ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

                          3. Hirisuttavannana
      hirintarantanti hirisuttam. Ka uppatti? anuppanne bhagavati savatthiyam
annataro brahmanamahasalo addho ahosi asitikotidhanavibhavo. Tassa ca
ekaputtako ahosi piyo manapo, so tam devakumaram viya nanappakarehi
sukhupakaranehi samvaddhento tam sapateyyam tassa aniyyatetvava kalamakasi
saddhim brahmaniya. Tato tassa manavakassa matapitunam accayena bhandagariko
saragabbham vivaritva sapateyyam niyyatento aha "idam te sami matapitunam
santakam, idam ayyakapayyakanam santakam, idam sattakulaparivattenagatan"ti manavako
dhanam disva cintesi "idam dhanamyeva dissati, yehi pana idam sancitam, te na
@Footnote: 1 cha.Ma. katipaheneva
Dissanti, sabbeva maccuvasam gata. Gacchanta ca na ito kinci adaya agamamsu,
evam nama bhoge pahaya gantabbo paraloko, na sakka kinci adaya gantum
annatra sucaritena, yannunaham imam dhanam pariccajitva sucaritadhanam ganheyyam, yam
sakka adaya gantun"ti. So  divase divase satasahassam vissajjento puna
cintesi "pahutamidam dhanam, kim imina evamappakena pariccagena, yannunaham
mahadanam dadeyyan"ti. So ranno arocesi "maharaja mama ghare ettakam
dhanamatthi, icchami tena mahadanam datum, sadhu maharaja nagare ghosanam
karapetha"ti. Raja tatha karapesi. So agatagatanam bhajanani puretva
sattahi divasehi sabbam dhanam adasi, datva ca cintesi "evam mahapariccagam
katva ayuttam ghare vasitum, yannunaham pabbajeyyan"ti. Tato parijanassetamattham
arocesi, te "ma tvam sami `dhanam parikkhinan'ti cintayi, mayam appakeneva
kalena nanavidhehi upayehi dhanasancayam karissama"ti vatva nanappakarehi
tam yacimsu. So tesam yacanam anadiyitva 1- tapasapabbajjam pabbaji.
      Tattha atthavidha tapasa:- saputtakabhariya unchacarika sampattakalika
anaggipakkika assamutthika 2- dantaluyyaka pavattaphalika vantamuttika cati. 3-
Tattha saputtakabhariyati 4- puttadarena saddhim pabbajitva kasivanijjadihi jivikam
kappayamana keniyajatiladayo. Unchacarikati nagaradvare assamam karetva 5-
tattha khattiyabrahmanakumaradayo sippadini sikkhapetva hirannasuvannam
patikkhipitva tilatanduladikappiyabhandapatiggahaka, te saputtakabhariyehi setthataRa.
Sampattakalikati aharavelaya sampattam aharam gahetva yapenta, te
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. anadiyitvava  2 cha.Ma. asmamutthika
@ 3 su.vi. 1/280/243     4 cha.Ma. saputtabhariyati
@ 5 cha.Ma.,i. karapetva
Unchacarikehi setthataRa. Anaggipakkikati aggina apakkapattaphalani khaditva
yapenta, te sampattakalikehi setthataRa. Assamutthikati mutthipasanam
gahetva annam va kinci vasisambukadim 1- gahetva caranta 2- yada chata
honti, tada sampattarukkhato tacam gahetva khaditva uposathangani adhitthaya
cattaro brahmavihare bhaventi, te anaggipakkikehi setthataRa. Dantaluyyakati
mutthipasanadinipi aggahetva caranta khudakale sampattarukkhato dantehi
uppatetva tacam khaditva uposathangani adhitthaya brahmavihare bhaventi,
te assamutthikehi setthataRa. Pavattaphalikati jatassaram va vanasandam va
nissaya vasanta yam tattha sare bhimsamuladi, 3- yam va vanasande pupphakale
puppham, phalakale phalam, tameva khadanti, pupphaphale asati antamaso tattha
rukkhapapatikampi khaditva vasanti, na tveva aharatthaya annatra gacchanti,
uposathangadhitthanam brahmaviharabhavananca karonti, te dantaluyyakehi setthataRa.
Vantamuttika nama vantamutatani bhumiyam patitani pannaniyeva khadanti, sesam
purimasadisameva, te sabbasettha.
      Ayam pana brahmanakulaputto "tapasapabbajjasu aggapabbajjam
pabbajissami"ti vantamuttikapabbajjamyeva pabbajitva himavati dve tayo pabbate
atikkamma assamam karapetva pativasati. Atha bhagava loke uppajjitva
pavattitapavaradhammacakko anupubbena savatthim  gantva savatthiyam viharati jetavane
anathapindikassa arame. Tena kho pana samayena savatthivasi eko puriso
pabbate candanasaradini gavesanto tassa assamam patva tam 4- abhivadetva
ekamantam atthasi. So tam disva "kuto agatosi"ti pucchi. Savatthito
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. vasisatthakadim  2 cha.Ma.,i. vicaranta
@3 cha.Ma.,i. bhisamulaladi  4 cha.Ma.,i. tanti na dissati
Bhanteti. Ka tattha pavattiti. Tattha bhante manussa appamatta danadini
punnani karontiti. Kassa ovadam sutvati. Buddhassa bhagavatoti. Tapaso
buddhasaddassavanena vimhito "buddhoti tvam bho purisa vadesi"ti. Amagandhe
vuttanayeneva tikkhattum pucchitva "ghosopi kho esa 1- dullabho"ti attamano
bhagavato santikam gantukamo hutva cintesi "na yuttam buddhassa santikam
tucchameva 2- gantum, kinnu kho gahetva gaccheyyan"ti. Puna cintesi "buddha
nama amisagaruka na honti, handaham dhammapannakaram gahetva gacchami"ti
cattaro panhe abhisankhari:-
                   "kidiso mitto na sevitabbo
                   kidiso mitto sevitabbo
                   kidiso payogo payunjitabbo
                   kim rasanam aggan"ti.
      So te panhe gahetva majjhimadesabhimukho pakkamitva anupubbena
savatthim patva jetavanam pavittho, bhagavapi tasmim samaye dhammadesanatthaya asane
nisinnoyeva hoti. So bhagavantam disva avanditvava ekamantam atthasi.
Bhagava "kacci isi khamaniyan"tiadina nayena sammodi, sopi "khamaniyam bho
gotama"tiadina nayena patisammoditva "yadi buddho bhavissati, manasa
pucchite panhe vacaya 3- vissajjessati"ti manasa eva bhagavantam te panhe
pucchi. Bhagava brahmanena puttho adipanham tava vissajjetum hirintarantanti 4-
arabhitva addhateyyagathayo aha.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. eso  2 i. tucchakena
@3 cha.Ma.,i. vacaya eva  4 cha.Ma. hirim tarantanti, evamuparipi
      [256] Tasam attho:- hirintarantanti hirim atikkamantam ahirikam nillajjam.
Vijigucchamananti asucimiva passamanam. Ahiriko hirim jigucchati asucimiva passati,
tena nam na bhajati na alliyati. Tena vuttam "vijigucchamanan"ti. Sakhahamasmi 1-
iti bhasamananti "aham samma tava sahayo hitakamo sukhakamo, jivitampi me
tuyham  atthaya pariccattan"ti evamadina nayena bhasamanam. Sayhani kammani
anadiyantanti evam bhasitvapi ca sayhani katum sakkanipi tassa kammani
anadiyantam karanatthaya asamadiyantam. Atha va cittena tattha adaramattampi
akarontam, apica kho pana uppannesu kiccesu byasanameva dassentam. Neso
mamanti iti nam vijannati tam evarupam "mittapatirupako eso, neso me mitto"ti
evam pandito puriso vijaneyya.
      [257] Ananvayanti yam attham dassami, karissamiti bhasati, tena
ananugatam. Piyam vacam yo mittesu pakubbatiti yo atitanagatehi padehi
patisantharanto niratthakena sanganhanto kevalam byanjanacchayamatteneva
piyam mittesu vacam pavatteti. Akarontam bhasamanam, parijananti panditati
evarupam yam bhasati, tam akarontam, kevalam vacaya bhasamanam "vaciparamo namesa
amitto mittapatirupako"ti evam paricchinditva pandita jananti.
      [258] Na so mitto yo sada appamatto, bhedasanki
randhamevanupassiti yo bhedameva asankamano katamadhurena upacarena sada appamatto
viharati, yam kinci va asatiya amanasikarena katam, annanakena va akatam,
"yada mam garahissati, tada nam etena paticodessami"ti evam randhameva anupassati,
na so mitto sevitabboti.
@Footnote: 1 cha.Ma. tavahamasmi
      Evam bhagava "kidiso mitto na sevitabbo"ti imam adipanham vissajjetva
dutiyam vissajjetum "yasmim ca seti"ti imam upaddhagathamaha. Tassattho:- yasmim ca
mittepi 1- mitto tassa hadayamanupavisitva sayanena yatha nama pitu urasiva 2-
putto "imassa mayi urasi sayante dukkham va anattamanata va bhaveyya"tiadini 3-
aparisankamano nibbisanko hutva seti, evameva 4- daradhanajivitadisu vissasam
karonto mittabhavena nibbisanko seti. Yo ca parehi karanasatam karanasahassampi
vatva abhejjo, sa ve mitto sevitabboti.
      [259]  Evam bhagava "kidiso mitto sevitabbo"ti dutiyampi panham
vissajjetva tatiyam vissajjetum "pamujjakaranan"ti gathamaha. Tassattho:-
pamujjam karotiti pamujjakaranam. Thananti karanam. Kim pana tanti? viriyam. Tanhi
dhammupasanhitam pitipamojjasukhamuppadanato pamujjakarananti vuccati. Yathaha
"svakkhate bhikkhave dhammavinaye yo araddhaviriyo, so sukham viharati"ti. 5- Pasamsam
avahatiti pasamsavahanam. Adito dibbamanusakasukhanam, pariyosane nibbanasukhassa
avahanato phalupacarena sukham. Phalam patikankhamano phalanisamso. Bhavetiti vaddheti.
Vahanto porisam dhuranti purisanucchavikam bharam adaya viharanto etam 6-
sammappadhanaviriyasankhatam thanam bhaveti, bhagava  7- idiso payogo sevitabboti.
      [260] Evam tatiyapanham vissajjetva catuttham vissajjetum "pavivekarasan"ti
gathamaha. Tattha pavivekoti kilesavivekato jatatta aggaphalam vuccati, tassa
rasoti assadatthena tamsampayuttam sukham. Upasamassati 8- kilesupasamante jatatta
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. mitte  2 cha.Ma.,i. urasi  3 cha.Ma....adihi
@4 cha.Ma.,i. evamevam  5 an.ekaka. 20/319/36  6 Si. ekam
@7 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati  8 Si.,i. upasamoti, cha.Ma. upasamopi
Nibbanasankhataupasamarammanatta va tadeva, dhammapitirasoti 1- ariyadhammato
jataya 2- nibbanasankhate va 3- dhamme uppannaya pitiya rasatta tadeva.
Tam pavivekarasam upasamassa ca rasam pitva tadeva dhammapitirasam pivam niddaro hoti
nippapo, pitvapi kilesaparilahabhavena niddaro, pivantopi pahinapapatta
nippapo hoti, tasma etam rasanamagganti. Keci pana "jhananibbanapaccavekkhananam
kayacittaupadhivivekananca vasena pavivekarasadayo tayo eva ete dhamma"ti
yojenti, purimameva sundaram. Evam ca 4-  bhagava catutthapanham vissajjento
arahattanikutena desanam nitthapesi, desanapariyosane brahmano bhagavato
santike pabbajitva katipaheneva patisambhidappatto araha ahositi.
                     Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                        hirisuttavannana nitthita.
                         --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 60-66. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=1349&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=1349&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=316              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=7810              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=7787              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=7787              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]