ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 26 : PALI ROMAN U.A. (paramatthadi.)

                        9. Udapanasuttavannana
    [69] Navame mallesuti malla nama janapadino rajakumara, tesam
nivaso ekopi janapado rulhivasena "malla"ti vuccati. Tesu mallesu, yam
loke "mallo"ti vuccati. Keci pana "malesu"ti pathanti. Carikancaramanoti
aturitacarikavasena mahamandale janapadacarikancaramano. Mahata bhikkhusamghenati
aparicchedagunena mahantena samanaganena. Tada hi bhagavato  mahabhikkhuparivaro
ahosi. Thunam nama mallanam brahmanagamoti puratthimadakkhinaya disaya
majjhimappadesassa avadhitthane malladese thunanamako brahmanabahulataya
brahmanagamo, tadavasariti tam avasari, thunagamamaggam sampapuniti attho.
Assosunti sunimsu, sotadvarasampattavacananigghosanusarena janimsuti attho.
Khoti padapurane, avadharanatthe va nipato. Tattha avadharanatthena assosumyeva,
na tesam savanantarayo ahositi vuttam hoti. Padapuranena padabyanjanasilitthattamattameva.
Thuneyyakati thunagamavasino. Brahmanagahapatikati ettha brahmam
anantiti brahmana, mante sajjhayantiti attho. Idameva hi jatibrahmananam
nibbacanam, ariya pana bahitapapatta "brahmana"ti vuccanti. Gahapatikati
khattiyabrahmane vajjetva ye keci agaram ajjhavasanta vuccanti, visesato
vessa. Brahmana ca gahapatika ca brahmanagahapatika.
    Idani yamattham te assosum, tam  pakasetum 1- "samano khalu bho gotamotiadi
vuttam. Tattha samitapapatta "samano"ti veditabbo. Vuttanhetam "samitassa
honti papaka akusala dhamma"tiadi. 2- Bhagava ca anuttarena ariyamaggena
sabbaso samitapaPo. Tenassa yathabhuccagunadhigatametam namam, yadidam samanoti.
Khaluti anussavatthe nipato. Bhoti brahmanajatikanam jatisamudagatam alapanamattam,
@Footnote: 1 cha.Ma. dassetum  2 Ma.mu. 12/434/380
Vuttampi cetam "bhovadi nama so hoti, sace hoti sakincano"ti. 1- Gotamoti
gottavasena bhagavato parikittanam. Tasma "samano khalu bho gotamo"ti samano
kira bho gotamagottoti ayamettha attho. Sakyaputtoti idam pana bhagavato
uccakulaparidipanam. Sakyakula pabbajitoti saddhapabbajitabhavaparidipanam. Kenaci
parijunnena anabhibhuto aparikkhinamyeva tam kulam pahaya nekkhammadhigamasaddhaya
pabbajitoti vuttam hoti. Udapanam tinassa ca bhusassa ca yava mukhato puresunti
paniyakupam tinena ca bhusena ca mukhappamanena vaddhesum, tinadini pakkhipitva
kupam pidahimsuti attho.
    Tassa kira gamassa bahi bhagavato agamanamagge brahmananam paribhogabhuto
eko udapano ahosi. Tam thapetva tattha sabbani kupatalakadini
udakatthanani tada visukkhani nirudakani ahesum. Atha thuneyyaka ratanattaye
appasanna maccherapakata bhagavato agamanam sutva "sace samano gotamo
sasavako imam gamam pavisitva dvihatiham vaseyya, sabbam imam janam attano vacane
thapeyya, tato brahmanadhammo patittham na labheyya"ti tattha bhagavato asaya
parisakkanta "imasmim game annattha udakam natthi, amum udapanam aparibhogam
karissama, evam samano gotamo sasavakasamgho 2- imam gamam na pavisissati"ti
sammantayitva sabbe gamavasino sattahassa udakam gahetva catiadini
puretva udapanam tinena ca bhusena ca pidahimsu. Tena vuttam "udapanam tinassa
ca bhusassa ca yava mukhato mukhato puresum, `ma te mundaka samanaka paniyam
apamsu'ti".
    Tattha mundaka samanakati munde 3- "munda"ti samane 4- "samana"ti
vattum vatteyya, te pana khumsanadhippayena hilenta evamahamsu. Mati patisedhe,
@Footnote: 1 khu.dha. 25/396/86  2 cha.Ma. sasavako  3 Si.,Ma. mundesu  4 Si.,Ma. samanesu
Ma apamsu ma pivimsuti attho. Magga okkammati maggato apasakkitva.
Etamhati yo udapano tehi tatha kato, tameva niddisanto aha. Kimpana
bhagava tesam brahmananam tam vippakaram anavajjitva evamaha "etamha
udapana paniyam paniyam ahara"ti, udahu avajjitva janantoti? jananto
eva bhagava attano buddhanubhavam pakasetva te dametva nibbisevane katum
evamaha, na paniyam patukamo tenevettha mahaparinibbanasutte viya
"pipasitosmi"ti 1- na vuttam. Dhammabhandagariko pana satthu ajjhasayam ajananto
thuneyyakehi katam vippakaram acikkhanto idani so bhante"tiadimaha.
    Tattha idaniti adhuna, amhakam agamanavelayamevati attho. Eso
bhante udapanoti pathanti. Thero dvikkhattum patikkhipitva tatiyavare "na kho
tathagata tikkhattum paccanika katabba, karanam dittham bhavissati dighadassina"ti
maharajadattiyam bhagavato pattam gahetva udapanam agamasi. Gacchante there
udapane udakam paripunnam hutva uttaritva samantato sandati, sabbam tinam
bhusanca upalavitva sayameva apagacchi. Tena ca sandamanena salilena uparupari
vaddhantena tasmim game sabbeva pokkharaniadayo jalasaya visukkha paripurimsu,
tatha parikhakusubbhaninnadini ca. Sabbo gamappadeso mahoghena ajjhotthato
mahavassakale viya ahosi. Kumuduppalapadumapundarikadini jalajapupphani tattha tattha
ubbhijjitva vikasamanani udakam sanchadimsum. Saresu hamsakoncacakkavakakarandavabakadayo
udakasakunika vassamana tattha tattha vicarimsu. Thuneyyaka tam
mahogham tatha uttarantam samantato vicitarangasamakulam pariyantato samutthahamanam
ruciram phenububbulakam disva acchariyabbhutacittajata evam sammantesum "mayam
samanassa gotamassa udakupacchedam katum vayamimha, ayampana mahogho tassa
@Footnote: 1 di. maha. 10/191/113
Agamanakalato patthaya evam abhivaddhati, nissamsayam kho ayam tassa iddhanubhavo.
Mahiddhiko hi so mahanubhavo. Thanam kho panetam vijjati, yatha yam mahogho
utthahitva amhakam gamampi otthareyya. Handa mayam samanam gotamam upasankamitva
payirupasitva accayam desenta khamapeyyama"ti.
    Te sabbeva ekajjhasaya hutva samghasamghi ganibhuta gamato nikkhamitva
yena bhagava tenupasankamimsu. Upasankamitva appekacce bhagavato pade sirasa
vandimsu, appekacce anjalimpanamesum, appekacce bhagavata saddhim sammodimsu,
appekacce tunhibhuta nisidimsu, appekacce namagottam savesum, evampana katva
sabbeva ekamantam nisiditva idha mayam bho gotama bhoto ceva gotamassa
gotamasavakananca udakapatisedham karayimha, amukasmim udapane tinanca bhusanca
pakkhipimha. So pana udapano acetanopi samano sacetano viya bhoto gunam
jananto viya sayameva sabbam tinam bhusam apanetva suvisuddho jato, sabbopi
cettha ninnappadeso mahata udakoghena paripunno ramaniyova jato,
udakupajivino satta parituttha, mayampana manussapi samana bhoto gune na
janimha, ye mayam evam akarimha, sadhu no bhavam gotamo tatha karotu, yatha
ayam mahogho imam gamam na otthareyya, accayo no accagama yathabalam, tam no
bhavam gotamo accayam patigganhatu anukampam upadaya"ti accayam desesum. Bhagavapi
"taggha tumhe accayo accagama yathabalam, tam vo mayam patigganhama, ayatim
samvaraya"ti tesam accayam patiggahetva pasannacittatam natva uttari ajjhasayanurupam
dhammam desesi. Te bhagavato dhammadesanam sutva pasannacitta saranadisu
patitthita bhagavantam vanditva padakkhinam katva pakkamimsu. Tesampana agamanato
puretaramyeva ayasma anando tam patihariyam disva acchariyabbhutacittajato
Pattena paniyam adaya bhagavato upanametva tam pavattim arocesi. Tena
vuttam "evam bhanteti kho ayasma anando"tiadi.
    Tattha mukhato ovamitvati sabbantam tinadim mukhena chaddetva.
Vissandanto manneti pubbe digharajjukena udapanena ussincitva
gahetabbaudakogho bhagavato pattam gahetva therassa gatakale mukhena vissandanto
viya samatittiko kakapeyyo hutva atthasi. Idanca therassa gatakale
udakappavattim sandhaya vuttam. Tato param pana pubbe vuttanayena tasmim game
sakalam ninnatthanam udakena paripunnam ahositi. Ayampaniddhi na buddhanam
adhitthanena, napi devanubhavena, atha kho bhagavato punnanubhavena
parittadesanattham rajagahato vesaligamane viya. Keci pana "thuneyyakanam bhagavati
pasadajananattham tesam atthakamahi devatahi katan"ti. Apare "udapanassa
hettha vasanakanagaraja evamakasi"ti sabbantam akaranam yatha bhagavato
punnanubhaveneva tatha udakuppattiya paridipitatta.
    Etamattham viditvati etam adhitthanena vina attana icchitanipphattisankhatam
attham sabbakarato viditva tadatthadipanam imam udanam udanesi.
    Tattha kim kayira udapanena, apa ce sabbada siyunti yassa sabbakalam
sabbattha ca apa ce yadi siyum yadi upalabbheyyum yadi akankhamattapatibaddho,
tesam labho, tena udapanena kim kayira kim kareyya, kim payojananti attho.
Tanhaya mulato chetva, kissa pariyesanancareti yaya tanhaya vinibaddha
satta akatapunna hutva icchitalabhadukkhena vihannanti, tassa tanhaya
mulam, mule va chinditva thito madiso sabbannu buddho kissa kena
karanena paniyapariyesanam, 1- annam va paccayapariyesanam careyya. "mulato
@Footnote: 1 ka. udakapariyesanam
Chetta"tipi pathanti, tanhaya mulam muleyeva va 1- chedakoti attho. Atha va
mulato chettati mulato patthaya tanhaya chedako. Idam vuttam hoti:- yo
bodhiya mulabhutamahapanidhanato patthaya aparimitam sakalam punnasambharam attano
acintetva lokahitatthameva parinamanavasena paripurento mulato pabhuti tanhaya
chetta, so tanhahetukassa icchitalabhassa abhavato kissa kena karanena
udakapariyesanam careyya, ime pana thuneyyaka andhabala imam karanam ajananta
evamakamsuti.
                       Navamasuttavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 26 page 404-409. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=9033&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=9033&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=155              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3910              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=4183              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=4183              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]