ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

              13. Sammaparibbajaniyasutta (mahasamayasutta) vannana
      [362] Pucchami munim pahutapannanti sammaparibbajaniyasuttam,
"mahasamayasuttan"tipi vuccati mahasamayadivase kathitatta. Ka uppatti? pucchavasika
uppatti. Nimmitabuddhena hi puttho bhagava imam suttamabhasi, tam saddhim pucchaya
"sammaparibbajaniyasuttan"tipi vuccati. Ayamettha sankhepo, vittharato pana
sakiyakoliyanam uppattito pabhuti poranehi vanniyati.
      Tatrayam uddesamaggavannana 2- :- pathamakappikanam pana ranno
mahasammatassa rojo nama putto ahosi, rojassa vararojo, vararojassa
@Footnote: 1 cha.Ma. pathanti  2 Si.,ka. uddesamattavannana
Kalyano, kalyanassa varakalyano, varakalyanassa mandhata, mandhatussa
varamandhata, varamandhatussa uposatho, uposathassa varo, varassa upavaro, 1-
upavarassa maghadevo, 2- maghadevassa parampara caturasiti khattiyasahassani ahesum.
Tesam parato tayo okkakavamsa ahesum. Tesu tatiyaokkakassa panca mahesiyo
ahesum, hattha citta jantu jalini visakhati. Ekekissa panca panca itthisatani
parivara, sabbajetthaya cattaro putta okkamukho kakando 3- hatthiniko 4-
nipuroti, 5- panca dhitaro piya suppiya ananda vijita vijitasenati. Evam sa
nava putte labhitva kalamakasi.
      Atha raja annam daharam abhirupam rajadhitaram anetva aggamahesitthane
thapesi, sapi jantum nama ekam puttam vijayi. Tam jantukumaram pancame divase
alankaritva ranno dassesi. Raja tuttho mahesiya varam adasi. Sa natakehi
saddhim mantetva puttassa rajjam yaci, raja "nassa vasali mama puttanam
antarayamicchasi"ti nadasi. Sa punappunam raho rajanam paritosetva "na
maharaja musavado vattati"tiadini vatva yacati eva. Atha raja putte
amantesi "aham tata tumhakam kanittham jantukumaram disva tassa matu sahasa
varam adasim, sa puttassa rajjam parinametumicchati, tumhe mamaccayena agantva
rajjam kareyyatha"ti atthahi amaccehi saddhim uyyojesi. Te bhaginiyo adaya
caturanginiya senaya nagara nikkhamimsu. Nagara 6-  "kumara pitu accayena
agantva rajjam karessanti, 7- gacchama ne upatthahama"ti cintetva bahu
manussa anubandhimsu. Pathamadivase yojanamatta sena ahosi, dutiyadivase
@Footnote: 1 Si.,ka. caro, carassa upacaro
@2 Si. maghadevo  3 Ma. karakando cha.,i karakandu,
@4 Si. hatthinakho, Ma. satinako  5 Ma. nipunoti, cha.,i. sinipuroti, su.vi. 1/232
@6 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati  7 ka. kareyyunti
Dviyojanamatta, tatiyadivase tiyojanamatta. Kumara cintesum "maha ayam balakayo,
sace mayam kanci samantarajanam atikkamitva 1- janapadam ganhissama, sopi 2-
no na pahossati, kim paresam pilam katva laddharajjena, mahajambudipo, aranne
nagaram mapessama"ti himavantabhimukha agamimsu,
      tattha nagaramapanokasam pariyesamana himavati kapilo nama tapaso
ghoratapo pativasati pokkharanitire mahasakasande, tassa vasanokasam gata.
So te disva pucchitva tam sabbam pavattim sutva tesu anukampam akasi.
So kira bhumijayavasam 3- nama vijjam janati, yaya uddham asitihatthe akase
ca hetthabhumiyam ca gunadose passati. Athekasmim padese sukaramiga sihabyagghadayo
tasetva paripatenti, mandukamusika sappe bhimsapenti. So te disva
"ayam bhumippadeso pathaviaggan"ti tasmim padese assamam mapesi. Tato so
rajakumare aha "sace mama namena nagaram karotha, demi vo imam okasan"ti.
Te tatha patijanimsu. Tapaso "imasmim okase thatva candalaputtopi
cakkavattim balena atiseti"ti vatva "assame ranno gharam mapetva nagaram
mapetha"ti tam okasam datva sayam avidure pabbatapade assamam katva vasi.
Tato kumara tattha nagaram mapetva kapilassa vutthokase katatta "kapilavatthun"ti 4-
namam aropetva tattha nivasam kappesum.
      Atha amacca "ime kumara vayappatta, yadi nesam pita santike bhaveyya,
so avahavivaham kareyya, idani pana amhakam bharo"ti cintetva kumarehi
saddhim mantesum. Kumara "amhakam sadisa khattiyadhitaro na passama, tasampi
bhagininam sadise khattiyakumare, jatisambhedam ca na karoma"ti. Te jatisambhedabhayena
@Footnote: 1 cha.,i. akkamitva  2 ka. sabbampi
@3 Ma. bhumijayam, cha.,i. bhummajalam  4 cha.Ma.,i. kapilavatthuti
Jetthabhaginim matutthane thapetva avasesahi samvasam kappesum. Tesam  pita tam
pavattim sutva "sakya vata bho kumara, paramasakya vata bho kumara"ti  1-
udanam udanesi. Ayam tava sakyanam uppatti. Vuttampi cetam bhagava:-
         "atha kho ambattha raja okkako amacce parisajje
       amantesi `kahannu kho bho etarahi kumara sammanti'ti. Atthi
       deva himavantapasse pokkharaniya tire mahasakasando, tatthetarahi
       kumara sammanti, te jatisambhedabhaya sakahi bhaginihi saddhim
       samvasam kappentiti. Atha kho ambattha raja okkako udanam
       udanesi `sakya vata bho kumara, paramasakya vata bho kumara'ti,
       tadagge kho pana ambattha sakya pannayanti, so ca sakyanam
       pubbapuriso"ti. 2-
      Tato nesam jetthabhaginiya kuttharogo udapadi, kovilarapupphasadisani
gattani ahesum. Rajakumara "imaya saddhim ekato nisajjatthanabhojanadini
karontanampi upari esa rogo sankamati"ti cintetva uyyanakilam gacchanta
viya tam yane aropetva arannam pavisitva bhumiyam gharasankhepena 3- pokkharanim
khanapetva tam tattha khadaniyabhojaniyehi saddhim pakkhipitva upari padaram
paticchadapetva pamsum datva pakkamimsu. Tena ca samayena ramo nama raja
kuttharogi orodhehi ca natakehi ca jigucchiyamano tena samvegena jetthaputtassa
rajjam datva arannam pavisitva tattha pannamulaphalani paribhunjanto na cirasseva
arogo suvannavanno hutva ito cito ca vicaranto mahantam susirarukkham
disva tassabbhantare solasahatthappamanam tam kolapam sodhetva dvaranca
@Footnote: 1 ka. "sakya"ti  2 di.Si. 9/267/92
@ 3 cha.Ma.,i. bhumiyam gharasankhepenati patho na dissati
Vatapananca katva nissenim bandhitva tattha vasam kappesi. So angarakatahe
aggim katva rattim vissaranca sussaranca sunanto sayati. So "asukasmim padese
siho saddamakasi, asukasmim byaggho"ti sallakkhetva pabhate tattha gantva
vighasamamsam adaya paccitva khadati.
      Athekadivasam so paccusasamaye aggim jaletva nisidi, tena ca samayena
tassa rajadhitaya gandham ghayitva  byaggho tam padesam khanitva padaratthare
vivaramakasi. Tena vivarena sa byaggham disva bhita vissaramakasi. So
tam saddam sutva "itthisaddo eso"ti ca sallakkhitva patova tattha
gantva "ko ettha"ti aha. Matugamo samiti. Nikkhamati. Na nikkhamamiti.
Kimkaranati. Khattiyakanna ahanti. Evam sobbhe nikhatapi manameva karoti.
So sabbam pucchitva "ahampi khattiyo"ti jatim acikkhitva "ehi dani
khire pakkhittasappi viya jatan"ti aha. Sa "kuttharoginimhi sami, na
sakka nikkhamitun"ti aha. So "katakammo dani aham sakka tikicchitun"ti
nissenim datva tam uddharitva attano vasanokasam netva sayam
paribhuttabhesajjani eva datva nacirasseva arogam suvannavannamakasi.
So taya saddhim samvasam kappesi. Sa pathamasamvaseneva gabbham ganhitva
dve putte vijayi, punapi dveti evam solasakkhattum vijayi, evam te
dvattimsa bhataro ahesum. Te anupubbena vuddhippatte pita sabbasippani
sikkhapesi.
      Athekadivasam eko ramaranno nagaravasi vanacarako 1- pabbate ratanani
gavesanto tam padesam agato rajanam disva annasi. "janamaham deva
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati
Tumhe"ti aha. "kuto tvam agatosi"ti ca tena puttho "nagarato deva"ti
aha. Tato nam raja sabbam pavattim pucchi. Evam tesu samullapamanesu te
daraka agamimsu. So te disva "ime ke deva"ti pucchi. Putta me bhaneti.
Imehi dani deva dvattimsakumarehi parivuto vane kim karissasi, ehi rajjam
anusasati. Alam bhane idheva sukhanti. So "laddham dani me kathapabhatan"ti
nagaram gantva ranno puttassa arocesi. Ranno putto "pitaram anessami"ti
caturanginiya senaya tattha gantva nanappakarehi pitaram yaci, sopi "alam
tata kumara, idheva sukhan"ti neva icchi. Tato rajaputto "na dani raja
gantum icchati, handassa idheva nagaram mapemi"ti cintetva tam kolarukkham
uddharitva gharam katva nagaram mapetva kolarukkham apanetva katatta
"kolanagaran"ti ca byagghapathe katatta "byagghapathan"ti 1- cati dve namami
aropetva agamasi.
      Tato vayappatte kumare mata anapesi "tata tumhakam kapilavatthuvasino
sakya matula honti, dhitaro nesam ganhatha"ti. Te yam divasam khattiyakannayo
nadikilanam gacchanti, tam divasam gantva naditittham uparundhitva namani savetva
patthita patthita rajadhitaro gahetva agamamsu. Sakyarajano sutva "hotu
bhane, amhakam nataka ete"ti 2- tunhi ahesum. Ayametesam koliyanam 3-
uppatti.
      Evam tesam sakiyakoliyanam annamannam avahavivaham karontanam agato
vamso yava sihahanuraja, tava vittharato veditabbo:- sihahanuranno kira
panca putta ahesum suddhodano amitodano dhotodano sakkodano sukkodanoti. 4-
@Footnote: 1 cha.Ma. byagghapajajanti  2 cha.Ma.,i. evati
@3 cha.Ma.,i. ayam koliyanam  4 Si. sukkodano asukkodanoti
Tesu suddhodane rajjam karayamane tassa pajapatiya anjanaranno dhitaya
mahamayadeviya kucchimhi puritaparami mahapuriso jatakanidane vuttanayeneva 1-
tusitapura cavitva patisandhim gahetva anupubbena katamahabhinikkhamano
sammasambodhim abhisambujjhitva pavattitapavaradhammacakko anukkamena kapilavatthum
gantva suddhodanamaharajadayo ariyaphale patitthapetva janapadacarikam caritva 2-
punapi aparena samayena paccagantva pannarasahi bhikkhusatehi saddhim kapilavatthusmim
viharati nigrodharame.
      Tattha viharante ca bhagavati sakiyakoliyanam udakam paticca kalaho ahosi.
Katham? nesam kira ubhinnampi kapilapurakoliyapuranam antare rohini nama nadi
Pavattati. Sa kadaci appodaka hoti, kadaci mahokada. Appodakakale setum
katva sakiyapi koliyapi attano attano sassapayanattham udakam anenti.
Tesam manussa ekadivasam setum karonta annamannam bhandanta 3- "are
tumhakam rajakulam bhaginihi saddhim samvasam kappesi kukkutasonasingaladitiracchana
viya, tumhakam rajakulam susirarukkhe vasam kappesi pisacillika viya"ti evam
jativadena khumsetva attano attano rajunam arocesum. Te kuddha yuddhasajja
hutva rohininaditiram sampatta. Evam sagarasadisam balam atthasi.
      Atha bhagava "nataka kalaham karonti, handa ne varessami"ti
akasenagantva dvinnam senanam majjhe atthasi. Tampi avajjetva
savatthito agatoti eke. Evam thatva ca pana attadandasuttam 4- abhasi. Tam
sutva sabbe samvegappatta avudhani chaddetva bhagavantam namassamana
atthamsu, mahagghanca asanam pannapesum. Bhagava oruyha pannattasane nisiditva
@Footnote: 1 cha.Ma. vuttanayena  2 cha.Ma.,i. pakkamitva
@3 ka. udakam ganhanta  4 khu.su. 25/94 adi/518
"kutharihattho puriso"tiadikam phandanajatakam, 1- "vandami tam kunjaran"ti
latukikajatakam, 2-
             "sammodamana gacchanti         jalamadaya pakkhino
             yada te vivadissanti           tada ehinti me vasan"ti 3-
imam vattakajatakanca kathetva puna tesam cirakalappavattam natibhavam dassento
imam mahavamsam kathesi. Te "pubbe kira mayam nataka eva"ti ativiya pasidimsu.
Tato sakya addhateyyakumarasate, koliya addhateyyakumarasateti panca kumarasate
bhagavato parivaratthaya adamsu. Bhagava tesam pubbahetum "etha bhikkhavo"ti aha.
Te sabbe iddhiya nibbattaatthaparikkharayutta akase abbhuggantva agamma
bhagavantam vanditva atthamsu. Bhagava te adaya mahavanam agamasi. Tesam
pajapatiyo dute pahesum, te tahi nanappakarehi palobhiyamana ukkanthimsu.
Bhagava tesam ukkanthitabhavam tesam ukkanthitabhavam natva himavantam dassetva
tattha kunalajatakakathaya 4- tesam anabhiratim vinodetukamo aha "ditthapubbo vo
bhikkhave himava"ti. Na bhagavati. "etha bhikkhave pekkhatha"ti attano iddhiya
te akasena nento "ayam suvannapabbato, ayam rajatapabbato, ayam
manipabbato"ti nanappakare pabbate dassetva kunaladahe manosilatale
paccutthasi. Tato "himavante pabbate sabbe catuppadadibheda 5- tiracchanagata
pana agacchantu, sabbesanca pacchato kunalasakuno"ti adhitthasi. Agacchante
ca te jatinamaniruttivasena vannento "ete bhikkhave hamsa, ete konca,
ete cakkavaka karavika, hatthisondaka, pokkharasataka"ti tesam dassesi.
@Footnote: 1 khu.ja. 27/14-26/272-3  2 khu.ja. 27/39-43/129-30
@3 khu.ja. 27/33/9  4 khu.ja. 28/89-107
@ 5 cha.Ma..i. himavante sabbe catuppadabahuppadadibheda
      Te vimhitahadaya 1- passanta sabbapacchato agacchantam dvihi dijakannahi
mukhatundakena damsitva gahitakatthavemajjhe nisinnam sahassadijakannaparivaram
kunalasakunam disva acchariyabbhutacittajata bhagavantam ahamsu "kacci bhante
bhagavapi idha kunalaraja bhutapubbo"ti. "ama bhikkhave mayavesa kunalavamso
kato. Atite hi mayam cattaro jana idha vasimha narado devilo isi,
anando gijjharaja, punnamukho phussakokilo, aham kunalasakuno"ti sabbam
mahakunalajatakam kathesi. Tam sutva tesam bhikkhunam poranadutiyikayo arabbha
uppanna anabhirati vupasanta. Tato tesam bhagava saccakatham kathesi, kathapariyosane
sabbapacchimako sotapanno, sabbapurimo anagami ahosi, ekopi puthujjano va
araha va natthi. Tato bhagava te adaya punadeva mahavane oruhi,
agacchamana ca te bhikkhu attanova iddhiya agacchimsu.
      Atha nesam bhagava uparimaggatthaya puna dhammam desesi, te pancasatapi
vipassanam arabhitva arahatte patitthahimsu. Pathamam patto pathamameva agamasi
"bhagavato arocessami"ti. Agantva ca "abhiramamaham bhagava, na ukkanthami"ti
vatva bhagavantam vanditva ekamantam nisidi. Evam te sabbepi anukkamena
agantva bhagavantam parivaretva nisidimsu jetthamasauposathadivase sayanhasamaye.
Tato pancasatakhinasavaparivutam varabuddhasane nisinnam bhagavantam thapetva asannasatte
ca arupabrahmano ca sakaladasasahassacakkavale avasesadevatayo 2- mangala-
suttavannanayam vuttanayeneva 3- sukhumattabhave nimminitva samparivaresum "vicitra-
patibhanam dhammadesanam sossama"ti. Tattha cattaro khinasava brahmano samapattito
vutthaya brahmaganam apassanta "kuhim gata"ti avajjetva tamattham natva
@Footnote: 1 ka. vimhayahadaya  2 cha.Ma.....devatadayo  3 cha.Ma. vuttanayena
Pacchagantva mahavane 1- okasam alabhamana cakkavalamuddhani thatva
paccekagathayo abhasimsu. Yathaha:-
            "atha kho catunnam suddhavasakayikanam devanam etadahosi
        ayam kho bhagava sakkesu  viharati kapilavatthusmim mahavane mahata
        bhikkhusamghena saddhim pancamattehi bhikkhusatehi sabbeheva arahantehi.
        Dasahi ca lokadhatuhi devata yebhuyyena sannipatita honti bhagavantam
        dassanaya bhikkhusamghanca. Yannuna mayampi yena  bhagava tenupasankameyyama,
        upasankamitva bhagavato santike paccekagatham bhaseyyama"ti 2-
      sabbam sagathavagge vuttanayeneva veditabbam. Evam vatva ca tattha eko
brahma puratthimacakkavalamuddhani okasam labhitva tattha thito imam gathamabhasi:-
                "mahasamayo pavanasmim .pe.
                Dakkhitaye aparajitasamghan"ti. 3-
      Imancassa gatham bhasamanassa pacchimacakkavalapabbate thito saddam
assosi.
      Dutiyo pacchimacakkavalamuddhani okasam labhitva tattha thito tam gatham
sutva imam gathamabhasi:-
                "tatra bhikkhavo samadahamsu .pe.
                Indriyani rakkhanti pandita"ti. 3-
      Tatiyo dakkhinacakkavalamuddhani okasam labhitva tattha thito tam gatham
sutva imam gathamabhasi:-
           "../../bdpicture/chetva khilam chetva paligham .pe. Susunaga"ti. 4-
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati  2 di.maha. 10/331/216, sam.sa. 15/37/29
@3 di.maha. 10/332/216, sam.sa. 15/37/29  4 di.maha. 10/332/217, sam.sa. 15/37/30
      Catuttho uttaracakkavalamuddhani okasam labhitva tattha thito tam gatham
sutva imam gathamabhasi:-
            "ye keci buddham  saranam gatase .pe.
            Devakayam       paripuressanti"ti. 1-
      Tassapi tam saddam dakkhinacakkavalamuddhani thito assosi. Evam tada ime
cattaro brahmano parisam thometva thita ahesum, mahabrahmano ekacakkavalam
chadetva atthamsu.
      Atha bhagava devaparisam oloketva bhikkhunam arocesi "yepi te bhikkhave
ahesum atitamaddhanam arahanto sammasambuddha, tesampi bhagavantanam etapparamayeva
devata sannipatita ahesum seyyathapi mayham etarahi. Yepi te bhikkhave
bhavissanti anagatamaddhanam arahanto sammasambuddha, tesampi bhagavantanam
etapparamayeva devata sannipatita bhavissanti seyyathapi mayham etarahi"ti.
Tato tam devaparisam bhabbabhabbavasena dvidha vibhaji "ettaka bhabba, ettaka
abhabba"ti. Tattha "abhabba parisa buddhasatepi dhammam desente na bujjhati,
bhabba parisa sakka bodhetun"ti natva puna bhabbapuggale cariyavasena chadha
vibhaji "ettaka ragacarita, ettaka dosamohavitakkasaddhabuddhicarita"ti. Evam
cariyavasena pariggahetva "assa parisaya kidisa dhammadesana sappaya"ti
dhammakatham vicinitva puna tam parisam manasakasi "attajjhasayena nu kho janeyya,
parajjhasayena, atthuppattivasena, pucchavasena"ti. Tato "pucchavasena janeyya"ti
natva "panham pucchitum samattho atthi, natthi"ti puna sakalaparisam avajjetva
"natthi koci"ti natva "sace ahameva pucchitva ahameva visajjeyyam, imissa 2-
@Footnote: 1 di.maha. 10/332/217, sam.sa. 15/37/30  2 cha.Ma. evamassa, i. etamassa
Parisaya sappayam na hoti. Yannunaham nimmitabuddham mapeyyanti padakajjhanam
samapajjitva vutthaya  manomayiddhiya abhisankharitva nimmitabuddham mapesi.
"sabbangapaccangalakkhanasampanno 1- pattacivaradharo alokitavilokitadisampanno hotu"ti
adhitthanacittena saha paturahosi. So pacinalokadhatuto agantva bhagavato
samasame asane nisinno evam agantva yani bhagavata imasmim samagame
cariyavasena cha suttani 2- kathitani. Seyyathidam? purabhedasuttam kalahavivadasuttam
culabyuhasuttam 3- tuvatakam idameva sammaparibbajaniyanti. Tesu ragacaritadevatanam
sappayavasena kathetabbassa imassa suttassa pavattanattham panham pucchanto
"pucchami munim pahutapannan"ti imam gathamaha.
      Tattha pahutapannanti mahapannam. Tinnanti caturoghatinnam. Paragatanti
nibbanappattam. Parinibbutanti saupadisesanibbanavasena parinibbutam. Thitattanti
lokadhammehi akampaniyacittam. Nikkhamma ghara panujja kameti vatthukame panuditva
gharavasa nikkhamma. Katham bhikkhu samma so loke paribbajeyyati so bhikkhu
katham loke samma paribbajeyya vihareyya anupalitto lokena hutva, lokam
atikkameyyati vuttam hoti. Sesamettha vuttanayameva.
      [363] Atha bhagava yasma asavakkhayamappatva loke samma paribbajanto
nama natthi, tasma tasmim ragacaritadivasena pariggahite bhabbapuggalasamuhe tamtam
tesam tesam samanadosanam devatagananam acinnadosappahanattham "yassa mangala"ti
arabhitva arahattanikuteneva khinasavapatipadam pakasento pannarasa gathayo
abhasi.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. sabbangapaccangi....  2 khu.su. 25/855
@ 3 cha.Ma.,i. culabyuham, mahabyuham
      Tattha pathamagathaya tava mangalati mangalasutte vuttanam ditthamangaladinametam
adhivacanam. Samuhatati sutthu uhata pannasatthena samucchinna. Uppatati
"ukkapatadisadahadayo evam vipaka honti"ti evam pavatta uppatabhinivesa.
Supinati "pubbanhasamaye supinam disva idam nama hoti, majjhantikadisu idam,
vamapassena sayata ditthe idam nama hoti, dakkhinapassadihi idam, supinante
candam disva idam nama hoti, suriyadayo disva idan"ti evam pavatta
supinabhinivesa, lakkhanati dandalakkhanavatthalakkhanadipatham pathitva "imina idam
nama hoti"ti evam pavatta lakkhanabhinivesa. Te sabbepi brahmajale
vuttanayeneva veditabba. So mangaladosavippahinoti atthattimsa mahamangalani
thapetva avasesa mangaladosa nama. Yassa pana te 1- mangaladayo samuhata
so mangaladosavippahino hoti. Atha va mangalananca uppatadidosananca
pahinatta mangaladosavippahino hoti, na mangaladihi suddhim pacceti ariyamaggassa 2-
adhigatatta tasma samma so loke paribbajeyya, so khinasavo samma loke
paribbajeyya anupalitto lokenati.
      [364] Dutiyagathaya ragam vinayetha manusesu, dibbesu kamesu capi
bhikkhuti manusesu ca dibbesu ca kamagunesu anagamimaggena anuppatti
dhammatam nento ragam vinayetha 3- atikkamma bhavam samecca dhammanti evam ragam
vinetva tato param arahattamaggena sabbappakarato parinnabhisamayadayo sadhento
catusaccabhedampi samecca dhammam imaya patipadaya tividhampi atikkamma bhavam samma
soti sopi bhikkhu samma loke paribbajeyya.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. panete  2 ka. ariyamaggena
@ 3 ka. janento ragam vineti
      [365] Tatiyagathaya "anurodhavirodhavippahino"ti sabbavatthusupahinaragadoso.
Sesam vuttanayameva. Sabbagathasu ca "sopi bhikkhu samma loke paribbajeyya"ti
yojetabbam. Ito param hi yojanampi avatva avuttanayameva vannayissama.
      [366] Catutthagathaya sattasankharavasena duvidham piyanca appiyanca veditabbam,
tattha chandaragapatighappahanena hitva. Anupadayati catuhi upadanehi kanci dhammam
aggahetva. Anissito kuhinciti atthasatabhedena tanhanissayena dvasatthibhedena
ditthinissayena ca kuhinci rupadidhamme bhave va anissito. Samyojaniyehi
vippamuttoti sabbepi tebhumakadhamma dasavidhasamyojanassa visayatta samyojaniya,
tehi sabbappakarato maggabhavanaya parinnatatta pahinatta 1- ca vippamuttoti
attho. Pathamapadena cettha ragadosappahanam vuttam, dutiyena upadananissayabhavo,
tatiyena sesakusalehi akusalavatthuhi ca vippamokkho. Pathamena va ragadosappahanam,
dutiyena tadupayo, tatiyena tesam pahinatta samjoniyehi vippamokkhoti veditabbo.
      [367] Pancamagathaya upadhisuti khandhupadhisupi. Adananti adatabbatthena
teyeva vuccanti anannaneyyoti aniccadinam suditthatta "idam seyyo"ti
kenaci anetabbo. Sesam uttanapadatthameva. Idam vuttam hoti:- adanesu
catutthamaggena sabbaso chandaragam vinetva so vinitacchandarago tesu upadhisu
na sarameti, sabbe upadhi asarakatteneva passati. Tato tesu dubbidhesupi
nissayesu 2- anissito annena va 3- kenaci "idam seyyo"ti anetabbo
khinasavo bhikkhu samma so loke paribbajeyya.
      [368] Chatthagathaya aviruddhoti etesam tinnam duccaritanam pahinatta
sucaritehi saddhim aviruddho. Viditva dhammanti maggena catusaccadhammam natva 4-
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam  patho na dissati  2 cha.Ma.,i. duvidhenapi nissayena
@3 ka. atthena va  4 ka. viditva
Nibbanapadabhipatthayanoti anupadisesakhandhanibbanapadam patthayamano.
Sesamuttanatthameva.
      [369] Sattamagathaya akutthoti dasahi akkosavatthuhi abhisatto. Na
sandhiyethati na upanayhetha na kuppeyya. Laddha parabhojanam na majjeti parehi
dinnam saddhadeyyam labhitva "aham nato yasassi labhi"ti na majjeyya.
Sesamuttanatthameva.
      [370] Atthamagathaya lobhanti visamalobham. Bhavanti kamabhavadim. 1- Evam
dvihi padehi bhavabhogatanha vutta. Purimena va sabbapi tanha, pacchimena
kamabhavo. Virato chedabandhana cati evametesam kammakilesanam pahinatta
parasattachedana bandhana ca viratoti. Sesamettha 2- vuttanayameva.
      [371] Navamagathaya saruppamattano viditvati attano bhikkhubhavassa
patirupam 3- anesanadim pahaya sammaesanadiajivaparisuddhim 4- annanca
sammapatipattim tattha patitthahanena viditva. Na hi nanamatteneva 5- kinci
hoti. Yatha tathiyanti 6- yathatatham yathabhutam. Dhammanti khandhayatanadibhedam yathabhutananena,
catusaccadhammam va maggena viditva. Sesam uttanatthameva.
      [372] Dasamagathaya so niraso anasisanoti yassa ariyamaggena
vinasitatta vinasitatta anusaya ca na santi, akusalamula ca samuhata, so
niraso nittanho hoti. Tato asayabhavena kanci rupadidhammam nasimsati.
Tenaha "niraso anasisano"ti. Sesam vuttanayameva.
      [373] Ekadasamagathaya asavakhinoti khinacaturasavo. Pahinamanoti
pahinanavavidhamano. Ragapathanti ragavisayabhutam tebhumakadhammajatam. Upativattoti
@Footnote: 1 cha.Ma. kamabhavadibhavam  2 cha.Ma.,i. sesam  3 Si.,i. bhikkhubhavassa appatirupam
@4 cha.Ma.,i....ajivasuddhim  5 cha.Ma. natamatteneva  6 ka. yathatathanti
Parinnapahanehi atikkanto. Dantoti sabbadvaravisevanam hitva ariyena
damathena dantabhumippatto. Parinibbutoti kilesaggivupasamena sitibhuto. Sesam
vuttanayameva.
      [374] Dvadasamagathaya saddhoti buddhadigunesu parappaccayavirahitatta
sabbakarasampannena aveccappasadena samannagato, na parassa saddhaya
patipattiyam gamanabhavena. 1- Yathaha "na khvaham bhante ettha bhagavato saddhaya
gacchami"ti. 2- Sutavati vositasutakiccatta paramatthikasutasamannagato. Niyamadassiti
samsarakantaramulhe loke amatapuragamino sammattaniyamabhutassa maggassa dassavi,
ditthamaggoti vuttam hoti. Vaggagatesu na vaggasariti vaggagata nama dvasatthi-
ditthigatika annamannam patilomatta, evam vaggahi ditthihi gatesu sattesu na
vaggasari "idam ucchijjissati, idam tatheva bhavissati"ti evam ditthivasena agamanato.
Patighanti patighatakam, cittaghattakanti 3- vuttam hoti. Dosavisesanamevetam. Vineyyati
vinetva. Sesam vuttanayameva.
      [375] Terasamagathaya samsuddhajinoti samsuddhena arahattamaggena vijitakileso.
Vivatacchadoti vivataragadosamohacchadano. Dhammesu vasiti catusaccadhammesu vasippatto.
Na hi 4- sakka te dhamma yatha nata kenaci annatha katum, tena khinasavo
"dhammesu vasi"ti vuccati. Paraguti param vuccati nibbanam, tam gato, saupadisesavasena
adhigatoti vuttam hoti. Anejoti apagatatanhacalano. Sankharanirodhananakusaloti
sankharanirodho vuccati nibbanam, tamhi nanam ariyamaggapanna, tattha
kusalo, catukkhattum bhavitatta chekoti vuttam hoti.
@Footnote: 1 Si. gamanabhavena  2 an.pancaka. 22/34/42 (sya)
@3 cha.Ma. cittavighatakanti  4 cha.Ma.,i. na hissa
      [376] Cuddasamagathaya atitesuti pavattim patva atikkantesu pancakkhandhesu.
Anagatesuti pavattim appattesu pancakkhandhesu eva. Kappatitoti "aham maman"ti
kappanam sabbampi va tanhaditthikappam atitoti. 1- Aticcasuddhipannoti ativa
suddhipanno, atikkamitva va suddhipanno. Kim atikkamitva? addhattayam. Araha hi
yvayam avijjasankharasankhato atito addha, jatijaramaranasankhato anagato
addha, vinnanadibhavapariyanto paccuppanno ca addha, tam sabbampi atikkamma
kankham vitaritva paramasuddhippattapanno hutva thito. Tena vuccati
"aticcasuddhipanno"ti. Sabbayatanehiti dvadasahayatanehi. Araha hi evam kappatitatta
aticcasuddhipannatta ca ayatim na kinci ayatanam upeti. Tenaha "sabbayatanehi
vippamutto"ti.
      [377] Pannarasamagathaya annaya padanti ye te "saccanam caturo
pada"ti vutta, tesu ekekam padam pubbabhagasaccavavatthapanapannaya natva.
Samecca dhammanti tato param catuhi ariyamaggehi catusaccadhammam samecca. Vivatam
disvana pahanamasavananti atha paccavekkhanananena asavakkhayasannitam nibbanam
vivatam pakatamanavatam disvana. Sabbupadhinam parikkhayati sabbesam khandhakamaguna-
kilesabhisankharabhedanam upadhinam parikkhinatta katthaci asajjamano bhikkhu samma so
loke paribbajeyya vihareyya, analliyanto lokam gaccheyyati desanam nitthapesi.
      [378] Tato so nimmito desanam 2- thomento "addha hi bhagava"ti
imam gathamaha. Tattha yo so evamvihariti yo so mangaladini samuhanitva
sabbamangaladosappahanavihari, yopi so dibbamanusakesu kamesu ragam vineyya
bhavatikkamma dhammabhisamayavihariti eva taya taya gathaya nidditthabhikkhum dassento
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. atito  2 cha.Ma.,i. dhammadesanam
Aha. Sesam uttanatthameva. 1- Ayam pana yojana:- addha hi bhagava tatheva
etam yam tvam "yassa mangala samuhata"tiadini vatva tassa tassa gathaya
pariyosane "samma so loke paribbajeyya"ti avaca. Kimkaranam?  yo so
evamvihari bhikkhu, so uttamena damathena danto, sabbani ca dasapi samyojanani
caturo ca yoge vitivatto  hoti. Tasma samma so loke paribbajeyya, natthi
me ettha vicikiccha"ti iti desanathomanagathampi vatva arahattanikuteneva
desanam nitthapesi. Suttapariyosane kotisatasahassadevatanam aggaphaluppatti 2-
ahosi, sotapattisakadagamianagamiphalappatta pana gananato asankhyeyyati.
                     Paramatthajotikaya  khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                   sammaparibbajaniyasuttavannana nitthita.
                           -----------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 170-187. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=3830&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=3830&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=331              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=8220              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=8191              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=8191              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]