ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

                    8. Dhammasutta (navasutta) vannana
      [319] Yasma hi dhammanti dhammasuttam, "navasuttan"tipi 1- vuccati. Ka
uppatti? idam suttam ayasmantam sariputtattheram arabbha vuttam. Ayamettha
sankhepo, vittharo pana dvinnam aggasavakanam uppattito pabhuti veditabbo.
Seyyathidam? anuppanne kira bhagavati dve aggasavaka ekam  asankhyeyyam
Kappasatasahassanca paramiyo puretva devaloke nibbatta. Tesam pathamo cavitva
rajagahassa avidure upatissagamo nama brahmananam bhogagamo  atthi, tattha
satthiadhikapancakotisatadhanavibhavassa gamasamino brahmanassa rupasari nama
brahmani, tassa kucchiyam patisandhim aggahesi. Dutiyo tassevavidure kolitagamo
nama brahmananam bhogagamo atthi, tattha tatharupavibhavasseva gamasamino
brahmanassa moggallani nama brahmani, tassa kucchiyam tamdivasameva patisandhim
aggahesi. Evam tesam ekadivasameva patisandhiggahananca gabbhavutthananca ahosi.
Ekadivaseyeva ca nesam ekassa upatissagame jatatta upatisso, ekassa
kolitagame jatatta kolitoti namam akamsu.
      Te sahapamsum kilanta sahayaka anupubbena vuddhim 2- papunimsu, ekamekassa
ca pancapancamanavakasatani parivara ahesum. Te uyyanam va naditittham 3- va
gacchanta sapavivarayeva gacchanti. Eko pancahi suvannasivikasatehi, dutiyo
pancahi ajannarathasatehi. Tada ca rajagahe kalanukalam giraggasamajjo nama
hoti, 4- sayanhasamaye nagaravemajjhe yattha sakalaangamagadhavasino abhinnata
khattiyakumaradayo sannipatitva supannattesu mancapithadisu nisinna samajjavibhutim
passanti. Atha te sahayaka tena parivarena saddhim tattha gantva pannattasanesu
@Footnote: 1 Ma.,ka. nathasutatantipi  2 i. vuddhim
@3 ka. naditittham  4 ka. ahosi
Nisidimsu. Tato upatisso samajjavibhutim passanto mahajanakayam sannipatitam disva
"ettako janakayo appatvava marissati"ti cintesi. Tassa maranam agantva
nalatante patitthitam viya ahosi, tatha kolitassa. Tesam anekappakaresu natesu
naccantesu dassanamattepi cittam na nami, annadatthu samvego eva udapadi.
      Atha vutthite samajje pakkantaya parisaya sakaparivarena pakkantesu
tesu sahayesu kolito upatissam pucchi "kim samma natakadidassanena tava
pamodanamattampi nahosi"ti. So tassa tam pavattim arocetva tampi tatheva
patipucchi. Sopi tassa attano    pavattim arocetva "ehi samma pabbajitva
amatam gavesamati aha, "sadhu samma"ti upatisso tam sampaticchi. Tato
dvepi jana tam sampattim chaddetva punadeva rajagahamanuppatta. Tena ca
samayena rajagahe sanjayo 1- nama paribbajako pativasati. Te tassa santike
pancahi manavakasatehi saddhim pabbajitva katipaheneva tayo vede sabbanca
paribbajakasamayam uggahesum te tesam satthanam adimajjhapariyosanam upaparikkhanta
pariyosanam adisva acariyam pucchimsu "imesam  satthanam adimajjham dissati,
pariyosanam pana na dissati `idam nama imehi satthehi papuneyyati, yato
uttari papunitabbam natthi'ti. "sopi aha "ahampi tesam tathavidham pariyosanam
na passami"ti. Te ahamsu "tenahi mayam imesam pariyosanam gavesama"ti. Te
acariyo "yathasukham gavesatha"ti aha. Evam te tena anunnata amatam
gavesamana ahindanta jambudipe pakata ahesum. Tehi khattiyapanditadayo
panham puttha uttaruttarim na sampayanti. "upatisso kolito"ti vutte pana
"ke ete, na kho mayam janamati bhananta natthi, evam vissuta ahesum.
@Footnote: 1 cha.Ma. sancayo
      Evam tesu amatapariyesanam caramanesu amhakam bhagava loke uppajjitva
pavattitapavaradhammacakko anupubbena rajagahamanuppatto. Te ca paribbajaka
sakalajambudipam caritva titthatu amatam, antamaso pariyosanapanhavissajjanamattampi
alabhanta punadeva rajagaham agamamsu. Atha kho ayasma assaji pubbanhasamayam
nivasetvati yava tesam pabbajja. Tava sabbam pabbajjakkhandhake 1-
agatanayena 2- vittharato datthabbam.
      Evam pabbajitesu tesu dvisu sahayakesu ayasma sariputto
addhamasena savakaparaminanam sacchakasi. So yada assajittherena saddhim
ekavihare vasati, tada bhagavato upatthanam gantva anantaram therassa upatthanam
gacchati "pubbacariyome ayamayasma, etamaham nissaya bhagavato  sasanam annasin"ti
garavena. Yada pana assajittherena saddhim ekavihare na vasati, tada yassam
disayam thero vasati, tam disam oloketva pancangapatitthitena vanditva anjalim
paggayha namassati. Tam disva keci bhikkhu katham samutthapesum "sariputto
aggasavako hutva disam namassati, ajjapi manne brahmanaditthi appahina"ti.
Atha bhagava dibbaya sotadhatuya tam kathasallapam sutva pannattapavarabuddhasane
nisinnamyeva attanam dassento bhikkhu amantesi "kaya nuttha bhikkhave etarahi
kathaya sannisinna"ti. Te tam pavattim acikkhimsu. Tato bhagava "na bhikkhave
sariputto disam namassati, yam nissaya sasanam annasi, tam attano acariyam
vandati namassati sammaneti, acariyapujako bhikkhave sariputto"ti vatva tattha
sannipatitanam dhammadesanattham imam suttamabhasi.
@Footnote: 1 vi. maha. 4/60/51  2 cha.Ma. agatanayeneva
      Tattha yasma hi dhammam puriso vijannati yato puggala pitakattayappabhedam
pariyattidhammam va, pariyattidhammam va, pariyattim sutva adhigantabbam navalokuttarap-
pabhedam pativedhadhammam va puriso vijanna janeyya vedeyya. "yassa"tipi 1-
patho, soevattho. Indamva nam devata pujayeyyati yatha sakkam devanamindam
dvisu devalokesu devata pujenti, evam so puggalo tam puggalam kalasseva
vutthaya upahanaomuncanadim sabbam vattapatipattam karonto pujeyya sakkareyya
garukareyya. Kimkaranam? so pujito .pe. Patukaroti dhammam, so acariyo evam
pujito tasmim antevasimhi pasannacitto pariyattipativedhavasena bahussuto
desanavaseneva pariyattidhammanca   desanam sutva yathanusittham patipattiya
adhigantabbam pativedhadhammanca patukaroti deseti, desanaya va pariyattidhammam,
upamavasena attana adhigatapativedhadhammam patukaroti.
      [320] Tadatthikatvana nisamma dhiroti evam pasannena acariyena patukatam
dhammam atthikatvana sunitva upadharanasamatthataya dhiro puriso. Dhammanudhammam
patipajjamanoti lokuttaradhammassa anulomatta anudhammabhutam vipassanam bhavayamano.
Vinnu vibhavi nipuno ca hotiti vinnutasankhataya pannaya adhigamena vinnu,
vibhavetva paresampi pakatam katva napanasamatthataya vibhavi, parama sukhumattha-
pativedhataya nipuno ca hoti. Yo tadisam bhajati appamattoti yo tadisam
pubbe vuttappakaram bahussutam appamatto tappasadanaparo hutva bhajati.
      [321]  Evam panditacariyasevanam pasamsitva idani balacariyasevanam
nindanto "khuddanca balan"ti imam gathamaha. Tattha khuddanti khuddena
kayakammadina samannagatam, pannabhavato balam. Anagatatthanti
@Footnote: 1 ka. videyyatipi
Anadhigatapariyattipativedhattham. Usuyyakanti 1- issamanakataya 2- antevasikassa vuddhim
asahamanam. Sesamettha pakatameva padato. Adhippayato pana yo bahucivaradilabhi 3-
acariyo antevasikanam civaradini na sakkoti datum, dhammadane pana aniccadukkhanatta-
vacanamattampi na sakkoti, etehi khuddatadidhammehi 4- samannagatatta tam khuddam
balam anagatattham usuyyakam acariyamupasevamano "putimaccham kusaggena"ti 5-
vuttanayena sayampi balo hoti. Tasma idha sasane kinci appamattakampi
pariyattidhammam pativedhadhammam va avibhavayitva ca avijanitva ca yassa dhammesu
kankha, tam ataritva maranam upetiti evamassa attho veditabbo.
      [322-3] Idani tassevatthassa pakatakaranattham "yatha naro "ti
gathadvayamaha. Tattha apaganti nadim. Mahodakanti bahuudakam. Salilanti ito
cito ca gatam, vitthinnanti 6- vuttam hoti. "saritan"tipi patho, soevattho.
Sighasotanti haraharikam, vegavatinti 7- vuttam hoti. Kim soti ettha "so
vuyhamano"ti imina ca sokarena tassa narassa nidditthatta nipatamatto
sokaro, kimsuti vuttam hoti yatha "na bhavissami nama so, vinassissami nama
so"ti. Dhammanti pubbe vuttam dubbidhamyeva. 8-  Anisamayatthanti anisametva
attham. Sesamettha pakatameva padato.
      Adhippayato pana yatha yo kocideva naro vuttappakaram nadim otaritva
taya nadiya vuyhamano anusotagami sotameva anugacchanto pare paratthike. 9-
Kim sakkhati param netum. "sakkati"tipi patho. Tatheva duvidhampi dhammam attano
@Footnote: 1 cha.Ma. usuyakanti  2 ka. issapakataya  3 ka. bahucivaradini labhi
@4 Ma. khuddadidhammehi  5 khu.iti. 25/76/292 khu.ja. 27/2152/437 (sya)
@6 Ma. odhito apagatam vitthinnanti  7 Ma. na ciragatam vegavatinti
@8 cha.Ma.,i. duvidhameva  9 ka. pare tiratthite
Pannaya avibhavayitva bahussutananca santike attham anisametva sayam
avibhavitatta ajananto anisamitatta ca avitinnakankho pare kim sakkhati
nijjhapetum pekkhapetunti evamettha attho datthabbo. "so vata cunda
attana palipapalipanno"ti 1- adikancettha suttapadam anussaritabbam.
      [324-5] Evam balasevanaya balassa param nijjhapetum asamatthataya
pakatakaranattham upamam vatva idani "yo tadisam bhajati 2- appamatto"ti ettha
vuttassa panditassa pare nijjhapetum samatthataya pakatakaranattham "yathapi
navan"ti gathadvayamaha. Tattha phiyenati dabbipadarena. Rittenati veludandena.
Tatthati tassam navayam. Tatrupayannuti 3- tassa navaya aharanapatiharanadi-
upayajananena 4- maggapatipadanena upayannu. Sikkhitasikkhataya sukusalahatthataya 5- ca
kusalo. Uppannupaddavapatikarasamatthataya mutima. Vedaguti vedasankhatehi catuhi
maggananehi gato. Bhavitattoti tayeva maggabhavanaya bhavitacitto. Bahussutoti
pubbe vuttanayeneva. Avedhadhammoti atthahi lokadhammehi akampaniyasabhavo.
Sotavadhanupanisupapanneti sotaodahanena ca maggaphalanam upanissayena ca
uppanne. Sesam uttanapadatthameva. Adhippayayojanapi sakka purimanayeneva
vijanitunti 6- na vittharita.
      [326] Evam panditassa pare nijjhapetum samatthabhavapakatakaranattham
upamam vatva tassa panditasevanaya niyojento "tasma have"ti imam
avasanagathamaha. Tatthayam 7- sankhepattho:- yasma upanissayasampanna
@Footnote: 1 Ma.mu. 12/87/60  2 i. bhajate  3 Si.,ka. tatrupayannuti
@4 Si.,ka. aharanapasaranadiupayajananena  5 Si.,i. lahuhatthataya
@6 cha.Ma.,i. janitunti  7 cha.Ma.,i. tatrayam
Panditasevanena visesam papunanti, tasma have sappurisam bhajetha. Kidisam sappurisam
bhajetha? medhavinanceva bahussutanca, pannasampattiya ca medhavinam
vuttappakarasutadvayena ca bahussutam. Tadisam hi bhajamano tena bhasitassa dhammassa
annaya attham evam natva ca yathanusittham patipajjamano taya patipattiya
pativedhavasena vinnatadhammo so maggaphalanibbanappabhedam lokuttarasukham labhetha
adhigaccheyya papuneyyati arahattanikutena desanam samapesiti.
                     Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                       dhammasuttavannana nitthita.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 140-146. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=3145&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=3145&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=325              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=8038              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=8010              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=8010              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]