ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 25 : PALI ROMAN Dha.A.8 tanha-brahmana

                  26. Brahmanavaggavannana
                       ---------
              1. Pasadabahulabrahmanavatthu. (264)
     "../../bdpicture/chinda sotam parakkammati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto pasadabahulam brahmanam arabbha kathesi.
     So kira brahmano bhagavato dhammadesanam sutva pasannacitto
attano gehe solasamattanam bhikkhunam niccabhattam patthapetva bhikkhunam
agatavelayam pattam gahetva "agacchantu bhonto arahanto, nisidantu
bhonto arahantoti yankinci vadanto arahantavadappatisamyuttameva
vadati. Tesu puthujjana "ayam amhesu arahantasanniti cintayimsu,
khinasava "ayam no khinasavabhavam janatiti evam te sabbepi
kukkuccayanta tassa geham na gamimsu. So dukkhi dummano "kim
nu kho ayya nagacchantiti viharam gantva sattharam vanditva
tamattham arocesi.
     Sattha bhikkhu amantetva "kim etam bhikkhaveti pucchitva,
tehi tasmim atthe arocite, "sadiyatha pna tmhe bhikkhave
arahantavadanti aha. "na sadiyama bhanteti. "evam sante,
manussanam etam pasadabhannam, anapatti bhikkhave pasadabhanne,
apica kho pana brahmanassa arahantesu adhimattam pemam; tasma
Tumhehipi tanhasotam chetva arahattameva pattum yuttanti vatva
dhammam desento imam gathamaha
        "../../bdpicture/chinda sotam parakkamma     kame panuda brahmana,
         sankharanam khayam natva    akatannusi brahmanati.
     Tattha "parakkammati: tanhasotam nama appamattakena
vayamena chinditum na sakka; tasma nanasampayuttena mahantena
parakkamena parakkamitva tam sotam chinda ubhopi kame panuda nihara.
     Brahmanati: khinasavanam 1- alapanametam.
     Sankharananti: pancannam khandhanam khayam janitva.
     Akatannuti: evam sante, tvam suvannadisu kenaci akatassa
nibbanassa jananato akatannu nama hositi. 2-
     Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                   Pasadabahulabrahmanavatthu.
                      -----------
                 2. Sambahulabhikkhuvatthu. (265)
     "yada dvayesu dhammesuti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto sambahule bhikkhu arabbha kathesi.
     Ekadivasam timsamatta disavasika bhikkhu agantva sattharam
vanditva nisidimsu. Sariputtatthero tesam arahattassa upanissayam
@Footnote: 1. gathayam pana ekavacanam katam.    2. Si. Ma. hotiti.
Disva sattharam upasankamitva thitakova imam panham pucchi
"bhante dve dhamma dve dhammati vuccantiti: katame nu kho
dve dhammati. Atha nam sattha "dve dhammati kho sariputta
samathavipassana vuccantiti vatva imam gathamaha
        "yada dvayesu dhammesu     paragu hoti brahmano,
         athassa sabbe samyoga     attham gacchanti janatoti.
     Tattha "yadati: yasmim kale dvidha thitesu samathavipassana-
dhammesu abhinnaparagadivasena 1- ayam khinasavo paragu hoti,
athassa vattasmim samyojanasamattha sabbe kamasamyogadayo samyoga
evam janantassa attham parikkhayam gacchantiti attho.
       Desanavasane sabbepi te bhikkhu arahatte patitthahimsuti.
                     Sambahulabhikkhuvatthu.
                      ----------
                   3. Maravatthu. (266)
     "yassa param aparam vati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto maram arabbha kathesi.
     So kira ekasmim divase annataro puriso viya hutva
sattharam upasankamitva pucchi "bhante param paranti vuccati:
kinnu kho etam param namati. Sattha "maro ayanti viditva 2-
@Footnote: 1. Ma....paragatadivasena.   2. Si. Yu. vijanitva.
"papima kim tava parena, tam vitaragehi pattabbanti vatva imam
gathamaha
        "yassa param aparam va     paraparam na vijjati,
         vitaddaram visamyuttam         tamaham brumi brahmananti
     tattha "paranti: ajjhattikani cha ayatanani.
     Aparanti: bahirani cha ayatanani.
     Paraparanti: tadubhayam.
     Na vijjatiti: yassa sabbametam `ahanti va `mamanti va
gahanabhavena natthi, tam kilesadaranam 1- vigamena vitaddaram sabbakkilesehi
visamyuttam aham brahmanam vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                        Maravatthu.
                        -------
               4. Annatarabrahmanavatthu. (267)
     "jhayinti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
annataram brahmanam arabbha kathesi.
     So kira cintesi "sattha attano savake `brahmanati
vadati, ahancamhi jatigottena brahmano, mampi kho evam vattum
vattatiti. So sattharam upasankamitva tamattham pucchi. Sattha "naham
@Footnote: 1. Ma. Yu. kilesadarathanam. Si. samkilesadarathanam.
Jatigottamattena brahmanam vadami, uttamattham [1]- anuppattameva
panetam 2- vadamiti vatva imam gathamaha
        "jhayim virajamasinam       katakiccam anasavam
         uttamattham anuppattam     tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "jhayinti: duvidhena jhanena jhayantam kamarajena virajam
vane ekamasinam catuhi maggehi solasannam kiccanam katatta katakiccam
asavanam abhavena anasavam uttamattham arahattam anuppattam aham
brahmanam vadamiti attho.
     Desanavasane so brahmano sotapattiphale patitthahi,
sampattanampi satthika desana ahositi.
                    Annatarabrahmanavatthu.
                     -------------
                5. Anandattheravatthu. (268)
     "diva tapati adiccoti imam dhammadesanam sattha migaramatupasade
viharanto anandattheram arabbha kathesi.
     Pasenadikosalo kira mahapavaranaya sabbabharanappatimandito
gandhadini adaya viharam agamasi. Tasmim khane kaludayitthero
jhanam samapajjitva parisapariyante nisinno hoti. Namameva 3-
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "arahattanti atthi.   2. Si. Ma. Yu. panevam.
@3. Ma. Yu. manapameva panassa sariram suvannavannam.
Panassetam, sariram suvannavannam, tasmim pana khane cando uggacchati,
suriyo atthameti. Anandatthero atthamentassa suriyassa
uggacchantassa ca candassa obhasam oloketva ranno sarirobhasam
therassa sarirobhasam tathagatassa ca sarirobhasam olokesi. Tattha
sabbobhase atikkamitva sattha virocati. Thero sattharam vanditva
"bhante ajja mama ime obhase olokentassa tumhakameva
obhaso ruccati, tumhakam hi sariram sabbobhase atikkamitva
virocatiti aha. Atha nam sattha "ananda suriyo nama diva
virocati, cando rattim, raja alankatakaleyeva virocati, khinasavo
ganasanganikam pahaya antosamapattiyamyeva virocati; buddho pana
rattimpi divapi pancavidhena tejena virocatiti vatva imam gathamaha
        "diva tapati adicco,      rattimabhati candima,
         sannaddho khattiyo tapati,    jhayi tapati brahmano;
         atha sabbamahorattim         buddho tapati tejasati.
      Tattha "diva tapatiti: divava virocati, rattim panassa
gatamaggopi na pannayati.
     Candimati: candopi abbhadihi mutto rattimeva virocati,
no diva.
     Sannaddhoti: suvannamanicittehi sabbabharanehi patimandito
caturanginiya senaya parikkhittova raja virocati, na annatakavesena
thito.
     Jhayiti: khinasavo pana ganam vinodetva jhayantova
virocati.
     Tejasati: sammasambuddho pana silatejena 1- dussilatejam
gunatejena duggunatejam 2- pannatejena duppannatejam punnatejena
apunnatejam dhammatejena adhammatejam pariyadayitva imina pancavidhena
tejasa niccakalameva virocatiti attho.
     Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Anandattheravatthu.
                      -----------
                6. Annatarapabbajitavatthu. (269)
     "bahitapapoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
annataram pabbajitam arabbha kathesi.
     Eko kira brahmano bahirapabbajjaya pabbajitva
"samano gotamo attano savake `pabbajitati vadati, ahancamhi
pabbajito, mampi kho evam vattum vattatiti cintetva sattharam
upasankamitva etamattham pucchi. Sattha "naham ettakena
`pabbajitoti vadami, kilesamalanam pana pabbajitatta pabbajito
nama hotiti vatva imam gathamaha
@Footnote: 1. Si. Yu. caranatejena.   2. Si. Ma. Yu. niggunatejam.
               "bahitapapo hi brahmano
                samacariyaya `samanoti vuccati,
                pabbajayamattano malam
                tasma `pabbajitoti vuccatiti.
     Tattha "samacariyayati: sabbakusalani sametva caranena.
     Tasmati: yasma bahitapapataya brahmano, akusalani
sametva caranena `samanoti vuccati; tasma yo attano ragadimalam
pabbajayanto vinodento carati, sopi tena pabbajanena
"pabbajitoti vuccatiti attho.
     Desanavasane so pabbajito sotapattiphale patitthahi,
sampattanampi satthika desana ahositi.
                    Annatarapabbajitavatthu.
                      -----------
                7. Sariputtattheravatthu. (270)
     "na brahmanassati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto sariputtattheram arabbha kathesi.
     Ekasmim kira thane sambahula manussa "aho amhakam
ayyo khantibalena samannagato, annesu akkosantesu va
paharantesu va, kopamattampi na hotiti therassa gunakatham kathayimsu.
Atheko micchaditthiko brahmano "ko esa na kujjhatiti pucchi.
"amhakam theroti. "kujjhapento na bhavissatiti. "natthetam
brahmanati. "tenahi aham kujjhapessamiti. "sace sakkosi,
kujjhapehiti. So "hotu, janissami 1- kattabbanti theram bhikkhaya
pavittham disva pacchabhagena gantva pitthimajjhe mahantam
panippaharamadasi. Thero "kinnametanti anoloketvava gato.
Brahmanassa sakalasarire daho uppajji. So "aho gunasampanno
ayyoti therassa padamule nipajjitva "khamatha me bhanteti
vatva, "kim etanti vutte, "aham vimamsanatthaya tumhe paharinti
aha. "hotu, khamami teti. "sace me bhante khamatha, mama
geheyeva nisiditva bhikkham ganhathati therassa pattam ganhi.
Theropi pattam adasi. Brahmano theram geham netva parivisi.
Manussa kujjhitva "imina amhakam niraparadho ayyo pahato,
dandenapissa mokkho natthi; ettheva nam maressamati
leddudandadihattha brahmanassa gehadvare atthamsu. Thero utthaya
gacchanto brahmanassa hatthe pattam adasi. Manussa tam therena
saddhim gacchantam disva "bhante tumhakam pattam gahetva brahmanam
nivattethati ahamsu. "kim etam upasakati. "brahmanena tumhe
pahata, mayamassa kattabbam janissamati. "kim pana tumhe imina
pahata, udahu ahanti. "tumhe bhanteti. "mam esa paharitva
khamapesi, gacchatha tumheti manusse uyyojetva brahmanam
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. janissamissa.
Nivattapetva thero viharameva gato. Bhikkhu ujjhayimsu "kinnametam,
sariputtatthero yena brahmanena pahato, tasseva gehe
nisiditva bhikkham gahetva agato, therassa pahatakalato patthaya
na idani so kassaci lajjissati, avasese pothento vicarissatiti. Sattha
agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave brahmano brahmanam
paharanto nama natthi, gihibrahmanena pana samanabrahmano
pahato bhavissati: kodho namesa anagamimaggena samugghatam gacchatiti
vatva dhammam desento ima gatha abhasi
      "na brahmanassa pahareyya,   nassa muncetha brahmano,
        dhi brahmanassa hantaram,    tato dhi yassa muncati.
                Na brahmanassetadakinci seyyo,
                yadanisedho manaso piyehi;
                yato yato himsamano nivattati,
                tato tato sammatimeva dukkhanti.
     Tattha "pahareyyati: khinasavabrahmano "ahamasmiti jananto
khinasavassa va annassa va brahmanassa 1- na pahareyya.
     Nassa muncethati: sopi pahato khinasavabrahmano assa
paharitva thitassa veram na muncetha, tasmim kopam na kareyyati attho.
     Dhi brahmanassati: khinasavabrahmanassa hantaram garahami.
@Footnote: 1. Si. Ma. annatarassa va jatibrahmanassa.
     Tato dhiti: yo pana tam paharantam patippaharanto tassa upari veram
muncati, tam tatopi garahamiyeva.
     Etadakinci seyyoti: yam khinasavassa akkosantam va appaccakkosanam
paharantam va appatippaharanam, etam tassa khinasavabrahmanassa na kinci
seyyo appamattakaseyyo na hoti, athakho adhimattameva seyyoti attho.
     Yadanisedho manaso piyehiti: kodhanassa hi kodhuppado manaso
piyo nama, tehi 1- panesa matapitusupi buddhadisupi aparajjhati;
tasma yo assa tehi manaso nisedho kodhavasena uppajjamanassa
cittassa niggaho, etam na kinci seyyoti 2- attho 3-.
     Himsamanoti: kodhamano, so tassa yato yato vatthuto
anagamimaggena samugghatam gacchanto nivattati.
     Tato tatoti: tato tato vatthuto sakalampi vattadukkham
nivattatievati attho.
        Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Sariputtattheravatthu.
                      ----------
@Footnote: 1. Ma. kodho hi.
@2. Si. na akinci seyyo.
@3. na brahmanassetadakinci seyyoti: patighapakkhika cetasika idha manaso piya naMa.
@ tesam vasena hi pativeram muncitum icchati. yam tehi manaso anisedho aniggaho etam
@ akinci seyyo adhimattakaseyyo na hoti, bala pana pativeram muncitum samatthabhavam
@ pagganhanti, yanti padam kiriyaparamasananti amhakam mati.
               8. Mahapajapatigotamivatthu. (271)
     "yassa kayenati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
mahapajapatim gotamim arabbha kathesi.
     Bhagavata hi anuppanne vatthusmim pannatte attha garudhamme 1-
mandanakajatiyo puriso surabhipupphadamam viya sirasa sampaticchitva
saparivara mahapajapati gotami upasampadam labhi. Anno tassa
upajjhayo va acariyo va natthi. Evam laddhupasampadam therim
arabbha aparena samayena katham samutthapesum "mahapajapatiya
gotamiya acariyupajjhaya na pannayanti, sahattheneva kasayani
ganhiti. Evanca pana vatva bhikkhuniyo kukkuccayantiyo taya
saddhim neva uposatham na pavaranam karonti. Ta gantva
tathagatassapi tamattham arocesum. Sattha tasam katham sutva "maya
mahapajapatiya gotamiya attha garudhamma dinna, ahamevassa
acariyo ahameva upajjhayo; kayaduccaritadivirahitesu khinasavesu
kukkuccannama na kattabbanti vatva dhammam desento imam
gathamaha
        "yassa kayena vacaya     manasa natthi dukkatam,
         samvutam tihi thanehi        tamaham brumi brahmananti.
@Footnote: 1. vi. culla. 7/323.
     Tattha "dukkatanti: savajjam dukkhudrayam apayasamvattanikam kammam.
     Tihi thanehiti: etehi kayadihi tihi karanehi kayaduccaritadip-
pavesananivaranatthaya dvarapihitam aham brahmanam vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                   Mahapajapatigotamivatthu.
                      ----------
                9. Sariputtattheravatthu. (272)
     "yamha dhammam vijaneyyati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto sariputtattheram arabbha kathesi.
     So kirayasma assajittherassa santike dhammam sutva
sotapattiphalam pattakalato patthaya "yassam 1- disayam thero vasatiti
sunati, tato anjalim paggayha tatova sisam katva nipajji. Bhikkhu
"micchaditthiko sariputto ajjapi disa namassamano vicaratiti
tamattham tathagatassa arocesum. Sattha theram pakkosapetva
"saccam kira tvam sariputta disa namassanto vicarasiti pucchitva,
"bhante mama disa namassanabhavam va anamassanabhavam va
tumheva janathati vutte, "bhikkhave na sariputto disa
namassati, assajittherassa 2- pana santika dhammam sutva sotapattiphalam
@Footnote: 1. Si. Yu. yam disam.
@2. asasajissati yuttataram. na. va.
Pattataya attano acariyam namassati; yanhi acariyam nissaya
bhikkhu dhammam vijanati, tena so brahmanena aggi viya sakkaccam
namassitabboyevati vatva dhammam desento imam gathamaha
        "yamha dhammam vijaneyya      sammasambuddhadesitam
         sakkaccam tam namasseyya       aggihuttamva brahmanoti.
     Tattha "aggihuttamvati: yatha brahmano aggihuttam samma
paricaranena ceva anjalikammadihi ca sakkaccam namassati; evam
yamha acariya tathagatappaveditam dhammam vijaneyya, tam sakkaccam
namasseyyati attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Sariputtattheravatthu.
                       ---------
                10. Jatilabrahmanavatthu. (273)
     "na jatahiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
ekam jatilabrahmanam arabbha kathesi.
     So kira "aham matito ca pitito ca sujato brahmanakule
nibbatto, sace samano gotamo attano savake `brahmanati
vadati, mampi nukho tatha vattum vattatiti satthu santikam gantva
tamattham pucchi. Atha nam sattha "naham brahmana jatamattena
na jatigottamattena brahmanam vadami, patividdhasaccameva panaham
Brahmanoti vadamiti vatva [1]- imam gathamaha
        "na jatahi na gottena     na jacca hoti brahmano,
         yamhi saccanca dhammo ca    so suci so ca brahmanoti.
     Tattha "saccanti: yasmim puggale cattari saccani solasahakarehi
pativijjhitva thitam saccannananceva navavidhalokuttaradhammo ca atthi, so
suci ceva brahmano cati attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Jatilabrahmanavatthu.
                      -----------
                11. Kuhakabrahmanavatthu. (274)
     "kinteti imam dhammadesanam sattha kutagarasalayam viharanto
ekam vaggulivattam kuhakabrahmanam arabbha kathesi.
     So kira vesalinagaradvare ekam kukkudharukkham 2- aruyha dvihi
padehi sakham ganhitva adhosiro 3- olambanto "kapilanam me
satam detha kahapane detha paricarikam detha, no ce dassatha, ito
patitva maranto nagaram anagaram karissamiti vadati. Tathagatassapi
bhikkhusanghaparivutassa nagarapavisanakale bhikkhu tam brahmanam disva
nikkhamanakalepi nam tatheva olambantam passimsu. Nagarapi "ayam pato
patthaya evam olambanto patitva [4]- nagaram anagaram kareyyati
@Footnote: 1. Ma. etthantare dhammam desentoti atthi   2. Si. Ma. Yu. kakudharukkham.
@3. Si. avamsariro. Yu. avamsiro.    4. Ma. etthantare marantoti atthi.
Cintetva nagaravinasabhita "yam so yacati, sabbam demati patissunitva
adamsu. So otaritva sabbam gahetva agamasi. Bhikkhu viharupacare
tam gavi viya vicaritva gacchantam disva sanjanitva "laddhante
brahmana yathapatthitanti pucchitva "ama laddham meti sutva
antovihare tathagatassa tamattham arocesum. Sattha "na bhikkhave
idanevesa kuhakacoro, pubbepi kuhakacoroyeva ahosi; idani
panesa balajanam vanceti, tada pana pandite vancetum nasakkhiti
vatva tehi yacito atitam ahari:
     "atite ekam kasikagamam nissaya eko kuhakatapaso vasam
kappeti. Tam ekam kulam patijaggi: diva uppannakhadaniyabhojaniyato
attano puttanam viya tassapi ekam kotthasam deti, sayam
uppannakotthasam thapetva dutiyadivase deti. Athekadivasam sayam
godhamamsam labhitva sadhukam pacitva tato kotthasam thapetva
dutiyadivase tassa deti. Tapaso mamsam khaditva 1- va rasatanhaya
baddho "kim mamsam nametanti pucchitva "godhamamsanti sutva bhikkhaya
caritva sappidadhikatukabhandadini gahetva pannasalam gantva
ekamante thapesi. Pannasalaya pana avidure ekasmim vammike
godharaja viharati. So kalena kalam tapasam vanditum agcchati.
Tamdivasam panesa "tam vadhissamiti dandam paticchadetva tassa
vammikassavidure thane niddayanto viya nisidi. Godharaja vammikato
nikkhamitva tassa santikam agacchanto akaram sallakkhetva "na
@Footnote: 1. Si. sayitva va.
Me ajja acariyassa akaro ruccatiti tatova nivatti. Tapaso
tassa nivattanabhavam natva tassa maranatthaya dandam khipi. Dando
virajjhitva gato. Godharaja vammikam pavisitva tato sisam niharitva
agatamaggam olokento tapasam aha
        "samanam tam mannamano        upaganchim asannatam,
         so mam dandena pahasi     yatha assamano tatha;
         kinte jatahi dummedha,     kinte ajinasatiya,
         abbhantarante gahanam        bahiram parimajjasiti.
     Atha nam tapaso santakena palobhetum evamaha
        "ehi godha nivattassu       bhunja salinamodanam,
         telam lonanca me atthi     pahutam mayha pipphaliti.
     Tam sutva godharaja "yatha yatha tvam kathesi; tatha tatha me
palayitukamatava hotiti vatva imam gathamaha
        "esa bhiyyo pavekkhami     vammikam sataporisam
         telam lonanca kintesi      ahitam mayha pipphaliti.
     Evanca pana vatva "aham ettakam kalam tayi samanasannam akasim,
idani te mam paharitukamataya dando khitto, tassa khittakalatoyeva
assamano jato; kintadisassa duppannassa puggalassa jatahi, kim
sakhurena ajinacammena, abbhantaram hi te gahanam, kevalam bahirameva
parimajjasiti aha.
     Sattha imam atitam aharitva "tada esa kuhako tapaso
Ahosi, godharaja pana ahamevati vatva jatakam samodhanetva tada
godhapanditena tassa niggahitakaranam dassento imam gathamaha
       "kinte jatahi dummedha,      kinte ajinasatiya;
        abbhantarante gahanam         bahiram parimajjasiti.
     Tattha "kinte jatahiti: ambho duppanna tava subaddhahipi
imahi jatahi sakhuraya nivatthayapi imaya ajinacammasatikaya ca
kimattho.
     Abbhantaranti: abbhantaram hi te ragadikkilesagahanam, kevalam
hatthilandam assalandam viya mattham bahiram parimajjasiti attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Kuhakabrahmanavatthu.
                       ---------
                 12. Kisagotamivatthu. (275)
     "pamsukuladharanti imam dhammadesanam sattha gijjhakute pabbate
viharanto kisagotamim arabbha kathesi.
     Tada kira sakko pathamayamavasane devaparisaya saddhim sattharam
upasankamitva vanditva ekamante saraniyam dhammakatham sunanto
nisidi. Tasmim khane kisagotami "sattharam passissamiti
akasenagantva sakkam disva nivatti. 1- So tam vanditva nivattantim
@Footnote: 1. na bhikkhuniya acinnam rattim caritum.
Disva sattharam pucchi "ka namesa bhante agacchamanava
tumhe disva nivattiti. Sattha "kisagotami namesa maharaja
mama dhita pamsukulikattherinam aggati vatva imam gathamaha
        "pamsukuladharam jantum        kisam dhamanisanthatam
         ekam vanasmim jhayantam     tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "kisanti: pamsukulika hi attano anurupam patipadam purenta
appamamsalohita ceva honti dhamanisanthatagatta ca; tasma evamaha.
     Ekam vanasminti: vivitte thane ekam jhayantam tamaham
brahmanam vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                      Kisagotamivatthu.
                      -----------
               13. Annatarabrahmanavatthu. (276)
     "na cahanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
ekam brahmanam arabbha kathesi.
     So kira "samano gotamo attano savake `brahmanati
vadati, ahancamhi brahmanayoniyam nibbatto, mampi kho evam
vattum vattatiti sattharam upasankamitva tamattham pucchi. Atha nam
sattha "naham brahmana brahmanayoniyam nibbattamatteneva
Brahmanam vadami, yo pana akincano aggahano [1]- tamaham
brahmanam vadamiti vatva imam gathamaha
        "na caham brahmanam brumi     yonijam mattisambhavam,
         bhovadi nama so hoti,    sa ve hoti sakincano,
         akincanam anadanam         tamaham brumi brahmananti.
    Tattha "yonijanti: yoniya jatam.
     Mattisamkavanti: brahmaniya matu santake udarasmim sambhutam.
     Bhovaditi: so pana amantanadisu "bho bhoti vatva vicaranto
bhovadi nama hoti, sa ve ragadihi kincanehi sakincano; aham pana
ragadihi akincanam catuhi upadanehi anadanam brahmanam vadamiti
attho.
     Desanavasane so brahmano sotapattiphale patitthahi
sampattanampi satthika desana ahositi.
                    Annatarabrahmanavatthu.
                       ---------
                 14. Uggasenavatthu. (277)
     "sabbasannojananti imam dhammadesanam sattha veluvane
viharanto uggasenam nama setthiputtam arabbha kathesi.
     Vatthu "munca pure munca pacchatoti gathavannanaya
@Footnote: 1. Si. etthantare "ananganoti atthi.
Vittharitameva. Tada hi sattha "bhante uggaseno `na bhayamiti
vadati, abhutena manne annam byakarotiti bhikkhuhi vutte,
"bhikkhave mama puttasadisa chinnasannojana na bhayantiyevati
vatva imam gathamaha
        "sabbasannojanam chetva     yo ve na paritassati,
         sangatigam visamyuttam        tamaham brumi brahmananti.
     Tattha sabbasannojananti: dasavidhasannojanam.
     Na paritassatiti: tanhaya na bhayati.
     Tamahanti: tam aham ragadinam sanganam atitatta sangatigam
catunnampi yoganam abhavena visamyuttam tam aham brahmanam vadamiti
attho.
        Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                      Uggasenavatthu.
                      ----------
               15. Dve brahmanavatthu. (278)
     "../../bdpicture/chetva naddhinti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
dve brahmane arabbha kathesi.
     Tesu kirekassa cularohito nama gono hoti, ekassa
maharohito nama. Te ekadivasam "tava gono balava mama gono
Balavati 1- vivaditva "kinno vivadena, ne pajetva janissamati
aciravatitire sakatam valukaya puretva gone yojayimsu. Tasmim
khane bhikkhupi nahayitum tattha gata honti. Brahmana gone
pajesum. Sakatam niccalam atthasi. Naddhivaratta pana chijjimsu. Bhikkhu
disva viharam gantva tamattham satthu arocayimsu. Sattha "bhikkhave
bahira eta naddhivaratta, yokoci eta chindateva, bhikkhuna
pana ajjhattikam kodhanaddhinceva tanhavarattanca chinditum vattatiti
vatva imam gathamaha
        "../../bdpicture/chetva naddhim varattanca      sandhanam 2- sahanukkamam
         ukkhittapaligham buddham          tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "naddhinti: nayhanabhavena pavattam kodham.
     Varattanti: bandhanabhavena pavattam tanham.
     Sandhanam sahanukkamanti: anusayanukkamasahitam dvasatthiditthisandhanam 3-
idam sabbampi chinditva thitam avijjapalighassa ukkhitatta
ukkhittapaligham catunnam saccanam buddhatta buddham tam aham brahmanam
vadamiti attho.
     Desanavasane pancasata bhikkhu arahatte patitthahimsu,
sampattanampi satthika desana ahositi.
                     Dvebrahmanavatthu.
                      ----------
@Footnote: 1. tava gono balava udahu mamati yuttataram.
@ 2. Si. sandamam. Yu. Ma. sandanam. 3. di. Si. 9/49.
              16. Akkosakabharadvajavatthu. (279)
     "akkosanti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto
akkosakabharadvajam arabbha kathesi.
     Akkosakabharadvajassa hi bhatu bharadvajassa dhananjani
nama brahmani sotapanna ahosi. Sa khipitvapi kasitvapi
pakkhalitvapi "namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassati
imam udanam udanesi. Sa ekadivasam brahmanaparivesanaya pakkhalitva
tatheva mahasaddena udanam udanesi. Brahmano kujjhitva
"evamevayam vasali yattha va tattha va pakkhalitva tassa
mundakassa samanassa vannam bhasatiti vatva "idani te vasali
gantva tassa satthuno vadam aropessamiti aha. Atha nam sa
"gaccha brahmana, naham tam passami, yo tassa bhagavato vadam
aropeyya; apica gantva bhagavantam panham pucchassuti aha.
So satthu santikam gantva avanditvava ekamantam thito, panham
pucchanto imam gathamaha
        "kimsu ghatva 1- sukham seti,   kimsu ghatva 1- na socati,
         kissassu 2- ekadhammassa,   vadham rocesi gotamati.
     Athassa  panham byakaronto sattha imam gathamaha
        "kodham ghatva 1- sukham seti    kodham ghatva 1- na socati,
@Footnote: 1. Ma. chetva.      2. Si. Yu. kissassam.
         Kodhassa visamulassa         madhuraggassa brahmana
         vadham ariya pasamsanti,       tanhi ghatva na socatiti.
So satthari pasiditva pabbajitva arahattam papuni. Athassa
kanittho akkosakabharadvajo "bhata kira me pabbajitoti sutva
kuddho agantva sattharam asabbhahi pharusahi vacahi akkosi.
Sopi satthara atithinam khadaniyadidanaopammena sannatto satthari
pasanno pabbajitva arahattam papuni. Aparepissa "sundarikabharadvajo
bilangakabharadvajoti dve kanitthabhataro sattharam akkosantava
satthara vinita pabbajitva arahattam papunimsu.
     Athekadivasam dhammasabhayam katham samutthapesum "avuso acchariya
vata buddhaguna: catusu nama bhatikesu akkosantesu, sattha kinci
avatva tesamyeva patittha jatoti. Sattha agantva "kaya
nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya
namati vutte, "bhikkhave aham mama khantibalena samannagatatta
dutthesu adussanto mahajanassa patittha homiyevati vatva imam
gathamaha
        "akkosam vadhabandhanca        aduttho yo titikkhati,
         khantibalam balanikam          tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "adutthoti: evam dasahi akkosavatthuhi akkosanca
paribhasanca paniadihi pothananca andubandhanadihi bandhanca yo
akuddhamanaso hutva adhivaseti, khantibalena samannagatatta khantibalam,
Punappunam uppattiya anikabhuteneva khantibalena samannagatatta
balanikam, tam evarupam aham brahmanam vadamiti attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                   Akkosakabharadvajavatthu.
                      ----------
               17. Sariputtattheravatthu. (280)
     "akkodhananti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto
sariputtattheram arabbha kathesi.
     Tada kira thero pancahi bhikkhusatehi saddhim pindaya caranto
nalakagame matu gharadvaram agamasi. Atha nam sa nisidapetva
parivisamana akkosi "ambho ucchitthakhadaka ucchitthakanjikam
alabhitva paragharesu ulunkapitthena ghatitam kanjikam 1- paribhunjitum
arahasi 2- asitikotidhanam pahaya pabbajitosi, nasitamhi taya,
bhunjahidaniti; bhikkhunampi bhattam dadamana "tumhehi mama putto
attano culupatthako kato, idani bhunjathati vadesi. Thero
bhikkham gahetva viharameva agamasi. Athayasma rahulo sattharam
pindapatena apucchi. Atha nam sattha aha "rahula kaham
gamitthati. "ayyikaya gamam bhanteti. "kim pana te ayyikaya
upajjhayo vuttoti. "ayyikaya me bhante upajjhayo akkositoti.
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. kanjiyam.   2. Si. Ma. Yu. arahasiti natthi.
"kinti vatvati. "idam nama bhanteti. "upajjhayena pana te kim
vuttanti. "na kinci bhanteti. Tam sutva bhikkhu dhammasabhayam katham
samutthapesum "avuso acchariya vata sariputtattherassa guna:
evannamassa. Matari akkosantiya, kodhanamattampi nahositi. Sattha
agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave khinasava nama
akkodhanava hontiti vatva imam gathamaha
        "akkodhanam vattavantam      silavantam anussadam 1-
         dantam antimasariram       tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "vattavantanti: dhutangavattena samannagatam catuparisuddhisilena
silavantam tanhaussadabhavena 2- anussadam chalindriyadamanena dantam kotiyam
thitena attabhavena antimasariram tamaham brahmanam vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Sariputtattheravatthu.
                      -----------
@Footnote: 1. Si. Yu. anussutam.   2. Si. tanhaussavabhavena anussutam.
               18. Uppalavannatherivatthu. (281)
     "vari pokkharapattevati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto uppalavannatherim arabbha kathesi.
     Vatthu "madhuva mannati baloti gathavannanaya vittharita-
meva. Vuttam hi tattha: "aparena samayena mahajano dhammasabhayam
katham samutthapesi "khinasavapi manne kamam sevanti 1-,  kim na
sevissanti, nahete kolaparukkha na ca vammika allamamsasarirava;
tasma tepi kamasukham sadiyantiti. Sattha agantva "kaya
nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya
namati vutte, "na bhikkhave khinasava kamasukham sadiyanti na
kame sevanti, yatha hi padumapatte patitodakabindu na lippati
na santhati, vinivattitva patateva; yatha ca aragge sasapo na
upalippati na santhati, vinivattitva patateva; evam khinasavassa
citte duvidhopi kamo na lippati na santhatiti vatva anusandhim
ghatetva dhammam desento imam brahmanavagge gathamaha
        "vari pokkharapatteva       araggeriva sasapo
         yo na lipapati 2- kamesu,  tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "yo na lippatiti: evameva yo abbhantare dubbidhepi kame 3-
na upalippati tasmim kame na santhati, tamaham brahmanam vadamiti attho.
            Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Uppalavannatherivatthu.
@Footnote: 1. Ma. khinasava manne kamasukham sadiyanti. kamam sevanti,  2. Ma. limpati.
@3. Si. yasmim kame.
               19. Annatarabrahmanavatthu. (282)
     "yo dukkhassati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
annataram brahmanam arabbha kathesi.
     Tassa kireko daso, appannatte sikkhapade, palayitva
pabbajitva arahattam papuni. Brahmano tam olokento adisva
ekadivasam satthara saddhim pindaya pavisantam dvarantare disva
civaram dalham aggahesi. Sattha nivattitva "kim idam brahmanati
pucchi. "daso me bho gotamati. "pannabharo esa brahmanati.
"pannabharoti vutte, brahmano "arahati sallakkhesi. Tasma
punapi tena "evam bho gotamati vutte, sattha "ama brahmana
pannabharoti vatva imam gathamaha
        "yo dukkhassa pajanati      idheva khayamattano,
         pannabharam visamyuttam         tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "dukkhassati: khandhadukkhassa.
     Pannabharanti: orohitakkhandhabharam 1- catuhi yogehi sabbakkilesehi
va visamyuttam tamaham brahmanam vadamiti attho.
     Desanavasane so brahmano sotapattiphale patitthahi,
sampattanampi satthika desana ahositi.
                    Annatarabrahmanavatthu.
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. ohitakhandhabharam.
                20. Khemabhikkhunivatthu. (283)
     "gambhirapannanti imam dhammadesanam sattha gijjhakute viharanto
khemam bhikkhunim arabbha kathesi.
     Ekadivasam hi pathamayamasamanantare sakko devaraja devaparisaya
saddhim agantva satthu santike saraniyam dhammakatham sunanto nisidi.
Tasmim khane khema bhikkhuni "sattharam passissamiti agantva
sakkam disva akase thitava sattharam vanditva nivatti. 1- Sakko
tam disva "ka esa bhante agacchamana akase thitava
vanditva nivattiti pucchi. Sattha "esa maharaja mama dhita khema
nama mahapanna maggamaggassa kovidati vatva imam gathamaha
        "gambhirapannam medhavim        maggamaggassa kovidam
         uttamattham anuppattam        tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "gambhirapannanti: gambhiresu khandhadisu pavattaya pannaya
samannagatam dhammojappannaya samannagatam medhavim "ayam duggatiya
maggo, ayam sugatiya maggo, ayam nibbanassa maggo, ayam amaggoti
evam magge ca amagge ca chekataya maggamaggassa kovidam
arahattasankhatam uttamattham anuppattam tamaham brahmanam vadamiti attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Khemabhikkhunivatthu.
@Footnote: 1. 118 anke antasannanam oloketabbam.
             21. Pabbharavasitissattheravatthu. (284)
     "asamsatthanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
pabbharavasitissattheram arabbha kathesi.
     So kira satthu santike kammatthanam gahetva arannam pavisitva
sappayasenasanam olokento ekam lenapabbharam papuni.
Sampattakkhaneyevassa cittam ekaggatam labhi. So "aham idha vasanto
pabbajitakiccam nipphadetum sakkhissamiti cintesi. Lenepi adhivattha
devata "silava bhikkhu agato, imina saddhim ekatthane vasitum
dukkham; ayam pana idha ekarattimeva vasitva pakkamissatiti cintetva
putte adaya nikkhami. Thero punadivase patova gocaragamam
pindaya pavisi. Atha nam eka upasika disva puttasineham
patilabhitva gehe nisidapetva bhojetva attanam nissaya
temasam vasanatthaya yaci. Sopi "sakka maya imam nissaya
bhavanissaranam katunti adhivasetva tameva lenam agamasi. Devata
tam agacchantam disva "addha kenaci nimantito bhavissati,
sve va parasve va gamissatiti cintesi. Evam addhamasamatte
atikkante, "ayam idheva manne antovassam vasissati, silavata
pana saddhim ekatthane puttakehi saddhim vasitum dukkaram, imanca
`nikkhamati vattum na sakka; atthi nu kho imassa sile khalitanti
dibbena cakkhuna olokenti upasampadakalato patthaya tassa
Sile khalitam adisva "parisuddhamassa silam, kincidevassa katva
ayasam uppadessamiti upatthakakule upasikaya jetthaputtassa
sarire adhimuccitva givam parivattesi. Tassa akkhini nikkhamimsu,
mukhato khelo paggharati. Upasika tam disva "kim idanti viravi.
Atha nam devata adissamanarupa evamaha "maya esa gahito
balikammenapi me attho natthi, tumhakam pana kulupakattheram latthimadhukam
yacitva tena telam pacitva imassa natthuto detha, evaham
imam muncissamiti. "nassatu va esa maratu va, na sakkhissamaham
ayyam latthimadhukam yacitunti. "sace latthimadhukam yacitum na sakkotha,
nasikayassa hingucunnam pakkhipitum vadethati. "idampi vattum na
sakkomati. "tenahissa padadhovanudakam sise asincathati. Upasika
"sakka idam katunti velaya agatam theram nisidapetva
yagukhajjakam datva antarabhatte nisinnassa pade dhovitva udakam
gahetva "bhante idam udakam darakassa sise asincamati
apucchitva, tena "asincathati vutte, tatha karimsu. 1- Devata
tavadeva tam muncitva gantva lenadvare atthasi. Theropi
bhattakiccavasane utthayasana avissatthakammatthanataya dvattimsakaram
sajjhayantova pakkami. Atha nam lenadvaram sampattakale
sa [devata] "mahavejja ma idha pavisati aha. So
tattheva thatva "kasi tvanti aha. "aham idha adhivattha
@Footnote: 1. akasiti bhavitabbam.
Devatati. Thero "atthi nu kho maya vejjakammassa katatthananti
upasampadakalato patthaya olokento attano sile tilakam va
kalakam va adisva "aham maya vejjakammassa katatthanam na
passami, kasma evam vadesiti aha. "na passasiti. "ama na
passamiti. "tenahi acikkhami teti. "[ama] acikkhahiti.
"titthatu tava dure katha, ajjeva taya amanussaggahitassa
upatthakaputtassa padadhovanudakam sise asittam nasittanti. "ama
asittanti. "kim etam na passasiti. "etam sandhaya tvam vadesiti.
"ama etam sandhaya vadamiti. Thero cintesi "aho vata me
sammapanihito atta, sasanassa anurupam vata me caritam, devatapi
mama catuparisuddhisile tilakam va kalakam va adisva darakassa sise
asittam padadhovanamattam addasati. Tassa silam arabbha balavappiti
uppajji. So tam vikkhambhetva paduddharampi akatva tattheva arahattam
patva "madisam parisuddhasamanam dusesi, ma idha vanasande vasi,
tvameva nikkhamati devatam ovadanto imam udanam udanesi
        "visuddho vata me vaso     nimmalam mam tapassinam
         ma tvam visuddham dusesi,     nikkhama pavana tuvanti.
     So tattheva temasam vasitva vutthavasso satthu santikam gantva
bhikkhuhi "kim avuso pabbajitakiccante matthakam papitanti puttho,
tasmim lene vassupagamanato patthaya sabbantam pavattim bhikkhunam
arocetva, "avuso tvam devataya evam vuccamano na kujjhasiti
Vutte, "na kujjhamiti aha. Tam bhikkhu tathagatassa arocesum
"bhante ayam bhikkhu annam byakaroti, devataya imam nama
vuccamanopi `na kujjhamiti vadatiti. Sattha tesam katham sutva
"neva bhikkhave mama putto kujjhati, etassa hi gihihi va
pabbajitehi va samsaggo nama natthi, asamsattho esa appiccho
santutthoti vatva dhammam desento imam gathamaha
        "asamsattham gahatthehi         anagarehi cubhayam
         anokasarim appiccham        tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "asamsatthanti: dassanasavanasamullapanaparibhogakaya-
samsagganam abhavena asamsattham.
     Ubhayanti: "gihihi ca anagarehi cati ubhayehipi asamsattham
     anokasarinti: analayacarim 1-. Tam evarupam aham brahmanam
vadamiti attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                  Pabbharavasitissattheravatthu.
                     ------------
@Footnote: 1. Si. Yu. analayacaram.
                22. Annatarabhikkhuvatthu. (285)
      "nidhayati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
annataram bhikkhum arabbha kathesi.
     So kira satthu santike kammatthanam gahetva aranne
vayamanto arahattam patva "patiladdhagunam satthu arocessamiti
tato nikkhami. Atha nam ekasmim game eka itthi samikena
saddhim kalaham katva, tasmim bahi nikkhamante, "kulagharam gamissamiti
maggam patipanna antaramagge disva "imam theram nissaya
gamissamiti pitthito pitthito anubandhi. Thero pana tam na passati.
Athassa samiko geham agato tam adisva "kulagamam gata
bhavissatiti anubandhanto tam disva "na sakka imaya ekikaya
imam atavim patipajjitum, kim nu kho nissaya gacchatiti olokento
theram disva "ayam imam ganhitva nikkhanto bhavissatiti cintetva
theram santajjesi. Atha nam sa itthi "neva mam esa bhadanto
passati na alapati, ma nam kinci avacati aha. So "kim pana
tvam attanam gahetva gacchantam mama na 1- acikkhissasi, tuyhameva
anucchavikam imassa karissamiti uppannakodho itthiya aghatena
theram pothetva tam adaya nivatti. Therassa sakalasariram sanjatagandam
ahosi. Athassa viharam agatakale bhikkhu sariram sambahanta
gande disva "kim idanti pucchimsu. So tesam tamattham arocesi.
@Footnote: 1. Ma. nasaddo natthi.
Atha nam bhikkhu "avuso tasmim purise evam paharante, kim tvam
avaca, kim va te kodho uppannoti. "na me avuso kodho
uppajjatiti. Te satthu santikam gantva tamattham arocetva
"bhante eso bhikkhu `kodho te uppajjatiti vuccamano `na me
avuso kodho uppajjatiti vadeti, abhutam vatva annam byakarotiti.
Sattha tesam katham sutva "bhikkhave khinasava nama nihitadanda,
te paharantesupi kodham na karontiyevati vatva imam gathamaha
        "nidhaya dandam bhutesu      tasesu thavaresu ca
         yo na hanti na ghateti,  tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "nidhayati: nikkhipitva oropetva.
     Tasesu thavaresu cati: tanhatasena tasesu, tanhaabhavena
thirataya thavaresu ca.
     Yo na hantiti: yo evam sabbasattesu vigatapatighataya
nikkhittadando neva kanci sayam hanati na annam ghateti, tamaham
brahmanam vadamiti attho.
       Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Annatarabhikkhuvatthu.
                       --------
                 23. Samaneravatthu. (286)
     "aviruddhanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto [1]-
samanera arabbha kathesi.
     Eka kira brahmani catunnam bhikkhunam uddesabhattam sajjetva
brahmanam aha "brahmana viharam gantva cattaro mahallakabrahmane
uddisitva anehiti. So viharam gantva "cattaro me brahmane
uddisitva 2- dethati aha. Tassa "sankicco pandito sopako
revatoti sattavassika cattaro khinasavasamanera papunimsu.
Brahmani maharahani asanani pannapetva thita samanere
disva kupita uddhane pakkhittalonam viya tatatatayamana
"tvam viharam gantva attano nattumattepi appahonte
cattaro kumarake gahetva agatositi vatva tesam
tesu asanesu nisiditum adatva nicapithakani attharitva "etesu
nisidathati vatva "gaccha brahmana mahallake oloketva
anehiti aha. Brahmano viharam gantva sariputtattheram disva
"ehi, amhakam geham gamissamati anesi. Thero agantva
samanere disva "imehi brahmanehi bhattam laddhanti pucchitva
"na laddhanti vutte, catunnameva bhattassa patiyattabhavam natva
"aharatha me pattanti pattam gahetva pakkami. Brahmanipi
"kim imina vuttanti pucchitva "etesam nisinnabrahmananam
@Footnote: 1. Si. Yu. etthantare "cattaroti atthi.  2. Ma. uddisapetva.
Laddhum vattati, ahara me pattanti attano pattam gahetva
gatoti, "na bhunjitukamo bhavissati, sigham gantva annam
oloketva anehiti. Brahmano gantva mahamoggallanattheram
disva tatheva vatva anesi. Sopi samanere disva tatheva
vatva pattam gahetva pakkami. Atha nam brahmani aha "ete
na bhunjitukama, brahmanavadakam gantva ekam mahallakabrahmanam
anehiti. Samanerapi pato patthaya kinci alabhamana
jighacchaya pilita nisidimsu. Atha nesam gunatejena sakkassa
asanam unhakaram dassesi. So avajjanto tesam pato
patthaya nisinnanam kilantabhavam natva "maya tattha gantum
vattatiti jarajinnamahallakabrahmano hutva tasmim brahmanavadake
brahmananam aggasane nisidi. Brahmano tam disva
"idani me brahmani attamana bhavissatiti "ehi, geham
gamissamati tam adaya geham agamasi. Brahmani tam disvava
tutthacitta dvisu asanesu attharanam ekasmim attharitva "ayya
idha nisidati aha. Sakko geham pavisitva cattaro samanere
pancappatitthitena vanditva tesam asanapariyante bhumiyam pallankena
nisidi. Atha nam disva brahmani brahmanam aha "aho te
brahmano anito, etampi 1- ummattakam gahetva agatosi,
attano nattumatte vandanto vicarati; kim imina, niharahi nanti.
@Footnote: 1. Si. Yu. evam pitumattakam.
So khandhepi hatthepi kacchayapi gahetva nikkaddhiyamano utthatumpi
na icchati. Atha nam brahmani "ehi brahmana, tvam ekasmim
hatthe ganha, aham ekasmim ganhissamiti. Ubhopi dvisu hatthesu
gahetva pitthiyam pothenta gehadvarato bahi akamsu. Sakkopi
nisinnatthaneyeva nisinno hattham parivattesi. Te nivattitva
tam nisinnameva disva bhitaravam ravanta vissajjesum. Tasmim khane
sakko attano sakkabhavam janapesi. Atha nesam aharam adamsu.
Pancapi jana aharam gahetva eko kannikamandalam vinivijjhitva
eko chadanassa purimabhagam eko pacchimabhagam eko pathaviyam
nimujjitva sakkopi ekena thanena nikkhamiti evam pancapi jana
panca thanani agamamsu. Tato patthaya ca pana tam geham kira
pancachiddageham nama jatam samanerepi viharam gatakale bhikkhu
"avuso kidisanti pucchimsu. "ma no pucchatha, amhakam
ditthakalato patthaya brahmani kodhabhibhuta pannattasanesu no
nisiditumpi adatva `sigham mahallakabrahmanam anehiti aha, amhakam
upajjhayo agantva amhe disva `imesam nisinnabrahmananam
laddhum vattatiti pattam aharapetva nikkhami, `annam mahallakabrahmanam
anehiti vutte, brahmano mahamoggallanattheram anesi,
so amhe disva tatheva vatva pakkami, atha brahmani
`na ete bhunjitukama, gaccha brahmanavadakato ekam
mahallakabrahmanam anehiti brahmanam pahini, so tattha gantva
Brahmanavesena agatam sakkam anesi, tassagatakale amhakam
aharam adamsuti. "evam karontanam pana tesam tumhe na kujjhitthati.
"na kujjhimhati. Bhikkhu tam sutva satthu arocesum  "bhante
ime `na kujjhimhati abhutam vatva annam byakarontiti. Sattha
"bhikkhave khinasava nama viruddhesupi na virujjhantiyevati vatva
imam gathamaha
      "aviruddham viruddhesu       attadandesu nibbutam
       sadanesu anadanam     tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "aviruddhanti: aghatavasena viruddhesupi lokiyamahajanesu
aghatabhavena aviruddham hatthagate dande va satthe va
avijjamanepi paresam paharadanato aviratatta attadandesu
janesu nibbutam nikkhittadandam pancannam khandhanam "aham mamanti
gahitatta sadanesu tassa gahanassa abhavena anadanam tam
evarupam aham brahmanam vadamiti attho.
        Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                      Samaneravatthu.
                      ----------
               24. Mahapanthakattheravatthu. (287)
     "yassa rago cati imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto
mahapanthakam arabbha kathesi.
     So hi ayasma culapanthakam catuhi masehi ekam gatham pagunam
katum asakkontam "tvam sasanepi abhabbo gihibhogapi parihino
kinte idha vasena, ito nikkhamassuti vihara nikkaddhitva
dvaram thakesi. Bhikkhu katham samutthapesum "avuso mahapanthakattherena
idannama katam, khinasavanampi manne kodho uppajjatiti. Sattha
agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva, "imaya namati vutte, "na bhikkhave khinasavanam
ragadayo kilesa atthi, mama puttena pana atthapurekkharataya
ceva dhammapurekkharataya ca tam katanti vatva imam gathamaha
        "yassa rago ca doso ca      mano makkho ca patito
         sasaporiva aragga,        tamaham brumi brahmananti.
     Tattha araggati: yassete ragadayo ayanca paragunamakkhanalakkhano
makkho aragga sasapo viya patita, 1- yatha sasapo aragge na
santitthati, evam citte na santitthanti 2-; tamaham brahmanam vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Mahapanthakattheravatthu.
                      ----------
@Footnote: 1. Ma. patito.  2. Ma. santitthati.
               25. Pilindavacchattheravatthu. (288)
     "akakkasanti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto
pilindavacchattheram arabbha kathesi.
     So kirayasma "ehi vasali, yahi vasalitiadini vadanto
gihipi pabbajitepi vasalivadeneva samudacarati. Athekadivasam sambahula
bhikkhu satthu arocesum "ayasma bhante pilindavaccho bhikkhu
vasalivadena samudacaratiti. Sattha tam pakkosapetva "saccam
kira tvam pilindavaccha bhikkhu vasalivadena samudacarasiti pucchitva,
"evam bhanteti vutte, tassayasmato pubbenivasam manasikaritva
"ma kho tumhe bhikkhave vacchassa bhikkhuno ujjhayittha, na
bhikkhave vaccho dosantaro bhikkhu vasalivadena samudacarati, vacchassa
bhikkhave bhikkhuno panca jatisatani abbokinnani sabbani tani
brahmanakule pacchajatani, so tassa digharattam vasalivado
samudacinno; khinasavassa nama kakkasam pharusam paresam ghattanavacanameva 1-
natthi, acinnavasena hi mama putto evam kathetiti vatva dhammam
desento imam gathamaha
        "akakkasam vinnapanim       giram saccam udiraye,
         yaya nabhisaje kanci,    tamaham brumi brahmananti.
     Tattha akakkasanti: apharusam.
     Vinnapaninti: atthavinnapanim.
@Footnote: 1. Ma. mammaghattanavacanameva.
     Saccanti: bhutattham.
     Nabhisajeti: yaya giraya annam kujjhapanavasena na
laggapeyya, khinasavo nama evarupameva giram bhaseyya; tasma
tamaham brahmanam vadamiti attho.
       Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Pilindavacchattheravatthu.
                       ---------
                26. Annatarabhikkhuvatthu. (289)
     "yodha dighanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
annataram bhikkhum arabbha kathesi.
     Savatthiyam kireko micchaditthiko brahmano sarire gandhaggahanabhayena
uttarisatakam apanetva ekamante thapetva gehadvare bahimukho
nisidi. Atheko khinasavo bhattakiccam katva viharam gacchanto
tam satakam disva ito cito ca oloketva kanci apassanto
"nissamiko ayanti pamsukulam adhitthahitva ganhi. Atha nam
brahmano disva akkosantova upasankamitva "mundasamana
mama satakam ganhasiti aha. "taveso brahmanati. "ama
samanati. "maya kanci apassantena pamsukulasannaya gahito,
ganha nanti tassa datva viharam gantva bhikkhunam tamattham
Arocesi. Athassa vacanam sutva bhikkhu tena saddhim kelim karonta
"kinnu kho avuso satako digho rasso thulo sanhoti ahamsu.
"avuso digho va hotu rasso va thulo va sanho va,
natthi mayham tasmim alayo, pamsukulasannaya ganhinti. Tam sutva
bhikkhu tathagatassa arocesum "esa bhante bhikkhu abhutam vatva
annam byakarotiti. Sattha "bhutam bhikkhave esa katheti, khinasava
nama paresam santakam na ganhantiti vatva imam gathamaha
        "yodha digham va rassam va     anum thulam subhasubham
         loke adinnam nadiyati      tamaham brumi brahmananti.
     Tassattho: satakabharanadisu digham va rassam va manimuttadisu
anum va thulam va mahagghaappagghavasena subham va asubham va yo
puggalo imasmim loke parapariggahitam nadiyati, tamaham brahmanam
vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Annatarabhikkhuvatthu.
                       --------
               27. Sariputtattheravatthu. (290)
     "asa yassati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
sariputtattheram arabbha kathesi.
     So kira pancabhikkhusataparivaro janapade ekam viharam gantva
vassam upaganchi. Manussa theram disva bahum vassavasikam patissunimsu.
Thero pavaretva, sabbasmim vassavasike asampatteyeva, satthu
santikam gacchanto bhikkhu aha "daharananceva samanerananca
manussehi vassavasike ahate gahetva peseyyatha, thapetva va
sasanam pahineyyathati. Evanca pana vatva satthu santikam agamasi.
Bhikkhu katham samutthapesum "ajjapi manne sariputtattherassa
tanha atthiyeva, tatha hi `manussehi vassavasike dinne, attano
saddhiviharikanam vassavasikam peseyyatha, thapetva va sasanam
pahineyyathati bhikkhunam vatva agatoti. Sattha agantva
"kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva,
"imaya namati vutte, "na bhikkhave mama puttassa tanha
atthi, `manussanam pana punnato daharasamanerananca dhammikalabhato
parihani ma ahositi tenevam kathitanti vatva imam gathamaha
        "asa yassa na vijjanti       asmim loke paramhi ca,
         nirasasam 1- visamyuttam        tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "asati: tanha.
     Nirasasanti: nittanham.
@Footnote: 1. Si. Yu. nirasayam.
     Visamyuttanti: sabbakkilesehi visamyuttam tamaham brahmanam
vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Sariputtattheravatthu.
                       ---------
             28. Mahamoggallanattheravatthu. (291)
     "yassalayati: imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
mahamoggallanattheram arabbha kathesi.
     Vatthu purimasadisameva, idha pana sattha mahamoggallanattherassa
nittanhabhavam vatva imam gathamaha
        "yassalaya na vijjanti,       annaya akathamkathi,
         amatogadham anuppattam          tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "alayati: tanha.
     Annaya akathamkathiti: attha vatthuni yathabhutam janitva
atthavatthukaya vicikicchaya nibbicikiccho.
     Amatogadham anuppattanti. Amatam nibbanam ogahetva
anuppattam tamaham brahmanam vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                  Mahamoggallanattheravatthu.
                      -----------
                29. Revatattheravatthu. (292)
     "yodha punnancati imam dhammadesanam sattha pubbarame
viharanto revatattheram arabbha kathesi.
     Vatthu "game va yadi varanneti  gathavannanaya
vittharitameva. Vuttanhi tattha:
     punekadivasam bhikkhu katham samutthapesum "aho samanerassa labha, aho
punnam; yena ekakena pancannam bhikkhusatanam pancakutagarasatani
kataniti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya
sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave mayham
puttassa neva punnam atthi, na papam; ubhayamassa pahinanti vatva imam
gathamaha
        "yodha punnanca papanca       ubho sangam upaccaga,
         asokam virajam suddham          tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "ubhoti: dvepi punnani ca papani ca chaddetvati
attho.
     Sanganti: ragadibhedam sangam.
     Upaccagati: atikkanto. Vattamulakasokabhavena asokam antare
ragarajadinam abhavena virajam nirupakkilesataya suddham tamaham brahmanam
vadamiti attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Revatattheravatthu.
                      ----------
                30. Candabhattheravatthu. (293)
     "candamvati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
candabhattheram arabbha kathesi.
     Tatrayam anupubbikatha:
     "atite kira eko baranasiyam 1- vanijo "paccantam gantva
candanam aharissamiti bahuni vatthabharanadini gahetva pancahi
sakatasatehi paccantam gantva gamadvare nivasam gahetva ataviyam
gopaladarake pucchi "imasmim game pabbatapadakammiko koci manusso
atthiti. "ama atthiti. "ko namesoti. "asuko namati. "bhariyaya
panassa puttanam va kim namanti. "idancidancati. "kaham panassa
[thane] gehanti. "asukatthane namati. So tehi dinnasannaya
sukhayanake nisiditva tassa gehadvaram gantva yana oruyha geham
pavisitva "asukanameti tam itthim pakkosi. Sa "eko no natako
bhavissatiti vegenagantva asanam pannapesi. So tattha nisiditva
namam vatva "sahayo me kahanti pucchi. "arannam gato samiti.
"mama putto asuko nama mama dhita asuka nama kahanti
sabbesam namam kittentova pucchitva "imani nesam vatthabharanani
dadeyyasi, sahayakassapi me atavito agatakale idam vatthabharanam
dadeyyasiti adasi. Sa tassa ularasakkaram katva samikassa
agatakale "sami imina agatakalato patthaya sabbesam namam
@Footnote: 1. Si. baranasivaSi. Ma. Yu. baranasivaSi.
Vatva idancidanca dinnanti aha. Sopissa kattabbayuttakam kari.
Atha nam sayam sayane nisinno pucchi "samma pabbatapade carantena
te kim bahum ditthapubbanti. "annam na passami, rattasakha pana
me bahu rukkha ditthati. "bahu rukkhati. "ama bahuti. "tenahi
te amhakam dassehiti tena saddhim gantva rattacandanarukkhe
chinditva panca sakatasatani puretva agacchanto tam aha
"samma baranasiyam asukatthane nama mama geham, kalena kalam
mama santikam agaccheyyasi, annena me pannakarena attho
natthi, rattasakharukkheeva ahareyyasiti. So "sadhuti vatva
kalena kalam tassa santikam agacchanto rattacandanameva aharati. 1-
Sopissa bahum dhanam deti. Tato aparena samayena, parinibbute
kassapadasabale, patitthite kancanathupe, so puriso bahum candanam
adaya baranasim agamasi. Athassa so sahayako vanijo bahum
candanam pimsapetva patim puretva "ehi samma 2-, yava bhattam
paccati, tava cetiyakaranatthanam gantva agamissamati tam adaya
tattha gantva candanapujam akasi. Sopissa paccantavasi sahayako
cetiyakucchiyam candanena candamandalam akasi. Ettakamevassa
pubbakammam.
     So tato cuto devaloke nibbattitva ekam buddhantaram
tattha khepetva imasmim buddhuppade rajagahanagare
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. harati.       2. Si. mayham.
Brahmanamahasalakule nibbatti. Tassa nabhimandalato candamandalasadisa
pabha utthahi. Tenassa "candabhotveva namam karimsu. Cetiye
kirassa candamandalakaranassa nissando esa. Brahmana cintayimsu
"sakka amhehi imam gahetva lokam khaditunti tam yanake
nisidapetva "yo imassa sariram hatthena paramasati, so evarupam
nama issariyasampattim labhatiti vatva vicarimsu. Satam va sahassam va
satasahassam 1- va dadamanaeva tassa sariram hatthena phusitum labhanti. Te
evam anuvicaranta savatthim anuppatta nagarassa ca viharassa ca antara
nivasam ganhimsu. Savatthiyampi pancakotimatta ariyasavaka purebhattam
danam datva pacchabhattam gandhamalavatthabhesajjadihattha dhammassavanaya
gacchanti. Brahmana te disva "kaham gacchathati pucchimsu.
"satthu santikam dhammassavanayati. "etha tattha gantva kim
karissatha, amhakam candabhabrahmanassa anubhavasadiso anubhavo
natthi, etassa hi sariram phusanta idam nama labhanti, etha
passatha nanti. "tumhakam candabhabrahmanassa ko anubhavo
nama, amhakam satthayeva mahanubhavoti. Te annamannam
sannapetum asakkonta "viharam gantva candabhabrahmanassa ko
amhakam va satthu anubhavam janissamati tam gahetva viharam
agamamsu. Sattha, tasmim attano santikam upasankamanteyeva, candabhaya
antaradhanam akasi. So satthu santike angarapacchiyam kako viya
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "satasahassanti natthi.
Ahosi. Atha nam ekamantam nayimsu. Abha patipakatika ahosi.
Puna satthu santikam anayimsu. Abha tatheva antaradhayi. Evam
tikkhattum gantva antaradhayamanam abham disva candabho cintesi
"ayam abhaya antaradhanamantam janati manneti. So sattharam
pucchi "kim nu kho abhaya antaradhanamantam janathati. "ama
janamiti. "tenahi me dethati. "na sakka apabbajitassa
datunti. So brahmane aha "etasmim mante gahite, aham
sakalajambudipe jetthako bhavissami, tumhe ettheva hotha, aham
pabbajitva katipaheneva mantam ganhissamiti. So sattharam
pabbajjam yacitva upasampadam labhi. 1- Athassa dvattimsakaram acikkhi.
So "kim idanti pucchi. "idam mantassa parikammam, sajjhayitum
vattatiti. Brahmanapi antarantara agantva "gahito te
mantoti pucchimsu. "na tava ganhamiti. So katipahasseva arahattam
patva brahmanehi agantva pucchitakale "yatha tumhe,
idanaham agamanadhammo 2- jatoti aha. Bhikkhu tathagatassa arocesum
"ayam bhante abhutam vatva annam byakarotiti. Sattha "khinasavo
idani bhikkhave mama putto candabho bhutameva kathetiti vatva
imam gathamaha
        "candamva vimalam suddham       vippasannamanavilam
         nandibhavaparikkhinam         tamaham brumi brahmananti.
@Footnote: 1. Si. Yu. yacitva pabbajitva upasampajji.    2. Ma. anagamanadhammo.
Tattha "vimalanti: abbhadimalarahitam.
Suddhanti: nirupakkilesam.
Vippasannanti: pasannacittam.
Anavilanti: kilesadimalarahitam. 1-
Nandibhavaparikkhinanti: tisu bhavesu parikkhinatanham tamaham
brahmanam vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Candabhattheravatthu.
                       ---------
                 31. Sivalittheravatthu. (294)
     "yo imanti imam dhammadesanam sattha kundikoliyam nissaya
kundadhanavane viharanto sivalittheram arabbha kathesi.
     Ekasmim hi samaye suppavasa nama koliyadhita satta vassani
gabbham dharetva sattaham mulhagabbha dukkhahi tibbahi katukahi
vedanahi phuttha, "sammasambuddho vata so bhagava, yo imasseva 2-
rupassa dukkhassa pahanaya dhammam deseti; supatipanno vatassa
bhagavato savakasangho, yo imasseva rupassa dukkhassa pahanaya
patipanno; susukham vata nibbanam, yatthidam evarupam dukkham na samvijjatiti
imehi tihi vitakkehi tam dukkham adhivasenti samikam satthu santikam
@Footnote: 1. Si. nikkilesam kilesavilattarahitam. Ma. kilesavilattarahitam.
@2. Ma. imassa evarupassa.
Pesetva, tena tassa vacanena satthu vandanaya arocitaya,
"sukhini hotu suppavasa koliyadhita aroga, arogam puttam
vijayatuti satthara vuttakkhaneyeva sukhini aroga arogam puttam
vijayitva buddhappamukham bhikkhusangham nimantetva sattaham mahadanam
adasi. Puttopissa jatadivasato patthaya dhamakarakam adaya
sanaghassa udakam parissavesi. So aparabhage nikkhamitva pabbajito
arahattam papuni. Athekadivasam bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum
"passatha avuso: evarupo nama arahattassa upanissayasampanno
bhikkhu ettakam kalam matu kucchismim dukkham anubhosi, kimmangam pana
anne; bahum vata imina dukkham nitthinnanti. Sattha agantva
"kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva,
"imaya namati vutte, "ama bhikkhave mama putto ettaka
dukkha muccitva idani nibbanam sacchikatva viharatiti vatva
imam gathamaha
        "yo imam palipatham duggam       samsaram mohamaccaga
         tinno paragato jhayi      anejo akathamkathi,
         anupadaya nibbuto,       tamaham brumi brahmananti.
     Tassattho: yo bhikkhu imam ragapathanceva 1- kilesadugganca
samsaravattanca catunnam ariyasaccanam appativijjhanakamohanca atito,
@Footnote: 1. Si. Yu. ragadipalipatham ceva. Ma. ragapalipatham ceva.
Cattaro oghe tinno hutva param anuppatto, duvidhena jhanena
jhayi, tanhaya abhavena anejo, kathamkathaya abhavena akathamkathi,
upadananam abhavena anupadiyitva, kilesanibbanena nibbuto;
tamaham brahmanam vadamiti attho.
        Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                      Sivalittheravatthu.
                      -----------
              32. Sundarasamuddattheravatthu. (295)
     "yodha kameti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
sundarasamuddattheram arabbha kathesi.
     Savatthiyam kireko kulaputto sundarasamuddakumaro nama
cattalisakotivibhave mahakule nibbatto. So ekadivasam pacchabhattam 1-
gandhamaladihattham mahajanam dhammassavanatthaya jetavanam gacchantam
disva "kaham gacchathati pucchitva, "satthu santikam dhammassavanatthayati
vutte, "aham gamissamiti vatva tena saddhim gantva parisapariyante
nisidi. Sattha tassa ajjhasayam viditva anupubbikatham kathesi.
So "na sakka agaram ajjhavasantena sankhalikhitam brahmacariyam
caritunti satthu katham nissaya pabbajjaya jatussaho,
@Footnote: 1. Si. Yu. paccabhatte.
Parisaya pakkantaya, sattharam pabbajjam yacitva "matapituhi
ananunnatam tathagata na pabbajentiti sutva geham gantva
ratthapalakulaputtadayo viya mahantena vayamena matapitaro
anujanapetva satthu santike pabbajitva laddhupasampado "kimme
idha vasenati tato nikkhamitva rajagaham gantva pindaya
caranto vitinamesi.
     Athekadivasam savatthiyam tassa matapitaro ekasmim chanadivase
mahantena sirisobhaggena tassa sahayakumare kilamane disva
"amhakam puttassa idam dullabham jatanti paridevimsu. Tasmim khane
eka ganika tam kulam gantva tassa mataram rodamanam nisinnam
disva "amma kimkarana rodasiti pucchi. "puttam anussaritva
rodamiti. "kaham pana so ammati. "bhikkhusu pabbajitoti. "kim
uppabbajetum na vattatiti. "vattati, na pana icchati, ito
nikkhamitva rajagaham gatoti. "sacaham tam uppabbajeyyam, kimme
kareyyathati. "imassa te 1- kulassa kutumbasaminim kareyyamati.
"tenahi me paribbayam dethati paribbayam gahetva mahantena
parivarena rajagaham gantva tassa pindaya caranavithim sallakkhetva
tatthekam nivasageham gahetva patova panitam aharam patiyadetva
therassa pindaya pavitthakale bhikkham datva katipahaccayena
"bhante idheva nisiditva bhattakiccam karothati pattam
@Footnote: 1. Si. me.
Ganhi. So pattam adasi. Atha nam panitenaharena parivisitva
"bhante idheva pindaya caritum phasukanti vatva katipaham
alinde nisidapetva bhojetva darake puvehi sanganhitva
"etha tumhe, therassagatakale, mayi varentiyapi, idhagantva
rajam utthapeyyathati aha. Te punadivase therassa bhojanavelaya
taya variyamanapi rajam utthapesum. Sa punadivase "daraka
variyamanapi mama vacanam assunitva idha rajam utthapenti,
antogehe nisidathati anto nisidapetva katipaham bhojesi. Puna
darake sanganhitva "tumhe maya variyamanapi therassa bhojanakale
mahasaddam kareyyathati aha. Te tatha karimsu. Punadivase
"bhante imasmim thane ativiya mahasaddo hoti, daraka maya
variyamanapi mama vacanam na ganhanti; upari pasadeyeva nisidathati
vatva, therena adhivasite, theram purato katva pasadam abhiruhanti
dvarani pidahamanava pasadam abhiruhi. Thero ukkatthasapadanacariko
samanopi rasatanhaya baddho tassa vacanena sattabhumikam pasadam
abhiruhi. Sa theram nisidapetva "cattalisaya 1- khalu samma
punnamukha thanehi itthi purisam accavadati vijambhati vinamati
vilasati vilajjati nakhena nakham ghatteti padena padam akkamati
katthena pathavim vilikhati 2- darakam ullangheti olangheti 3- kilati kilapeti
cumbati cumbapeti bhunjati bhunjapeti dadati ayacati
@Footnote: 1. jatakatthakatha. 8/366.  2. tattha vilekhatiti pannayati  3. tattheva ullanghapetiti.
Katamanukaroti uccam bhasati nicam bhasati aviccam bhasati viviccam bhasati
naccena gitena vaditena roditena vilasitena vibhusitena jagghati
pekkhati katim caleti guyhabhandakam caleti urum vivarati urum
pidahati thanam dasseti kaccham dasseti nabhim dasseti akkhim nikhanati
bhamukam ukkhipati ottham palikhati jivham nillaleti dussam muncati
dussam bandhati sirasam muncati sirasam bandhatiti evam agatam itthikuttam
itthililham dassetva tassa purato thita imam gathamaha
        "allattakakata pada        padukaruyha vesiya,
         tvancapi daharo mama        ahampi dahara tava,
         ubhopi pabbajissama [1]-    jinna dandaparayanati.
Atha therassa "aho vata me bhariyam anupadharetva katakammanti
mahasamvego udapadi. Tasmim khane sattha pancacattalisayojanamatthake
jetavane nisinnova tam karanam disva sitam patvakasi.
Atha nam anandatthero pucchi  "bhante ko nu kho hetu ko
paccayo sitassa patukammayati. "ananda rajagahanagare
sattabhumikapasadatale sundarasamuddassa ca bhikkhuno ganikaya ca sangamo
vattatiti. "kassa nu kho bhante jayo bhavissati, kassa parajayoti.
Sattha "ananda sundarasamuddassa jayo bhavissati, ganikaya
parajayoti therassa jayam pakasetva tattha nisinnakova obhasam
pharitva "bhikkhu ubhopi kame nirapekkho pajahati vatva imam
gathamaha
@Footnote: 1. Si. Yu. etthantare "pacchati atthi.
        "yodha kame pahantvana       anagaro paribbaje,
         kamabhavaparikkhinam             tamaham brumi brahmananti.
     Tassattho: yo puggalo idha loke ubhopi kame hitva
anagaro hutva paribbajati, tam parikkhinakamanceva parikkhinabhavanca
aham brahmanam vadamiti attho.
     Desanavasane thero arahattam patva iddhibalena vehasam
abbhuggantva kannikamandalam vinivijjhitva satthu sariram thomentoyeva
agantva sattharam vandi. Dhammasabhayampi katham samutthapesum "avuso
jivhavinneyyam rasam nissaya manam nattho sundarasamuddatthero,
sattha panassa avassayo jatoti. Sattha tam katham sutva "na
bhikkhave idaneva, pubbepaham etassa rasatanhaya bajjhamanassa
avassayo jatoyevati vatva tehi yacito tassatthassa pakasanattham
atitam aharitva
               "na kiratthi rasehi papiyo
                avasehi va santhavehi va,
                vatamigam gahananissitam
                vasamaneti rasehi sanjayoti
imam vatamigajatakam 1- vittharetva "tada sundarasamuddo vatamigo
ahosi, imam pana gatham vatva tassa vissajjapito ranno
mahamacco ahamevati jatakam samodhanesi.
                   Sundarasamuddattheravatthu.
                      ----------
@Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/5 tadatthakatha. 1/237.
                33. Jotikattheravatthu. (296)
     "yodha tanhanti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto
jotikattheram arabbha kathesi.
     Tatrayam anupubbikatha:
     "atite kira baranasiyam dve bhataro kutumbika mahantam
ucchukkhettam karesum. Athekadivasam kanitthabhata ucchukkhettam gantva
"ekam jetthabhatikassa dassami, ekam mayham bhavissatiti dve
ucchuyatthiyo rasassa anikkhamanatthaya chinnatthane bandhitva ganhi.
Tada kira ucchunam yantena pilanakiccam natthi, agge va
mule va chinditva ukkhittakale dhamakarakato udakam viya sayameva
raso nikkhamati. Tassa pana khettato ucchuyatthiyo gahetva
agamanakale gandhamadanapabbate paccekabuddho samapattito vutthaya
"kassa nu kho ajja anuggaham karissamiti upadharento tam
attano nanajale pavittham disva sangaham katum samatthabhavancassa
natva pattacivaramadaya iddhiya agantva tassa purato
atthasi. So tam disva va pasannacitto uttarasatakam uccatare
bhumippadese attharitva "bhante idha nisidathati paccekabuddham
nisidapetva "pattam upanamethati ucchuyatthiya bandhanatthanam
mocetva pattassa upari akasi. Raso otaritva pattam puresi.
Paccekabuddhena tasmim rase pite, "sadhukam vata me ayyena raso
Pito, sace me jetthabhatiko mulam aharapessati, mulam dassami;
sace pattim aharapessati, pattim dassamiti cintetva "bhante
pattam upanamethati dutiyampi ucchuyatthim mocetva rasam adasi.
"bhata me ucchukkhettato annam ucchum aharitva khadissatiti
ettakampi kirassa vancanacittam nahosi. Paccekabuddho pana pathamam
ucchurasassa pitatta tam ucchurasam annehi saddhim samvibhajitukamo
hutva gahetvava nisidi. So tassa akaram natva pancappatitthitena
vanditva "bhante yo ayam maya dinno aggaraso, imassa nissandena
devamanussesu sampattim anubhavitva pariyosane tumhehi
pattadhammameva papuneyyanti patthanam thapesi. Paccekabuddhopissa
"evam hotuti vatva "icchitam patthitam tuyhantiadihi dvihi
gathahi anumodanam katva, yatha so passati, evam
adhitthahitva akasena gandhamadanam gantva pancannam
paccekabuddhasatanam rasam adasi. So tam patihariyam disva bhatu
santikam gantva, "kaham gatositi vutte, "ucchukkhettam oloketum
gatomhiti, "kim tadisena ucchukkhettam gatena, nanu nama ekam va
dve va ucchuyatthiyo adaya agantabbam bhaveyyati bhatara vutto,
"ama bhatika, dve me ucchuyatthiyo gahita, ekam pana paccekabuddham
disva mama ucchuyatthito rasam datva `mulam va pattim va
dassamiti tumhakampi me ucchuyatthito raso dinno; kinnu kho
tassa mulam ganhissatha udahu pattinti aha. "kim pana
Paccekabuddhena katanti. "mama ucchuyatthito rasam pivitva tumhakam
ucchuyatthito rasam adaya akasena gandhamadanam gantva pancasatanam
paccekabuddhanam adasiti. So, tasmim kathenteyeva, nirantaram
pitiya phutthasariro hutva "tena me paccekabuddhena ditthadhammasseva
adhigamo bhaveyyati patthanam akasi. Evam kanitthena tisso sampattiyo
patthita, jetthena pana arahattam patthitanti. Idam tesam pubbakammam.
      Te yavatayukam thatva tato cuta devaloke nibbattitva
ekam buddhantaram khepayimsu. Tesam devalokam gatakaleyeva vipassi
sammasambuddho loke uppajji. Tepi devalokato cavitva
bandhumatiyam ekasmim kulagehe jettho jetthova hutva kanittho
kanitthova hutva patisandhim ganhimsu. Tesu jetthassa "senoti
namam akamsu, kanitthassa "aparajitoti. Tesu vayappattakale kutumbam
santhapetva viharantesu "buddharatanam loke uppannam, dhammaratanam,
sangharatanam, danani detha, punnani karotha, [1]- ajja catuddasi,
ajja pannarasi, uposatham karotha, dhammam sunathati dhammaghosakassa
bandhumatinagare ghosanam sutva mahajanam purebhattam danam datva
pacchabhattam dhammassavanaya gacchantam disva senakutumbiko
"kaham gacchathati pucchitva, "satthu santikam dhammassavanayati
vutte, "ahampi gamissamiti tehi saddhimyeva gantva parisapariyante
nisidi. Sattha tassa ajjhasayam viditva anupubbikatham kathesi.
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "ajja atthamiti atthi.
So satthu dhammam sutva pabbajjaya ussahajato sattharam
pabbajjam yaci. Atha nam sattha "atthi pana te apaloketabba
natakati pucchi. "atthi bhanteti. "tenahi apaloketva ehiti.
So kanitthassa santikam gantva "yam imasmim kule sapateyyam, tam
sabbam tava hotuti aha. "tumhe pana samiti. "aham satthu
santike pabbajissamiti. "sami kim vadetha, aham, matari mataya,
mataram viya, pitari mate, pitaram viya tumhe alattham; idam kulam
mahabhogam, gehe thiteneva sakka punnani katum, ma evam
karitthati. "maya satthu santike dhammo suto, na sakka tam
agaramajjhe thitena puretum; pabbajissamevaham, tvam nivattahiti.
Evam so kanittham nivattapetva satthu santike pabbajitva
laddhupasampado na cirasseva arahattam papuni. Kanitthopi "bhatu
pabbajitassa sakkaram karissamiti sattaham buddhappamukhassa bhikkhusanghassa
danam datva bhataram vanditva aha "bhante tumhehi attano
bhavanissaranam katam, aham pana pancahi kamagunehi baddho, nikkhamitva
pabbajitum na sakkomi; mayham gehe thitasseva anucchavikam mahantam
punnakammam acikkhathati. Atha nam thero "sadhu pandita
satthu gandhakutim karehiti aha. So "sadhuti sampaticchitva
nanadaruni aharapetva thambhadinam atthaya tacchapetva ekam
suvannakhacitam ekam rajatakhacitam ekam manikhacitanti sabbani satta
ratanakhacitani karetva tehi gandhakutim karetva sattaratanakhacitaheva
Chadanitthakahi chadapesi. Gandhakutiya karanakaleyeva pana tam attano
samananamako aparajitoyeva nama bhagineyyo upasankamitva
"ahampi karissami, mayham pattim detha matulati aha. "na demi
tata, annehi asadharanam karissamiti. So bahumpi yacitva
pattim alabhamano "gandhakutiya purato kunjarasalam laddhum vattatiti
sattaratanamayam kunjarasalam karesi. So imasmim buddhuppade
mendakasetthi hutva nibbatti. Gandhakutiyam pana sattaratanamayani
tini mahavatapanani ahesum. Tesam abhimukhe hettha sudhaparikammakata
tisso pokkharaniyo karetva catujjatikagandhodakassa
puretva aparajitagahapati pancavannani kusumani ropapesi [1]-
sattasu ratanesu kottetabbayuttakam kottetva itaram sakalameva
gahetva jannumattena odhina gandhakutim parikkhipitva parivenam
puresi. Evam gandhakutim nitthapetva aparajito gahapati bhatikattheram
upasankamitva aha "bhante nitthita gandhakuti, paribhogamassa
paccasimsami, paribhogena kira mahantam punnam hotiti. So sattharam
upasankamitva "bhante imina kira vo kutumbikena gandhakuti
karita, idani paribhogam paccasimsatiti aha. Sattha utthayasana
@Footnote: 1. ito param evam vakyam yebhuyyena khayati: tathagatassa anto nisinnakale
@vatavegena samutthitahi renuvattihi sarirassa okiranattham. gandhakutithupikaya kapallam
@rattasuvannamayam ahosi, pavalamaya sikhara, hettha manimaya chadanitthaka, iti sa
@naccanto viya moro sobhamana atthasi.
Gandhakutiabhimukham gantva gandhakutim parikkhipitva pakkhittam ratanarasim
olokento dvarakotthake atthasi. [1]- Tena pana "bhante mameva
rakkha bhavissati, tumhe pavisathati 2- vutte, pavisi. Kutumbikopi
samanta rakkham thapetva manusse aha "tata ucchangena va
pacchippasibbakehi va adaya gacchante vareyyatha, hatthena
gahetva gacchante pana ma varayitthati. Antonagarepi arocapesi
"maya gandhakutiparivene satta ratanani okinnani,
satthu santike dhammam sutva gacchanta duggatamanussa ubho hatthe
puretva ganhantu, sukhappattapi ekena hatthena ganhantuti.
Evam kirassa ahosi "saddha tava dhammam sotukama gamissantiyeva,
assaddha pana dhanalobhena gantva dhammam sutva dukkhato
muccissantiti; tasma janasangahatthaya evam arocapesi. Mahajano
tena vuttaniyameneva ratanani ganhi. Sakim okinnaratanesu khinesu
@Footnote: 1. ito param evam vakyam yebhuyyena khayati: atha nam kutumbiko "pavisatha bhanteti
@aha, sattha tattheva thatva tatiyavare tassa bhatikattheram olokesi. so
@olokitakareneva natva kanitthabhataram aha "ehi tata, `mameva rakkha bhavissati, tumhe
@yathasukham vasathati sattharam vadehiti. so tassa vacanam sutva sattharam pancappatitthitena
@vanditva "bhante yatha manussa rukkhamule pavisitva anapekkha pakkamanti, yatha
@va nadim taritva ulumpam anapekkha pariccajanti; evam anapekkha hutva tumhe
@vasathati aha. kimattham pana sattha atthasi? evam kirassa ahosi "buddhanam
@santikam purebhattampi pacchabhattampi bahu agacchanti, tesu ratanani adaya
@pakkamantesu na sakka amhehi varetum; parivenamhi ettake ratane okinne, attano
@upatathake harantepi na varetiti kutumbiko mayi aghatam katva apayupago bhaveyyati,
@imina karanena atthasi.    2. Si. Ma. vasatha.
Yavatatiyam jannumattena odhina okirapesiyeva. Satthu pana padamule
tipusamattam anagghamaniratanam thapesi. Evam kirassa ahosi "satthu
sarirato suvannavannaya pabhaya saddhim manippabham olokentanam
titti nama na bhavissatiti; tasma evamakasi. Mahajanopi atitto va
olokesi. Athekadivasam eko micchaditthikabrahmano "satthu
kira padamule mahaggham maniratanam nikkhittam, harissami nanti viharam
gantva sattharam vanditum agatassa mahajanassa antarena pavisi.
Kutumbiko tassa pavisanakareneva "manim ganhitukamoti
sallakkhetva "aho vata na ganheyyati cintesi. Sopi sattharam
vandanto viya padamule hattham thapetva manim gahetva ovattikaya
katva pakkami. Kutumbiko tasmim cittam pasadetum nasakkhi. So
dhammakathavasane sattharam upasankamitva [aha] "bhante maya
tikkhattum gandhakutim parikkhipitva jannumattena odhina satta ratanani
okinnani, tani me ganhantesu aghato nama nahosi, cittam
bhiyyo bhiyyo pasidiyeva: ajja pana `aho vatayam brahmano
manim na ganheyyati cintetva, tasmim manim adaya gate,
cittam pasadetum nasakkhinti. Sattha tassa vacanam sutva "nanu
upasaka attano santakam parehi anaharaniyam katum na sakkositi
nayam adasi. So satthara dinnanaye thatva sattharam vanditva
"bhante ajja adim katva mama santakam dasikasuttampi mam
abhibhavitva anekasatapi rajano va cora va ganhitum
Samattha nama ma hontu, agginapi mama santakam ma dayhatu
udakenapi ma vuyhatuti patthanam akasi. Satthapissa "evam hotuti
anumodanam akasi. So gandhakutimaham karonto atthasatthiya
bhikkhusatasahassassa antovihareyeva nava mase mahadanam datva
pariyosane sabbesam ticivaramadasi. Sanghanavakassa civarasataka
sahassagghanaka ahesum.
     So evam yavatayukam punnani karitva tato cuto devaloke
nibbattitva ettakam kalam devamanussesu samsaritva imasmim buddhuppade
rajagahe ekasmim setthikule patisandhim gahetva addhamasadhike
nava mase matu kucchiyam vasi. Jatadivase panassa sakalanagare
sabbavudhani pajjalimsu. Sabbesam kayarulhani abharananipi pajjalitani
viya obhasam muncimsu. Nagaram ekappajjotam ahosi. Setthipi
patova rajupatthanam agamasi. Atha nam raja pucchi  "ajja
sabbavudhani pajjalimsu, nagaram ekappajjotam jatam; janasi nukho
ettha karananti. "janami devati. "kim setthiti. "mama gehe
tumhakam daso jato, tassa punnatejeneva ahositi. "kim nu
kho coro bhavissatiti. "natthetam deva, punnava satto
katabhiniharoti. "tenahi nam samma posetum vattati, idamassa
khiramulam hotuti devasikam sahassam patthapesi. Athassa namaggahanadivase
sakalanagarassa ekappajjotibhutatta "jotikotveva namam karimsu. Athassa
vayappattakale gehakaranatthaya bhumitale sodhiyamane, sakkassa bhavanam
Unhakaram dassesi. Sakko "kim nu kho idanti upadharayamano
"jotikassa gehatthanam ganhantiti natva "nayam etehi katagehe
vasissati, maya ettha gantum vattatiti vaddhakivesena tattha gantva
"kim karothati aha. "jotikassa gehatthanam ganhamati. "apetha,
nayam tumhehi katagehe vasissatiti vatva solasakarisamattam bhumippadesam
olokesi. So tavadeva kasinamandalam viya samo ahosi. Puna
"imasmim thane pathavim bhinditva sattaratanamayo sattabhumikappasado
utthahatuti cintetva olokesi. Tavadeva [tatharupo]
pasado utthahi. Puna "imam parikkhipitva sattaratanamaya satta
pakara utthahantuti cintetva olokesi. Tatharupa pakara
utthahimsu. Atha "nesam pariyante kapparukkha utthahantuti cintetva
olokesi. Tatharupa kapparukkha utathahimsu. "pasadassa catusu
kannesu catasso nidhikumbhiyo utthahantuti cintetva olokesi.
Sabbam tatheva ahosi. Nidhikumbhisu pana eka yojanika ahosi,
eka tigavutika, eka addhayojanika, eka gavutappamana [1]-
sattasu dvarakotthakesu satta yakkha rakkham ganhimsu.
@Footnote: 1. ito param evam vakyam yebhuyyena khayati: bodhisattassa nibbattanidhikumbhinam pana
@etam mukhappamanam ahosi, hettha pathavipariyantava ahesum. jotikassa
@nibbattanidhikumbhinam mukhappamanam na kathitam. sabba mukhacchinnatalaphalam viya
@paripunnava utthahimsu. pasadassa catusu kannesu tarunatalakkhandhappamana catasso
@suvannamaya ucchuyatthiyo nibbattimsu. tasam manimayani pattani sovannamayani
@pabbani ahesum. pubbakammassa dassanattham kireta nibbattimsu.
Pathamadvarakotthake yamamoli 1- nama yakkho attano parivarena
yakkhasahassena saddhim rakkham ganhi, dutiye uppalo nama attano
parivarayakkhanam dvihi sahassehi saddhim, tatiye vajiro nama tihi sahassehi
saddhim, catutthe vajirabahu nama catuhi sahassehi saddhim, pancame sakato 2-
nama pancahi sahassehi saddhim, chatthe sakatattho 3- nama chahi
sahassehi saddhim, sattame disamukho nama sattahi sahassehi
saddhim rakkham ganhi. Evam pasadassa anto ca bahi ca galharakkha
ahosi. "jotikassa kira sattaratanamayo sattabhumikappasado
utthito, satta pakara satta dvarakotthaka catasso nidhikumbhiyo
utthitati sutva bimbisaro raja setthicchattam pahini. So
jotikasetthi nama ahosi. Tena pana saddhim katapunnakamma itthi
uttarakurusu nibbatti. Atha nam devata tato anetva sirigabbhe
nisidapesum. Sa agacchamana ekam tandulanalim tayo ca
jotipasane ganhi. Tesam yavajivam tayeva tandulanaliya bhattam
ahosi. Sace kira te sakatasatampi tandulanam puretukama honti,
sa tandulanaliyeva hutva titthati. Bhattapacanakale tandule
ukkhaliyam pakkhipitva tesam pasananam upari thapenti. Pasana
tavadeva pajjalitva, bhatte pakkamatte, nibbayanti. Teneva
sannanena bhattassa pakkabhavam jananti. Supeyyadipacanakalepi
@Footnote: 1. Si. yamakacoli. Yu. yamamoli. Ma. yamakoli.      2. Ma. kasakando.
@3. Si. Ma. Yu. katattho.
Eseva nayo. Evam tesam jotipasanehi aharo paccati,
manialokena vasanti, aggissa va dipassa va obhasameva na
janimsu. Jotikassa kira evarupa sampatti sakalajambudipe pakata
ahosi. Mahajana yanadini yojetva dassanatthaya agacchanti.
Jotikasetthi agatagatanam uttarakurutandulanam bhattam pacapetva
dapesi; "kapparukkhehi vatthani ganhantu, abharanani ganhantuti
anapesi, gavutikanidhikumbhiya mukham vivarapetva "yapanamattam
dhanam ganhantuti anapesi. Sakalajambudipavasikesu dhanam gahetva
gacchantesu, nidhikumbhiya mukham 1- angulimattampi unam nahosi.
Gandhakutiparivene valukam katva okinnaratananam kirassa eso
nissando. Evam mahajane vatthabharanani ceva dhananca yathicchakam
adaya gacchante, bimbisaro tassa pasadam datthukamopi, mahajane
agacchante, okasam nalattha. Aparabhage yathicchakam adaya gatatta
manussesu mandibhutesu, raja jotikassa pitaram aha "tava puttassa
pasadam datthukamomhiti. So "sadhu devati vatva gantva
puttassa kathesi "tata raja te pasadam datthukamoti. So "sadhu
tata, agacchatuti. Raja mahantena parivarena saddhim tattha agamasi.
Pathamadvarakotthake sammajjitva kacavaracchaddika dasi ranno
hattham adasi. Raja "setthijayati sannaya lajjamano tassa
bahaya hattham na thapesi. Evam sesadvarakotthakesupi dasiyo.
"setthibhariyayoti mannamano tasam bahaya hattham na thapesi.
@Footnote: 1. Ma. ayam patho natthi.
Jotiko agantva rajanam paccuggantva vanditva pacchato hutva
"purato yatha devati aha. Ranno manipathavi sataporisappapato
viya hutva upatthati. So "imina mama gahanatthaya opato
khanitoti mannamano padam nikkhipitum na visahi. Jotiko "nayam
deva opato, mama pacchato agacchathati purato ahosi. Raja
tena akkantakale bhumim akkamitva hetthimatalato patthaya pasadam
olokento vicari. Tada ajatasattu kumaro pitu angulim gahetva
vicaranto cintesi "aho andhabalo mama pita, gahapatike nama
sattaratanamaye pasade vasante, esa raja hutva darumaye
gehe vasati, ahandani raja hutva imassa imasmim pasade vasitum
na dassamiti. Ranno uparimatalani abhiruhantasseva, patarasavela
jata. So setthim amantetva "mahasetthi idheva patarasam
bhunjissamati. "janami deva, sajjito devassaharoti. So
solasahi gandhodakaghatehi nahatva ratanamaye setthissa nisidanamandape
pannatte tasseva nisidanapallanke nisidi. Athassa hatthadhovanudakam
datva satasahassagghanikaya suvannapatiya kilinnapayasam vaddhetva
purato thapayimsu. Raja "bhojananti sannaya bhunjitum arabhi.
Setthi "nayidam deva bhojanam, kilinnapayaso esoti.
Annissa suvannapatiya bhojanam vaddhetva purimapatiyam thapayimsu.
Tato utthitautuna 1- kira tam bhunjitum sukham hoti. Raja madhurabhojanam
@Footnote: 1. Si. utthitanam.
Bhunjanto pamanam na annasi. Atha nam setthi vanditva anjalim
paggayha "alam deva, ettakameva hotu, ito uttarim jirapetum
na sakkati aha. Atha nam raja aha "kim gahapati garukam katva
kathesi attano bhattanti. "deva natthetam, tumhakam 1- sabbassapi
hi balakayassa idameva bhattam, idam supeyyam, apica kho aham
ayasassa bhayamiti. "kimkaranati. "sace devassa kayalasiyamattam
bhaveyya, `hiyyo ranna setthissa gehe bhuttam, setthina kinci
katam bhavissatiti vacanassa bhayami devati. "tenahi bhattam hara,
udakam aharati. Ranno bhattakiccavasane sabbo rajaparivaro
tadeva bhattam bhunji. Raja sukhakathaya nisinno setthim amantetva
"kim imasmim gehe tava bhariya natthiti aha. "atthi devati.
"kaham sati. "sirigabbhe nisinna devassa agatabhavam na janatiti
aha. Kincapi hi patova raja saparivaro agato, sa
pana tassa agatabhavam na janati. Tato setthi "raja me
bhariyam datthukamoti tassa santikam gantva "raja agato, kim
tava rajanam datthum na vattatiti aha. Sa nipannaka va "ko so
sami raja namati vatva, "raja nama amhakam issaroti
vutte, anattamanatam pavedenti "dukkatani vata no punnakammani,
yesanno issaropi atthi, assaddhaya nama punnakammani katva
mayam sampattim papunitva annassa issariyatthane nibbattamha;
@Footnote: 1. Si. amhakam.
Addha amhehi assaddahitva danam dinnam bhavissati, tassetam
phalanti vatva "kimdani karissami samiti aha. "talavantam
adaya agantva rajanam vijahiti. Tassa talavantam adaya
agantva rajanam vijantiya, ranno vethanassa gandhavato tassa
akkhini pahari. Athassa akkhihi assudhara pavattimsu. Tam disva
raja setthim aha "mahasetthi matugamo nama appabuddhiko
`raja me samikassa sampattim ganheyyati bhayena rodati manne,
assasehi nam, na me tava sampattiya atthoti. "na esa deva
rodatiti. "atha kim etanti. "tumhakam vethanassa gandhenassa
assuni pavattimsu, ayam hi dipobhasam va aggiobhasam va adisva
manialokeneva bhunjati ca nisidati ca nipajjati ca; devo pana
dipalokena nisinno bhavissatiti. "ama setthiti. "tenahi deva
ajja patthaya manialokena nisidathati mahantam tipusamattam anaggham
maniratanam adasi. Raja geham oloketva "mahanta 1- vata jotikassa
sampattiti vatva agamasi. 2-
                 Ayantava jotikassa uppatti.
     Idani jatilassa uppatti veditabba: baranasiyam hi eka
setthidhita abhirupa ahosi. Tam pannarasasolasavassuddesikakale
rakkhanatthaya ekam dasim datva sattabhumikassa pasadassa uparimatale
@Footnote: 1. Ma. mahati.   2. ito param jatilattheravatthu paccha pakkhittam bhaveyYu.
Sirigabbhe vasayimsu. Tam ekadivasam vatapanam vivaritva bahi olokayamanam
akasena gacchanto eko vijjadharo disva uppannasineho
vatapanena pavisitva taya saddhim santhavamakasi. Sa tena saddhim
samvasamanvaya na cirasseva gabbham patilabhi. Atha nam sa dasi
disva "amma kim idanti vatva "hotu, ma kassaci acikkhiti
taya vutta bhayena tunhi ahosi. Sapi dasamasaccayena
puttam vijayitva navabhajanam aharapetva tattha tam darakam
nipajjapetva tam bhajanam pidahitva upari pupphadamani thapetva
"imam sisena ukkhipitva gantva gangaya vissajjehi, `kim idanti
ca puttha `ayyaya me balikammanti vadeyyasiti dasim anapesi.
Sa tatha akasi. Hetthagangaya ca dve itthiyo nahayamana tam
bhajanam udakenahariyamanam disva, eka itthi "mayhametam bhajananti
aha. Eka "yam etassa anto, tam mayhanti vatva, 1- bhajane
sampatte tam adaya thale thapetva vivaritva darakam disva, eka
"mama bhajananti vuttatta darako mameva hotiti aha. Eka
"yam bhajanassa anto, tam mameva hotiti vuttatta mama darakoti
aha. Ta vivadamana vinicchayam gantva tamattham arocetva,
amaccesu vinicchitum asakkontesu, ranno santikam agamamsu. Raja
tasam vacanam sutva "tvam darakam ganha, tvam bhajanam ganhati
aha. Yaya pana darako laddho, sa mahakaccayanattherassa
@Footnote: 1. aha. (?)
Upatthayika ahosi. Tasma tam darakam "imam therassa santike
pabbajessamiti posesi. Tassa jatadivase gabbhamalassa dhovitva
anapanitataya kesa jatita hutva atthamsu, tenassa "jatilotveva
namam karimsu. Tassa padasa vicaranakale thero tam geham pindaya
pavisi. Upasika theram nisidapetva aharamadasi. Thero darakam
disva "kim upasike darako te laddhoti pucchi. "ama bhante,
imaham `tumhakam santike pabbajessamiti posesim, pabbajetha
nanti adasi. Thero "sadhuti tam adaya gacchanto "atthi nu
kho imassa gihisampattim anubhavitum punnakammanti olokento
"mahapunno satto mahasampattim anubhavissati, daharo esa
tava, nanampissa paripakam na gacchatiti cintetva tam adaya
takkasilayam ekassa upatthakassa geham agamasi. So theram vanditva.
Thito, tam darakam disva "darako vo bhante laddhoti pucchi
"ama upasaka, pabbajissati, daharo tava, tava santike hotuti.
So "sadhu bhanteti tam puttatthane thapetva patijaggi. Tassa
pana gehe dvadasa vassani bhandakam ussannam hoti. So gamantaram
gacchanto sabbampi bhandam apanam haritva darakam apane
nisidapetva tassa tassa bhandakassa mulam acikkhitva "idancidanca
ettakam nama dhanam gahetva dadeyyasiti vatva pakkami. Tamdivasam
nagarapariggahaka devata antamaso maricijirakamattenapi atthike
tasseva apanabhimukhe karimsu. So dvadasa vassani ussannam
Bhandakam ekadivaseneva vikkini. Kutumbiko agantva apane
kinci adisva "sabbam te tata bhandam nasitanti aha.
"na nasemi, sabbam tumhehi vuttanayeneva vikkinim, idam asukassa
mulam, idam asukassati. Kutambiko pasiditva "anaggho puriso
yattha katthaci jivitum samatthoti attano gehe vayappattam dhitaram
tassa datva "gehamassa karothati purise anapetva, nitthite
gehe, "gacchatha tumhe, attano gehe vasathati aha. Athassa
gehappavisanakale ekena padena ummare akkantamatte, gehassa
pacchimabhage bhumim bhinditva asitihattho suvannapabbato utthahi.
Raja "jatilakumarassa kira gehe bhumim bhinditva suvannapabbato
utthitoti sutvava tassa setthicchattam pesesi. So jatilasetthi
nama ahosi. Tassa tayo putta ahesum. So tesam vayappattakale
pabbajjaya cittam uppadetva "sace amhehi samanabhogam setthikulam
bhavissati, pabbajitum dassanti; no ce, na dassanti; atthi nu kho
jambudipe amhehi samanabhogam kulanti vimamsanatthaya suvannamayam itthakam
suvannamayam patodalatthim suvannamayam padukanca karapetva purisanam
hatthe datva "gacchatha, imani adaya kincideva olokayamana viya
jambudipatale vicaritva amhehi samanabhogassa setthikulassa atthibhavam
va natthibhavam va natva agacchathati pahini. Te carikam caranta
bhaddiyanagaram papunimsu. Atha ne mendakasetthi disva "tata kim
karonta vicarathati pucchitva, "ekam olokenta vicaramati vutte,
"imesam imani gahetva kincideva oloketum vicaranakiccam natthi,
setthim 1- parigganhamana vicarantiti natvava "tata amhakam
pacchimageham pavisitva olokethati aha. Te tattha atthakarisamatte
thane hatthiassausubhappamane pitthiya pitthim ahacca pathavim
bhinditva utthite hettha vuttappakare suvannamendake disva
tesam antarantara vicaritva nikkhamimsu. Atha ne setthi "tata
yam olokenta vicaratha, dittho vo soti pucchitva, "passama
samiti vutte, "tenahi gacchathati uyyojesi. Te tatova gantva,
attano setthina "kintata dittham vo amhakam samanabhogam
setthikulanti vutte, "sami tumhakam kim atthi, bhaddiyanagare
mendakasetthino evarupo nama vibhavoti sabbantam pavattim
acikkhimsu. Tam sutva setthi attamano hutva "ekantava setthikulam
laddham, aparampi nu kho atthiti satasahassagghanakam kambalam datva
"gacchatha tata, annampi setthikulam vicinathati pahini. Te rajagaham
gantva jotikassa gehato avidure darurasim katva aggim datva
atthamsu. "kim idanti putthakale ca "ekam no mahaggham kambalam
vikkinantanam, kayako natthi, gahetva vicarantapi coranam bhayama,
tena tam jhapetva gamissamati vadimsu. Atha ne jotikasetthi
disva "ime kim karontiti pucchitva tamattham sutva
pakkosapetva "kimagghanako kambaloti pucchitva,
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. rattham.
"satasahassagghanakoti vutte, satasahassam dapetva "dvarakotthakam
sammajjitva kacavaracchaddikaya dasiya dethati tesamyeva hatthe
pahini. Sa kambalam gahetva rodamana samikassa santikam gantva "kim
mam sami, aparadhe sati, paharitum na vattati, kasma me evam
thulakambalam pahinittha, kathaham imam nivasessami va parupissami
vati. "naham tava etadatthaya pahinim, etam pana kambalam
palivethetva tava sayanamule thapetva nipajjanakale gandhodakena dhotanam
padanam punchanatthaya te pahinim, kim etampi katum na sakkositi.
Sa "etam pana katum sakkhissamiti gahetva agamasi. Te ca
purisa tam karanam disva attano setthissa santikam gantva "kim
tata dittham vo setthikulanti vutte, "sami kim tumhakam atthi,
rajagahanagare jotikassa setthissa evarupa nama sampattiti sabbam
gehasampattim arocetva tam pavattim acikkhimsu. Setthi tesam vacanam
sutva tutthamanaso "idani pabbajitum labhissamiti ranno santikam
gantva "pabbajitukamomhi devati aha. "sadhu mahasetthi
pabbajahiti. So geham gantva putte pakkosapetva suvannadandam
vajiraphalam kuddalam jetthaputtassa hatthe thapetva "tata
pacchimagehe suvannapabbatato suvannapindam uddharahiti aha. So
kuddalam adaya gantva suvannapabbatam pahari. Pitthipasane
pahatakalo viya ahosi. Tassa hatthato kuddalam gahetva
majjhimaputtassa hatthe datva pahini. Tassapi suvannapabbatam paharantassa,
Pitthipasane pahatakalo viya ahosi. Atha nam kanitthaputtassa
hatthe datva pahini. Tassa tam gahetva [1]- kottetva
rasikataya mattikaya pahatakalo viya ahosi. Atha nam setthi
"ehi tata, alam ettakenati vatva itare dve jetthabhatike
pakkosapetva "ayam suvannapabbato na tumhakam nibbatto,
mayhanca kanitthassa ca nibbatto, imina saddhim ekato hutva
paribhunjathati aha. "kasma pana so tesameva nibbattati, kasma
jatilo jatakale udake patitoti. Attana katakammeneva.
     Kassapasammasambuddhassa hi cetiye kariyamane, eko
khinasavo cetiyatthanam gantva oloketva "tata kasma
cetiyassa uttarena mukham na utthahatiti pucchi. "suvannam
nappahotiti. "aham antogamam pavisitva samadapessami, tumhe
adarena kammam karothati. So evam vatva nagaram pavisitva
"ammatata amhakam cetiyassa ekasmim mukhe suvannam nappahoti,
suvannam janathati mahajanam samadapento suvannakarakulam
agamasi. Suvannakaropi tamkhanamyeva bhariyaya saddhim kalaham karonto
nisinno hoti. Atha nam thero "cetiye tumhehi gahitamukhassa
suvannam nappahoti, tam janitum vattatiti aha. So bhariyaya
kopena "tava sattharam udake khipitva gacchati aha. Atha nam
sa "atisahasikam kammam te katam, mama kuddhena te ahameva
@Footnote: 1. Si. Ma. etthantare `paharantassati padam atthi.
Akkositabba va paharitabba va, kasma atitanagatappaccuppannesu
buddhesu veramakasiti aha. Suvannakaro tavadeva samvegappatto
hutva "khamatha me bhanteti vatva therassa padamule nipajji.
"tata aham taya na kinci vutto, sattharam khamapehiti. "kinti
katva khamapemi bhanteti. "suvannapupphanam tayo kumbhe katva
antodhatunidhane pakkhipitva allavattho allakeso hutva
khamapehi tatati. So "sadhu bhanteti suvannapupphani karonto
tisu puttesu jetthaputtam pakkosapetva "ehi tata, aham
sattharam veravacanena avacam; tasma imani pupphani katva
dhatunidhane pakkhipitva khamapessami, tvampi kho me sahayo
hohiti aha. So "na tvam maya veravacanam vadapito, tvamyeva
karohiti katum na icchi. Majjhimaputtam pakkosapetva tathevaha.
Sopi tatheva vatva na icchi. Kanittham pakkosapetva aha. So
"pitu uppannakiccam nama puttassa bharoti pitu sahayo hutva
pupphani akasi. Suvannakaro vidatthippamananam pupphanam tayo
kumbhe nitthapetva dhatunidhane pakkhipitva allavattho allakeso
sattharam khamapesi. Iti so sattakkhattum jatakale udake
patanam labhi. Ayam panassa kotiyam thito attabhavo, idanipi
tasseva nissandena udake patito. Ye panassa dve putta
suvannapupphanam karanakale sahaya bhavitum na icchimsu, tesam tena
Karanena suvannapabbato na nibbatti; 1- kanitthaputtassa ca ekato
katabhavena nibbatti.
     Iti so putte anusasitva satthu santike pabbajitva
katipaheneva arahattam papuni. Sattha aparena samayena pancahi
bhikkhusatehi saddhim pindaya caranto tassa puttanam gehadvaram
agamasi. Te buddhappamukhassa bhikkhusanghassa addhamasam bhikkhaharam
adamsu. Bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum 2- "ajjapi te avuso
jatila asitihatthe suvannapabbate ca puttesu ca tanha atthiti.
"na me avuso etesu tanha va mano va atthiti. Te
"ayam jatilatthero abhutam vatva annam byakarotiti vadimsu. Sattha
tesam katham sutva "na bhikkhave mama puttassa tesu tanha va
mano va atthiti vatva dhammam desento imam gathamaha
        "yodha tanham pahantvana      anagaro paribbaje,
         tanhabhavaparikkhinam          tamaham brumi brahmananti.
     Tassattho: yo idha loke chadvarikatanham jahitva gharavasena
anatthiko anagaro hutva paribbajati, tanhaya ceva bhavassa
ca parikkhinatta tanhabhavaparikkhinam tamaham brahmanam vadamiti.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. 3-
@Footnote: 1. ito param `tassa cevati padam nattham bhaveyYu. Si. Ma. potthake `kanitthaputtassa ceva
@ jatilassa cati atthi. tam yuttam siya.   2. bhikkhu pucchimsuti yuttaram.
@3. ito param mulavatthuna anusandhi datthabba.
     Ajatasattukumaropi devadattena saddhim ekato hutva pitaram
ghatetva rajje patitthito "jotikassa pasadam ganhissamiti
yuddhasajjo nikkhamitva manipakare saparivarassa attano chayam
disvava "gahapatiko yuddhasajjo hutva balam adaya nikkhantoti
sallakkhetva upagantum na visahi. Setthipi tamdivasam uposathiko
hutva patova bhuttapataraso viharam gantva satthu santike
dhammam sunanto nisinno hoti. Pathamadvarakotthake rakkham gahetva
thito pana yamamoli yakkho tam disva "kaham gacchasiti saparivaram
viddhamsetva disavidisasu anubandhi. Raja viharameva agamasi.
Atha nam setthi disvava "kim devati vatva utthayasana
atthasi. 1- "gahapati kim tvam tava purise `maya saddhim yujjhathati
anapetva idhagamma dhammam sunanto viya nisinnoti. "kim pana
devo mama geham ganhitum gatoti. "ama gatomhiti. "mama anicchaya
mama geham ganhitum rajasahassampi na sakkoti devati. So "kim
pana tvam raja bhavissasiti kujjhi. "naham raja, mama santakam
pana dasikasuttampi mama anicchaya rajuhi va corehi va 2- gahetum
na sakkati. "kim panaham tava ruciya ganhissamiti. "tenahi deva
ima me dasasu angulisu visati muddika, imaham tumhakam na
demi; sace sakkotha, ganhathati. So pana raja bhumiyam ukkutikam
nisiditva ullanghanto attharasahattham thanam abhiruhati, thatva
@Footnote: 1. "asana utthasiti yuttataram.  2. Si. Yu. gahitam.
Ullanghanto asitihattham thanam abhiruhati. Evam mahabalo samanopi
ito cito ca parivattento ekam muddikampi kaddhitum nasakkhi.
Atha nam setthi "satakam patthara devati vatva anguliyo ujukam
akasi. Visatipi muddika nikkhamimsu. Atha nam setthi "evam deva
mama santakam mama anicchaya na sakka ganhitunti vatva ranno
kiriyaya uppannasamvego "pabbajitum me anujanatha devati aha.
So "imasmim pabbajite, sukham pasadam ganhissamiti cintetva,
ekavacaneneva "pabbajahiti aha. So satthu santike pabbajitva
na cirasseva arahattam patva jotikatthero nama ahosi. Tassa
arahattappattakkhaneyeva sabbapi sa sampatti antaradhayi. Tampissa
satulakayam nama bhariyam deva uttarakurumeva nayimsu. Athekadivasam bhikkhu
tam amantetva "avuso jotika tasmim pana te pasade va
itthiya va tanha atthiti pucchitva "natthavusoti vutte,
satthu arocesum "ayam bhante abhutam vatva annam byakarotiti.
Sattha "nattheva bhikkhave mama puttassa tasmim tanhati vatva
imam gathamaha
        "yodha tanham pahantvana     anagaro paribbaje,
         tanhabhavaparikkhinam         tamaham brumi brahmananti. 1-
     [2]- Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Jotikattheravatthu.
@Footnote: 1. imasmim thane attho vannetabbo.  2. Si. etthantare "imissa gathayattho
@hettha jatilattheravatthumhi vuttanayeneva veditabboti atthi.
                34. Pathamanatapubbakavatthu. (297)
     "hitva manusakanti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto
ekam natapubbakam arabbha kathesi.
     So kira ekam natakilam kilamano vicaranto satthu dhammakatham sutva
pabbajitva arahattam papuni. Tasmim buddhappamukhena bhikkhusanghena
saddhim pindaya pavisante, bhikkhu ekam nataputtam kilantam disva
"avuso esa taya kilitakilitam kilati, atthi nukho te ettha
sinehoti pucchitva "natthiti vutte, "ayam bhante abhutam vatva
annam byakarotiti ahamsu. Sattha tesam katham sutva "bhikkhave mama
putto sabbayoge atikkantoti vatva imam gathamaha
        "hitva manusakam yogam     dibbam yogam upaccaga,
         sabbayogavisamyuttam        tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "manusakam yoganti: manusakam ayunceva panca kamagune
ca. Dibbayogepi eseva nayo.
     Upaccagati: yo manusakam yogam hitva dibbam yogam atikkanto,
tam sabbehi catuhipi yogehi visamyuttam aham brahmanam vadamiti attho.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Pathamanatapubbakavatthu.
                       --------
                35. Dutiyanatapubbakavatthu. (298)
     "hitva ratincati imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto
ekam natapubbakamyeva arabbha kathesi.
     Vatthu purimasadisameva. Idha pana sattha "bhikkhave mama putto
ratinca aratinca pahaya thitoti vatva imam gathamaha
        "hitva ratinca aratinca      sitibhutam nirupadhim
         sabbalokabhibhum viram        tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "ratinti: pancakamagunaratim
     aratinti: arannavase ukkanthim.
     Sitibhutanti: nibbutam.
     Nirupadhinti: nirupakkilesam.
     Viranti: tam evarupam sabbakkhandhalokam abhibhavitva thitam viriyavantam
aham brahmanam vadamiti attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Dutiyanatapubbakavatthu.
                      -----------
                36. Vangisattheravatthu. (299)
     "cutim yo vediti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
vangisattheram arabbha kathesi.
     Rajagahe kireko brahmano vangiso nama matamanussanam sisam
akotetva "idam niraye nibbattassa sisam, idam tiracchanayoniyam,
idam pettivisaye, idam manussaloke, idam devaloke nibbattassa
sisanti janati. Brahmana "sakka imam nissaya lokam khaditunti
cintetva tam dve rattavatthani paridahapetva adaya janapadam
caranta manusse vadanti "eso vangiso nama brahmano
matamanussanam sisam akotetva nibbattatthanam janati, attano
natakanam nibbattatthanam pucchathati. Manussa yathabalam dasapi
kahapane visampi satampi datva natakanam nibbattatthanam pucchanti.
Te anupubbena savatthim patva jetavanassa avidure nivasam ganhimsu.
Te bhuttapatarasam mahajanam gandhamaladihattham dhammassavanaya gacchantam
disva "kaham gacchathati pucchitva, "viharam dhammassavanayati vutte,
"tattha gantva kim karissatha? amhakam vangisabrahmanasadiso natthi,
matamanussanam sisam akotetva nibbattatthanam janati,
natakanam nibbattatthanam pucchathati ahamsu. Te "vangiso
kim janati, amhakam satthara sadiso natthiti vatva, itarehipi
"vangisasadiso natthiti vutte, katham vaddhetva "ethadani vo
vangisassa va amhakam va satthu jananabhavam janissamati te
Adaya viharam agamamsu. Sattha tesam agamanabhavam natva "niraye
tiracchanayoniyam manussaloke devaloketi catusu thanesu nibbattanam
cattari sisani khinasavasisancati panca sisani aharapetva
patipatiya thapapetva agatakale vangisam pucchi "tvam kira sisam
akotetva matakanam nibbattatthanam janasiti. "ama janamiti.
"idam kassa sisanti. So tam akotetva "niraye nibbattassati
aha. Athassa sattha "sadhuti sadhukaram datva itaranipi tini
sisani pucchitva tena avirajjhitva vuttavuttakkhane tatheva
sadhukaram datva pancamam sisam dassetva "idam kassati pucchi.
So tam akotetva nibbattatthanam na janati. Atha nam sattha
"kim vangisa na janasiti vatva, "ama na janamiti vutte,
"aham janamiti aha. "kena janasiti. "mantabalena janamiti. 1-
Atha nam vangiso yaci "detha me imam mantanti. "na sakka
apabbajitassa datunti. So "imasmim mante gahite, sakalajambudipe
aham jetthako bhavissamiti cintetva te brahmane "tumhe
tattheva katipaham vasatha, aham pabbajissamiti uyyojetva satthu
santike pabbajitva laddhupasampado vangisatthero nama ahosi.
Athassa sattha dvattimsakarakammatthanam datva "mantassa parikammam
sajjhayahiti aha. So tam sajjhayanto antarantara brahmanehi
"gahito te mantoti pucchiyamano "agametha tava, ganhamiti
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "kena....janamiti iti natthi.
Vatva katipahasseva arahattam patva puna brahmanehi puttho
"abhabbodanaham avuso gantunti aha. Tam sutva bhikkhu "ayam
bhante abhutena annam byakarotiti satthu arocesum. Sattha
"ma bhikkhave evam avacuttha, idani bhikkhave mama putto
cutipatisandhikusalo jatoti vatva ima gatha abhasi
        "cutim yo vedi sattanam     upapattinca sabbaso,
         asattam sugatam buddham        tamaham brumi brahmanam.
         Yassa gatim na jananti      deva gandhabbamanusa,
         khinasavam arahantam         tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "yo vediti: yo sattanam sabbakarena cutinca
patisandhinca pakatam katva janati, tamaham alaggataya asattam
patipattiya sutthugatatta sugatam catunnam saccanam buddhataya buddham
brahmanam vadamiti attho.
     Yassati: yassete devadayo gatim na jananti, tamaham asavanam
khinataya khinasavam kilesehi arakatta arahantam brahmanam vadamiti
attho.
         Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Vangisattheravatthu.
                      ----------
               37. Dhammadinnatherivatthu. (300)
     "yassa pure cati imam dhammadesanam sattha veluvane
viharanto dhammadinnam bhikkhunim arabbha kathesi.
     Ekadivasam hi tassa gihikale samiko visakho upasako
satthu santike dhammam sutva anagamiphalam patva cintesi "maya
sabbam sapateyyam dhammadinnam paticchapetum vattatiti. So tato
pubbe agacchanto dhammadinnam vatapanena olokentim disva
sitam karoti. Tamdivasam pana vatapane thitam anolokentova
agamasi. Sa "kim nukho idanti cintetva "hotu, bhojanakale
janissamiti bhojanavelaya bhattam upanamesi. So annesu divasesu
"ehi, ekato bhunjamati vadati. Tamdivasam pana tunhibhutova
bhunji. Sa "kenacideva karanena kupito bhavissatiti cintesi.
Atha nam visakho sukhanisinnavelaya tam pakkositva "dhammadinne
imasmim gehe sabbam sapateyyam paticchahiti aha. Sa "kuddha
nama sapateyyam na paticchapenti, kinnu kho etanti cintetva
"tumhe pana samiti aha. "aham ito patthaya na kinci
vicaressamiti. "tumhehi chadditam khelam ko paticchissati, evam sante,
mama pabbajjam anujanathati. So "sadhu bhaddeti sampaticchitva
mahantena sakkarena tam bhikkhuniupassayam netva pabbajesi. Sa
laddhupasampada dhammadinnatheri nama ahosi. Sa vivekakamataya
Bhikkhunihi saddhim janapadam gantva tattha viharanti na cirasseva saha
patisambhidahi arahattam patva "idani mam nissaya natijana
punnani karissantiti punadeva rajagaham paccaganchi. Upasako tassa
agatabhavam sutva "kena nu kho karanena agatati bhikkhuniupassayam
gantva therim [1]- vanditva ekamantam nisinno "ukkanthita nu
khosi ayyeti vattum appatirupam, panhamekam nam pucchissamiti
cintetva sotapattimagge panham pucchi. Sa tam vissajjesi.
Upasako teneva upayena sesamaggesupi panham pucchitva,
atikkamma panhassa putthakale taya "accasara kho avuso 2-
visakhati vatva "akankhamano sattharam upasankamitva imam
panham puccheyyasiti vutte, therim vanditva utthayasana satthu
santikam gantva tam kathasallapam sabbam bhagavato arocesi. Sattha
"sukathitam mama dhitaya dhammadinnaya, ahancetam panham vissajjento
evameva vissajjeyyanti vatva dhammam desento imam gathamaha
        "yassa pure ca paccha ca     majjhe ca natthi kincanam
         akincanam anadanam         tamaham brumi brahmananti.
     Tattha "pureti: atitesu khandhesu.
     Pacchati: anagatesu khandhesu.
     Majjheti: paccuppannesu khandhesu.
@Footnote: 1. etthantare "disvati atthi.      2. Ma. acchariyam avuso.
     Natthi kincananti: yassa tesu tisu thanesu tanhagahasankhatam
kincanam natthi, tamaham ragakincanadihi akincanam kassaci gahanassa
abhavena anadanam brahmanam vadamiti attho.
        Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Dhammadinnatherivatthu.
                      ----------
               38. Angulimalattheravatthu. (301)
     "usabhanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto
angulimalattheram arabbha kathesi.
     Vatthu "na ve kadariya devalokam vajantiti gathavannanayam
vuttameva. Vuttanhi tattha "bhikkhu angulimalam pucchimsu "kim nu kho
avuso dutthahatthim chattam dharetva thitam disva na bhayasiti.
"na bhayami avusoti. Te sattharam ahamsu "angulimalo bhante
abhutena annam byakarotiti. Sattha "na bhikkhave mama putto
angulimalo bhayati, khinasavausabhananhi antare jetthakausabha
mama puttasadisa bhikkhu na bhayantiti vatva brahmanavagge imam
gathamaha
        "usabham pavaram viram        mahesi vijitavinam
         anejam nahatakam buddham    tamaham brumi brahmananti.
     Tassattho: acchambhitatthena usabhasadisataya usabham uttamatthena
pavaram viriyasampattiya viram mahantanam silakkhandhadinam esitatta
mahesim tinnam maranam vijitatta vijitavinam nahatakkilesataya
nahatakam catusaccabuddhataya buddham tam evarupam aham brahmanam
vadamiti.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                    Angulimalattheravatthu.
                      ----------
               39. Devahitabrahmanavatthu. (302)
     "pubbenivasanti imam dhammadesanam sattha jetavane virahanto
devahitabrahmanassa panham arabbha kathesi.
     Ekasmim hi samaye bhagava vatehi abadhiko hutva
upavanattheram unhodakatthaya devahitabrahmanassa santikam pahini.
So gantva satthu abadhikabhavam acikkhitva unhodakam yaci.
Tam sutva brahmano tutthamanaso hutva "labha vata me,
yam mama santikam sammasambuddho unhodakassatthaya pahiniti
unhodakassa kajam purisena gahapetva phanitassa ca putam
upavanattherassa padasi. Thero tam gahapetva viharam gantva
Sattharam unhodakena nahapetva unhodakena phanitam aloletva
bhagavato padasi. Tassa tam khanamyeva so abadho patipassambhi
brahmano cintesi "kassa nu kho deyyadhammo dinno mahapphalo
hoti, sattharam pucchissamiti. So satthu santikam gantva tamattham
pucchanto imam gathamaha
        "kattha dajja deyyadhammam,     kattha dinnam mahapphalam,
         katham hi yajamanassa          katham ijjhanti dakkhinati.
     Athassa sattha "evarupassa brahmanassa dinnam mahapphalam
hotiti vatva brahmanam pakasento imam gathamaha
        "pubbenivasam yo vedi       saggapayanca passati
         atho jatikkhayam patto       abhinna vosito muni,
         sabbavositavosanam          tamaham brumi brahmananti.
     Tassattho: yo pubbenivasam pakatam katva janati chabbisati-
devalokabhedam sagganca catubbidham apayanca dibbacakkhuna passati
atho jatikkhayasankhatam arahattam patto abhinneyyam dhammam
abhijanitva parinneyyam parijanitva pahatabbam pahaya sacchikatabbam
sacchikatva vosito nibbanam patto vusitavosanam va patto
asavakkhayappannaya monabhavam pattatta muni, tamaham sabbesam
kilesanam vosanam arahattamaggannanam brahmacariyavasam vutthabhavena
sabbavositavosanam brahmanam vadamiti.
     Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu, brahmanopi
pasannamanaso saranesu patitthaya upasakattam pavedesiti.
                    Devahitabrahmanavatthu.
                 Brahmanavaggavannana nitthita.
                     Chabbisatimo vaggo.
                      ----------
     Ettavata "sabbapathame yamakavagge cuddasa vatthuni, appamadavagge
nava, cittavagge nava, pupphavagge dvadasa 1-, balavagge pannarasa 2-,
panditavagge ekadasa, arahantavagge dasa, sahassavagge cuddasa,
papavagge dvadasa, dandavagge ekadasa, jaravagge nava,
attavagge dasa, lokavagge ekadasa, buddhavagge nava,
sukhavagge attha, piyavagge nava, kodhavagge attha, malavagge
dvadasa, dhammatthavagge dasa, maggavagge dasa, pakinnakavagge
nava, nirayavagge nava, nagavagge attha, tanhavagge dvadasa,
bhikkhuvagge dvadasa, brahmanavagge ekunacattalisati ekenunani
tini vatthusatani 3- pakasetva natisankhepanativittharavasena
uparacita dvasattatibhanavarappamana dhammapadassa atthakatha
nitthita 4-.
         Pattam dhammapadam yena       dhammarajenanuttaram,
         gatha dhammapade tena     bhasita ya mahesina
         satevisa catussata       catussaccavibhavina
         satattayamhi vatthunam        ekenune samutthita,
         vihare adhirajena       karitamhi katannuna
         pasade sirikutassa       ranno viharata maya
@Footnote: 1. Si. Yu. ekadasa.  2. Si. Yu. cuddasa. tesu potthakesu pana vatthuni kamena
@dvadaseva ceva pannaraseva ca honti.  3. imani sakaliyamanani ekadhikani tini
@satani honti.   4. buddhavagge navati pakkhipitva kate, imani sakaliyamanani
@dvadhikani tini vatathusatani honti.
         Atthabyanjanasampannam       atthaya ca hitaya ca
         lokassa lokanathassa      saddhammatthitikamata
         tasam atthakatham etam       karontena sunimmalam
         dvasattatippamanaya      bhanavarehi paliya
         yam pattam kusalam, tena      kusala sabbapaninam
         sabbe ijjhantu sankappa   phalanta madhuram phalanti.
     Paramavisuddhasaddhabuddhiviriyapatimanditena silacarajjavamaddava-
digunasamudayasamuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogahanasamatthena
pannaveyyattisamannagatena tepitakapariyattippabhede satthakathe
satthusasane appatihatannanappaveditena 1- mahaveyyakaranena
karanasampattijanitasukhaviniggatamadhurodaravacanalavannayuttena yutta-
muttavadina vadivarena mahakavina chalabhinnapatisambhidadippabheda-
gunappatimandite uttarimanussadhamme appatihatabuddhinam theravamsappadipanam
theranam mahaviharavasinam vamsalankarabhutena vipulavisuddhabuddhina
buddhaghosoti garuhi gahitanamadheyyena therena katayam dhammapadassa
atthavannana.
                     ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 25 page 101-194. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=25&A=2016&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=25&A=2016&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=36              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=1301              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=1306              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=1306              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]