ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

                        3. Subhasitasuttavannana
      evamme sutanti subhasitasuttam. Attajjhasayato cassa uppatti.
Bhagava hi subhasitappiyo, so attano subhasitasamudacarappakasanena sattanam
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. mudu  2 ka. parittapannataya mukhatundakena  3 Si.,i. angulehi
Dubbhasitasamudacaram patisedhento idam 1- suttam abhasi. Tattha evamme
sutantiadi sangitikaravacanam. Tattha tatra kho bhagava .pe. Bhadanteti
te bhikkhuti etam apubbam, sesam vuttanayameva. Tasma apubbapadavannanattham idam
vuccati:- tatrati desakalaparidipanam. Tam hi yam samayam viharati, tatra samaye,
yasminca arame viharati, tatra arameti dipeti. Bhasitabbayutte va desakale
dipeti. Na hi bhagava ayutte dese kale va dhammam bhasati. "akalo kho
tava bahiya"tiadi 2- cettha sadhakam. Khoti padapuranamatte, avadharanadikalatthe
va nipato. Bhagavati lokagaruparidipanam. Bhikkhuti kathasavanayuttapuggalaparidipanam.
Amantesiti alapi abhasi sambodhesi.
      Bhikkhavoti amantanakaraparidipanam tanca bhikkhanasilatadigunayogasiddhatta 3-
vuttam. Tena nesam hinadhikajanasevitam vuttim pakasento uddhatadhinabhavaniggaham
karoti. "bhikkhavo"ti imina ca karunavippharasommahadayanayananipatapubbangamena
vacanena te attano mukhabhimukhe karitva teneva kathetukamyatadipakena vacanena
tesam sotukamyatam janeti, teneva ca sambodhanatthe vacanena sadhukasavanamanasikarepi
te niyojeti. Sadhukasavanamanasikarayatta hi sasanasampatti. Aparesupi
devamanussesu vijjamanesu kasma bhikkhu eva amantesiti ce?
jetthasetthasannasadasannihitabhavato. Sabbaparisasadharana hi ayam dhammadesana, na
patipuggalika, parisaya ca jettha bhikkhu pathamuppannatta, setthaanagariyabhavam 4-
adim katva satthu cariyanuvidhayakatta ca sakalasasane patiggahakatta ca,
asanna tattha nisinnesu satthu santikatta, sada sannihita satthu
santikavacaratta. Tena bhagava sabbaparisasadharanam dhammam desento bhikkhu eva
@Footnote: 1 cha.Ma. imam  2 khu.u. 25/10/101
@3 ka......adigunasiddhatta  4 ka. anagariyabhavam
Amantesi. Apica bhajanam te imaya kathaya yathanusittham patipattisabhavatotipi te
eva amantesi. Bhadanteti garavadhivacanametam. Te bhikkhuti ye bhagava amantesi,
te eva 1- bhagavantam alapayamana 2- bhagavato paccassosunti.
      Catuhi angehiti catuhi karanehi, avayavehi va. Musavadaveramaniadini
hi cattari subhasitavacaya karanani, saccavacanadayo cattaro avayava,
karanatthe 3- ca angasaddo. Catuhi angehiti 4- nissakkavacanam hoti, avayavatthe 5-
karanavacanam. Samannagatati samanuagata pavatta yutta ca. Vacati samullapanavaca,
ya sa "vaca gira byapatho"ti 6- ca, "vaca 7- nela kannasukha"ti 8- ca
evamadisu agacchati. Yayam pana 9- "vacaya ce katam kamman"ti 10- evam vinnatti
ca, "ya catuhi vaciduccaritehi arati virati .pe. Ayam vuccati sammavaca"ti 11-
evam virati ca, "pharusavaca bhikkhave asevita bhavita bahulikata nirayasamvattanika
hoti"ti 12- evam cetana ca vacati agacchati, sa idha anadhippeta. Kasma?
abhasitabbato. Subhasita hotiti sutthu bhasita. 13- Tenassa atthavahanatam
dipeti. Na dubbhasitati na dutthu bhasita. Tenassa anatthanavahanatam dipeti.
Anavajjati vajjasankhataragadidosavirahita. Tenassa karanasuddhitam 14-
agatigamanadipattidosabhavanca 15- dipeti. Ananuvajja cati anuvadavimutta. Tenassa
sabbakarasampattim dipeti. Vinnunanti panditanam. Tena nindapasamsasu bala
appamanati dipeti.
@Footnote: 1 cha.Ma. te evam  2 cha.Ma. alapanta  3 ka. karanatthena
@4 cha.Ma.,i. catuhiti  5 ka. avayavatthe  6 abhi.san. 1/850/220
@7 cha.Ma. ayam patho na dissati  8 di.Si. 9/9/5, Ma.u. 14/14/13  9 cha.Ma. ya pana
@10 abhi.A. 1/132  11 abhi.san. 34/299/88, abhi.vi. 35/206/127
@12 an.atthaka. 23/40/203  13 cha.Ma. bhasita hoti
@14 cha.Ma. karanasuddhim  15 Si. vattu dosabhavanca, cha.Ma. vuttadosabhavanca
      Katamehi catuhiti kathetukamyatapuccha. Idhati imasmim sasane. Bhikkhaveti
yesam kathetukamo, tadalapanam. Bhikkhuti vuttappakaravacabhasanakapuggalanidassanam.
Subhasitamyeva bhasatiti puggaladhitthanaya desanaya catusu vacangesu annataranga-
niddesavacanam. No dubbhasitanti tasseva vacangassa patikkhepabhasananivaranam. 1-
Tena "musavadadayopi kadaci vattabba"ti ditthim nisedheti. "no dubbhasitan"ti
imina va micchavacappahanam dipeti, "subhasitan"ti imina pahinamicchavacena
sata bhasitabbavacanalakkhanam. Tatha papassa akaranam, kusalassa upasampadam.
Angaparidipanattham pana abhasitabbam pubbe avatva bhasitabbamevaha. Esa nayo
dhammamyevatiadisupi.
      Ettha ca "subhasitamyeva bhasati no dubbhasitan"ti imina pisunadosarahitam
samaggakaranavacanam vuttam, "dhammamyeva bhasati no adhamman"ti imina samphappalapa-
dosarahitam 2- dhammato anapetam mantavacanam vuttam, itarehi dvihi pharusalikarahitani
piyasaccavacanani vuttani. Imehi khotiadina pana tani angani paccakkhato
dassento tam vacam nigameti. Visesato cettha "imehi kho bhikkhave catuhi angehi
samannagata vaca subhasita hoti"ti bhananto yadanne patinnadihi avayavehi
namadipadehi lingavacanavibhattikalakarakadisampattihi ca samannagatam vacam
"subhasitan"ti pannapenti, 3- tam dhammato patisedheti. Avayavadisampannapi hi
pesunnadisamannagata vaca dubbhasitava hoti attano paresanca anatthavahatta.
Imehi pana catuhi angehi samannagata sacepi milakkhabhasapariyapanna 4- ghatacetikagitika-
pariyapanna 5- va hoti, tathapi subhasita eva lokiyalokuttarahitasukhavahatta.
Sihaladipe maggapasse sassam rakkhantiya sihalacetikaya sihalakeneva
@Footnote: 1 cha.Ma. patipakkhabhasananivaranam  2 cha.Ma.,i. samphadosarahitam  3 cha.Ma. mannanti
@4 cha.Ma. milakkhubhasapariyapanna, evamuparipi  5 Si.,ka. ghatacetikagitaka...
Jatijarabyadhimaranayuttam 1- gitam gayantiya sutva maggam gacchanta satthimatta
vipassaka bhikkhu cettha arahattam patta nidassanam. Tatha tisso nama araddhavipassako
bhikkhu padumasarasamipena gacchanto padumasaresu 2- padumani bhanjitva bhanjitva:-
        "pato phullam 3- kokanadam    suriyalokena tajjiyate 4-
        evam manussattagata satta    jarabhivegena milayanti"ti 5-
imam gitam gayantiya cetikaya sutva arahattam patto, buddhantare ca annataro
puriso sattahi puttehi saddhim vana agamma annataraya itthiya musalena
tandule kottentiya:-
        "jaraya parimadditam etam      milatacchavicammanissitam
        maranena bhijjati etam        maccussa ghasamamisam.
        Kiminam alayam etam          nanakunapena puritam
        asucissa bhajanam etam        kadalikkhandhasamam idan"ti
imam gitikam sutva saha puttehi paccekabodhim patto, anne ca idisehi upayehi
ariyabhumim patta nidassanam. Anacchariyam panetam, yam bhagavata asayanusayakusalena
"sabbe sankhara anicca"tiadina nayena vutta gathayo sutva pancasata
bhikkhu arahattam papunimsu, anne ca khandhayatanadipatisamyutta bhasitakatha sutva 6-
aneke devamanussati. Evam imehi catuhi angehi samannagata vaca sacepi
milakkhabhasapariyapanna ghatacetikagitikapariyapanna va hoti, tathapi "subhasita"ti
veditabba. Subhasitatta eva ca anavajja ca ananuvajja ca vinnunam
atthatthikanam kulaputtanam atthapatisarananam, no byanjanapatisaranananti.
@Footnote: 1 cha.Ma. jatijaramaranapatisamyuttam  2 cha.Ma.,i. padumasare
@3 Si.,i. patakaphullita...  4 cha.Ma. bhajjiyate
@5 cha.,i. maddiyantiti  6 cha.Ma.,i. katha sutva
      Idamavoca bhagavati idam subhasitalakkhanam bhagava avoca. Idam vatvana
sugato, athaparam etadavoca satthati idam ca lakkhanam vatva atha annampi etam
avoca sattha. Idani vattabbagatham dassetva 1- sabbametam sangitikaraka ahamsu.
Tattha aparanti gathabandhavacanam sandhaya vuccati. Tam duvidham hoti:- paccha
agataparisam assavanasussavanaadharanadalhikaranadini va sandhaya tadatthadipakameva
ca, pubbe kenaci karanena parihapitassa atthassa dipanena atthavisesadipakanca
"purisassa hi jatassa kuthari jayate mukhe"tiadisu 2- viya. Idha pana
tadatthadipakameva.
      [453] Tattha santoti buddhadayo. Te hi subhasitam "uttamam setthan"ti
vannayanti. Dutiyam tatiyam catutthanti idam pana pubbe nidditthakkamam upadaya
vuttam. Gathapariyosane pana vangisatthero bhagavato subhasite pasidi.
      So yam pasannakaram akasi, yanca vacanam bhagava abhasi, tam dassenta
sangitikaraka "atha kho ayasma"tiadimahamsu. Tattha patibhati manti mama bhago
pakasati. Patibhatu tanti tava bhago pakasatu. Saruppahiti anucchavikahi. Abhitthaviti
pasamsi.
     [454] Na tapayeti vippatisarena na tapeyya. Na vihimseyyati
annamannam bhindanto na badheyya. Sa ve vacati sa vaca ekamseneva
subhasita. Ettavata apisunavacaya bhagavantam thometi.
    [455] Patinanditati hatthena hadayena patimukham gantva nandita
sampiyayita yam anadaya papani, paresam bhasate piyanti yam vacam 3- bhasanto
paresam papani appiyani patikulani pharusavacanani anadaya
@Footnote: 1 Si. vattabba gatha dassento  2 khu.su. 25/663/464  3 ka. vacanam
Atthabyanjanamadhurapiyavacanameva 1- bhasati, tam piyavacameva bhaseyyati vuttam hoti. Imaya
gathaya piyavacanena bhagavantam abhitthavi.
      [456] Amatati amatasadisa madhurabhavena. 2- Vuttampi cetam "saccam have
sadhutaram 3- rasanan"ti 4- nibbanamatapaccayatta va amata. Esa dhammo sanantanoti
yayam saccavaca nama, esa porano dhammo cariya paveni. Idameva hi porananam
acinnam, na te alikam bhasimsu. Tenevaha "sacce atthe ca dhamme ca, ahu 5-
santo patitthita"ti. Tattha sacce patitthitatta eva attano ca paresanca
atthe patitthita, atthe patitthitatta eva ca dhamme patitthita hontiti veditabba.
Param va dvayam saccavisesanamicceva veditabbam. Sacce patitthita. Kidise? atthe
Ca dhamme ca, yam paresam atthato anapetatta attham anuparodham karotiti
vuttam hoti. Satipi ca anuparodhakaratte 6- dhammato anapetatta dhammam, yam
dhammikameva attham tam sadhetiti vuttam hoti. Imaya gathaya saccavacanena bhagavantam
abhitthavi.
      [457] Khemanti abhayam nirupaddavam. Kena karanenati ce? nibbanappattiya
Dukkhassantakiriyaya, yasma kilesanibbanam papeti, vattadukkhassa ca
antakiriyaya samvattatiti attho. Atha va yam buddho nibbanappattiya dukkhassanta-
kiriyayati dvinnam nibbanadhatunamatthaya khemamaggassa pakasanato khemam vacam bhasati,
sa ve vacanamuttamati sa vaca sabbavacanam setthati evamettha attho
veditabbo. Imaya gathaya mantavacanena bhagavantam abhitthavanto arahattanikutena
@Footnote: 1 cha.Ma. atthabyanjanamadhuram piyameva vacanam  2 cha.Ma. sadubhavena
@3 cha.Ma. sadutaram  4 sam.sa. 15/73/48, khu.su. 25/184/370
@5 Si.,Ma. ahu  6 ka. anuparodhakatte
Desanam nitthapesiti ayamettha anupubbapadavannana. 1- Sesam vuttanayeneva
veditabbanti.
                     Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                      subhasitasuttavannana nitthita.
                         --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 215-222. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=4860&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=4860&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=356              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=8499              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=8511              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=8511              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]