ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 27 : PALI ROMAN Iti.A. (paramatthadi.)

                      7. Mettabhavanasuttavannana
      [27] Sattame yani kaniciti anavasesapariyadanam opadhikani
punnakiriyavatthuniti tesam niyamanam. Tattha upadhi vuccanti khandha, upadhissa karanam
silam etesam, upadhippayojanani va opadhikani. Sampattibhave attabhavajanakani
patisandhipavattivipakadayakani. Punnakiriyavatthuniti punnakiriya ca ta tesam tesam
phalanisamsanam vatthuni cati punnakiriyavatthuni. Tani pana sankhepato danamayam
silamayam bhavanamayanti tividhani honti. Tattha yam vattabbam, tam parato
tikanipatavannanayam avibhavissati. Mettaya cetovimuttiyati mettabhavanavasena
patiladdhatikacatukkajjhanasamapattiya. "metta"ti hi vutte upacaropi labbhati
appanapi, "cetovimutti"ti pana vutte appanajhanameva labbhati. Tam hi
nivaranadipaccanikadhammato cittassa sutthu vimuttibhavena cetovimuttiti vuccati.
Kalam nagghanti solasinti mettabrahmaviharassa solasabhagam opadhikani
punnakiriyavatthuni na agghanti. Idam vuttam hoti:- mettaya cetovimuttiya yo
vipako, tam solasakotthase katva tato ekam puna solasakotthase katva tattha
yo ekakotthaso, na tam annani opadhikani punnakiriyavatthuni agghantiti.
Adhiggahetvati abhibhavitva. Bhasateti upakkilesavisuddhiya dippati. Tapateti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Tato eva anavasese patipakkhadhamme santapati. Virocatiti ubhayasampattiya virocati. Metta hi cetovimutti candalokasankhata vigatupakkilesa junha viya dippati, atapo viya andhakaram paccanikadhamme vidhamanti tapati, osadhitaraka viya vijjotamana virocati ca. Seyyathapiti opammadassanatthe nipato. Tarakarupananti jotinam. Candiyati candassa ayanti candi, tassa candiya, pabhaya junhayati attho. Vassananti vassanam bahuvacanavasena laddhavoharassa utuno. Pacchime maseti kattikamase. Saradasamayeti saradakale. Assayujakattikamasa hi loke "saradautu"ti vuccanti. Viddheti ubbiddhe, meghavigamena duribhuteti attho. Tenevaha "vigatavalahake"ti. Deveti akase. Nabham abbhussakkamanoti udayatthanato akasam ullanghanto. Tamagatanti tamam. Abhivihaccati abhihantva vidhamitva. Osadhitarakati ussanna pabha etaya dhiyati, osadhinam va anubalappadayitatta osadhiti laddhanama taraka. Etthaha:- kasma pana bhagavata samanepi opadhikabhave 1- metta itarehi opadhikapunnehi visesetva vuttati? vuccate:- setthatthena niddosabhavena ca sattesu supatipattibhavato. Settha hi ete vihara, sabbasattesu sammapatipattibhutani yadidam mettajhanani. Yatha ca brahmano niddosacitta viharanti, evam etehi samannagata yogino brahmasamava hutva viharanti. Tatha hime "brahmavihara"ti vuccanti. Iti setthatthena niddosabhavena ca sattesu supatipattibhavato mettava itarehi opadhikapunnehi visesetva vutta. Evampi kasma mettava evam visesetva vutta? itaresam brahmaviharanam Adhitthanabhavato danadinam sabbesam kalyanadhammanam paripurikatta ca. Ayam hi @Footnote: 1 ka. sasavabhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Sattesu hitakarappavattilakkhana metta, hitupasamhararasa, aghatavinayapaccupatthana. Yadi anodhiso bhavita bahulikata, atha sukheneva karunadibhavana sampajjantiti metta itaresam brahmaviharanam adhitthanam. Tatha hi sattesu hitajjhasayataya sati nesam dukkhasahanata, 1- sampattivisesanam ciratthitikamata, 2- pakkhapatabhavena sabbattha samappavattacittata ca sukheneva ijjhanti. Evanca sakalalokahitasukha- vidhanadhimutta mahabodhisatta "imassa databbam, imassa na databban"ti uttamavicaya- vasena vibhagam akatva sabbasattanam niravasesasukhanidanam 3- danam denti, hitasukhatthameva nesam silam samadiyanti, silaparipuranattham nekkhammam bhajanti, tesam hitasukhesu asammohatthaya pannam pariyodapenti, hitasukhabhivaddhanatthameva dalham viriyamarabhanti, uttamaviriyavasena virabhavampattapi sattanam nanappakarahitajjhasayeneva aparadham khamanti, "idam vo dassama, karissama"tiadina katam patinnatam na visamvadenti, tesam hitasukhayeva acaladhitthana 4- honti. Tesu acalaya mettaya pubbakarino hitajjhasayeneva nesam vippakare udasina honti, pubbakaritayapi na paccupakaramasisantiti. Evante paramiyo puretva yava dasabalacatuvesarajjachaasadharanananaattharasaavenikabuddhadhammappabhede sabbepi kalyanadhamme paripurenti evam danadinam sabbesam kalyanadhammanam paripurika mettati ca imassa visesassa dassanattham sa itarehi visesetva vutta. Apica mettaya itarehi opadhikapunnehi mahanubhavata velamasuttena dipetabba. Tattha hi yatha nama mahata velamassa danato ekassa sotapannassa danam mahapphalataram vuttam, evam sotapannasatato ekassa sakadagamissa danam .pe. Paccekabuddhasatato bhagavato tatopi buddhappamukhassa samghassa danam, tatopi @Footnote: 1 Ma. dukkhapanayanata 2 Ma. ciratathitikata @3 Ma. niravasesamukhena 4 ka. saccadhitthana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Catuddisassa samghassa viharadanam, tatopi saranagamanam, tatopi silasamadanam, tatopi gadduhanamattampi kalam mettabhavana mahapphalatara vutta. Yathaha:- "yam gahapati velamo brahmano danam adasi mahadanam. Yo cekam ditthisampannam bhojeyya, idam tato mahapphalataram. Yo ca satam ditthisampannam bhojeyya .pe. Suramerayamajjapamadatthana veramanim. Yo ca antamaso gadduhanamattampi mettacittam bhaveyya, idam tato mahapphalataran"ti. 1- Mahaggatapunnabhavena panassa parittapunnato satisayataya vattabbameva natthi. Vuttanhetam "yam pamanakatam kammam, na tam tatravasissati, na tam tatravatitthati"ti. 2- Kamavacarakammam hi pamanakatam nama, mahaggatakammam pana pamanam atikkamitva odisakanodisakapharanavasena vaddhitva katatta appamanakatam nama. Kamavacarakammam tassa mahaggatakammassa antara laggitum va tam kammam abhibhavitva attano vipakassa okasam gahetva thatum va na sakkoti, atha kho mahaggatakammameva tam parittakammam mahogho viya parittam udakam abhibhavitva attano okasam gahetva titthati, tassa vipakam patibahitva sayameva brahmasahabyatam upanetiti ayam hi tassa atthoti. Gathasu yoti yo koci gahattho va pabbajito va. Mettanti mettajhanam. Appamananti bhavanavasena arammanavasena ca appamanam. Asubhabhavanadayo viya hi arammane ekadesaggahanam akatva anavasesapharanavasena anodhiso pharanavasena ca appamanarammanataya pagunabhavanavasena 3- appamanam. Tanu samyojana hontiti mettajhanam padakam katva sammasitva hetthime ariyamagge adhigacchantassa sukheneva patighasamyojanadayo pahiyamana tanu honti. @Footnote: 1 an.navaka. 23/224/407-8 @2 di.Si. 9/556/245, sam.sala. 18/619/397 (sya) 3 Ma. pharanabhavanavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Tenaha "passato upadhikkhayan"ti. "upadhikkhayo"ti hi nibbanam vuccati, tancassa sacchikiriyabhisamayavasena maggananena passati. Atha va tanu samyojana hontiti mettajhanapadatthanaya vipassanaya anukkamena upadhikkhayasankhatam arahattam patva tam passato pageva dasapi samyojana tanu honti, pahiyantiti attho, atha va tanu samyojana hontiti patigho ceva patighasampayuttasamyojana ca tanuka honti. Passato upadhikkhayanti tesamyeva kilesupadhinam khayasankhatam mettam adhigamavasena passantassati evamettha attho datthabbo. Evam kilesappahanam nibbanadhigamanca mettabhavanaya sikhappattamanisamsam dassetva idani annepi anisamse dassetum "ekampi ce"tiadimaha. Tattha adutthacittoti mettabalena sutthu vikkhambhitabyapadataya byapadena adusitacitto. Mettayatiti hitapharanavasena mettam karoti. Kusaloti atisayena kusalava mahapunno, patighadianatthavigamena va khemi. Tenati tena mettayitena. Sabbe ca paneti casaddo byatireke. Manasanukampanti cittena anukampanto. Idam vuttam hoti:- ekasattavisayapi tava metta mahakusalarasi, sabbe pana pane attano piyaputtam viya hitapharanena manasa anukampanto pahutam bahum anappakam apariyantam catusatthimahakappepi attano vipakappabandham pavattetum samattham ularapunnam ariyo parisuddhacitto puggalo pakaroti nipphadeti. Sattasandanti sattasankhatena sandena samannagatam bharitam, sattehi aviralam akinnamanussanti attho. Vijitvati adandena asatthena dhammeneva vijinitva. Rajisayoti isisadisa dhammikarajano. Yajamanati danani dadamana. Anupariyagati vicarimsu. Assamedhantiadisu poranakarajakale kira sassamedham purisamedham sammapasam vacapeyyanti cattari sangahavatthuni ahesum, yehi rajano lokam sanganhimsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Tattha nipphannasassato dasamabhagaggahanam sassamedham nama, sassasampadane medhavitati attho. Mahayodhanam chamasikam bhattavetananuppadanam purisamedham nama, purisasangahane medhavitati attho. Daliddamanussanam potthake lekham gahetva tini vassani vina vaddhiya sahassadvisahassamattadhananuppadanam sammapasam nama. Tam hi samma manusse paseti hadaye bandhitva viya thapeti, tasma "sammapasan"ti vuccati. "tata matula"tiadina pana sanhavacaya sanganhanam vacapeyyam nama, peyyavajjam piyavacatati attho. Evam catuhi sangahavatthuhi sangahitam rattham iddhanceva hoti phitanca pahutaannapanam khemam nibbhayam. 1- Manussa muda modamana ure putte naccenta aparutaghara viharanti, idam gharadvaresu aggalanam abhavato "niraggalan"ti vuccati. Ayam poranika paveni, ayam poranika pakati. Aparabhage pana okkakarakale brahmana imani cattari sangahavatthuni imanca ratthasampattim parivattenta uddhammulam katva assamedham purisamedhantiadike panca yanne nama akamsu. Vuttanehatam bhagavata brahmanadhammiyasutte:- "tesam asi vipallaso disvana anuto anum .pe. Te tattha mante ganthetva okkakam tadupagamun"ti. 2- Tattha assamettha medhanti badhentiti assamedho, dvihi parinnehi yajitabbassa ekavisatiyupassa ekasmim pacchimadivase eva 3- satta navutipancapasusataghatabhisanassa thapetva bhumim ca purise ca avasesasabbavibhavadakkhinassa yannassetam adhivacanam. Purisamettha medhanti badhentiti purisamedho. Catuhi parinnehi yajitabbassa saddhim bhumiya assamedhe vuttavibhavadakkhinassa yannassetam adhivacanam. @Footnote: 1 cha.Ma. nirabbudam 2 su.khu. 25/305/391 3 Si.,Ma.,ka. majjhimadivaseeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Sammamettha pasanti khipantiti sammapaso, yugacchiggale pavesanadandakasankhatam sammam khipitva tassa patitokase vedim katva samharimehi yupadihi sarassatinadiya nimmuggokasato pabhuti patilomam gacchantena yajitabbassa yannayagassetam 1- adhivacanam. Vajamettha pivantiti vajapeyyo. Ekena pariyannena sattarasahi pasuhi yajitabbassa veluvayupassa sattarasakadakkhinassa yannassetam adhivacanam. Natthi ettha aggaloti niraggalo. Navahi pariyannehi yajitabsassa saddhim bhumiya purisehi ca assamedhe vuttavibhavadakkhinassa sabbamedhapariyayanamassa assamedhavikappassetam adhivacanam. Candappabhati candappabhaya. Taraganava sabbeti yatha sabbepi taragana candassa pabhaya 2- solasimpi kalam nagghanti, evam te assamedhadayo yanna mettacittassa vuttalakkhanena subhavitassa solasimpi kalam nanubhavanti na papunanti, nagghantiti attho. Idani aparepi ditthadhammikasamparayike mettabhavanaya anisamse dassetum "yo na hanti"tiadi vuttam. Tattha yoti mettabrahmaviharabhavananuyutto puggalo. Na hantiti teneva mettabhavananubhavena duravikkhambhitabyapadataya na kinci sattam himsati, leddudandadihi na vibadhati va. Na ghatetiti param samadapetva na satte hanapeti na vibadhapeti ca. Na jinatiti sarambhaviggahikakathadivasena na kinci jinati sarambhasseva abhavato, janikaranavasena va attakaranadina na kinci jinati. Na japayeti parepi payojetva paresam dhanajanim na karapeyya. Mettamsoti mettamayacittakotthaso, mettaya va amso avijjahanatthena avayavabhutoti mettamso. Sabbabhutesuti sabbasattesu. Tato eva @Footnote: 1 Ma. yatarayagassetam sabbabhagassetam, mano.pu. 2/39/341 2 cha.Ma. candimasobhaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Verantassa na kenaciti akusalaveram tassa kenacipi karanena natthi, puggalaverasankhato virodho kenaci purisena saddhim tassa mettaviharassa natthiti. Evametasmim ekakanipate patipatiya terasasu suttesu sikkhasuttadvaye cati pannarasasu suttesu vivattam kathitam, nivaranasuttam samyojanasuttam appamadasuttam atthisancayasuttanti etesu catusu suttesu vattavivattam kathitam, itaresu pana vattameva kathitanti. Sattamasuttavannana nitthita. Paramatthadipaniya khuddakanikayatthakathaya itivuttakassa ekakanipatavannana nitthita. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 27 page 102-109. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=2236&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=2236&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=205              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=4868              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5042              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5042              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]