ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 28 : PALI ROMAN Sutta.A.1 (paramattha.1)

page1.

Paramatthajotika nama khuddakanikayatthakatha suttanipatavannana --------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Gantharambhakatha uttamam vandaneyyanam vanditva ratanattayam yo khuddakanikayamhi khuddacarappahayina. Desito lokanathena lokanissaranesina tassa suttanipatassa karissamatthavannanam. Ayam suttanipato ca khuddakesveva ogadho yasma tasma imassapi karissamatthavannanam. Gathasatasamakinno geyyabyakaranankito kasma suttanipatoti sankhamesa gatoti ce. Suvuttato savanato atthanam sutthu tanato sucana sudana ceva yasma suttam pavuccati. Tatharupani suttani nipatetva tato tato samuhato ayam tasma sankhamevamupagato. Sabbani capi suttani pamanantena tadino vacanani ayam tesam nipato ca 1- yato tato. Annasankhanimittanam visesanamabhavato sankham suttanipatoti evameva samajjhagati. @Footnote: 1 Ma. nipatova

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

1. Uragavagga 1. Uragasuttavannana evam samadhigatasankho ca yasma esa vaggato uragavaggo culavaggo mahavaggo atthakavaggo parayanavaggoti panca vagga honti, tesu uragavaggo adi. Suttato uragavagge dvadasa suttani, culavagge cuddasa, mahavagge dvadasa, atthakavagge solasa, parayanavagge solasati sattati suttani, tesam uragasuttam adi. Pariyattippamanato attha bhanavaRa. Evam vaggasuttapariyattippamanavato panassa:- "yo uppatitam vineti kodham visatam sappavisamva osadhehi so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamivattacam puranan"ti ayam gatha adi. Tasma assa ito pabhuti atthavannanam katum idam vuccati:- "yena yattha yada yasma vutta gatha ayam imam vidhim pakasayitvassa 1- karissamatthavannanan"ti kena panayam gatha vutta, kattha, kada, kasma ca vuttati. Vuccate:- yo so bhagava catuvisatibuddhasantike laddhabyakarano yava vessantarajatakam, tava paramiyo puretva tusitabhavane uppajji, tatopi cavitva sakyarajakule uppattim gahetva anupubbena katamahabhinikkhamano bodhirukkhamule sammasambodhim abhisambujjhitva dhammacakkam pavattetva devamanussanam hitaya dhammam desesi, tena bhagavata sayambhuna anacariyakena sammasambuddhena vutta. Sa pana alaviyam. Yada ca bhutagamasikkhapadam pannattam, tada tattha upagatanam dhammadesanattham vuttati ayamettha sankhepavissajjana. Vittharato pana @Footnote: 1 Si., ka. pakasayitvassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Durenidanaavidurenidanasantikenidanavasena veditabba. Tattha durenidanam nama dipankarato yava paccuppannavatthukatha, avidurenidanam nama tusitabhavanato yava paccuppannavatthukatha, santikenidanam nama bodhimandato yava paccuppannavatthukathati. Tattha yasma avidurenidanam santikenidananca durenidaneyeva samodhanam gacchanti, tasma durenidanavasenevettha vittharato vissajjana veditabba. Sa panesa jatakatthakathayam vuttati idha na vittharita, tato tattha vittharitanayeneva veditabba. Ayam pana viseso:- tattha pathamagathaya savatthiyam vatthu uppannam, idha alaviyam. Yathaha:- tena samayena buddho bhagava alaviyam viharati aggalave cetiye, tena kho pana samayena alavaka bhikkhu navakammam karonta rukkham chindantipi chedapentipi, annataropi alavako bhikkhu rukkham chindati, tasmim rukkhe adhivattha devata tam bhikkhum etadavoca "ma bhante attano bhavanam kattukamo mayham bhavanam chindi"ti, so bhikkhu anadiyanto chindiyeva, tassa ca devataya darakassa bahum akotesi. Atha kho tassa devataya etadahosi "yannunaham imam bhikkhum idheva jivita voropeyyan"ti. atha kho tassa devataya etadahosi "na kho metam patirupam, yaham imam bhikkhum idheva jivita voropeyyam, yannunaham bhagavato etamattham aroceyyan"ti. Atha kho sa devata yena bhagava tenupasankami, upasankamitva bhagavato etamattham arocesi. Sadhu sadhu devate, sadhu kho tvam devate tam bhikkhum jivita na voropesi. sacajja tvam devate tam bhikkhum jivita voropeyyasi, bahum ca tvam devate apunnam pasaveyyasi. gaccha tvam devate amukasmim okase rukkho vivitto, tasmim upagacchati. 1- @Footnote: 1 vi. mahavi. 2/89/159

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Evanca pana vatva puna bhagava tassa devataya uppannakodhavinayanattham:- "yo ve uppatitam kodham ratham bhantamva varaye"ti 1- imam gathamabhasi. Tato "katham hi nama samana sakyaputtiya rukkham chindissantipi chedapessantipi, ekindriyam samana sakyaputtiya jivam vihethenti"ti evam manussanam ujjhayitam sutva bhikkhuhi arocito bhagava "bhutagamapatabyataya pacittiyan"ti 2- imam sikkhapadam pannapetva tattha upagatanam dhammadesanattham:- "yo ve uppatitam vineti kodham visatam sappavisamva osadhehi"ti imam gathamabhasi. Evamidam ekamyeva vatthu tisu thanesu sangaham gatam vinaye dhammapade suttanipateti. Ettavata ca ya sa matika thapita:- "yena yattha yada yasma vutta gatha ayam imam vidhim pakasayitvassa karissamatthavannanan"ti. Sa sankhepato vittharato ca pakasita hoti thapetva atthavannanam. [1] Ayam panettha atthavannana:- yoti yo yadiso khattiyakula va pabbajito brahmanakula va pabbajito navo va majjhimo va thero va. Uppatitanti uddhamuddham patitam gatam, pavattanti attho, uppannanti vuttam hoti. Uppannanca nametam vattamanabhutvapagatokasakatabhumiladdhavasena anekappabhedam. Tattha sabbampi sankhatam uppadadisamangi vattamanuppannam nama, yam sandhaya "uppanna dhamma, anuppanna dhamma, uppadino dhamma"ti 3- vuttam. Arammanarasamanubhavitva niruddham anubhutvapagatasankhatam kusalakusalam, uppadadittayamanuppatva niruddham bhutvapagatasankhatam sesasankhatanca bhutvapagatuppannam nama. Tadetam "evarupam papakam ditthigatam uppannam hoti"ti 4- ca "yatha ca uppannassa satisambojjhangassa bhavanaparipuri hoti"ti ca evamadisu suttantesu datthabbam. "yanissa pubbe papakani kammani @Footnote: 1 khu. dha. 25/222/56 2 vi. mahavi. 2/90/160 @3 abhi. san. 34/17/3 4 vi. mahavi. 2/417/305, Ma.mu. 12/234/196

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Katani"ti evamadina 1- nayena vuttam kammam atitampi samanam annassa vipakam patibahitva attano vipakassokasam katva thitatta, tatha katokasanca vipakam anuppannampi evam kate okase avassamuppattito okasakatuppannam nama. Tasu tasu bhumisu asamuhatamakusalam bhumiladdhuppannam nama. Ettha ca bhumiya bhumiladdhassa ca nanattam veditabbam:- seyyathidam? Bhumi nama vipassanaya arammanabhuta tebhumaka pancakkhandha. Bhumiladdham nama tesu uppattiraham 2- kilesajatam. Tena hi sa bhumiladdha nama hotiti. Tasma "bhumiladdhan"ti vuccati. Tanca pana na arammanavasena. Arammanavasena hi sabbepi atitadibhede parinnatepi ca khinasavanam khandhe arabbha kilesa uppajjanti mahakaccayanauppalavannadinam khandhe arabbha nandamanavakasoreyyasetthiputtadinam 3- viya. Yadi cetam bhumiladdham nama siya, tassa appaheyyato na koci bhavamulam jaheyya. Vatthuvasena pana bhumiladdham nama veditabbam. Yattha hi vipassanaya aparinnata khandha uppajjanti, tattha tattha uppadato pabhuti tesu vattamulakam kilesajatam anuseti, tam appahinatthena bhumiladdhuppannam namati veditabbam. Tattha ca yassa khandhesu appahinanusayita kilesa, tassa te eva khandha tesam kilesanam vatthu, na itare khandha. Atitakkhandhesu cassa appahinanusayitanam kilesanam atitakkhandha eva vatthu, na itare. Eseva nayo anagatadisu. Tatha kamavacarakkhandhesu appahinanusayitanam kilesanam kamavacarakkhandha eva vatthu, na itare. Esa nayo ruparupavacaresu. Sotapannadinam pana yassa yassa ariyapuggalassa khandhesu tam tam vattamulam kilesajatam tena tena maggena pahinam, tassa tassa te te khandha pahinanam tesam tesam vattamulakilesanam avatthuto bhumiti sankham na labhanti. Puthujjanassa pana sabbaso vattamulanam kilesanam appahinatta yankinci kariyamanam kammam kusalam va akusalam va hoti, iccassa kilesappaccaya 4- vattam vaddhati. Tassetam @Footnote: 1 Ma. u. 14/248/215 2 cha.Ma. uppattaraham @3 cha.Ma. soreyyasetthiputtanandamanavakadinam 4 Si. kammakilesapaccaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Vattamulam rupakkhandhe eva, na vedanakkhandhadisu .pe. Vinnanakkhandhe eva va, na rupakkhandhadisuti na vattabbam. Kasma? avisesena pancasu khandhesu anusayitatta. Katham? pathavirasadimiva rukkhe. Yatha hi maharukkhe pathavitalam adhitthaya pathavirasanca aporasanca nissaya tappaccaya mulakkhandhasakhapasakhapattapallava- palasapupphaphalehi vaddhitva nabham puretva yavakappavasanam bijaparamparaya rukkhappavenisantane thite "tam pathavirasadi mule eva, na khandhadisu, phale eva va, na muladisu"ti na vattabbam. Kasma? avisesena sabbesveva muladisu anugatatta, evam. Yatha pana tasseva rukkhassa pupphaphaladisu nibbinno koci puriso catusu disasu mandukakantakam nama rukkhe visam payojeyya, atha so rukkho tena visasamphassena phuttho pathavirasaaporasapariyadinnena appasavanadhammatam agamma puna santanam nibbattetum samattho na bhaveyya, evameva khandhappavattiyam nibbinno kulaputto tassa purisassa catusu disasu rukkhe visappayojanam viya attano santane catumaggabhavanam arabhati, athassa so khandhasantano tena catumaggavisasamphassena sabbaso vattamulakilesanam pariyadinnatta kiriyabhavamatta- mupagatakayakammadisabbakammappabhedo ayatim punabbhavabhinibbattadhammatam agamma bhavantarasantanam nibbattetum samattho na hoti. Kevalam pana carimavinnananirodhena nirindhano viya jatavedo anupadano parinibbati. Evam bhumiya bhumiladdhassa ca nanattam veditabbam. Apica aparampi samudacararammanadhiggahitavikkhambhitasamuhatavasena catubbidhamuppannam. Tattha vattamanuppannameva samudacaruppannam. Cakkhvadinam pana apathagate arammane pubbabhage anuppajjamanampi kilesajatam arammanassa adhiggahitatta eva aparabhage avassamuppattito arammanadhiggahituppannanti vuccati. Kalyanagame pindaya carato mahatissattherassa visabhagarupadassanena uppannakilesajatam cettha nidassanam. Tassa "uppannam kamavitakkan"tiadisu 1- payogo datthabbo. Samathavipassananam annataravasena avikkhambhitam kilesajatam @Footnote: 1 Ma.mu. 12/26/15, an. chakka. 22/329/436 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Cittasantatimanarulhampi uppattinivarakassa hetuno abhava avikkhambhituppannam nama. Tam "ayampi kho bhikkhave anapanassatisamadhi bhavito bahulikato santo ceva panito ca asecanako ca sukho ca viharo uppannuppanne papake akusale dhamme thanaso antaradhapeti"tiadisu 1- datthabbam. Samathavipassanavasena vikkhambhitampi kilesajatam ariyamaggena asamuhatatta uppattidhammatam anatitanti katva asamuhatuppannanti vuccati. Akasena gacchantassa atthasamapattilabhino therassa kusumitarukkhe upavane pupphani ocinantassa madhurassarena gayato matugamassa gitassaram sutavato uppannakilesajatam cettha nidassanam. Tassa "ariyam atthangikam maggam bahulikaronto uppannuppanne papake akusale dhamme antarayeva antaradhapeti"tiadisu 2- payogo datthabbo. Tividhampi cetam arammanadhiggahitavikkhambhitasamuhatuppannam bhumiladdheneva sangaham gacchatiti veditabbam. Evameva tasmim 3- yathavuttappabhede uppanne bhumiladdharammanadhiggahita- vikkhambhitasamuhatuppannavasenayam kodho uppannoti veditabbo. Kasma? evamvidhassa vinetabbato. Evamvidhameva hi uppannam yena kenaci vinayena vinetum sakka hoti. Yam panetam vattamanabhutvapagatokasakatasamudacarasankhatam uppannam, ettha aphalo ca asakyo ca vayamo. Aphalo hi bhutvapagate vayamo vayamantarenapi tassa niruddhatta. Tatha okasakate. Asakyo ca vattamanasamudacaruppanne kilesavodananam ekajjhamanuppattitoti. Vinetiti ettha pana:- duvidho vinayo nama ekamekettha pancadha tesu atthavidhenesa vinetiti pavuccati. Ayanhi samvaravinayo pahanavinayoti duvidho vinayo, ettha ca duvidhe vinaye ekameko vinayo pancadha bhijjati. Samvaravinayopi hi silasamvaro satisamvaro @Footnote: 1 vi. mahavi. 1/165/95 2 sam. maha. 19/157/47 3 cha.Ma. evametasmim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Nanasamvaro khantisamvaro viriyasamvaroti pancavidho, pahanavinayopi tadangappahanam vikkhambhanappahanam samucchedappahanam patippassaddhippahanam nissaranappahananti pancavidho. Tattha "imina patimokkhasamvarena upeto hoti samupeto"tiadisu 1- silasamvaro. "rakkhati cakkhundriyam, cakkhundriye samvaram apajjati"tiadisu 2- satisamvaro. "yani sotani lokasmim (ajitati bhagava) sati tesam nivaranam sotanam samvaram brumi pannayete pithiyyare"ti- adisu 3- nanasamvaro. "khamo hoti sitassa unhassa"tiadisu 4- khantisamvaro. "uppannam kamavitakkam nadhivaseti pajahati vinodeti"tiadisu 5- viriyasamvaro veditabbo. Sabbopi cayam samvaro yathasakam samvaritabbanam vinetabbanam ca kayavaciduccaritadinam samvaranato samvaro, vinayanato vinayoti vuccati. Evantava samvaravinayo pancadha bhijjatiti veditabbo. Tatha yam namarupaparicchedadisu vipassanangesu yava attano aparihanavasena pavatti, tava tena tena nanena tassa tassa anatthasantanassa pahanam. Seyyathidam? namarupavavatthanena sakkayaditthiya, paccayapariggahena ahetuvisamahetuditthinam, tasseva aparabhagena kankhavitaranena kathamkathibhavassa, kalapasammasanena "aham mama"ti gahassa, maggamaggavavatthanena amagge maggasannaya, udayadassanena ucchedaditthiya, vayadassanena sassataditthiya, bhayadassanena sabhayesu abhayasannaya, adinavadassanena assadasannaya, nibbidanupassanena abhiratisannaya, muccitukamyatananena amuccitukamyataya, upekkhananena anupekkhaya, anulomena @Footnote: 1 abhi. vi. 35/511/296 2 di. Si. 9/213/70, Ma. mu. 12/295/258, @ sam. sala. 18/317/220 (sya), an tika. 20/16/108 3 khu. su. 25/1042/532 @4 Ma. mu. 12/24/14, an. catukka. 21/114/134 5 Ma. mu. 12/26/15, @ an. catukka. 21/114/133

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Dhammatthitiyam nibbane ca patilomabhavassa, gotrabhuna sankharanimittaggahassa pahanam, etam tadangappahanam nama. Yam pana upacarappanabhedassa samadhino yava attano aparihani pavatti, tava tenabhihatanam nivarananam yathasakam vitakkadipaccanikadhammanam ca anuppattisankhatam padanam, etam vikkhambhanappahanam nama. Yam pana catunnam ariyamagganam bhavitatta tamtammaggavato attano santane yathasakam "ditthigatanam pahanaya"tiadina 1- nayena vuttassa samudayapakkhiyassa kilesaganassa puna accantaappavattibhavena samucchedasankhatam pahanam, idam samucchedappahanam nama. Yam pana phalakkhane patippassaddhattam kilesanam pahanam, etam patippassaddhippahanam nama. Yam pana sabbasankhatanissaranatta pahinasabbasankhatam nibbanam, etam nissaranappahanam nama. Sabbampi cetam pahanam yasma cagatthena pahanam, vinayanatthena vinayo, tasma "pahanavinayo"ti vuccati, tamtampahanavato va tassa tassa vinayassa sambhavatopetam "pahanavinayo"ti vuccati. Evam pahanavinayopi pancadha bhijjatiti veditabbo. Evamekekassa pancadha bhinnatta dasete vinaya honti. Tesu patippassaddhivinayam nissaranavinayanca thapetva avasesena atthavidhena vinayenesa tena tena pariyayena vinetiti vuccati. 2- Katham? silasamvarena kayavaciduccaritani vinentopi hi tamsampayuttam kodham vineti, satipannasamvarehi abhijjhadomanassadini vinentopi domanassasampayuttam kodham vineti, khantisamvarena sitadini khamantopi tamtamaghatavatthusambhavam kodham vineti, viriyasamvarena byapadavitakkam vinentopi tamsampayuttam kodham vineti, yehi dhammehi tadangavikkhambhanasamucchedappahanani honti, tesam dhammanam attani nibbattanena te te dhamme pajahantopi tadangappahatabbam vikkhambhetabbam samucchinditabbanca kodham vineti. Kamancettha pahanavinayena vinayo na sambhavati, yehi pana dhammehi pahanam hoti, tehi vinentopi pariyayato "pahanavinayena vineti"ti vuccati. Patippassaddhippahanakale pana vinetabbabhavato nissaranappahanassa ca anuppadetabbato na tehi kinaci @Footnote: 1 abhi. san. 34/277/84 2 cha.Ma. pavuccati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Vinetiti vuccati. Evam tesu patippassaddhivinayam nissaranavinayanca thapetva avasesena atthavidhena vinayenesa tena tena pariyayena vinetiti vuccati. Ye va:- "pancime bhikkhave aghatapativinaya, yattha bhikkhuno uppanno aghato sabbaso pativinetabbo. katame panca, yasmim bhikkhave puggale aghato jayetha, metta tasmim puggale bhavetabba .pe. Karuna, upekkha, asatimanasikaro tasmim puggale apajjitabbo, evam tasmim puggale aghato pativinetabbo. kammassakata eva va tasmim puggale adhitthatabba `kammassako ayamayasma .pe. Dayado bhavissati"ti 1- evam panca aghatapativinaya vutta, ye ca:- "pancime avuso aghatapativinaya, yattha bhikkhuno uppanno aghato sabbaso pativinetabbo. katame panca, idhavuso ekacco puggalo aparisuddhakayasamacaro hoti parisuddhavacisamacaro, evarupepi avuso puggale aghato pativinetabbo"ti 1- evamadinapi nayena panca aghatapativinaya vutta, tesu yena kenaci aghatapativinayena vinentopesa vinetiti vuccati. 2- Apica yasma:- "ubhatodandakena cepi bhikkhave kakacena cora ocaraka angamangani okanteyyum, tatrapi yo mano paduseyya, na me so tena sasanakaro"ti 3- evam satthu ovadam, "tasseva tena papiyo yo kuddham patikujjhati kuddham appatikujjhanto sangamam jeti dujjayam. Ubhinnamattham carati attano ca parassa ca param sankupitam natva yo sato upasammati". 4- @Footnote: 1 an pancaka. 22/161/207 (sya) 2 cha.Ma. pavuccati 3 Ma.mu. 12/232/195 @4 sam.sa. 15/188/195

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

"sattime bhikkhave dhamma sapattakanta sapattakarana kodhanam agacchanti itthim va purisam va, katame satta, idha bhikkhave sapatto sapattassa evam icchati `aho vatayam dubbanno assa'ti. tam kissa hetu, na bhikkhave sapatto sapattassa vannavataya nandati, kodhanayam bhikkhave purisapuggalo kodhabhibhuto kodhapareto kincapi so hoti sunhato suvilitto kappitakesamassu odatavatthavasano, atha kho so dubbannova hoti kodhabhibhuto, ayam bhikkhave pathamo dhammo sapattakanto sapattakarano kodhanam agacchati itthim va purisam va. 1- Puna caparam bhikkhave sapatto sapattassa evam icchati `aho vatayam dukkham sayeyya'ti .pe. `na Pacurattho assa'ti .pe. `na Bhogava assa'ti .pe. `na Yasava assa'ti .pe. `ne Mittava assa'ti .pe. `kayassa Bheda param marana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjeyya'ti. Tam kissa hetu, na bhikkhave sapatto sapattassa sugatigamanena nandati, kodhanayam bhikkhave purisapuggalo kodhabhibhuto kodhapareto kayena duccaritam carati, vacaya, manasa duccaritam carati, so kayena duccaritam caritva .pe. vacaya .pe. manasa duccaritam caritva kayassa bheda param marana .pe. nirayam upapajjati kodhabhibhuto"ti. 1- "kuddho attham na janati kuddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam kodho sahate naram. 2- Yena kodhena kuddhase satta gacchanti duggatim tam kodham sammadannaya pajahanti vipassino. 3- Kodham jahe vippajaheyya manam sannojanam sabbamatikkameyya. 4- @Footnote: 1 an. sattaka. 23/61/96 (sya) 2 an. sattaka. 23/61/99 (sya), @khu. maha. 29/22/17 (sya) 3 khu. iti. 25/4/235 4 khu. dha. 25/221/56

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Anatthajanano kodho kodho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati. 1- Ekaparadham khama bhuripanna na pandita kodhabala bhavanti"ti 2- evamadina nayena kodhe adinavanca paccavekkhatopi kodho vinayam upeti. Tasma evam paccavekkhitva kodham vinentopi esa vinetiti vuccati. Kodhanti "anattham me acariti aghato jayati"tiadina 3- nayena sutte vuttanam navannam, "attham me na cari"tiadinanca tappatipakkhato siddhanam navannamevati attharasannam, khanukantakadina atthanena saddhim ekunavisatiya aghatavatthunam annataraghatavatthusambhavam aghatam. Visatanti vitthatam. Sappavisanti sappassa visam. Ivati opammavacanam, ikaralopam katva vaicceva vuttam. Osadhehiti agadehi. Idam vuttam hoti:- yatha visatikicchako vejjo sappena dattham sabbakayam pharitva thitam visatam sappavisam mulakkhandhatacappattapupphadinam annatarehi nanabhesajjehi, payojetva katehi va 4- osadhehi khippameva vineyya, evameva yo yathavuttenatthena uppatitam cittasantanam byapetva thitam kodham yathavuttesu vinayanupayesu kenaci upayena vineti nadhivaseti pajahati vinodeti byantikarotiti. So bhikkhu jahati oraparanti so evam kodham vinento bhikkhu yasma kodho tatiyamaggena sabbaso pahiyati, tasma oraparasannitani pancorambhagiyasannojanani jahatiti veditabbo. Avisesena hi 5- paranti tirassa namam, tasma orani ca tani samsarasagarassa parabhutani cati katva "oraparan"ti vuccati. Atha va yo uppatitam vineti kodham visatam sappavisamva osadhehi, so tatiyamaggena sabbaso kodham vinetva anagamiphale thito bhikkhu jahati oraparam. Tattha oranti sakattabhavo, paranti parattabhavo. Oram va cha ajjhattikani ayatanani, @Footnote: 1 an.sattaka. 23/61/99 (sya), khu.dha. 25/88/305 2 khu.ja. 27/2050/412 (sya) @3 di. pa. 11/340/232 (atthato samanam), an navaka. 23/233/422 (sya) @4 Si. ayam saddo na dissati 5 Ma. so hi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Param cha bahirayatanani. Tatha oram manussaloko, param devaloko. Oram kamadhatu, param ruparupadhatu. Oram kamarupabhavo, param arupabhavo. Oram attabhavo. param attabhavasukhupakaranani. Evametasmim orapare catutthamaggena chandaragam pajahanto "jahati oraparan"ti vuccati. Ettha ca kincapi anagamino kamaragassa pahinatta idhattabhavadisu chandarago eva natthi, apica kho panassa tatiyamaggadinam viya vannappakasanattham sabbametam oraparabhavam 1- sangahetva tattha chandaragappahanena "jahati oraparan"ti vuttam. Idani tassatthassa vibhanatthaya upamam aha "urago jinnamivattacam puranan"ti. Tattha urena gacchatiti urago, sappassetam adhivacanam. So duvidho kamarupi ca akamarupi ca, kamarupi piduvidho jalajo thalajo ca. Jalajo jale eva kamarupam labhati, na thale sankhapalajatake sankhapalanagaraja viya. Thalajo thale eva. Na jale. So jajjarabhavena jinnam, cirakalataya puranancati sankhagatam tacam jahanto catubbidhena jahati sajatiyam thito, jigucchanto, nissaya, thamenati. Sajati nama sappajati dighattabhavo. Uraga hi pancasu thanesu sajatim nativattanti uppattiyam cutiyam vissatthaniddokkamane samanajatiya methunapatisevane jinnatacapanayane cati. Sappo hi yada tacam jahati, tada sajatiyamyeva thatva jahati. Sajatiyam thitopi ca jigucchanto jahati. Jigucchanto nama yada upaddhatthane mutto hoti, upaddhatthane amutto olambati, tada nam attiyanto jahati. Evam jigucchantopi ca dandantaram va mulantaram va pasanantaram va nissaya jahati. Nissaya jahantopi ca thamam janetva ussaham karitva 2- viriyena vankam nanguttham katva passasantova phanam karitva jahati. Evam jahitva yenakamam pakkamati, evameva ayampi bhikkhu oraparam jahitukamo catubbidhena jahati sajatiyam thito jigucchanto nissaya thamenati. Sajati nama bhikkhuno "ariyaya jatiya jato"ti 3- vacanato silam. Tenevaha "sile patitthaya naro sapanno"ti. 4- Evametissam sajatiyam thito bhikkhu tam @Footnote: 1 cha. oraparabhedam 2 cha.Ma. katva 3 Ma.Ma. 13/351/335 4 sam.sa. 15/23/16

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Sakattabhavadioraparam 1- jinnapuranatacamiva dukkham janentam tattha tattha adinavadassanena jigucchanto kalyanamitte nissaya adhimattavayamasankhatam thamam janetva "divasam cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti"ti 2- vuttanayena rattindivam chadha vibhajitva ghatento vayamanto urago viya vankam nanguttham pallankam abhujitva urago viya passasanto ayampi asithilaparakkamataya vayamanto uragova phanam karitva ayampi nanavippharam janetva uragova tacam oraparam jahati. Jahitva ca urago viya ohitataco yenakamam ayampi ohitabharo anupadisesanibbanadhatudisam pakkamatiti. Tenaha bhagava:- "yo uppatitam vineti kodham visatam sappavisamva osadhehi so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamivattacam puranan"ti. Evamesa bhagavata arahattanikutena pathamagatha desitati. [2] Idani dutiyagathaya atthavannanakkamo anuppatto, tatrapi:- "yena yattha yada yasma vutta gatha ayam imam vidhim pakasayitvassa karissamatthavannanan"ti ayameva matika, tato paranca sabbagathasu. Ativittharabhayena pana ito pabhuti matikam anikkhipitva uppattidassananayeneva tassa tassa attham dassento atthavannanam karissami. Seyyathidam? yo ragamudacchida asesanti ayam dutiyagatha. Tassuppatti:- ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame, tena kho pana samayena ayasmato sariputtattherassa upatthako annataro suvannakaraputto therassa santike pabbajito, thero tassa "daharanam asubham sappayan"ti mantva ragavighatattham asubhakammatthanam @Footnote: 1 cha.Ma. sakattabhavadibhedam oraparam 2 an. tika. 20/16/100. abhi. vi. 35/519/300

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Adasi. Tassa tasmim asevanamattampi cittam na labhati, so "anupakaram mametan"ti therassa arocesi. Thero "daharanametam sappayan"ti mantva punapi tadevacikkhi. Evam cattaro masa atita, so kincimattampi visesam na labhati. Tato nam thero bhagavatopi kathesi, 1- bhagava "avisayo sariputta tuyham tassa sappayam janitum, buddhaveneyyo eso"ti vatva pabhassaravannam padumam iddhiya nimminitva tassa hatthe padasi "handa bhikkhu imam viharapacchayayam valikatale nalena vijjhitva thapehi, abhimukham cassa pallankena nisida `lohitam lohitan'ti avajjento"ti. Ayam kira pancajatisatani suvannakarova ahosi, tenassa "lohitakanimittam sappayan"ti natva bhagava lohitakakammatthanam adasi. So tatha katva muhuttamyeva 2- yathakkamam tattha cattaripi jhanani adhigantva anulomapatilomadina nayena jhanakilam arabhi. Atha bhagava tam padumam "milayatu"ti adhitthasi. So jhana vutthito tam milatam kalavannam disva "pabhassaram rupam jaraya parimadditan"ti aniccasannam patilabhati. 3- Tato nam ajjhattampi upasamhari. Tato "yadaniccam tam dukkham, yam dukkham tadanatta"ti tayopi bhave aditte viya passi. Evam passato cassavidure padumasaro atthi, tattha daraka orohitva padumani bhanjitva 4- rasim karonti, tassa tani udake padumani nalavane aggijala viya khayimsu, pattani patantani papatam pavisantani viya khayimsu, thale nikkhittapadumanam aggani milatani aggidaddhani viya khayimsu. Athassa tadanusarena sabbadhamme upanijjhayato bhiyyoso mattaya tayo bhava adittamiva agaram appatisarana hutva upatthahimsu. Tato bhagava gandhakutiyam nisinnova tassa bhikkhuno upari sarirabham munci, sa cassa mukhamyeva ajjhotthari, tato so "kimetan"ti avajjento bhagavantam agantva samipe thitamiva disva utthayasana anjalim panamesi. Athassa bhagava sappayam viditva dhammam desento imam obhasagatham abhasi "yo ragamudacchida asesanti"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. bhagavato santikam nesi 2 cha.Ma. muhutteneva 3 cha.Ma. patilabhi @4 cha.Ma. bhanjitva bhanjitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Tattha ranjanavasena rago, pancakamagunaragassetam adhivacanam. Udacchidati ucchindati bhanjati vinaseti. Atitakalikanampi hi chindatiti 1- vattamanavacanam akkharacintaka icchanti. Asesanti sanusayam. Bhisapupphamva saroruhanti sare virulham padumapuppham viya. Vigayhati ogayha, pavisitvati attho. Sesam pubbasadisameva. Kim vuttam hoti? yatha nama ete daraka saram oruyha bhisapuppham saroruham chindanti, evameva yo bhikkhu imam tedhatukalokasannivasam ogayha:- "natthi ragasamo aggi" , 2- "kamaragena dayhami cittam me paridayhati". 3- "ye ragarattanupatanti sotam sayamkatam makkatakova jalam" 4- "ratto kho avuso ragena abhibhuto pariyadinnacitto panampi hanati"ti 5- evamadinayamanugantva ragadinavapaccavekkhanena yathavuttappakarehi silasamvaradihi samvarehi savinnanakavinnanakesu vatthusu asubhasannaya ca thokam thokam ragam samucchindanto anagamimaggena avasesam arahattamaggena ca tato anavasesampi ucchindati, pubbe vuttappakareneva so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam purananti. Evamesa bhagavata arahattanikutena gatha desita, desanapariyosane ca so bhikkhu arahatte patitthitoti. [3] Yo tanhamudacchidati ka uppatti? bhagava savatthiyam viharati, Annataro bhikkhu gaggaraya pokkharaniya tire viharanto tanhavasena akusalavitakkam vitakketi, bhagava tassajjhasayam viditva imam obhasagathamabhasi. Tattha tasatiti 6- tanha, visayehi tittim na upetiti attho, kamabhavavibhavatanhanametam adhivacanam. Saritanti gatam pavattam, yava bhavagga ajjhottharitva thitanti vuttam hoti. Sighasaranti sighagaminim, sanditthikasamparayikam adinavam @Footnote: 1 cha. chindasi 2 khu.dha. 25/251/60 3 sam.sa. 15/212/227 4 khu.dha. 25/347/77 @5 an. tika. 20/55.72/153,210 (thokam visadisam) 6 cha.Ma. tassatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Aganayitva muhutteneva paracakkavalampi bhavaggampi sampapunitum samatthanti vuttam hoti. Evametam saritam sighasaram sabbappakarampi tanham:- "uparivisala duppura iccha visatagamini ye ca tam anugijjhanti te honti cakkadharino"ti, 1- "tanhadutiyo puriso dighamaddhanasamsaram itthabhavannathabhavam samsaram nativattati"ti 2- , "uno loko atitto tanhadasoti kho maharaja"ti 3- ca evamadinavapaccavekkhanena vuttappakarehi silasamvaradihi ca yo thokam thokam visosayitva arahattamaggena asesam ucchijjati, so bhikkhu tasmimyeva khane sabbappakarampi jahati oraparanti. Desanapariyosane so bhikkhu arahatte patitthitoti. [4] Yo manamudabbadhiti ka uppatti? bhagava savatthiyam viharati, Annataro bhikkhu gangaya tire viharanto gimhakale appodake sote katanalasetum paccha agatena mahoghena vuyhamanam disva "anicca sankhara"ti samviggo atthasi, tassajjhasayam viditva bhagava imam obhasagathamabhasi. Tattha manoti jatiadivatthuko cetaso unnamano. 4- So "seyyohamasmi"ti mano, "sadisohamasmi"ti mano, "hinohamasmi"ti manoti evam tividho hoti. Puna "seyyassa seyyohamasmiti, seyyassa sadiso, seyyassa hino, sadisassa seyyo, sadisassa sadiso, sadisassa hino, hinassa seyyo, hinassa sadiso, hinassa hinohamasmi"ti manoti evam navavidho hoti. Tam sabbappakarampi manam:- "yena manena mattase satta gacchanti duggatin"tiadina 5- nayena tattha adinavapaccavekkhanena vuttappakarehi silasamvaradihi ca yo thokam thokam vadhento kilesanam abaladubbalatta 6- nalasetusadisam lokuttaradhammanam atibalatta mahoghasadisena arahattamaggena asesam udabbadhi, anavasesappahanavasena @Footnote: 1 khu.ja. 27/797/180 (sya) 2 khu. iti. 25/15,105/241,324, @ khu. maha. 29/891/558 (sya), khu. cula. 30/595/291 (sya) 3 Ma.Ma. 13/305/281 @4 cha.Ma. unnamo 5 khu.dha. 25/6/236 6 Si. abalatidubbalatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Ucchindanto vadhetiti vuttam hoti. So bhikkhu tasmimyeva khane sabbappakarampi jahati oraparanti. Desanapariyosane so bhikkhu arahatte patitthitoti. [5] Yo najjhagamati ka uppatti? imissa gathaya ito Parananca dvadasannam ekayeva uppatti:- ekam samayam bhagava savatthiyam viharati, tena kho pana samayena annataro brahmano attano dhitaya vareyye paccupatthite cintesi "kenaci vasalena aparibhuttapubbehi pupphehi darikam alankaritva patikulam pesessami"ti. So santarabahiram savatthim vicinanto kinci tinapupphampi aparibhuttapubbam naddasa. Atha sambahule dhuttakajatiye brahmanadarake sannipatite disva "ete pucchissami, avassam sambahulesu koci janissati"ti upasankamitva pucchi. Te tam brahmanam upphandenta ahamsu "udumbarapuppham nama brahmana loke na kenaci paribhuttapubbam, tena dhitaram alankaritva dehi"ti. So dutiyadivase kalasseva utthaya 1- bhattavissaggam katva aciravatiya nadiya tire udumbaravanam gantva ekamekam rukkham vicinanto pupphassa vantamattampi naddasa. Atha vitivatte majjhantike dutiyatiram agamasi, tatra ca annataro bhikkhu annatarasmim manunne rukkhamule divaviharam nisinno kammatthanam manasikaroti. So tattha upasankamitva amanasikaritva sakim nisiditva sakim ukkutiko hutva sakim thatva tam rukkham sabbasakhavitapapattantaresu vicinanto kilamati. Tato nam so bhikkhu aha "brahmana kim maggasi"ti. Udumbarapuppham bhoti. Udumbarapuppham nama brahmana loke natthi, musa etam vacanam, ma kilamati. Atha bhagava tassa bhikkhuno ajjhasayam viditva obhasam muncitva samuppannasamannaharabahumanassa ima obhasagathayo abhasi "yo najjhagama bhavesu saran"ti. Sabba vattabba. Tattha pathamagathaya tava najjhagamati nadhigacchi, nadhigacchati va. Bhavesuti kamaruparupasanniasanninevasanninasanniekavokaracatuvokarapancavokarabhavesu. @Footnote: 1 cha.Ma. vutthaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Saranti niccabhavam attabhavam va. Vicinanti pannaya gavesanto. Pupphamiva udumbaresuti yatha udumbararukkhesu puppham vicinanto esa brahmano najjhagama, evam yo yogavacaropi pannaya vicinanto sabbabhavesu kinci saram najjhagama, so asarakatthena 1- te dhamme aniccato anattato ca vipassanto anupubbena lokuttaradhamme adhigacchanto jahati oraparam urago jinnamiva tacam purananti ayamattho yojana ca. Avasesagathasu panassa yojanam avatva visesatthamattameva vakkhama. "yassantarato na santi kopa itibhavabhavatanca vitivatto"ti 2- ettha tava ayam antarasaddo:- "naditiresu santhane 3- sabhasu rathiyasu ca jana sangamma mantenti manca tanca kimantaran"ti 4- "appamattakena visesadhigamena antara vosanamapadi" 5- "anatthajanano kodho kodho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati"ti 6- evam karanavemajjhacittadisu sambahulesu atthesu dissati. Idha pana citte. Tato yassantarato na santi kopati tatiyamaggena samuhatatta yassa citte na santi kopati attho. Yasma pana bhavoti sampatti, vibhavoti vipatti. Tatha bhavoti vuddhi, 7- vibhavoti hani. Bhavoti sassato vibhavoti ucchedo. Bhavoti punnam, vibhavoti papam. Vibhavo abhavoti ca atthato ekameva, tasma itibhavabhavatanca vitivattoti ettha ya esa sampattivipattivuddhihani sassatucchedapunnapapavasena iti anekappakara bhavabhavata vuccati, catuhi maggehi yathasambhavam tena tena nayena tam itibhavabhavatanca vitivattoti evamattho natabbo. @Footnote: 1 Si. asarakattena 2 khu.u. 25/20/119 3 Si. panthane 4 sam.sa. 15/228/242 @5 an. dasaka. 24/84/126 6 an. sattaka. 23/61/99, khu.dha. 25/88/305 7 cha.Ma. vuddhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

[7] Yassa vitakkati ettha pana yassa bhikkhuno tayo kamabyapadavihimsavitakka, tayo natijanapadamaravitakka, tayo paranuddayatapatisamyuttalabhasakkara- silokaanavannattipatisamyuttavitakkati ete nava vitakka samantabhadrake 1- vuttanayena tattha tattha adinavam paccavekkhitva patipakkhavavatthanena tassa tassa pahanasamatthehi tihi hetthimamaggehi ca vidhupita bhusam dhupita santapita daddhati attho. Evam vidhupetva ca ajjhattam suvikappita asesa, niyakajjhattabhute attano khandhasantane ajjhattajjhattabhute citte ca yatha na puna sambhavanti, evam arahattamaggena asesa chinna. Chinnanhi kappitanti vuccati. Yathaha "kappitakesamassu"ti. 2- Evamattho datthabbo. 3- [8] Idani yo naccasariti ettha yo naccasariti yo natidhavi. Na paccasariti na ohiyi. Kim vuttam hoti? accaraddhaviriyena hi uddhacce Patanto accasarati, atisithilena kosajje patanto paccasarati. Tatha bhavatanhaya attanam kilamento accasarati, kamatanhaya kamasukhamanuyunjanto paccasarati, kamatanhaya kamasukhamanuyunjanto paccasarati. Sassatahitthiya accasarati, ucchedaditthiya paccasarati. Atitam anusocanto accasarati, anagatam patikankhanto paccasarati. Pubbantanuditthiya accasarati, aparantanuditthiya paccasarati. Tasma yo ete ubho ante vajjetva majjhimam patipadam patipajjanto naccasari na paccasariti evam vuttam hoti. Sabbam accagama imam papancanti taya ca pana arahattamaggavosanaya majjhimaya patipadaya sabbam imam vedanasannavitakkappabhavam tanhamanaditthisankhatam tividham papancam accagama atikkanto, samatikkantoti attho. [9] Tadanantaragathaya pana sabbam vitathamidanti natva loketi ayameva viseso. Tassattho:- sabbanti anavasesam, sakalamanunanti vuttam hoti. Evam santepi pana vipassanupagam lokiyakkhandhayatanadhatuppabhedam sankhatameva idhadhippetam. @Footnote: 1 cha.Ma. samantabhaddake 2 sam.sa. 15/122/95, sam. sala. 18/660/426 (sya) @3 cha.Ma. evamettha attho datthabbo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Vitathanti vitathabhavam, 1- niccanti va dhuvanti va sukhanti va subhanti va attati va yatha yatha kilesavasena balajanehi gayhati, tathatathabhavato vitathanti vuttam hoti. Idanti tameva sabbam paccakkhabhavena dassento aha. Natvati maggapannaya janitva, tanca pana asammohato na visayato ca. 2- Loketi okasaloke sabbam khandhadibhedam dhammajatam "vitathamidan"ti natvati sambandho. [10-13] Idani ito parasu catusu gathasu vitalobho vitarago vitadoso vitamohoti ete visesa. Ettha lubbhanavasena lobho, sabbasangahikametam pathamassa akusalamulassa adhivacanam visamalobhassa va, yo so "appekada matumattisupi lobhadhamma uppajjanti, bhaginimattisupi lobhadhamma uppajjanti, dhitumattisupi lobhadhamma uppajjanti"ti 3- evam vutto. Rajjanavasena rago, pancakamagunaragassetam adhivacanam. Dussanavasena doso, pubbe vuttakodhassetam adhivacanam. Muyhanavasena moho, catusu ariyasaccesu annanassetam adhivacanam. Tattha yasma ayam bhikkhu lobham jigucchanto vipassanam arabhi "kudassu namaham lobham vinetva vigatalobho vihareyyan"ti, tasma tassa lobhappahanupayam sabbasankharanam vitathabhavadassanam 4- lobhappahananisamsanca oraparappahanam 5- dassento imam gathamaha. Esa nayo ito parasupi. Keci panahu "yathavutteneva nayena ete dhamme jigucchitva vipassanamaraddhassa tassa tassa bhikkhuno ekamekava etka gatha vutta"ti. Yam ruccati, tam gahetabbam. Esa nayo ito parasu catusu gathasu. [14] Ayam panettha atthavannana:- appahinatthena santane anusayantiti 6- anusaya, kamaragapatighamanaditthivicikicchabhavaragavijjanam etam adhivacanam. Sampayuttadhammanam attano akaranuvidhanatthena mula, akhematthena akusala. Tampatitthabhutatipi 7- mula, savajjadukkhavipakatthena akusala. Ubhayametam @Footnote: 1 cha.Ma. vigatatathabhavam 2 Si.,ka. asammohato ca visayato ca 3 sam.sala. 18/196/140 (sya) @4 Si.,Ma. vitathavadassanattham 5 Si. oraparappahanattham 6 cha.Ma. sayantiti @7 cha.Ma. dhammanam patitthabhutatipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Lobhadosamohanam adhivacanam. Te hi "lobho bhikkhave akusalanca akusalamulanca"tiadina nayena evam niddittha. Evamete anusaya tena tena maggena pahinatta yassa keci na santi, ete ca akusalamula tatheva samuhatase, samuhata icceva attho. Paccattabahuvacanassa 1- hi sekaragamam icchanti saddalakkhanakovida. Atthakathacariya pana "seti nipato"ti vannayanti. Yam ruccati, tam gahetabbam. Ettha pana kincapi so evamvidho bhikkhu khinasavo hoti, khinasavo ca neva adiyati, na pajahati, pajahitva thitoti vutto, tathapi vattamanasamipe vattamanavacanalakkhanena "jahati oraparan"ti vuccati. Atha va anupadisesaya ca nibbanadhatuya parinibbayanto attano ajjhattikabahirayatanasankhatam jahati oraparanti veditabbo. Tattha kilesapatipatiya maggapatipatiya cati dvidha anusayanam abhavo veditabbo. Kilesapatipatiya hi kamaraganusayapatighanusayanam tatiyamaggena abhavo hoti, mananusayassa catutthamaggena, ditthanusayavicikicchanusayanam pathamamaggena, bhavaraganusayavijjanusayanam catutthamaggena. Maggapatipatiya pana pathamamaggena ditthanusayavicikicchanusayanam abhavo hoti, dutiyamaggena kamaraganusayapatighanusayanam tanubhavo, tatiyamaggena sabbaso abhavo, catutthamaggena mananusayabhavaraganusayaavijjanusayanam abhavo hoti. Tattha yasma na sabbe anusaya akusalamula. Kamaragabhavaraganusaya eva hi lobhakusalamulena sangaham gacchanti, patighanusayavijjanusaya ca "doso akusalamulam moho akusalamula"micceva sankhyam gacchanti, ditthimanavicikicchanusaya pana na kinci akusalamulam honti. Yasma va anusayabhavavasena ca akusalamulasamugghatavasena ca kilesappahanampatthesi, 2- tasma:- "yassanusaya na santi keci mula ca akusala samuhatase" iti bhagava aha. @Footnote: 1 Ma. paccattabahuvacanassante 2 Ma. patthesi patthapesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

[15] Yassa darathajati ettha pana pathamuppanna 1- kilesa paribahatthena daratha nama, aparaparanca uppanna tehi darathehi jatatta darathaja nama. Oranti sakkayo vuccati. Yathaha "orimam tiranti kho bhikkhu sakkayassetam adhivacanan"ti. 2- Agamanayati uppattiya. Paccayaseti paccaya eva. Kim vuttam hoti? yassa pana upadanakkhandhaggahanaya paccayabhuta ariyamaggena pahinatta keci darathajavevacana kilesa na santi pubbe vuttanayeneva so bhikkhu jahati oraparam. 3- [16] Yassa vanathajati etthapi darathaja viya vanathaja veditabba. Vacanatthe pana ayam viseso:- vanute, vanotiti va vanam, yacati sevati bhajatiti attho, tanhayetam adhivacanam. Sa hi visayanam patthanato sevanato ca "vanan"ti vuccati. Tampariyutthanavasena vanam tharati tanotiti vanatho, tanhanusayassetam adhivacanam. Vanatha jatati vanathajati. Keci panahu "sabbepi kilesa gahanatthena vanathoti vuccanti, aparaparuppanna pana vanathaja"ti. Ayameva cettha uragasutte attho adhippeto, itaro pana dhammapadagathayam. Vinibandhaya bhavayati bhavavinibandhaya, atha va cittassa visayesu vinibandhaya ayatim uppattiya cati attho. Hetuyeva hetukappa. [17] Yo nivaraneti ettha nivaranati cittam hitapatipattim va nivarantiti nivarana paticchadentiti attho. Pahayati chaddetva. Pancati tesam sankhaparicchedo. Ighabhavato anigho. Kathamkathaya tinnatta tinnakathankatho. Vigatasallatta visallo. Kim vuttam hoti? yo bhikkhu kamacchandadini panca Nivaranani samantabhadrake vuttanayena samannato visesato ca nivaranesu adinavam disva tena tena maggena pahaya tesanca pahinatta eva kilesadukkhasankhatassa ighassa abhavena anigho, "ahosim nu kho aham atitamaddhanan"tiadina 4- nayena pavattaya kathamkathaya tinnatta tinnakathankatho, "tattha katame panca salla, ragasallo dosasallo mohasallo manasallo @Footnote: 1 Si. pathamuppanna pathamuppanna 2 sam. sala. 18/316/219 (sya) 3 oraparanti @4 Ma.mu. 12/18/11, sam.ni. 16/20/27

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Ditthisallo"ti vuttanam pancannam sallanam vigatatta visallo, so bhikkhu pubbe vuttanayeneva jahati oraparanti. Atrapi ca kilesapatipatiya maggapatipatiya cati dvidha eva nivaranappahanam veditabbam. Kilesapatipatiya hi kamacchandanivaranassa byapadanivaranassa ca tatiyamaggena pahanam hoti, thinamiddhanivaranassa uddhaccanivaranassa ca catutthamaggena, "akatam vata me kusalan"tiadina 1- nayena pavattassa vippatisarasankhatassa kukkuccanivaranassa vicikicchanivaranassa ca pathamamaggena. Maggapatipatiya pana kukkuccanivaranassa vicikicchanivaranassa ca pathamamaggena pahanam hoti, kamacchandanivaranassa byapadanivaranassa ca dutiyamaggena tanubhavo hoti, tatiyena anavasesappahanam, thinamiddhanivaranassa uddhaccanivaranassa ca catutthamaggena pahanam hotiti. Evam:- "yo nivarane pahaya panca anigho tinnakathankatho visallo so bhikkhu jahati oraparam urago jinjhamivattacam puranan"ti arahattanikuteneva bhagava desanam nitthapesi. Desanapariyosane so bhikkhu arahatte patitthito. "ekacce yena yena tesam bhikkhunam ya gatha desita, tena tena tassa tassa gathaya pariyosane so so bhikkhu arahatte patitthito"ti vadanti. Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya suttanipatatthakathaya uragasuttavannana nitthita. --------------- @Footnote: 1 Ma. u. 14/248/215


             The Pali Atthakatha in Roman Book 28 page 1-24. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=28&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=28&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=294              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6835              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6720              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6720              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]