ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 28 : PALI ROMAN Sutta.A.1 (paramattha.1)

                7. Aggikabharadvajasuttavannana
      evamme sutanti aggikabharadvajasuttam, "vasalasuttan"tipi vuccati. Ka
uppatti? bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame,
@Footnote: 1 ka. parikkhitva      2 cha.Ma. ayam saddo na dissati
@3 cha.Ma. gananam        4 Si. anappika, ka. anappaka   5 cha.Ma. asankhiyoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Kasibharadvajasutte vuttanayeneva bhattakiccadiavasane 1- buddhacakkhuna lokam volokento aggikabharadvajam brahmanam saranasikkhapadanam upanissayasampannam disva "tattha mayi gate katha pavattissati, tato kathavasane dhammadesanam sutva esa brahmano saranam gantva sikkhapadani samadiyissati"ti ca 2- natva tattha ca 2- gantva pavattaya kathaya brahmanena dhammadesanam yacito imam suttamabhasi. Tattha "evamme sutan"tiadim mangalasutte 3- vannayissama, "atha kho bhagava pubbanhasamayan"tiadikam 4- kasibharadvajasutte vuttanayeneva veditabbam. Tena kho pana samayena aggikabharadvajassati yam yam avuttapubbam, tam tadeva vannayissama. Seyyathidam? so hi brahmano aggim juhati paricaratiti katva aggikoti namena pakato ahosi, bharadvajoti gottena. Tasma vuttam "aggikabharadvajassa"ti. Nivesaneti ghare. Tassa kira brahmanassa nivesanadvare antaravithiyam aggihutasala ahosi. Tato "nivesanadvare"ti vattabbe tassapi padesassa nivesaneyeva pariyapannattava. 5- "nivesane"ti vuttam. Samipatthe va bhummavacanam, nivesanasamipeti attho. Aggi pajjalito hotiti aggiyapane 6- thito aggi kattharuddharane samipe va pakkhepam 7- vijanavatanca labhitva pajjalito 8- uddham samuggataccisamakulo hoti. Ahuti paggahitati sasisam nhayitva mahata sakkarena payasasappimadhuphanitadini abhisankhatani 9- hontiti attho. Yam hi kinci aggimhi juhitabbam, tam sabbam "ahuti"ti vuccati. Sapadananti anugharam. Bhagava hi sabbajananuggahatthaya aharasantutthiya ca uccanicakule 10- avokkamma pindaya carati. Tena vuttam "sapadanam pindaya caramano"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. vuttanayena pacchabhattakiccavasane 2 cha.Ma. ca-saddo na dissati @3 cha.Ma. mangalasuttavannanayam 4 cha.Ma. adi @5 cha.Ma. pariyapannatta 6 cha. aggiyadhane, Ma. aggisalatthane @7 cha.Ma. thito aggi katabbhuddharano samidhapakkhepam 8 cha.Ma. jalito @9 Si. abhihatani 10 cha.Ma....kulam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Atha kimattham sabbakarasampannam samantapasadikam bhagavantam disva brahmanassa cittam na pasidati, kasma ca evam pharusena vacanena bhagavantam samudacaratiti? vuccate:- ayam kira brahmano "mangalakiccesu samanadassanam avamangalan"ti evam ditthiko, tato "mahabrahmuno bhunjanavelaya kalakanni mundasamanako mama nivesanam upasankamati"ti mantva cittam na pasadeti, annadatthu dosavasamyeva 1- agamasi. Atha kuddho anattamano anattamanavacanca 2- niccharesi atreva 3- mundakatiadi. Tatrapi ca yasma "mundo asuddho hoti"ti brahmananam ditthi, tasma "ayam asuddho, tena devabrahmanapujito 4- na hoti"ti jigucchanto "mundaka"ti aha. Mundakatta va ucchittho esa, na imam padesam arahati agacchitunti. Samano hutvapi idisam kayakilesam na vannetiti ca samanabhavam jigucchanto "samanaka"ti aha. Na kevalam dosavaseneva, 5- vasale va pabbajetva 6- tehi saddhim ekato sambhogaparibhogakaranena patito ayam vasalatopi papataroti jigucchanto "vasalaka"ti aha. "vasalajatikanam va ahutidassanamantasavanena 7- papam hoti"ti mannamanopi evamaha. Bhagava tatha vuttopi vippasanneneva mukhavannena madhurena sarena brahmanassa upari anukampasitalena cittena attano sabbasattehi asadharanatadibhavam pakasento aha "janasi pana tvam brahmana"ti. Atha brahmano bhagavato mukhappasadasamsucitatadibhavam 8- natva anukampasitalena cittena niccharitam madhurassaram sutva amateneva abhisittahadayo attamano vippasannindriyo nihatamano 9- hutva tamjatisabhavam visaoragasadisam 10- samudacaravacanam pahaya @Footnote: 1 ka. rosasamyeva 2 cha.Ma. ca-saddo na dissati 3 cha.Ma. tatreva @4 cha.Ma....pujako 5 ka. rosavaseneva 6 ka. vasavo va pabbajitva @7 cha.Ma....mattasavanena 8 cha.Ma. mukhappasadasucitam tadibhavam @9 ka. nihatamano 10 Si.,i. visuggarasadisam, cha.Ma. visauggirasadisam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

"yannunaham hinajaccam vasalanti paccemi, na so paramatthato vasalo, na ca hinajaccata eva vasalakarano dhammo"ti mannamano "na kho aham bho gotama"ti aha. Dhammata hesa, yam hetusampanno paccayalabhena pharusopi samano laddhamatte paccaye muduko hotiti. Tattha sadhuti ayam saddo ayacanasampaticchanasampahamsanasundaradalhikammadisu dissati. "sadhu me bhante bhagava sankhittena dhammam desetu"tiadisu 1- hi ayacane. "sadhu bhanteti kho so bhikkhu bhagavato bhasitam abhinanditva anumoditva"tiadisu 2- sampaticchane. "sadhu sadhu sariputta"tiadisu 3- sampahamsane. "sadhu dhammaruci raja sadhu pannanava naro sadhu mittanamaddubbho papassakaranam sukhan"ti- adisu 4- sundare. "tam sunatha, sadhukam manasikarotha"tiadisu 5- dalhikamme. Idha pana ayacane. Tena hiti tassadhippayanidassanam, sace natukamositi vuttam hoti. Karanavacanam va, tassa yasma natukamosi, tasma brahmana sunahi, sadhukam manasikarohi, tatha te bhasissami, yatha tvam janissasiti evam parapadehi saddhim sambandho veditabbo. Tatra ca sunahiti sotindriyavikkhepavaranam, sadhukam manasikarohiti manasikare dalhikammaniyojanena manindriyavikkhepavaranam. Purimam cettha byanjanavipallasaggahavaranam, pacchimam atthavipallasaggahavaranam. Purimena ca dhammassavane niyojeti, pacchimena sutanam dhammanam dharanatthupaparikkhadisu. Purimena ca "sabyanjano ayam dhammo, tasma savaniyo"ti dipeti, pacchimena "sattho, @Footnote: 1 sam.sala. 18/131/89, an.sattaka. 23/80/145 (sya) @2 Ma.u. 14/86/67 3 di.pa. 11/349/240 @4 khu.ja. 28/50/20 (sya) 5 Ma.mu. 12/1/1

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Tasma manasikatabbo"ti. Sadhukapadam va ubhayapadehi saddhim 1- yojetva "yasma ayam dhammo dhammagambhiro ca desanagambhiro ca, tasma sunahi sadhukam, yasma atthagambhiro ca pativedhagambhiro ca, tasma sadhukam manasikarohi"ti etamattham dipento aha "sunahi sadhukam manasikarohi"ti. Tato "evam gambhire kathamaham patittham labhissami"ti visidantamiva tam brahmanam samussahento aha "bhasissami"ti. Tattha "yatha tvam nassasi, tatha parimandalehi padabyanjanehi uttanena nayena bhasissami"ti evamadhippayo 2- veditabbo. Tato ussahajato hutva "evam bho"ti kho aggikabharadvajo brahmano bhagavato paccassosi, sampaticchi patiggahesiti vuttam hoti, yathanusittham va patipajjanena abhimukho assositi. Athassa "bhagava etadavoca"ti etam avoca, idani 3- vattabbam sandhaya vuttam "kodhano upanahi"ti evamadikam. [116] Tattha kodhanoti kujjhanasilo. Upanahiti tasseva kodhassa dalhikammena upanahena samannagato. Paresam gune makkheti punchatiti makkhi, papo ca so makkhi cati papamakkhi. Vipannaditthiti vinatthasammaditthi, vipannaya va virupagataya dasavatthukaya micchaditthiya samannagato. Mayaviti attani vijjamanadosapaticchadanalakkhanaya mayaya samannagato. Tam janna vasalo ititi tam evarupam puggalam etesam hinadhammanam vassanato sincanato anvassavanato ca "vasalo"ti janeyyati, 4- sabbe hi brahmanamatthake jata. 4- Ayanhi paramatthato vasalo eva, attano hadayatutthimattam, na paranti. Evamettha bhagava adipadeneva tassa brahmanassa kodhaniggaham katva "kodhadidhammo 5- hinapuggalo"ti 6- @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 ka. evamussaho @3 cha.Ma. athassa "bhagava etadavoca"ti idani @4-4 Si.,i. sace hi brahmuno matthake jato, cha.Ma. etehi sabbehi @ brahmanamatthake jato 5 ka. kodhanadhammo 6 Si. kodhadidhamme hinapuggale...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Puggaladhitthanaya ca desanaya kodhadidhamme desento ekena tava pariyayena vasalam ca vasalakarane ca dhamme desesi, evam desento ca "tvam ahan"ti paravambhanam attukkamsananca akatva dhammeneva samena nayena tam brahmanam vasalabhave, attananca brahmanabhave thapesi. [117] Idani yayam brahmananam ditthi "kadaci panatipataadinnadanadini karontopi brahmano eva"ti, tam ditthim patisedhento, ye ca sattahimsadisu akusaladhammesu tehi tehi samannagata adinavam apassanta te dhamme upadenti, 1- tesam "hina ete dhamma vasalakarana"ti tattha adinavanca dassento aparehipi pariyayehi vasalanca vasalakarane ca dhamme desetum "ekajam va dvijam va"ti evamadigathayo abhasi. Tattha ekajoti thapetva andajam avasesayonijo. So hi ekada eva jayati. Dvijoti andajo. So hi matukucchito andakosato cati dvikkhattum jayati. Tam ekajam va dvijam vapi. Yodha pananti yo idha sattam. Vihimsatiti kayadvarikacetanasamutthitena va vacidvarikacetanasamutthitena va payogena jivita voropeti. "panani himsati"tipi patho, tattha ekajam va dvijam vati evampabhedani yodha panani himsatiti evam sambandho veditabbo. Yassa pane daya natthiti etena manasa anukampaya abhavamaha. Sesamettha vuttanayameva ito parasu ca gathasu, yato ettakampi avatva ito param uttanatthani padani pariharanta avannitapadavannanamattameva karissasama. [118] Hantiti hanati vinaseti. Uparundhetiti 2- senaya parivaretva titthati. Gamani nigamani cati ettha casaddena nagaranitipi vattabbam. @Footnote: 1 Si. nappajahanti, Ma. uppadessanti, 2 Ma. uparundhatiti, cha. parirundhatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Niggahako samannatoti imina hananapatirundhanena 1- gamanigamanagaraghatakoti loke vidito. [119] Game va yadi varanneti gamopi nigamopi nagarampi sabbova idha gamo saddhim upacarena, tam thapetva sesam arannam. Tasmim game va yadi varanne yam paresam mamayitam, yam parasattanam pariggahitamapariccattam satto va sankharo va. Theyya adinnam adiyatiti 2- tehi adinnam ananunnatam theyyacittena adiyati, yena kenaci payogena yena kenaci avaharena attano gahanam sadheti. [120] Inamadayati attano santakam kinci nikkhipitva nikkhepaggahanena va, kinci anikkhipitva "ettakena kalena ettakam vaddhim dassami"ti vaddhiggahanena va, "yam ito udayam bhavissati, tam mayham mulam taveva bhavissati"ti va "udayam ubhinnampi sadharanan"ti va evam tamtamayogaggahanena 3- va inam gahetva. Bhunjamano 4- palayati na hi te inamatthiti tena inayikena "dehi me inan"ti codiyamano "na hi te inamatthi, maya gahitanti ko sakkhi"ti evam bhananena ghare vasantopi palayati. [121] Kincikkhakamyatati appamattakepi kismincideva icchaya. Panthasmim vajatam 4- jananti magge gacchantam yam kinci itthim va purisam va, hanta 5- kincikkhamadetiti maretva kottetva va 6- tam bhandakam ganhati. [122] Attahetuti attano jivitakarana, tatha parahetu. Dhanahetuti sakadhanassa va karana. Cakaro sabbattha vikappanattho. 7- Sakkhiputthoti yam janasi, tam vadehiti pucchito. Musa brutiti jananto va "na janami"ti @Footnote: 1 cha.Ma. hananaparirundhanena 2 cha.Ma. adinnamadetiti 3 Si.,ka. ayogaggahanena @4 cha.Ma. cujjamano 4 cha.Ma. vajantam 5 cha.Ma. hantva @6 cha.Ma. va-saddo na dissati 7 ka. vikappanattho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Ajananto va "janami"ti bhanati, samike assamike, 1- assamike ca samike karoti. [123] Natinanti sambandhinam. Sakhinanti. Sahayakanam. 2- Daresuti parapariggahitesu. Patidissatiti patikulena dissati, aticaranto dissatiti attho. Sahasati balakkarena aniccham. Sampiyenati tehi tesam darehi patthiyamano sayam ca patthayamano, ubhayasinehavasenapiti vuttam hoti. [124] Mataram va 3- pitaram vati evam mettaya padatthanabhutampi, jinnakam gatayobbananti evam karunaya ca 4- padatthanabhutampi. Pahu santo na bharatiti atthasampanno hutvapi na bharati na posati. 5- [125] Sasunti sassum. Hantiti panina va ledduna va annena va kenaci paharati. Rosetiti kodhamassa sanjaneti vacaya pharusavacanena. [126] Atthanti sanditthikasamparayikaparamatthesu yam kinci. Pucchito santoti puttho samano. Anatthamanusasatiti tassa ahitameva acikkhati. Paticchannena mantetiti attham va 6- acikkhantopi yatha so na janasi, tatha apakatehi padabyanjanehi paticchannena vacanena manteti, acariyamutthim va katva digharattam vasapetva savasesameva manteti. [127] Yo katvati ettha maya pubbabhage 7- papicchata vutta, ya sa "idhekacco kayena duccaritam caritva vacaya duccaritam caritva manasa duccaritam caritva tassa paticchadanahetum papikam iccham panidahati, ma mam jannati @Footnote: 1 cha.Ma. asamike evamuparipi 2 cha.Ma. vayassanam @3 cha.Ma. va-saddo na dissati 4 cha.Ma. ca-saddo na dissati @5 cha.Ma. hutvapi na poseti 6 cha.Ma. va-saddo na dissati @7 Si.,ka. atthakathaya maya pubbabhaga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Icchati"ti 1- evam agata. Yatha anne na jananti, tatha karanena katananca anavikaranena 2- paticchanna assa kammantati paticchannakammanto. [128] Parakulanti natikulam va mittakulam va, agatanti yassa tena kulena 3- bhuttam, tam attano gehamagatam panabhojanadihi nappatipujeti, na va deti, avabhuttam va detiti adhippayo. [129] Yo brahmanam vati parabhavasutate vuttanayameva. [130] Bhattakale upatthiteti bhojanakale jate upatthite. 4- Upatthitantipi patho, pato 5- bhattakale agatanti attho. Roseti vaca na ca detiti "atthakamo me ayam na balakkarena mam punnam karapetum agato"ti acintetva appatirupena pharusavacanena roseti, antamaso sammukhabhavamattampi cassa na deti, pageva bhojananti adhippayo. [131] Asatam yodha pabrutiti yo idha yatha nimittani dissanti "asukadivase idancidanca te bhavissati"ti, evam asajjamanavacanam pabrutiti. 6- "asantan"tipi patho, abbhutanti attho. Pabrutiti bhanati "asukasmim nama game mayham idiso gharavibhavo, ehi tattha gacchama, gharani me bhavissasi, idancidanca te dassami"ti parabhariyam va paradasim va vancento dhutto viya. Nijigisanoti nijigisamano maggamano, tam vancetva yam kinci gahetva palayitukamoti adhippayo. [132] Yo cattananti yo ca attanam. Samukkamseti jatiadihi samukkamsati uccatthane thapeti. Pare ca mavajanatiti tehiyeva pare avajanati, @Footnote: 1 abhi.vi. 35/894/438, 35/911/484 2 cha.Ma. avivaranena 3 cha.Ma. kule @4 cha.Ma. ayam patho na dissati 5 cha.Ma. pato-iti patho na dissati @6 cha.Ma. evam asajjananam vacanam pabruti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Nicam karoti. Makaro padasandhikaro. Nihinoti gunavuddhito parihino, adhamabhavam va gato. Sena manenati tena ukkamsanavambhasankhatena 1- attano manena. [133] Rosakoti kayavacahi paresam rosajanako. Kadariyoti thaddhamacchari, yo pare paresam dente annam va punnam karonte vareti, tassetam adhivacanam. Papicchoti asantagunasambhavanicchaya samannagato. Macchariti avasadimacchariyayutto sathoti asantagunappakasanalakkhanena satheyyena samannagato, asammabhasi va 2- akatukamopi "karomi"tiadivacanena. Nassa papajigucchanalakkhana hiri, nassa uttasanato ubbegalakkhanam ottappanti ahiriko anottappi. [134] Buddhanti sammasambuddham. Paribhasatiti. "asabbannu"tiadihi upavadati, 3- savakanca "duppatipanno"tiadihi. Paribbajakam 4- gahattham vati savakavisesanameva cetam 5- pabbajitam va tassa savakam, gahattham va paccayadayakanti attho. Bahirakam va paribbajakam, yam kinci va gahattham abhutena dosena paribhasatiti evamettha 6- attham icchanti porana. [135] Anaraham santoti akhinasavo samano. Araham patijanatiti "aham araha"ti patijanati, yatha nam "araha ayan"ti jananti, tatha vacam nicchareti, kayena parakkamati, cittena icchati adhivaseti. Coroti theno. Sabrahmake loketi ukkatthavasena aha, sabbaloketi vuttam hoti. Loke hi sandhicchedananillopaharanaekagarikakaranaparipanthatitthanadini 7- katva 8- paresam dhanam vilumpanta corati vuccanti, sasane pana parisasampattiadihi paccayadini vilumpanta. Yathaha:- @Footnote: 1 cha.Ma. ukkamsanavajananasankhatena 2 Ma. samma ma bhayiti va 3 cha.Ma. apavadati @4 cha.Ma. paribbajam 5 cha.Ma. savakavisesanamevetam 6 cha.Ma. evampettha @7 cha.Ma...titathanadihi 8 cha.Ma. katva-iti patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

"pancime bhikkhave mahacora santo samvijjamana lokasmim, katame panca, idha bhikkhave ekaccassa mahacorassa evam hoti `kudassu namaham satena va sahassena va parivuto gamanigama- rajadhanisu ahindissami hananto ghatento chindanto chedapento pacanto pacapento'ti, 1- so aparena samayena satena va sahassena va parivuto gamanigamarajadhanisu ahindati hananto .pe. pacapento 1- evameva kho bhikkhave idhekaccassa papabhikkhuno evam hoti `kudassu namaham satena va .pe. rajadhanisu carikam carissami sakkato garukato manito pujito apacito gahatthananceva pabbajitananca, labhi civara .pe. parikkharanan"ti, so aparena samayena satena va .pe. rajadhanisu carikam carati sakkato .pe. parikkharanam. Ayam bhikkhave pathamo mahacoro santo samvijjamano lokasmim. Puna caparam bhikkhave idhekacco papabhikkhu tathagatappaveditam dhammavinayam pariyapunitva attano dahati, ayam bhikkhave dutiyo .pe. Lokasmim. Puna caparam bhikkhave idhekacco papabhikkhu suddham brahmacarim parisuddham brahmacariyam carantam amulakena abrahmacariyena anuddhamseti, ayam bhikkhave tatiyo .pe. Lokasmim. Puna caparam bhikkhave idhekacco papabhikkhu yani tani samghassa garubhandani garuparikkharani, seyyathidam? aramo aramavatthu viharo viharavatthu manco pitham bhisi bimbohanam lohakumbhi lohabhanakam lohavarako @Footnote: 1 cha.Ma. pacentoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Lohakataham vasi pharasu kuthari kuddalo nikhadanam valli velu munjam pabbajam tinam mattika darubhandam mattikabhandam, etehi gihim sanganhati upalapeti, ayam bhikkhave catuttho .pe. Lokasmim. Sadevake bhikkhave loke .pe. Sadevamanussaya ayam aggo mahacoro, yo asantam abhutam uttarimanussadhammam ullapati"ti. 1- Tattha lokiyacora lokiyameva dhanadhannadim thenenti, sasane vuttacoresu pathamo tatharupamyeva civaradipaccayamattam, dutiyo pariyattidhammam, tatiyo parassa brahmacariyam, catuttho samghikagarubhandam, pancamo jhanasamadhisamapattimaggaphalappabhedam lokiyalokuttaragunadhanam lokiyanca civaradipaccayajatam. Yathaha "theyyaya vo bhikkhave ratthapindo bhutto"ti. 2- Tattha yvayam pancamo mahacoro, tam sandhayaha bhagava "coro sabrahamake loke"ti. So hi "sadevake bhikkhave loke .pe. Sadevamanussaya ayamaggo mahacoro hoti, 3- yo asantam abhutam uttarimanussadhammam ullapati"ti 4- evam lokiyalokuttaradhanathenanato aggo mahacoroti vutto, tasma tam idhapi "sabrahmake loke"ti imina ukkatthaparicchedena pakasesi. Eso kho vasaladhamoti ettha khoti avadharanattho, tena eso eva vasaladhamo, vasalanam hino sabbapacchimakoti avadhareti. Kasma? visitthavatthumhi theyyadhammavassanato, yava tam patinnam na vissajjeti, tava adhigatavasalakarano vasalako vati. 5- Ete kho vasalati idani ye te pathamagathaya asayavipattivasena kodhanadayo panca, papamakkhim va dvidha katva cha, dutiyagathaya payogavipattivasena @Footnote: 1 vi.mahavi. 1/195/126 2 vi.mahavi. 1/195/126 @3 cha.Ma. ayam patho na dissati 4 vi.mahavi. 1/195/126 @5 cha.Ma.,i. tava avigatavasalakaranadhammato cati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Panahimsako eko, tatiyaya payogavipattivaseneva gamanigamaniggahako eko, catutthaya theyyavaharavasena eko, pancamaya inavancanavasena eko, chatthaya pasayhavaharavasena panthadusako eko, sattamaya kutasakkhivasena eko, atthamaya mittadubbhivasena eko, navamaya akatannuvasena eko, dasamaya katanasanavihesanavasena eko, ekadasamaya parassa vancanavasena 1- eko, dvadasamaya paticchannakammanta- vasena 2- dve, terasamaya akatannuvaseneva 3- eko, cuddasamaya vancanavasena eko, pannarasamaya vihesanavasena eko, solasamaya vancanavasena eko, sattarasamaya attukkamsanaparavambhanavasena dve, attharasamaya payogasayavipattivasena rosakadayo satta, ekunavisatimaya paribhasanavasena dve, visatimaya aggamahacoravasena ekoti evam tettimsa va vasala vutta, te niddisanto aha "ete kho vasala vutta, maya ye te 4- pakasitati. Tassattho:- ye te maya pubbe "janasi pana tvam brahmana vasalan"ti evam sankhepato vasala vutta, te vittharato ete kho pakasitati. Atha va ye te maya puggalavasena vutta, te dhammavasenapi ete kho pakasita. Atha va ete kho vasala vutta ariyadhammavasena, 5- na jativasena, maya vo ye vasala pakasitati 6- "kodhano upanahi"tiadina nayena. [136] Evam bhagava vasalam dassetva idani yasma brahmano sakkayaditthiya 7- ativa abhinivittho hoti, tasma tam ditthim patisedhento aha "na jacca vasalo hoti"ti. Tassattho:- paramatthato hi na jacca vasalo hoti, na jacca hoti brahmano, apica kho kammuna vasalo hoti, kammuna @Footnote: 1 cha.Ma.,i. hadayavancanavasena 2 paticchannakammavipattivasena @3 cha,Ma. akatannuvasena 4 Si. ye vo 5 cha.Ma. ariyehi kammavasena @6 cha.Ma. maya ye te pakasita 7 cha.Ma. sakaya ditthiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Hoti brahmano, aparisuddhakammavassanato vasalo hoti, parisuddhena kammuna aparisuddhavahanato brahmano hoti. Yasma va tumhe hinam vasalam ukkattham brahmanam mannatha, 1- tasma hinena kammuna vasalo hoti, ukkatthena kammena 2- brahmano hotiti evampi attham napento evamaha. [137-139] Idani tamevattham nidassanena sadhetum "tadaminapi janatha"tiadika tisso gathayo aha. Tasu dve catuppada, eka chappada, tasam attho:- yam maya vuttam "na jacca vasalo hoti"tiadi, tadaminapi janatha, yatha medam nidassanam, tam iminapi pakarena janatha, yena me pakarena yena samannena idam nidassananti vuttam hoti. Katamam nidassananti vuttam. Ce? candalaputto sopako .pe. Brahmalokupapattiyati. Candalassa putto candalaputto. Attano khadanatthaya mate sunakhe labhitva pacatiti sopako. Matangoti evamnamo. Vissutoti evam hinaya jatiya ca jivikaya ca namena ca pakato. Soti purimapadena sambandhitva so matango yasaparamappatto, 3- abbhutamuttamam ativisittham yasam kittim pasamsam sampatto. Yam sudullabhanti yam ulara- kuluppannenapi 4- dullabham, hinakuluppannena 5- sudullabham. Evam yasappattassa ca aganchum 6- tassupatthanam, khattiya brahmana bahu, tassa matangassa paricariyattham khattiya ca brahmana ca anne ca bahu vessasuddadayo jambudipamanussa yebhuyyena upatthanam agamimsuti attho. @Footnote: 1 cha.Ma. mannittha 2 cha.Ma. kammuna @3 cha.Ma. yasam paramam patto 4 cha.Ma...,kulupapannapi @5 cha.Ma. hinakulupapannena 6 cha.Ma. agacchum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Evam utthanasampanno 1- so matango vigatakilesarajatta virajam, mahantehi buddhadihi patipannatta mahapatham, brahmalokasankhatam devalokam yapetum samatthatta brahmalokayanasannitam 2- atthasamapattiyanam abhiruyha taya patipattiya kamaragam virajetva kayassa bheda brahmalokupago ahu, sa tatha hinapi na nam jati nivaresi brahmalokupapattiya, brahmalokupapattitoti vuttam hoti. Ayam panattho evam veditabbo:- atite kira mahapuriso tena tenupayena sattahitam karonto sopakajivike candalakule uppajji. So namena matango, rupena duddasiko hutva bahinagare cammakutikaya vasati, antonagare bhikkham caritva jivikam kappeti. Athekadivasam tasmim nagare suranakkhatte 3- ghosite dhutta yathasakena parivarena kilanti. Annatarapi brahmanamahasaladhita pannarasa solasavassuddesika devakanna viya rupena dassaniya pasadika "attano kulavamsanurupam kilissami"ti pahutam khajjabhojjadikilanasambharam sakatesu aropetva sabbasetavalavayuttam 4- yanamaruyha mahaparivarena uyyanabhumim gacchati ditthamangalikati namena. Sa kira "dussanthitam rupam avamangalan"ti 5- datthum na icchati, tenassa ditthamangalikatveva sankha udapadi. Tada so matango kalasseva vutthaya patapilotikam nivasetva katthatalam 6- hatthe bandhitva bhajanahattho nagaram pavisati manusse disva durato eva katthatalam akotento. Atha ditthamangalika "ussaratha ussaratha"ti purato purato hinajanam apanentehi purisehi niyyamana nagaradvaramajjhe matangam disva @Footnote: 1 cha.Ma. upatthanasampanno 2 cha.Ma. devalokayana... @3 Ma. subhanakkhatte 4 Si. sabbasetabalibaddayuttam @5 Si. dussanthitarupam amangalanti 6 cha.Ma. kamsatalam, evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Eso"ti aha. Aham matangacandaloti. Sa "idisam disva gatanam kuto vuddhi"ti yanam nivattapesi. Manussa "yam mayam uyyanam gantva khajjabhojjadim labheyyama, tassa no matangena antarayo kato"ti kupita "ganhatha candalan"ti ledduhi paharitva "mato"ti vatva pade gahetva ekamante chaddetva kacavarena paticchadetva agamamsu. So satim patilabhitva utthaya manusse pucchi "kim ayya dvaram nama sabbasadharanam, udahu brahmananamyeva katan"ti. Manussa ahamsu "na katam, 1- sabbesam sadharanan"ti. "evam sabbasadharanadvarena pavisitva bhikkhacarena 2- yapentam mam ditthamangalikaya manussa imam anayabyasanam papesun"ti rathikaya rathikam ahindanto manussanam arocetva barahmanassa gharadvare nipajji "ditthamangalikam aladdha na vutthahissami"ti. Brahmano "gharadvare matango nipanno"ti sutva "tassa kakanikam detha, telena ange makkhitva 3- gacchatu"ti aha. So tam na icchati, "ditthamangalikam aladdha na vutthahissami"cceva aha. Tato brahmano "dve kakanikayo detha. Kakanikaya puvam 4- khadatu, kakanikaya telena ange makkhitva 3- gacchatu"ti aha. So tampi 5- na icchati, tatheva vadati. Brahmano sutva "masakam detha, padam, upaddhakahapanam, kahapanam, dve, tini"ti yava satam anapesi, so na icchati, tatheva vadati. Evam yacantanamyeva suriyo atthangato. Atha brahmani pasada oruyha sanipakaram parikkhipapetva tam upasankamitva yaci "tata matanga ditthamangalikaya aparadham khama, sahassam ganhahi, dve 6- tini yava satasahassam 6- ganhahi"ti aha so tunhibhuto nipajjiyeva. @Footnote: 1 cha.Ma. na katam-iti idam na dissati 2 cha.Ma. bhikkhaharena @3 cha.Ma. angam makkhetva 4 Ma. kakanikamulam, @5 cha.Ma. tam 6-6 cha.Ma. tini"ti yava "satasahassam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Evam catuhapancahe vitivatte bahumpi pannakaram datva ditthamangalikam alabhanta khattiyakumaradayo matangassa upakannake arocesum 1- "purisa nama anekanipi samvaccharani viriyam katva icchitattham papunanti, ma kho tvam nibbijji, addha dvihatihaccayena ditthamangalikam lacchasi"ti. So tunhibhuto nipajjiyeva. Atha sattame divase samanta pativissaka upatthahitva "tumhe matangam utthapetha, darikam va detha, ma amhe sabbe nasayittha"ti ahamsu. Tesam kira ayam ditthi "yassa gharadvare evam nipanno candalo marati, tassa gharena saha samanta sattasattagharavasino candala honti"ti. Tato ditthamangalikam nilapatapilotikam nivasapetva ulunkakalopikadini datva paridevamanam tassa santikam netva "ganha darikam, utthaya gacchahi"ti adamsu. Sa passe thatva "utthahi"ti aha, so "hatthena mam gahetva utthapehi"ti aha, sa nam utthapesi. So nisiditva aha "mayam antonagare vasitum na labhama, ehi mam bahinagare cammakutikam nehi"ti. Sa nam hatthe gahetva tattha nesi. "pitthiya aropetva"ti jatakabhanaka. Netva cassa sariram telena makkhetva unhodakena nhapetva yagum pacitva adasi. So "brahmanakanna ayam ma vinassi"ti jatisambhedam akatvava addhamasamattam balam gahetva "aham vanam gacchami, `aticirayati'ti ma tvam ukkanthi"ti vatva gharamanusakani ca "imam ma pamajjittha"ti anapetva ghara nikkhamma tapasapabbajjam pabbajitva kasinaparikammam katva katipaheneva attha samapattiyo panca ca abhinnayo nibbattetva "idanaham ditthamangalikaya ca natho 2- bhavissami"ti akasenagantva nagaradvare orohitva ditthamangalikaya santikam pesesi. @Footnote: 1 Ma. arocapesum 2 cha.Ma. ditthamangalikaya manapo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Sa sutva "koci manne mama natako pabbajito mam dukkhitam natva datthum agato bhavissati"ti cintayamana gantva tam natva padesu nipatitva "kissa mam anatham katva tumhe agatattha"ti 1- aha. Mahapuriso "ma tvam ditthamangalike dukkhini ahosi, sakalajambudipavasihi te sakkaram karessami"ti vatva etadavoca "gaccha tvam ghosanam karapehi 2- `mahabrahma mama samiko na matango, so candavimanam bhinditva sattame divase mama santikam agacchissati"ti. 3- Sa aha "aham bhante brahmanamahasaladhita hutva attano papakammena imam candalabhavam 4- patta, na sakkomi evam vattun"ti. Mahapuriso "na tvam matangassa anubhavam janasi"ti vatva, yatha sa saddahati, tatha anekani patihariyani dassetva tatheva tam anapetva attano vasatim agamasi. Sa tatha akasi. Manussa ujjhayanti hasanti "kathanhi namayam attano papakammena candalabhavam patva puna tam mahabrahmanam karissati"ti. Sa adhimana evam 5- hutva divase divase ghosenti nagaram ahindati "ito chatthe divase, pancame, catutthe, tatiye, sve, ajja agamissati"ti. Manussa tassa vissatthabhavam sutva 6- "kadaci evampi siya"ti attano attano gharadvaresu mandapam karapetva saniggahanatthanam 7- sajjetva vayappatta darikayo alankaritva "mahabrahmani agate kannadanam dassama"ti akasam olokenta 8- nisidimsu. Atha mahapuriso punnamadivase gaganatelam 9- uparulhe cande candavimanam phaletva passato mahajanassa mahabrahmarupena niggacchi. Mahajano "dve canda jata"ti atimanni. Tato anukkamena agatam disva "saccam ditthamangalika aha, @Footnote: 1 Ma. akatthati 2 cha.Ma. karohi 3 cha.Ma. agamissati... 4 i. kapanabhavam @5 Si. adhimana 6 Si. vissatthabhavam natva, cha.Ma. vissatthavacam sutva @7 Si. panigahanatthanam, cha.Ma. sanipakaram, i. paniggahanatthanam @8 cha.Ma. ullokento 9 ka. gaganatalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Mahabrahmava ayam ditthamangalikam dametum pubbe matangavesenaganchi"ti 1- nittham agamasi. Evam so mahajanena dissamano ditthamangalikaya vasanatthane eva otari. Sa ca tada utuni ahosi, so tassa nabhim angutthakena paramasi, tena phassena gabbho patitthasi. Tato nam "gabbho te santhito, puttamhi jate tam nissaya jivahi"ti vatva passato mahajanassa puna candavimanam pavisi. Brahmana "ditthamangalika mahabrahmuno pajapati amhakam mata jata"ti vatva tato tato agacchanti. Tam sakkaram katukamanam manussanam vasena 2- nagaradvarani anokasani ahesum. Te ditthamangalikam hirannarasimhi thapetva nhapetva mandetva ratham aropetva mahasakkarena nagaram padakkhinam karapetva nagaramajjhe mandapam karapetva tatra nam mahabrahmuno pajapati"ti ditthatthane thapetva vasapenti "yavassa patirupam vasanokasam karoma, tava idheva vasatu"ti. Sa mandape eva puttam vijayi. Tam visuddhidivase 3- saddhim puttena sasisam nhapetva mandape jato"ti darakassa "mandabyakumaro"ti namam akamsu. Tato pabhuti ca nam brahmana "mahabrahmuno putto"ti parivaretva caranti. Tato anekasatasahassappakara pannakara agacchanti, te brahmana kumarassarakkham thapesum, agata lahum kumaram datthum na labhanti. Kumaro anupubbena vuddhimanvaya danam datum araddho. So asaya 4- sampattanam kapanaddhikanam adatva brahmananamyeva deti. Mahapuriso "kim mama putto danam deti na deti"ti 5- avajjetva brahmananamyeva danam dentam disva "yatha sabbesam dassati, tatha karissami"ti civaram parupitva pattam @Footnote: 1 cha.Ma....vesanagacchi... 2 Si. sakkatukama, manussasampilanena, cha.Ma. sampilanena @3 cha.Ma. visuddhadivase 4 cha.Ma. salaya @5 cha.Ma. na deti-iti patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Gahetva akasena agamma puttassa gharadvare atthasi. Kumaro tam disva "kuto ayam evam virupaveso vasalo agato"ti kuddho imam gathamaha:- "kuto nu agacchasi dummavasi 1- otallako pamsupisacakova sankaracolam patimunca kanthe ko re tuvam hosi adakkhineyyo"ti. 2- Brahmana "ganhatha ganhatha"ti tam gahetva akotetva anayabyasanam papesum. So akasena gantva bahinagare paccutthasi. 3- Devata kupita kumaram gale gahetva uddhampadam adhosiram thapesum, so akkhihi niggatehi mukhena khelam paggharantena ghurughurupassasi 4- dukkham vedayati. Ditthamangalika sutva "koci agato atthi"ti pucchi. Ama pabbajito aganchiti. 5- Kuhim gatoti. Evam gatoti. Sa tattha gantva "khamatha bhante attano dasassa"ti yacanti tassa padamule bhumiya nipajji. Tena ca samayena mahapuriso pindaya caritva yagum labhitva tam pivanto tattha nisinno hoti, so avasittham thokam yagum ditthamangalikaya adasi "gacchimam yagum udakakumbhiya aloletva yesam bhutavikaro atthi, tesam akkhimukhakannanasabilesu asinca, sesasariram 6- ca paripphosehi, evam nibbikara bhavissanti"ti aha. Sa tatha akasi. Tato kumare pakatisarire jate "ehi tata mandabya tam khamapessama"ti puttam ca sabbe brahmane ca tassa padamule nikkujjetva nipajjapetva khamapesi. So "sabbajanassa danam databban"ti ovaditva dhammakatham katva attano vasanatthanamyeva gantva cintesi "itthisu pakata ditthamangalika damita, purisesu @Footnote: 1 Si. rummavasi, ka. cammavasi 2 ju.ja. 27/2033/409 (sya) @3 cha. paccatthasi 4 cha.Ma. gharugharupassasi @5 cha.Ma. ama pabbajito agacchiti 6 Ma. sariranca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Pakato mandabyakumaro, idani ko dametabbo"ti. Tato jatimantatapasam addasa bandhumatinagaram nissaya kumbhavatinaditire 1- viharantam. So "aham jatiya visittho, annehi paribhuttodakam na paribhunjami"ti uparinadiyam 2- vasati. Mahapuriso tassa uparibhage vasam kappetva tassudakaparibhogavelayam dantakattham khaditva udake pakkhipi, tapaso tam udakena vuyhamanam disva "kenidam khittan"ti patisotam gantva mahapurisam disva "ko ettha"ti aha. Matangacandalo acariyati apehi candala, ma nadiya upari vasati. 3- Mahapuriso "sadhu acariya"ti hetthanadiya vasati, patisotampi dantakattham tapasassa santikam agacchati. Tapaso puna gantva "apehi candala, ma hetthanadiyam vasa, uparinadiyamyeva 4- vasa"ti aha. Mahapuriso "sadhu acariya"ti tatha akasi, punapi tatheva akasi. 5- Tapaso punapi "tatha karoti"ti ruddho 6- mahapurisam sapi "suriyassa te uggamanavelaya sattadha muddha phalatu"ti. Mahapurisopi "sadhu acariya aham pana suriyassutthanam na demi"ti vatva suriyutthanam nivaresi. Tato ratti na vibhayati, andhakaro jato, bhita bandhumativasino tapasassa santikam gantva "atthi nu kho acariya amhakam sotthibhavo"ti pucchimsu. Tepi ca tam 7- "araha"ti mannanti, so tesam sabbam acikkhi. Te mahapurisam upasankamitva "suriyam bhante muncatha"ti yacimsu, mahapuriso "yadi tumhakam araha agantva mam khamapeti, muncami"ti aha. Manussa gantva tapasam "ehi bhante matangapanditam khamapehi, tumhakam kalahakarana mayam ma nassimha"ti. So "naham candalam khamapemi"ti aha. @Footnote: 1 Si. mandhumatinaditire 2 cha.Ma. uparinadiya @3 cha.Ma. ma uparinadiya vasiti 4 cha.Ma....nadiyayeva @5 cha.Ma. ahosi 6 cha.Ma. duttho 7 cha.Ma. te hi tam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Manussa "amhe tvam nasesi"ti tam hatthapadesu gahetva mahapurisassa santikam nesum. Mahapuriso "mama padamule kucchiya nipajjitva khamapente khamami"ti aha, manussa "evam karohi"ti ahamsu. Tapaso "naham candalam vandami"ti. Manussa "tava chandena na vandissasi"ti hatthapadamassugivadisu gahetva mahapurisassa padamule sayapesum. So "khamamaham imassa, apica aham tassevanukampaya suriyam na muncim. 1- Suriye hi uggatamatte muddha assa sattadha phalissati"ti aha. Manussa "idani bhante kim katabban"ti ahamsu. Mahapuriso 2- "tena hi tumhe tapasassa sise mattikapindam thapetva tanca galappamane udake pavesetha aham suriyam muncissamiti aha. Suriye muncitamatte mattikapinde sattadha phalitva patite 2- tapaso bhito palayi. Manussa disva "passatha bho samanassa anubhavan"ti dantakatthapakkhipanamadim katva sabbam vittharetva "natthi idiso samano"ti tasmim pasidimsu. Tato pabhuti sakalajambudipe khattiyabrahmanadayo gahatthapabbajita matangapanditassa upatthanam agamamsu. So yavatayukam thatva kayassa bheda brahmaloke uppajji. Tenaha bhagava "tadaminapi janatha .pe. Brahmalokupapattiya"ti. [140-141] Evam "na jacca vasalo hoti, kammuna vasalo hoti"ti. Sadhetva idani "na jacca hoti, brahmano kammuna hoti brahmano"ti evam 3- sadhetumaha "ajjhayakakule jata .pe. Duggacca 4- garahaya va"ti. Tattha ajjhayakakule jatati mantajjhayake brahmanakule jata. "ajjhayikakule 5- jata"tipi patho. Mantanam ajjhayake anupakkutthe ca @Footnote: 1 cha.Ma. na muncami 2 cha.Ma. "tena hi imam galappamane udake thapetva @mattikapindenassa sisam paticchadetha, suriyarasmihi phuttho mattikapindo sattadha @phalissati, tasmim phalite esa annatra gacchatu"ti aha. te tapasam hatthapadadisu @gahetva tatha akamsu, suriye muncitamatte mattikapindo sattadha phalitva pati, @3 cha.Ma. etam 4 cha.Ma. duggatya, evamuparipi 5 cha.Ma. ajjhayakakutthe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Brahmanakule jatati attho. Manta bandhu 1- etesanti mantabandhava. Vedabandhava 2- vedapatissaranati vuttam hoti. Te ca papesu kammesu abhinhamupadissareti te evam kule jata mantabandhavava 3- samanapi yadi panatipatadisu papakammesu punappunam upadissanti, atha dittheva dhamme garayha samparaye 4- ca duggati, te evamupadissamana imasmimyeva attabhave matapituhipi "nayime amhakam putta, dujjata ete kulassa angarabhuta, nikkaddhatha ne"ti, brahmanehipi "gahapatika ete, na ete, brahmana, ma nesam saddhayannathalipakadisu pavesam detha, ma nehi saddhim sallapetha"ti, annehipi manussehi "papakammanta ete, na ete brahmana"ti evam garayha honti. Samparaye ca nesam duggati nirayadibheda, duggati etesam paraloko 5- hotiti attho. Samparayetipi patho. Paraloke etesam duggati dukkhas sagati, 6- dukkhappattiyeva hotiti attho. Na ne jati nivareti duggacca, garahaya vati sa tatha ukkatthapi yam tvam sarato paccesi, jati ete papakammesu patidissante 7- brahmane "samparaye ca duggati"ti ettha vuttappakaraya duggacca va, 8- "dittheva dhamme garayha"ti ettha vuttappakaraya garahaya va na nivareti. [142] Evam bhagava ajjhayakakule jatanampi brahmananam garayhadikammavasena dittheva dhamme patitabhavam dipento duggatigamanena ca samparaye brahmanajatiya abhavam dipento "na jacca hoti brahmano, kammuna hoti brahmano"ti etampi attham sadhetva idani duvidhampi attham nigamento aha "evam brahmana:- @Footnote: 1 cha.Ma. bandhava 2 cha. vedabandhu 3 cha.Ma. mantabandhava ca @4 cha.Ma. samparaye 5 cha.Ma. paraloke @6 cha.Ma. dukkhassa gati duggati 7 cha.Ma. padissante 8 cha.Ma. duggatiya va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

"na jacca vasalo hoti na jacca hoti brahmano. Kammuna vasalo hoti kammuna hoti brahmano"ti sesam kasibharadvajasutte vuttanayameva. Visesato va ettha nikkujjitam vatiadinam evam yojana veditabba:- yatha koci nikkujjitam va ukkujjeyya, evam mam kammavimukham jativade patitam "jatiya brahmanavasalabhavo hoti"ti ditthito utthapentena, 1- yatha paticchannam vivareyya, evam jativadapaticchannakammavadam vivarantena, yatha mulhassa maggam acikkheyya, evam brahmanavasalabhavassa asambhinnam ujumaggam acikkhantena, yatha andhakareva 2- telapajjotam dhareyya, evam matangadinidassanapajjotadharanena mayham bhota gotamena etehi pariyayehi pakasitatta anekapariyayena dhammo pakasitoti. Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya suttanipatavannanaya aggikabharadvajasuttavannana nitthita. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 28 page 178-201. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=28&A=4276&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=28&A=4276&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=305              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=7292              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=7232              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=7232              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]