabbam, na manopadoso katabboti. Te "sadhuti sampaticchimsu. Atha te janapada tam thanam patva ito cito ca pariyesamana te core disva sabbe jivita voropesum. Te kalam katva devaloke nibbattimsu. Corajetthako jetthakadevaputto ahosi. Te anulomappatilomavasena ekam buddhantaram devaloke samsaritva imasmim buddhuppade savatthinagaradvare pancakulasate kevattagame nibbattimsu. Jetthakadevaputto kevattajetthakassa gehe patisandhim ganhi, itare itaresu. Evam tesam ekadivaseyeva patisandhiggahananca matukucchito nikkhamananca ahosi. Kevattajetthako "atthi nu kho imasmim game annepi daraka ajja jatati pariyesapetva tesam jatabhavam sutva "ete mama puttassa sahayaka bhavissantiti tesam posavanikam dapesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Te sabbepi sahapamsukilaka sahayaka hutva anupubbena vayappatta ahesum. Tesam kevattajetthakaputto yasato ca tejato ca aggapuriso ahosi. Kapilopi kho ekam buddhantaram niraye pacitva vipakavasesena tasmim kale aciravatiya suvannavanno duggandhamukho mahamaccho hutva nibbatti. Athekadivasam te sahayaka "macche bandhissamati jaladini gahetva nadiyam khipimsu. Atha nesam antojalam so maccho pavisi. Tam disva sabbe kevattagamavasino uccasaddamakamsu "putta no pathamam macche bandhanta suvannamaccham bandhimsu, idani no raja pahutam dhanam dassatiti. Tepi kho sahayaka maccham navaya pakkhipitva navam ukkhipitva ranno santikam agamamsu. Rannapi tam disvava "kim etanti vutte, "maccho devati ahamsu. Raja suvannavannam maccham disva "sattha etassa suvannakaranam janissatiti maccham gahapetva bhagavato santikam agamasi. Macchena mukhe vivatamatteyeva, sakalajetavanam ativiya duggandham ahosi. Raja sattharam pucchi "kasma bhante maccho suvannavanno jato, kasma cassa mukhato duggandho vayatiti. "ayam maharaja kassapassa bhagavato pavacane kapilo nama bhikkhu ahosi bahussuto mahaparivaro, labhatanhaya abhibhuto attano vacanam agganhantanam akkosakaparibhasako kassapabhagavato sasanam osakkapesi. So tena kammena avicimhi nibbattitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Vipakavasesena idani maccho jato; yam pana so digharattam buddhavacanam vacesi buddhassa vannam kathesi, tassa nissandena imam suvannavannam patilabhi; yam bhikkhunam akkosakaparibhasako ahosi, tenassa mukhato duggandho vayati; kathapemi nam maharajati. "kathapetha bhanteti. Atha nam sattha pucchi "tvamasi kapiloti. "ama bhante aham kapiloti. "kuto agatositi. "avicimahanirayato bhanteti. "jetthabhatiko te sodhano kuhinti. "parinibbuto bhanteti. "mata pana te sadhani kahanti. "niraye nibbatta bhanteti. "kanitthabhagini te tapana kahanti. "mahaniraye nibbatta bhanteti. "idani tvam kaham gamissasiti. "avicimahanirayameva bhanteti vatva vippatisarabhibhuto navam sisena paharitva tavadeva kalam katva niraye nibbatti. Mahajano samviggo ahosi lomahatthajato. Atha bhagava tasmim khane sannipatitaya parisaya cittavaram oloketva tamkhananurupam dhammam desetum "dhammacariyam brahmacariyam etadahu vasuttamanti suttanipate kapilasuttam 1- kathetva ima gatha abhasi "manujassa pamattacarino tanha vaddhati maluva viya. So pariplavati hurahuram phalamicchamva vanasmim vanaro. @Footnote: 1. paliyam. "dhammacariyasuttanti dissati. na. va. khu. sa. 25/379.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Yam esa sahate jammi tanha loke visattika, soka tassa pavaddhanti, abhivutthamva viranam, yo cetam sahate jammim tanham loke duraccayam, soka tamha papatanti udavinduva pokkhaRa. Tam vo vadami: bhaddam vo, yavantettha samagata. Tanhaya mulam khanatha, usiratthova viranam. Ma vo nalamva sotova maro bhanji punappunanti. Tattha "pamattacarinoti: sativossaggalakkhanena pamadena pamattacarissa puggalassa neva jhanam na vipassanamaggaphalani vaddhanti. Yatha pana rukkham samsibbanti pariyonaddhanti tassa vinasaya maluva lata vaddhati, evamassa cha dvarani nissaya punappunam uppajjanato tanha vaddhatiti attho. So pariplavati hurahuranti: so tanhagatiko puggalo bhave bhave pariplavati dhavati. Yatha kim viyati. 1- Phalamicchamva vanasmim vanaroti: yatha rukkhaphalam icchanto vanaro vanasmim dhavati, tassa tassa rukkhassa sakham ganhati, tam muncitva annam ganhati, tampi muncitva annam ganhati "sakham alabhitva sannisinnoti vattabbatam napajjati; evameva tanhagatiko puggalo hurahuram dhavanto "arammanam alabhitva tanhaya appavattam pattoti vattabbatam napajjati. @Footnote: 1. "yatha kinti va kim viyati va vacanena bhavitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Yanti: yam puggalam esa lamakabhavena jammi visaharataya visapupphataya visaphalataya visaparibhogataya rupadisu visattataya asattataya visattikati sankhyam gata chadvarikatanha abhibhavati; yatha nama vane punappunam vassantena devena abhivuttham viranatinam vaddhati; evam tassa puggalassa anto vattamulaka soka abhivaddhantiti attho. Duraccayanti: yo pana puggalo etam vuttappakaram atikkamitum pajahitum dukkarataya duraccayam tanham sahati abhibhavati, tamha puggala vattamulaka soka papatanti; yatha nama pokkhare padumapatte patitam udakabindu na patitthati, evam na patitthahantiti attho. Tam vo vadamiti: tena karanena aham tumhe vadami. Bhaddam voti: bhaddam tumhakam hotu, ma ayam kapilo viya vinasam papunitthati attho. Mulanti: imissa chadvarikatanhaya arahattamaggannanena mulam khanatha. Kim viyati. Usiratthova virananti: yatha usirena atthiko puriso mahantena kuddalena viranam khanati, evamassa mulam khanathati attho. Ma vo nalamva sotova maro bhanji punappunanti: ma tumhe nadisote jatam nalam mahavegena agato nadisoto viya kilesamaro maranamaro devaputtamaro ca punappunam bhanjatuti attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Desanavasane pancasatapi kevattaputta samvegam apajjitva dukkhassantakiriyam patthayamana satthu santike pabbajitva nacirasseva dukkhassantam katva satthara saddhim anenjaviharasamapattidhammaparibhogena 1- ekaparibhoga ahesunti. Kapilamacchavatthu. ---------- 2. Sukarapotikavatthu. (241) "yathapi muleti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto ekam guthasukarapotikam arabbha kathesi. Ekasmim kira divase sattha rajagaham pindaya pavisanto ekam sukarapotikam disva sitam patvakasi. Tassa sitam karontassa mukhavivaraviniggatam dassanobhasamandalam disva anandatthero "ko nu kho bhante hetu, ko paccayo sitassa patukammayati sitakaranam pucchi. Atha nam sattha aha "passamsetam ananda sukarapotikanti. "ama bhanteti. "esa kakusandhassa bhagavato sasane ekaya asanasalaya samanta kukkuti ahosi, sa ekassa yogavacarassa vipassanakammatthanam sajjhayantassa dhammaghosam sutva tato cuta rajakule nibbattitva ubbari nama rajadhita ahosi, sa @Footnote: 1. "anenjaviharasamapattidhammaparibhogenati pathena bhavitabbam. na. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Aparabhage sariravalanjanatthanam pavittha pulavakarasim disva tattha pulavakasannam uppadetva pathamajjhanam patilabhi, sa tattha yavatayukam thatva tato cuta brahmaloke nibbatti, tato cavitva ca pana gativasena alulamana idani sukarayoniyam nibbatti; idam karanam disva maya sitam patukatanti. Tam sutva anandattherappamukha bhikkhu mahantam samvegam patilabhimsu. Sattha tesam samvegam uppadetva ragatanhaya adinavam pakasento antaravithiyam thitakova ima gatha abhasi "yathapi mule anupaddave dalhe chinnopi rukkho punareva ruhati, evampi tanhanusaye anuhate nibbattati dukkhamidam punappunam. Yassa chattimsatisota manapassavana bhusa, maha vahanti dudditthim sankappa raganissita. Savanti sabbadhi sota lata ubbhijja titthati, tanca disva latam jatam mulam pannaya chindatha. Saritani sinehitani ca somanassani bhavanti jantuno, te satasita sukhesino, te ve jatijarupaga naRa. Tasinaya purakkhata paja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Parisappanti sasova badhito 1-, samyojanasangasatta 2- dukkhamupenti punappunam ciraya. Tasinaya purakkhata paja parisappanti sasova badhito 1-. Tasma tasinam vinodaye bhikkhu 3- akankham 4- viragamattanoti. Tattha "muleti: [yassa rukkhassa] catusu disasu hettha ca ujukameva gate pancavidhe mule chedanaphalanavijjhanadinam kenaci upaddavena anupaddave thirapattataya dalhe [so] rukkho uparicchinnopi sakhanusakhanam vasena punadeva ruhati; evameva chadvarikaya tanhaya anusaye arahattamaggannanena anuhate asamucchinne, tasmim tasmim bhave jatiadibhedam idam dukkham punappunam nibbattatiyevati attho. Yassati: yassa puggalassa iti ajjhattikassupadaya attharasa tanhavicaritani bahirassupadaya attharasa tanhavicaritaniti imesam tanhavicaritanam vasena chattimsatiya 5- sotehi samannagata manapesu rupadisu asavati pavattatiti manapassavana tanha bhusa balavati hoti, tam puggalam vipannannanataya dudditthim punappunam uppajjanato mahantabhavena maha hutva jhanam va @Footnote: 1. Ma. bandhito. 2. Ma. samyojanasangasattaka. 3. Ma. bhikkhutinatthi. @4. Ma. akankhanta. 5. abhi. vi. 35/530.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Vipassanam va anissaya raganissita sankappa vahantiti attho. Savanti sabbadhi sotati: ime tanhasota cakkhudvaradinam vasena sabbesu rupadisu arammanesu savanato sabbapi rupatanha .pe. Dhammatanhati sabbabhavesu va savanato sabbadhi savanti nama. Latati: palivethanatthena samsibbanatthena ca lata viyati lata. Ubbhijja titthatiti: chahi dvarehi uppajjitva rupadisu arammanesu titthati. Tanca disvati: tam pana tanhalatam "etthesa tanha uppajjamana uppajjatiti jatatthanavasena disva. Pannayati: satthena vane jatam latam viya maggappannaya mule chindathati attho. Saritaniti: anusatani payatani. Sinehitaniti: civaradisu pavattasinehavasena sinehitani ca, tanhasinehamakkhitaniti attho. Somanassaniti: tanhavasikassa jantuno evarupani somanassani bhavanti. Te satasitati: te tanhavasika puggala satanissita sukhanissitava hutva sukhesino sukhapariyesino bhavanti. Te veti: ye evarupa nara, te jatijarabyadhimaranani upagacchantiyevati jatijarupaga nama honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Pajati: ime satta tasakaranena tasinati sankham gataya tanhaya purakkhata parivarita hutva. Badhitoti: luddakena aranne baddho saso viya parisappanti bhayanti. Samyojanasangasattati: dasavidhena samyojanena ceva sattavidhena ragasangadina ca satta baddha tasmim va lagga hutva. Cirayati: ciram dighamaddhanam punappunam jatiadikam dukkham upagacchantiti attho. Tasmati: yasma tasinaya purakkhata palivethita satta, tasma attano viragam ragadivigamanam nibbanam patthento akankhamano bhikkhu arahattamaggeneva tam tasinam vinodaye panuditva niharitva chaddeyyati attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu. Sapi kho sukarapotika tato cavitva suvannabhumiyam rajakule nibbatti, tato cuta tatheva baranasiyam nibbatti, tato cavitva supparakapattane assavanijagehe nibbatti, tato cuta gavirapattane navikassa gehe nibbatti, tato cuta anuradhapure issaragehe nibbatti, tato cuta tasseva dakkhinaya disaya bhekkantagame 1- sumanassa nama kutumbikassa gehe dhita namena sumana nama hutva nibbatti. Athassa pita, tasmim game @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. bhokkantagame.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Chaddite, dighavapirattham gantva mahamunigame nama vasi. Tattha nam dutthagamaniranno amacco lakuntakaatimbaro nama kenacideva karaniyena gato disva mahantam mangalam katva tam adaya mahapunnagamam gato. Atha nam kotipabbatamahaviharavasi mahaatulatthero 1- nama tattha pindaya caranto tassa gehadvare thito disva bhikkhuhi saddhim kathesi "avuso sukarapotika nama lakuntakaatimbaramahamattassa bhariyabhavam patta, aho acchariyanti. Sa tam katham sutva atitabhave ugghatetva jatissarannanam patilabhi. Tamkhanamyeva uppannasamvega samikam yacitva mahantena issariyena pancabalakattherinam santike pabbajitva tissamahavihare mahasatipatthanasuttakatham sutva sotapattiphale patitthahi, paccha damilamaddane kate, matapitunam vasanatthanam bhekkantagamameva gantva tattha vasanti kallakamahavihare asivisupamasuttam sutva arahattam papuni. Sa parinibbanadivase bhikkhunihi pucchita bhikkhunisanghassa sabbam imam pavattim nirantaram kathetva sannipatitassa bhikkhusanghassa majjhe mandalaramavasina dhammapadabhanakamahatissattherena saddhim samsandetva "aham pubbe manussayonito cuta kukkuti hutva tattha senassa santika sisacchedam patva rajagahe nibbatta paribbajikasu pabbajitva pathamajjhanabhumiyam nibbatta tato cuta setthikule nibbatta nacirasseva cavitva sukarayonim gantva tato cuta suvannabhumim tato baranasim tato supparakapattanam @Footnote: 1. Ma. mahaanuruddhatthero.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Tato gavirapattanam tato anuradhapuram tato bhekkantagamanti evam samavisame terasa 1- attabhave patva idani ukkatthe jata, sabbepi appamadena sampadethati vatva catasso parisa samvejetva parinibbayiti. Sukarapotikavatthu. --------- 3. Vibbhantakavatthu. (242) "yo nibbanatthoti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto ekam vibbhantakam arabbha kathesi. Eko 2- kira mahakassapattherassa saddhivihariko hutva cattari jhanani uppadetvapi attano matulassa suvannakarassa gehe visabhagaruparammanam disva tattha patibaddhacitto vibabhami. Atha nam manussa alasabhavena kammam katum anicchantam geha niharimsu. So papamittasamsaggena corakammena jivitam kappento vicari. Atha nam ekadivasam gahetva pacchabahum galhabandhanam bandhitva catukke catukke kasahi talenta aghatam 3- nayimsu. Thero pindaya caritum pavisanto tam dakkhinadvarena nihariyamanam disva bandhanam sithilam karetva "pubbe taya paricitam kammatthanam puna avajjehiti @Footnote: 1. dvadaseva. 2. Yu. eso. 3. aghatananti yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Aha. So tena ovadena satuppadam labhitva puna catutthajjhanam nibbattesi. Atha nam aghatanam netva "ghatessamati sule uttasesum. So na bhayati na santasati. Athassa tasmim tasmim disabhage thita manussa asisattitomaradini avudhani ukkhipitvapi tam asantasantameva disva "passatha bhonto imam purisam, anekasatanampi avudhahatthanam purisanam majjhe nevacchambhati na vedhati, aho acchariyanti acchariyabbhutajata mahanadam naditva ranno tam pavattim arocesum. Raja tam karanam sutva "vissajjetha nanti vatva 1- satthu santikampi gantva tamattham arocesi. 2- Sattha obhasam pharitva tassa dhammam desento imam gathamaha. "yo nibbanattho vanadhimutto vanamutto vanameva dhavati, tam puggalameva passatha: mutto bandhanameva dhavatiti. Tassattho: "yo puggalo gihibhave alayasankhatam vanattham chaddetva pabbajitataya nibbanattho viharasankhate tapovane adhimutto gharavasabandhanasankhata tanhavana mutto hutva puna tam gharavasabandhanam tanhavanameva dhavati, evantam puggalam passatha; eso gharavasabandhanato mutto puna gharavasabandhanameva dhavatiti. @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. aha. 2. Si. Ma. Yu. arocayimsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Imam dhammadesanam sutva so rajapurisanamantare sulagge nisinnova udayabbayam patthapetva tilakkhanam aropetva sankhare sammasanto sotapattiphalam patva smapattisukham anubhavanto vehasam uppatitva akaseneva satthu santikam agantva sattharam vanditva pabbajitva sarajikaya parisaya majjheyeva arahattam papuniti. Vibbhantakavatthu. --------- 4. Bandhanagaravatthu. (243) "na tam dalhanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto bandhanagaram arabbha kathesi. Ekasmim kira kale bahu sandhicchedakapanthaghatakamanussaghatake core anetva kosalaranno dassesum. Te raja andubandhana- rajjubandhanasankhalikabandhanehi bandhapesi. Timsamattapi kho janapada bhikkhu sattharam datthukama agantva disva vanditva punadivase savatthiyam pindaya caranta bandhanagaram gantva te core disva pindapatappatikkanta sayanhasamaye tathagatam upasankamitva "bhante ajja amhehi pindaya carantehi bandhanagare bahu cora andubandhanadihi baddha mahadukkham anubhavanta dittha, te tani bandhanani chinditva palayitum na sakkonti; atthi nu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Kho bhante tehi bandhanehi thirataram annam bandhanam namati pucchimsu. Sattha "bhikkhave kimbandhanani nametani: yam panetam dhanadhannaputta- daradisu tanhasankhatam kilesabandhanam, etam etehi satagunena sahassagunena satasahassagunena thirataram, evam mahantampi panetam ducchindiyam bandhanam poranakapandita chinditva himavantam pavisitva pabbajimsuti vatva atitam ahari: "atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente, bodhisatto ekasmim duggatagahapatikule nibbatti. Tassa vayappattassa pita kalamakasi. So bhatim katva mataram posesi. Athassa mata anicchamanasseva ekam kuladhitaram gehe katva aparabhage kalamakasi. Bhariyayapissa kucchiyam gabbho patitthahi. So gabbhassa patitthitabhavam ajanantova "bhadde tvam bhatim katva jiva, aham pabbajissamiti aha. "sami nanu gabbho me patitthito, mayi vijataya, darakam disva pabbajissasiti aha. So "sadhuti sampaticchitva tassa vijatakale "bhadde tvam sotthina vijata, idanaham pabbajissamiti apucchi. Atha nam sa "puttakassa te tava thanapanato apagamanakalam agamehiti vatva puna gabbham ganhi. So cintesi "imam sampaticchapetva gantum na sakka, imissa anacikkhitvava palayitva pabbajissamiti. So tassa anacikkhitvava rattibhage utthaya palayi. Atha nam nagaraguttika aggahesum. So "aham sami matuposako nama, vissajjetha manti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Attanam vissajjetva ekasmim thane vasitva himavantam pavisitva isipabbajjam pabbajitva abhinna ca samapattiyo ca nibbattetva jhanakilaya kilanto vihasi. So tattha vasantoyeva "evarupampi nama me ducchindiyam puttadarabandhanam kilesabandhanam chinnanti udanam udanesi. Sattha imam atitam aharitva tena udanitam udanam pakasento. Ima gatha abhasi. "na tam dalham bandhanamahu dhira, yadayasam darujapabbajanca. Sarattaratta manikundalesu puttesu daresu ca ya apekkha, etam dalham bandhanamahu dhira oharinam sithiladuppamuncam. Etampi chetvana paribbajanti anapekkhino kamasukham pahayati. Tattha "dhirati: buddhadayo panditapurisa ayasankhalikasankhatam ayasa nibbattam ayasam andubandhanasankhatam darujam pabbajatinehi va annehi va vakadihi rajjum katva katam rajjubandhanam [tam] asiadihi chinditum sakkuneyyabhavena `thiranti na vadantiti attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Sarattarattati: saratta hutva ratta. Bahalaragarattati attho. Manikundalesuti: manisu ca kundalesu ca, manicittesu va kundalesu. Etam dalhanti: ye manikundalesu sarattaratta, tesamyeva so 1- rago, ya ca puttadaresu apekkha tanha, etam kilesamayam bandhanam panditapurisa dalhanti vadanti. Oharinanti: akaddhitva catusu apayesu patanato avaharati hettha haratiti oharinam. Sithilanti: bandhanatthane chavicammamamsani na chindati lohitam na niharati bandhanabhavampi ajanapetva thalapathajalapathadisu kammani katum detiti sithilam. Duppamuncanti: lobhavasena hi ekavarampi uppannam kilesabandhanam bandhanatthanato kacchapo viya dummociyam hotiti duppamuncam. Etampi chetvanati: etam evam dalhampi kilesabandhanam nanakhaggena chinditva anapekkhino hutva kamasukham pahaya paribbajanti pakkamanti, pabbajantiti attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Bandhanagaravatthu. ---------- @Footnote: 1. "yoti padena bhavitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

5. Khemavatthu. (244) "ye ragarattati imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto khemannama ranno bimbisarassa aggamahesim arabbha kathesi. Sa kira padumuttarapadamule patthitappatthana ativiya abhirupa pasadika ahosi. "sattha kira rupassa dosam kathetiti sutva pana satthu santikam gantum na icchi. Raja tassa rupamadamattabhavam natva veluvanavannappatisamyuttani gitani karetva natadinam dapesi. Tesam tani gayantanam sutva tassa veluvanam aditthapubbam viya assutapubbam viya ca ahosi. Sa "kataram uyyanam sandhaya gayathati pucchitva, "devi tumhakam veluvanuyyanamevati vutte, uyyanam gantukama ahosi. Sattha tassa agamanam natva parisamajjhe nisiditva dhammam desentova talavantam adaya attano passe thatva vijamanam abhirupam itthim nimmini. Khemapi devi pavisamanava tam itthim disva "sammasambuddho rupassa dosam kathetiti vadanti, ayancassa santike itthi vijamana thita, aham imissa kalabhagampi na upemi, na maya idisam itthirupam ditthapubbam, sattharam abhutena abbhacikkhanti manneti cintetva tathagatassa kathasaddampi anisametva tameva itthim olokayamana atthasi. Sattha tassa tasmim rupe uppannabahumanatam natva tam rupam pathamavayadivasena dassento hettha vuttanayeneva pariyosane atthimattavasanam katva dassesi. Khema tam disva "evarupampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Nama tam rupam muhutteneva khayavayam pattam, natthi vata imasmim rupe saroti cintesi. Sattha tassa cittavaram oloketva "kheme tvam `imasmim rupe saro atthiti cintesi passadanissa nissarabhavanti vatva imam gathamaha "aturam asucim putim passa kheme samussayam uggharantam paggharantam balanam abhipatthitanti. Sa gathapariyosane sotapattiphale patitthahi. Atha nam sattha "kheme ime satta ragaratta dosaduttha mohamulha attano tanhasotam samatikkamitum na sakkonti tattheva laggantiti vatva dhammam desento imam gathamaha "ye ragarattanupatanti sotam sayam katam makkatakova jalam. Etampi chetvana vajanti dhira anapekkhino sabbadukkham pahayati. Tattha "makkatakova jalanti: yatha nama makkatako suttajalam katva majjhatthane nabhimandale nipanno pariyante patitam patangam va makkhikam va vegena gantva vijjhitva tassa rasam pivitva punagantva tasmimyeva thane nipajjati; evameva ye satta ragaratta dosaduttha mohamulha, sayam katam tanhasotam anupatanti te tam samatikkamitum na sakkonti; evam duratikkamam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Etampi chetvana vajanti dhirati: pandita etam bandhanam chinditva anapekkhino niralaya hutva arahattamaggena sabbadukkham pahaya vajanti gacchantiti attho. Desanavasane khema arahatte patitthahi. Mahajanassapi satthika desana ahosi. Sattha rajanam aha "maharaja khemaya pabbajitum va parinibbayitum va vattatiti. "bhante pabbajetha nam, alam parinibbanenati. Sa pabbajitva aggasavika ahositi. Khemavatthu. -------- 6. Uggasenasetthiputtavatthu. (245) "munca pureti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto uggasenam arabbha kathesi. Pancasata kira nataka samvacchare va chammase va sampatte, rajagaham gantva ranno sattaham samajjam katva bahum hirannasuvannam labhanti, antarantare ukkhepadayanam pariyanto natthi. Mahajano mancadisu 1- thatva samajjam olokesi. Atheka langhadhita vamsam abhiruyha tassa upari parivattitva tassa pariyante akase @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. mancatimancadisu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Cankamamana naccati ceva gayati ca. Tasmim samaye uggaseno nama setthiputto sahayakena saddhim mancatimance thito tam oloketva tassa hatthapadavikkhepadisu uppannasineho geham gantva "tam labhanto jivissami, alabhantassa me, idheva marananti aharupacchedam katva mancake nipajji; matapituhi "tata kinte rujjatiti pucchitopi "tam me natadhitaram labhantassa, jivitam atthi, alabhantassa me, idheva marananti vatva, "tata ma evam kari, annam te amhakam kulassa ca bhogananca anurupam kumarikam anessamati vuttepi, tatheva vatva nipajji. Athassa pita bahum yacitvapi tam sannapetum asakkonto natakassa sahayakam pakkosapetva kahapanasahassam datva "ime kahapane gahetva attano dhitaram mayham puttassa detuti pahini. So "naham kahapane gahetva demi; sace pana so imam alabhitva jivitum na sakkoti, tenahi amhehi saddhimyeva vicaratu, dassamissa dhitaranti. Matapitaro puttassa tamattham arocesum. So "aham tehi saddhim vicarissamiti vatva yacantanampi tesam katham anadayitva nikkhamitva natakassa santikam agamasi. So tassa dhitaram datva tena saddhimyeva gamanigamarajadhanisu sippam dassento vicari. Sapi tena saddhim samvasamanvaya nacirasseva puttam labhitva tam kilapayamana "sakatagopakassa putta bhandaharakassa putta kinci ajananakassa puttati vadati. Sopi nesam sakataparivattakam katva thitatthane gonanam tinam aharati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Sippadassanatthane laddhabhandakam ukkhipitva harati, tadeva kira sandhaya sa itthi puttam kilapayamana tatheva vadati. So attanam arabbha tassa gayanabhavam natva pucchi "mam sandhaya kathesiti. "ama tam sandhayati. "evam sante aham palayissamiti. Sa "kim pana mayham taya palayitena va agatena vati punappunam tadeva 1- titam gayati. Sa kira attano rupasampattinceva dhanalabhanca nissaya tam kisminci na mannati. So "kim nu kho nissaya imissa ayam manoti cintento "sippam nissayati natva "hotu, sippam ganhissamiti sassuram upasankamitva tassa jananasippam ugganhitva gamanigamadisu sippam dassento anupubbena rajagaham agantva "ito sattame divase uggaseno setthiputto nagaravasinam sippam dassessatiti arocapesi. Nagaravasino mancati- mancadayo bandhapetva sattame divase sannipatimsu. Sopi satthihattham vamsam abhiruyha tassa matthake atthasi. Tamdivasam sattha paccusakale lokam volokento tam attano nanajalassa anto pavittham disva "kim nu kho bhavissatiti avajjanto "sve setthiputto `sippam dassessamiti vamsamatthake thassati, tassa dassanattham mahajano sannipatissati, tattha aham catuppadikam gatham desissami; tam sutva caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo bhavissati, uggasenopi arahatte patitthahissatiti @Footnote: 1. Si. Yu. tatheva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Annasi. So punadivase kalam sallakkhetva bhikkhusanghaparivuto rajagaham pindaya pavisi. Uggasenopi, satthari antonagaram appavittheyeva, unnadanatthaya mahajanassa angulisannam datva vamsamatthake patitthaya akaseyeva satta vare parivattitva oruyha vamsamatthake atthasi. Tasmim khane sattha nagaram pavisanto, yatha tam parisa na olokesi, evam katva attanameva olokapesi. Uggaseno parisam oloketva "na mam parisa oloketiti domanassappatto "idam maya samvacchare kattabbam sippam, satthari ca nagaram pavisante, parisa mam anoloketva sattharameva oloketi; mogham vata me sippadassanam jatanti cintesi. Sattha tassa cittam natva mahamoggallanam amantetva "gaccha moggallana setthiputtam vadehi `sippam kira dassetuti aha. Thero gantva vamsassa hettha thitova setthiputtam amantetva imam gathamaha "ingha passa nataputta uggasena mahabbala karohi ragam parisaya hasayassu mahajananti. So therassa katham sutva tutthamanaso hutva "sattha 1- mama sippam passitukamoti vamsamatthake thitakova imam gathamaha "ingha passa mahapanna moggallana mahiddhika karomi ragam parisaya hasayami mahajananti. Evanca pana vatva vamsamatthakato vehasam abbhuggantva @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "manneti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Akase cuddasakkhattum parivattitva oruyha vamsamatthake atthasi. Atha nam sattha "uggasena panditena nama atitanagatappaccuppannesu khandhesu alayam nikantim pahaya jatiadihi muccitum vattatiti vatva imam gathamaha "munca pure munca pacchato majjhe munca bhavassa paragu sabbattha vimuttamanaso na puna jatijaram upehisiti. Tattha "munca pureti: atitesu khandhesu alayam nikantim ajjhosanam patthanam pariyutthanam gaham paramasam tanham munca. Pacchatoti: anagatesupi khandhesu alayadini munca. Majjheti: paccuppannesupi tani munca. Bhavassa paraguti: evam sante, tividhassapi bhavassa abhinna- parinnapahanabhavanasacchikiriyavasena paragu paragato hutva khandhadhatuayatanadibhede sabbasankhate vimuttamanaso viharanto puna jatijaramaranani na upagacchasiti 1- attho. Desanavasane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Setthiputtopi vamsamatthake thitakova saha patisambhidahi arahattam patva vamsato oruyha satthu santikam agantva pancappatitthitena vanditva sattharam pabbajjam yaci. Atha nam sattha @Footnote: 1. na upagacchissasiti yuttataram. na. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Dakkhinahattham pasaretva "ehi bhikkhuti aha. So tavadeva atthaparikkharadharo satthivassatthero viya ahosi. Atha nam bhikkhu "avuso uggasena satthihatthassa te vamsassa matthakato otarantassa bhayam nama nahositi pucchitva, "natthi me avuso bhayanti vutte, satthu arocesum "bhante uggaseno `na bhayamiti vadati, abhutam vatva annam byakarotiti. Sattha "na bhikkhave mama puttena uggasenena sadisa chinnasamyojana bhikkhu bhayanti na santasantiti vatva brahmanavagge imam gathamaha "sabbasamyojanam chetva yo ve na paritassati, sangatigam visamyuttam tamaham brumi brahmananti. Desanavasane bahunam dhammabhisamayo ahosi. Punekadivasam bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum "kim nu kho avuso evam arahattupanissayasampannassa bhikkhuno natadhitaram nissaya natehi saddhim vicaranakaranam, kim arahattassa upanissayakarananti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, `imaya namati vutte, "bhikkhave ubhayampetam iminaeva katanti vatva tamattham pakasetum atitam ahari: "atite kira kassapadasabalassa suvannacetiye kariyamane, baranasivasino kulaputta pahutam khadaniyam bhojaniyam yanakesu aropetva "hatthakammam karissamati cetiyatthanam gacchanta antaramagge ekam theram pindaya pavisantam passimsu. Atheka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Kuladhita theram oloketva samikam aha "sami ayyo no pindaya pavisati, yanake ca no pahutam khadaniyam bhojaniyam, pattamassa ahara, bhikkham dassamati. So pattam ahari. Tam khadaniyabhojaniyassa puretva therassa hatthe patitthapetva ubhopi patthanam karimsu "bhante tumhehi ditthadhammasseva bhagino bhaveyyamati. Sopi thero khinasavo; tasma olokento tesam patthanaya samijjhanabhavam natva sitam akasi. Tam disva sa itthi samikam aha "sami amhakam ayyo sitam karoti, eso natadarako bhavissatiti. Samikopissa "evam bhavissati bhaddeti vatva pakkami. Idam tesam pubbakammam. Te tattha yavatayukam thatva devaloke nibbattitva tato cavitva, sa itthi natagehe nibbatti, puriso setthigehe. So "evam bhadde bhavissatiti tassa pativacanassa dinnatta natehi saddhim vicari, khinasavattherassa dinnapindapatam nissaya arahattam papuni. Sapi natadhita "ya me samikassa gati, mayhampi sa eva gatiti bhikkhuninam santike pabbajitva arahatte patitthahiti. Uggasenasetthiputtavatthu. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

7. Culadhanuggahapanditavatthu. (246) "vitakkamathitassati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto ekam daharabhikkhum arabbha kathesi. Eko kira daharabhikkhu salakagge attano salakam 1- gahetva salakayagum adaya asanasalam gantva pivati. Tattha udakam alabhitva udakatthaya ekam gharam agamasi. Tatra tam eka kumarika disvava uppannasineha "bhante punapi paniyena atthe sati, idheva agaccheyyathati aha. So tato patthaya yada paniyam na labhati, tada tattheva gacchati. Sapissa pattam gahetva paniyam deti. Evam gacchante kale, yagumpi datva punekadivasam tattheva nisidapetva bhattam adasi. Santike cassa nisiditva "bhante imasmim gehe na kinci natthi nama, kevalam mayam vicaranakamanussameva na labhamati katham samutthapesi. So katipaheneva tassa katham sutva ukkanthi. Atha nam ekadivasam agantuka bhikkhu disva "kasma tvam avuso kiso uppanduppandukajatositi pucchitva, "ukkanthitosmi avusoti vutte, acariyupajjhayanam santikam nayimsu. Tepi tam satthu santikam netva tamattham arocesum. Sattha "saccam kira tvam bhikkhu ukkanthitositi pucchitva, "saccanti vutte, "kasma tvam bhikkhu madisassa araddhaviriyassa buddhassa sasane pabbajitva `sotapannoti va `sakadagamiti va attanam @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. pattasalakam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Avadapetva `ukkanthitoti vadapesi; bhariyam te kammam katanti vatva "kimkarana ukkanthitositi pucchitva, "bhante eka mam itthi evamahati vutte, "bhikkhu anacchariyam etam tassa kiriyam: sa hi pubbe sakalajambudipe aggapanditam pahaya tammuhuttaditthake ekasmim sineham uppadetva tam jivitakkhayam papesiti vatva tassa vatthussa pakasanattham bhikkhuhi yacito atite culadhanuggahapanditakale takkasilayam disapamokkhassa acariyassa santike sippam uggahetva tena tutthena dinnam dhitaram adaya baranasim gacchantassa ekasmim atavimukhe ekunapannasaya kandehi ekunapannasa core ghatetva, kandesu khinesu, corajetthakam gahetva bhumiyam patetva, "bhadde asim aharati vutte, taya tamkhanamditthacore sineham katva corassa hatthe asitharum thapetva corena culadhanuggahapanditassa maritabhavam corena ca tam adaya gacchantena "mampi esa annam disva attano samikam viya marapessati, kim me imayati ekam nadim disva orimatire tam thapetva tassa bhandakam adaya "tvam idheva hohi, yavaham bhandakam uttaremiti tattheva tam pahaya gamanabhavanca avikatva "sabbam bhandam samadaya param tinnosi brahmana, paccagaccha lahum khippam mampi tarehidani bho" "asanthutam mam cirasanthutena minati 1- bhoti adhuvam dhuvena, @Footnote: 1. paliyam "niminiti. tadatthakathayam "nimisiti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Mayapi bhoti nimineyya annam, ito aham durataram gamissam." "kayam elaganigumbe karoti mahahasiyam, 1- nayidha naccam va gitam va talam va susamahitam. Anamhikale sussoni kim nu jagghasi sobhane ?" "sigala bala dummedha appapannosi jambuka, chinno 2- macchanca pesinca kapano viya jhayasi." "sudassam vajjamannesam, attano pana duddasam; chinna 3- patinca jaranca mampi tvanneva jhayasi." "evametam migaraja, yatha bhasasi jambuka. Sa nunaham ito gantva bhattu hessam vasanuga." "yo hare mattikam thalam, kamsathalampi so hare; katamyeva taya papam punapevam karissasiti imam pancakanipate culadhanuggahajatakam 4- vittharetva "tada culadhanuggahapandito tvam ahosi, sa itthi ayam etarahi kumarika, sigalarupena agantva tassa niggahakarako sakko devaraja ahamevati vatva "evam sa itthi tammuhuttaditthake ekasmim sinehena sakalajambudipe aggapanditam jivita voropesi; tam itthim arabbha uppannam tava tanham chinditva vihara bhikkhuti tam ovaditva uttarim dhammam desento ima gatha abhasi @Footnote: 1. paliyam tadatthakathayanca ahuhasiyanti dissati. 2. paliyam tadatthakathayanca @"jinnoti dissati. 3. tattheva "jinnati. @4. khu. ja. 27/184. tadatthakatha 4/506.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

"vitakkamathitassa jantuno tibbaragassa subhanupassino bhiyyo tanha pavaddhati, esa kho dalham karoti bandhanam. Vitakkupasame ca yo rato asubham bhavayati sada sato eso kho byantikahati esacchindati marabandhananti. Tattha "vitakkamathitassati: kamavitakkadihi tihi vitakkehi nimmathitassa. Tibbaragassati: bahalaragassa. Subhanupassinoti: ittharammanesu subhanimittaggahadivasena vissatthamanasataya subhanti anupassantassa. Tanhati: evarupassa jhanadisu ekampi na vaddhati, athakho chadvarikatanha bhiyyo vaddhati. Esa khoti: eso kho puggalo tanhabandhanam thiram nama karoti. Vitakkupasameti: micchavitakkanam vupasamasankhate dasasu asubhesu pathamajjhane. Sada satoti: yo ettha abhirato hutva niccam upatthitassatitaya sato tam asubhajjhanam bhaveti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Byantikahatiti: esa bhikkhu tisu bhavesu uppajjanakam tanham vigatam karissati. Marabandhananti: esa tebhumikavattasankhatam marabandhanampi chindissatiti attho. Desanavasane so bhikkhu sotapattiphale patitthahi, sampattanampi satthika desana ahositi. Culadhanuggahapanditavatthu. ---------- 8. Maravatthu. (247) "nittham gatoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto maram arabbha kathesi. Ekadivasam hi vikale sambahula thera jetavanamahaviharam pavisitva rahulattherassa vasanatthanam gantva tam vutthapesum. 1- So annattha vasanatthanam apassanto gantva tathagatassa gandhakutiya pamukhe nipajji. Tada so ayasma arahattam patto avassikova ahosi. Maro vasavatti bhavane thitoyeva tam ayasmantam gandhakutippamukhe nipannam disva cintesi "samanassa gotamassa rujanaka anguli bahi nipanna, sayam antogandhakutiyam nipanno; anguliya @Footnote: 1. acarasampanna na tatha karimsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Piliyamanaya, sayam pilito bhavissatiti. So mahantam hatthirajavannam abhinimminitva agamma sondaya therassa matthakam parikkhipitva mahantena saddena koncaravam ravi. Sattha gandhakutiyam nipanno tassa marabhavam natva "mara tadisanam satasahassenapi mama puttassa bhayam uppadetum na sakka, putto hi me asantasi vitatanho mahaviriyo mahapannoti vatva ima gatha abhasi "nittham gato asantasi vitatanho anangano acchindi bhavasallani, antimoyam samussayo vitatanho anadano niruttipadakovido akkharanam sannipatam janna pubbaparani ca sa ve antimasariro mahapanno [mahapuriso] ti vuccatiti. Tattha "nittham gatoti: imasmim sasane pabbajitanam arahattam nittham nama, tam gato pattoti attho. Asantasiti: abbhantare ragasantasadinam abhavena asantasako. Acchindi bhavasallaniti: sabbanipi bhavagamisallani acchejji. Samussayoti: ayam tassa antimo deho. Anadanoti: khandhadisu niggahano. Niruttipadakovidoti: niruttiyanca sesapadesu cati catusupi patisambhidasu chekoti attho. Akkharanam sannipatam janna pubbaparani cati: akkharanam sannipatasankhatam akkharapindanca janati pubbakkharena aparakkharam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Aparakkharena pubbakkharanca janati. Pubbakkharena aparakkharam janati nama: adimhi pannayamane, majjhapariyosanesu appannayamanesupi, "imesam akkharanam idam majjham, idam pariyosananti janati. Aparakkharena pubbakkharam janati nama: ante pannayamane, adimajjhesu appannayamanesupi, "imesam akkharanam idam majjham, ayam aditi janati, majjhe pannayamane, adipariyosanesu appannayamanesupi, "imesam akkharanam ayam adi, ayam antoti janatieva. Mahapannoti: esa kotiyam thitasariro mahantanam atthadhamma- niruttipatibhananam silakkhandhadinanca pariggahikaya pannaya samannagatatta mahapanno "vimuttacittam khvaham sariputta mahapurisoti vadamiti vacanato vimuttacittataya ca mahapurisoti vuccatiti attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu. 1- Maropi papima "janati mam samano gotamoti tattheva antaradhayiti. Maravatthu. ------- @Footnote: 1. katham? na hi anne tattha honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

9. Upakajivakavatthu. (248) "sabbabhibhuti imam dhammadesanam sattha antaramagge upakam ajivakam arabbha kathesi. Ekasmim hi samaye sattha pattasabbannutannano bodhimande sattasattaham vitinametva attano pattacivaramadaya dhammacakkappavattanattham baranasim 1- sandhaya attharasayojanamaggam patipanno antaramagge upakam ajivakam addasa. Sopi sattharam disva "vippasannani kho te avuso indriyani, parisuddho chavivanno pariyodato: kamsi tvam avuso uddissa pabbajito, ko va te sattha, kassa va tvam dhammam rocesiti pucchi. Athassa sattha "mayham upajjhayo va acariyo va natthiti vatva imam gathamaha "sabbabhibhu sabbaviduhamasmi sabbesu dhammesu anupalitto sabbanjaho tanhakkhaye vimutto sayam abhinnaya kamuddiseyyanti. Tattha "sabbabhibhuti: sabbesam tebhumikadhammanam abhibhavita. Sabbaviduti: viditasabbacatubhumikadhammo. Sabbesu dhammesuti: sabbesupi tebhumikadhammesu tanhaditthihi anupalitto. @Footnote: 1. Si. Yu. baranasiyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Sabbanjahoti: sabbe tebhumikadhamme jahitva thito. Tanhakkhaye vimuttoti: tanhakkhayante uppadite tanhakkhaya- sankhate arahatte asekhaya vimuttiya vimutto. Sayam abhinnayati: abhinneyyadibhede dhamme sayameva janitva. Kamuddiseyyanti: "ayam me upajjhayo va acariyo vati kam nama uddiseyyanti. Desanavasane upako ajivako tathagatassa vacanam nevabhinandi nappatikkosi, sisam pana caletva jivham nillaletva ekapadikam maggam gahetva annataram luddakanivasanatthanam agamasiti. Upakajivakavatthu. -------- 10. Sakkadevarajavatthu. (249) "sabbadananti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sakkam devarajam arabbha kathesi. Ekasmim hi samaye tavatimsadevaloke devata sannipatitva cattaro panhe samutthapesum "kataram danam nu kho danesu, kataro raso rasesu, katara rati ratisu jetthaka, tanhakkhayova kasma jetthakoti vuccatiti. Te panhe eka devatapi vinicchitum nasakkhi. Eko pana devo ekam devam pucchati, sopi aparanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Evam annamannam pucchanta dasasu cakkavalasahassesu dvadasa samvaccharani vicarimsu. Ettakenapi kalena panhanam attham adisva dasasahassacakkavaladevata sannipatitva catunnam maharajanam santikam gantva, "kim tata mahadevasannipatoti vutte, "cattaro panhe samutthapetva vinicchitum asakkonta tumhakam santikam agatamhati. "kim panha nama tatati. "danarasaratisu kataradanarasarati nu kho settha, tanhakkhayova kasma setthoti ime panhe vinicchitum asakkonta agatamhati [tamattham arocesum]. "tata mayampi imesam attham na janama; amhakam pana raja janasahassena cintite atthe cintetva khaneneva janati, so amhehi pannaya ca punnena ca visittho, etassa santikam gacchamati tameva devaganam adaya sakkassa devaranno santikam gantva, tenapi "kim tata mahanto devasannipatoti vutte, tamattham arocesum. Sakko "tata imesam panhanam anno attham janitum na sakkoti, buddhavisaya eteti vatva "sattha panetarahi kaham vasatiti pucchitva "jetavaneti sutva "etha tassa santikam gamissamati devaganena saddhim rattibhage sakalam jetavanam obhasetva sattharam upasankamitva vanditva ekamantam thito, "kim maharaja mahata devaganena saddhim agatositi vutte, "bhante devaganena ime nama panha samutthapita, anno imesam attham janitum samattho nama natthi, imesam no attham pakasethati aha. Sattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

"sadhu maharaja maya timsa paramiyo puretva mahapariccage pariccajitva tumhadisanam kankhachedanatthameva sabbannutannanam patividdham, taya pucchitapanhe sunahi: sabbadananam dhammadanam settham, sabbarasanam dhammaraso settho, sabbaratinam dhammarati settha, tanhakkhayo pana arahattam sampapakatta setthoyevati vatva imam gathamaha "sabbadanam dhammadanam jinati, sabbarasam dhammaraso jinati, sabbaratim dhammarati jinati, tanhakkhayo sabbadukkham jinatiti. Tattha "sabbadananti: sace hi cakkavalagabbhe yava brahmaloka nirantaram katva nisinnanam buddhapaccekabuddhakhinasavanam kadaligabbhasadisani ticivarani dadeyya. Tasmim samagame catuppadikaya gathaya kata anumodanava settha; tam hi danam tassa gathaya solasim kalam na agghati; evam dhammassa desanapi vacanapi savanampi mahantam, yena ca puggalena dhammassavanam karitam, tasseva mahanisamso. Tatharupayaeva parisaya panitapindapatassa patte puretva dinnadanatopi sappiteladinam patte puretva dinnabhesajjadanatopi mahaviharasadisanam viharanam lohapasadasadisananca pasadanam anekani satasahassani karetva dinnasenasanadanatopi anathapindikadihi vihare arabbha katapariccagatopi antamaso catuppadikaya gathaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Anumodanavasenapi pavattitam dhammadanameva settham. Kimkarana? evarupani hi punnani karonta dhammam sutvava karonti, no assutva; sace hi ime satta dhammam na suneyyum, ulunkamattam yagumpi katacchumattam bhattampi na dadeyyum; imina karanena sabbadanehi dhammadanameva settham, apica thapetva buddhe ca paccekabuddhe ca sakalakappam deve vassante udakabinduni ganetum samatthaya pannaya samannagata sariputtadayopi attano dhammataya sotapattiphaladini adhigantum nasakkhimsu; assajittheradihi kathitam dhammam sutvava sotapattiphalam sacchikarimsu, satthu dhammadesanaya savakaparaminananca sacchikarimsu; iminapi karanena maharaja 1- dhammadanameva settham. Tena vuttam "sabbadanam dhammadanam jinatiti. Sabbe pana khandharasadayo rasa ukkamsato devatanam sudhabhojanarasopi samsaravatte patetva dukkhanubhavanasseva paccayo; yo panesa sattattimsabodhipakkhiyadhammasankhato ca navalokuttara- dhammasankhato ca dhammaraso, ayameva sabbarasanam settho. Tena vuttam "sabbarasam dhammaraso jinatiti. Ya panesa puttarati dhiturati dhanarati itthirati naccagitavaditadi- ratippabheda ca anekappabheda rati, sapi samsaravatte patetva dukkhanubhavanasseva paccayo; ya panesa dhammam kathentassa va sunantassa va vacentassa va anto uppajjamana piti @Footnote: 1. atirekapadena bhavitabbam na hi sakka idisam attham satthu vacanam katum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Udaggabhavam janeti assuni pavatteti lomahamsam janeti, sa samsaravattassa antam katva arahattapariyosana hoti; sabbaratinam evarupa dhammaratiyeva settha. Tena vuttam "sabbaratim dhammarati jinatiti. Tanhakkhayo pana tanhaya khayante uppannam arahattam, tam sakalassapi vattadukkhassa abhibhavanato sabbasetthameva. Tena vuttam "tanhakkhayo sabbadukkham jinatiti. Evam satthari imissa gathaya attham kathenteyeva, caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Sakkopi satthu dhammakatham sutva sattharam vanditva aha "bhante evam jetthake nama dhammadane kimattham amhakam pattim na dapetha? ito patthaya no bhikkhusanghassa kathetva pattim dapetha bhanteti. Sattha tassa vacanam sutva bhikkhusangham sannipatapetva "bhikkhave ajja adim katva mahadhammassavanam va pakatidhammassavanam va upanisinnakatham va antamaso anumodanampi kathetva sabbasattanam pattim dadeyyathati ahati. Sakkadevarajavatthu. ---------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

11. Aputtakasetthivatthu. (250) "hananti bhoga dummedhanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto aputtakasetthim nama arabbha kathesi. Tassa kira kalakiriyam sutva raja pasenadikosalo "aputtakam sapateyyam kassa papunatiti pucchitva "rannoti sutva sattahi divasehi tassa gehato dhanam rajakulam abhiharapetva satthu santikam upasankamitva, "handa kuto nu tvam maharaja agacchasi divadivassati vutte, "idha bhante savatthiyam setthi gahapati kalakato, tamaham aputtakam sapateyyam rajantepuram abhiharitva agacchamiti aha. Sabbam sutte agatanayeneva veditabbam. "so kira, suvannapatiya nanaggarasabhojane upanite, `evarupam nama manussa bhunjanti, kim tumhe maya saddhim imasmim gehe kelim karothati bhojane upatthite, 1- leddudandadihi paharitva palapetva `idam manussanam bhojananti kanajakam bilangadutiyam bhunjati, vatthayanacchattesupi manapesu upatthapitesu, manusse leddudandadihi paharanto palapetva sanani dhareti, jajjararathakena yati pannacchattena dhariyamanenati evam ranna arocite, sattha tassa pubbakammam kathesi: bhutapubbam so maharaja 2- setthi gahapati tagarasikhim nama @Footnote: 1. ito param "manusseti padam nattham bhaveyYu. @2. suttato anentena niharitum pammussitva pamadena likhitam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Paccekabuddham 1- pindapatena patipadesi, "detha samanassa pindanti vatva utthayasana pakkami. Tasmim kira assaddhe bale evam vatva pakkante, tassa bhariya saddha pasanna "cirassam vata me imassa mukhato `dehiti vacanam sutam, ajja mama manoratho pureti, pindapatam dassamiti paccekabuddhassa pattam gahetva panita- bhojanassa puretva adasi. Sopi nivattamano tam disva "kim samana kinci te laddhanti pattam gahetva panitapindapatam disva vippatisari hutva evam cinteti "varametam pindapatam dasa va kammakara va bhunjeyyum, te hi imam bhunjitva mayham kammam karissanti; ayam pana gantva bhunjitva niddayissati; nattho me pindapatoti. [so] bhatu pana ekaputtakam sapateyyassa karana jivita voropesi. So kirassa angulim gahetva vicaranto "idam mayham pitu santakam yanakam, ayam tassa gonoti aha. Atha nam setthi "idani tavesa evam vadeti, imassa pana vuddhippattakale imasmim gehe bhoge ko rakkhissatiti tam arannam netva ekasmim gacchamule givayam gahetva mulakandam viya givam piletva maretva tattheva chaddesi. Idamassa pubbakammam. Tena vuttam "yam kho so maharaja setthi gahapati tagarasikhim paccekabuddham 2- pindapatena patipadesi, tassa kammassa vipakena @Footnote: 1. paliyanhi "paccekasambuddhanti dissati. sam. sagatha. 15/133. na. va. @2. paliyanhi "paccekasambuddhanti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Sattakkhattum sugatim saggam lokam upapajji; tasseva kammassa vipakavasesena imissayeva savatthiya sattakkhattum setthittam karesi. Yam kho so maharaja setthi gahapati danam 1- datva paccha vippatisari ahosi `varametam pindapatam dasa va kammakara va bhunjeyyunti, tassa kammassa vipakena nassularaya bhattabhogaya cittam namati nassularaya vatthabhogaya 2- nassularaya yanabhogaya 3- nassularanam pancannam kamagunanam bhogaya cittam namati. Yam kho so maharaja setthi gahapati bhatu 4- ekaputtakam sapateyyassa karana jivita voropesi, tassa kammassa vipakena bahuni vassani bahuni vassasatani bahuni vassasahassani bahuni vassasatasahassani niraye paccittha; tasseva kammassa vipakavasesena idam sattamam aputtakam sapateyyam rajakosam pavesenti. Tassa kho pana maharaja setthissa gahapatissa purananca punnam parikkhinam navanca punnam anupacitam, ajja ca 5- pana maharaja setthi gahapati maharoruve niraye paccatiti. Raja satthu vacanam sutva "aho bhante bhariyam kammam, ettake nama bhoge vijjamane, neva attana paribhunji, na tumhadise buddhe dhuravihare viharante, punnakammam akasiti aha. Sattha "evamevam maharaja dummedhapuggala nama bhoge labhitva @Footnote: 1. "dananti na dissati. 2-3. etthantare ca "cittam namatiti dissati. 4. "ca panati @ dissati. 5. casaddo natthi. sam. sagatha. 15/134. na. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Nibbanam na gavesanti, bhoge nissaya uppannatanha panete digharattam hanatiti vatva imam gathamaha "hananti bhoga dummedham, no ca paragavesino; bhogatanhaya dummedho hanti anneva attananti. Tattha "no ca paragavesinoti: ye pana nibbanaparagavesino puggala, na te bhoga hananti. Hanti anneva attananti: bhoge nissaya uppannaya tanhaya duppanno puggalo pare viya attanameva hanatiti attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Aputtakasetthivatthu. -------- 12. Ankuradevaputtavatthu. (251) "tinadosani khettaniti imam dhammadesanam sattha pandukambalasilayam viharanto ankuram arabbha kathesi. Vatthu "ye jhanappasuta dhirati gathaya vittharitameva. Vuttanhetam tattha indakam arabbha "so kira anuruddhattherassa antogamam pindaya pavitthassa attano abhatam katacchubhikkham dapesi, tadassa punnam ankurena dasavassasahassani dvadasayojanikam uddhanapantim katva dinnadanato mahapphalataram jatam; tasma evamaha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Evam vutte, sattha "ankura danannama viceyya datum vattati, evantam sukkhette suvuttabijam viya mahapphalam hoti, tvam pana na tatha akasi, tena te danam na mahapphalam jatanti imamattham vibhavento "viceyya danam databbam, yattha dinnam mahapphalam. Viceyya danam sugatappasattham; ye dakkhineyya idha jivaloke, etesu dinnani mahapphalani, vijani vuttani yatha sukhetteti vatva uttarim dhammam desento ima gatha abhasi "tinadosani khettani, ragadosa ayam paja; tasma hi vitaragesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani, dosadosa ayam paja; tasma hi vitadosesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani, mohadosa ayam paja; tasma hi vitamohesu dinnam hoti mahapphalam. Tinadosani khettani, icchadosa ayam paja; tasma hi vigaticchesu dinnam hoti mahapphalanti. Tattha "tindosaniti: samakadini hi tinani utthahantani pubbannaparannakkhettani dusenti, tena tani na bahutthani honti; sattanampi anto rago uppajjanto satte duseti, tena tesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Dinnam mahapphalam na hoti, khinasavesu dinnam pana mahapphalam hoti: tena vuttam "tinadosani khettani, ragadosa ayam paja; tasma hi vitaragesu dinnam hoti mahapphalanti. Sesagathasupi eseva nayo. Desanavasane ankuro ca indako ca sotapattiphale patitthahimsu, sampattanampi satthika desana ahositi. Ankuradevaputtavatthu. Tanhavaggavannana nitthita. Catuvisatimo vaggo. ----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 25 page 1-47. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=25&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=25&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=34              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1162              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1160              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1160              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]