ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 30 : PALI ROMAN Vimana.A. (paramatthadi.)

                      35. 7. Pesavativimanavannana
         phalikarajatahemajalachannanti pesavativimanam. Tassa ka uppatti? bhagava
savatthiyam viharati jetavane. Tena samayena magadhesu nalakagame ekasmim gahapati-
mahasarakule 3- pesavati nama kulasunha ahosi. Sa kira kassapassa bhagavato yojanike
kanakathupe kayiramane darika hutva matara saddhim cetiyatthanam gantva mataram
pucchi "kim ime amma karonti"ti. Cetiyam katum suvannitthaka karontiti. Tam sutva
darika pasannamanasa mataram aha "amma mama givaya idam sovannamayam
@Footnote: 1 cha.Ma. idisam  2 cha.Ma. ahosi.  3 Ma. gahapatikule
Khuddakapilandhanam atthi, imaham cetiyatthaya demi"ti. Mata "sadhu dehi"ti vatva tam
givato omuncitva suvannakarassa hatthe adasi "idam imaya darikaya pariccajitam,
imampi pakkhipitva itthakam karohi"ti suvannakaro tatha akasi. Sa darika
aparabhage kalam katva teneva punnakammena devaloke nibbattitva sugatiyamyeva
aparaparam samsaranti amhakam bhagavato kale nalakagame nibbatta anukkamena
dvadasavassika jata.
         Sa ekadivasam matara pesitam mulam gahetva telatthaya annataram apanam
agamasi. Tasmim ca apane annataro kutumbiyaputto pitara nidahitva thapitam
bahum hirannasuvannam muttamaniratanani ca gahetum uddharanto apaniko kammabalena
kathalapasanasakkhararupena upatthahantani disva tato ekadesam "punnavantanam vasena
hirannasuvannadi bhavissati"ti vimamsitum rasim katva thapesi. Atha nam sa karika
disva "kasma apane ratanani evam thapitani, nanu nama sammadeva
patisametabbani"ti aha. Apaniko tam sutva "mahapunna ayam darika, imissa
vasena sabbamidam hirannadi eva hutva amhakam viniyogam gamissati, sanganhissami
nan"ti cintetva tassa matu santikam gantva "imam darikam mayham puttassatthaya
dehi"ti varetva bahudhanam datva avahavivaham katva tam attano geham anesi.
Athassa silacaram natva bhandagaram vivaritva "kim ettha passasi"ti vatva
taya "hirannasuvannamanimeva rasikatam passami"ti vutte "etani amhakam kammabalena
antaradhayantani tava punnavisesena puna visesani 1- jatani, tasma ito patthaya
imasmim gehe sabbam tvamyeva vicarehi, taya dinnameva mayam paribhunjissama"ti
vatva tato pabhuti tam "pesavati"ti voharimsu.
@Footnote: 1 Si. suvannavisesani
      Tena ca samayena ayasma dhammasenapati attano ayusankharanam parikkhinabhavam
natva "mayham matuya rupasaribrahmaniya posavanikamulam datva parinibbayissami"ti
cintetva bhagavantam upasankamitva parinibbanam anujanapetva satthu
anaya mahantam patihariyam dassetva anekehi thutisahassehi bhagavantam
thometva yava dassanavisayatikkama abhimukhova apakkamitva puna vanditva
bhikkhusamghaparivuto vihara nikkhamma bhikkhusamghassa ovadam datva ayasmantam anandam
samassasetva catassopi parisa nivattetva anukkamena nalakagamam patva mataram
sotapattiphale patitthapetva paccusasamaye jatovarake parinibbayi. Parinibbutassa
cassa sarirasakkarakaranavasena deva ceva manussa ca sattaham vitinamesum,
agarucandanadihi hatthasatubbedham citakamakamsu.
      Pesavatipi therassa parinibbanam sutva "gantva pujessami"ti suvannapupphehi
gandhajatehi ca puritani cankotakani gahapetva gantukama sasuram apucchitva
tena "tvam garubhara, tattha ca mahajanasammaddo, 1- pupphagandhani pesetva idheva
hohi"ti vuttapi saddhajata "yadipi me tattha jivitantarayo siya, gantvava
pujasakkaram karissami"ti tam vacanam aggahetva saparivara tattha gantva
gandhapupphadihi pujetva katanjali atthasi. Tasmim ca samaye theram pujetum agatanam
rajaparisanam hatthi matto hutva tam padesam upaganchi. Tam disva maranabhayabhitesu
manussesu palayantesu janasammaddena patitam pesavatim mahajano akkamitva maresi.
Sa pujasakkaram katva theragataya saddhaya sampannacitta eva kalam katva
tavatimsabhavane nibbatti, accharasahassancassa parivaro ahosi.
      Sa tavadeva attano dibbasampattim oloketva "kidisena nu kho punnena
maya esa laddha"ti tassa hetum upadharenti theram uddissa katam pujasakkaram
@Footnote: 1 Si. mahajanasambadho
Disva ratanattaye abhippasannamanasa sattharam vanditum accharasahassaparivuta
satthisakatabharalankarapatimanditattabhava sumahatiya deviddhiya cando viya ca suriyo
viya ca dasa disa obhasayamana saha vimanena agantva vimanato oruyha
bhagavantam vanditva anjalim paggayha atthasi. Tena ca samayena ayasma vangiso
bhagavato samipe nisinno bhagavantam evamaha "patibhati mam bhagava imissa devataya
katakammam pucchitun"ti. "patibhatu tam vangisa"ti bhagava avoca. Atha ayasma
vangiso taya devataya katakammam pucchitukamo pathamam tavassa vimanam samvannento
aha:-
         [646]     "phalikarajatahemajalachannam
                    vividhacitratalamaddasam surammam
                    byamham sunimmitam toranupapannam
                    rucakupakinnamidam subham vimanam.
         [647]      Bhati ca dasa disa nabheva suriyo
                    sarade tamonudo sahassaramsi
                    tatha tapati midam tava vimanam
                    jalamiva dhumasikho nise nabhagge.
         [648]      Musativa nayanam sateratava
                    akase thapitamidam manunnam
                    vinamurajasammatalaghuttham
                    iddham indapuram yatha tavedam.
         [649]      Padumakumudauppalakuvalayam
                    yodhikabandhuka'nojaka ca santi
                    salakusumitapupphita asoka
                    vividhadumaggasugandhasevitamidam.
         [650]      Salalalabujabhujakasamyutta 1-
                    kusakasuphullitalatavalambinihi
                    manijalasadisa yasassini
                    ramma pokkharani upatthita te.
         [651]      Udakaruha ca ye'tthi pupphajata
                    thalaja ye ca santi rukkhajata
                    manusaka'amanussaka ca dibba
                    sabbe tuyham nivesanamhi jata.
         [652]      Kissa samyamadamassayam vipako
                    kenasi kammaphalenidhupapanna
                    yatha ca te adhigatamidam vimanam
                    tadanupadam avacasilarapamhe"ti. 2-
        #[646]  Tattha phalikarajatahemajalachannanti phalikamanihi rajatahemajalehi ca
chaditam, phalikamanimayahi bhittihi rajatahemamayehi jalehi ca samantato hettha ca upari
ca chaditam, vividhavannanam vicittasannivesananca talanam bhuminam vasena vividhacitratalam
addasam passim. Surammanti sutthu ramaniyam. Viharitukama vasanti etthati byamham
@Footnote: 1 Si....sannuta  2 Si. avacasilarapakhumeti
Bhavanam. Toranupapannanti vividhamalakammadivicittena sattaratanamayena toranena upetam.
Torananti va dvarakotthakapasadassa namam, tena ca anekabhumakena vicittakarena
tam vimanam upetam. Rucakupakinnanti suvannavalikahi okinnanganam. Valikasadisa
hi suvannakhanda ruca nama, rucameva rucakanti vuttam. Subhanti sobhati,
sutthu bhatiti va subham. Vimananti visitthamanam, pamanato mahantanti attho.
        #[647] Bhatiti jotati ujjalati. Nabheva suriyoti akase adicco viya.
Saradeti saradasamaye. Tamonudoti andhakaraviddhamsano. Tatha tapati midanti yatha
saradakale sahassaramsi suriyo, tatha tapati dibbati idam tava vimanam, makaro
padasandhikaro. Jalamiva dhumasikhoti jalanto aggi viya. Aggi hi tassa aggato
dhumo pannayatiti "dhumasikho dhumaketu"ti ca vuccati. Niseti nisati, 1- "rattiyan"ti
attho. Nabhaggeti nabhakotthase, akasapadeseti vuttam hoti. "nagagge"ti va patho,
pabbatasikhareti attho. Idam tava vimananti yojana.
        #[648]  Musativa nayananti ativiya attano pabhassarataya patihanantam
dassanakiccam katum adentam olokentanam cakkhum 2- musati viya. Tenaha
"sateratava"ti, vijjulata viyati attho. Vinamurajasammatalaghutthanti mahatiadivinanam
bheriadipatahanam 3- hatthatalakamsatalananca saddehi ghositam ekaninnadam.
Iddhanti devaputtehi devadhitahi dibbasampattiya ca samiddham. Indapuram yathati
sudassananagaram viya.
        #[649] Padumani ca kumudani ca uppalani ca kuvalayani ca padumakumuda-
uppalakuvalayanti ekattavasena vuttam. Atthiti vacanam parinametva yojetabbam. Tattha
padumaggahanena pundarikampi gahitam, kumudaggahanena setarattabhedani sabbani kumudani,
@Footnote: 1 Si. nisi  2 Si.,Ma. cakkhu  3 Ma....pahatanam
Uppalaggahanena rattauppalam sabba va uppalajati, kuvalayaggahanena niluppalameva
gahitanti veditabbam. Yodhikabandhuka'nojaka ca santiti cakaro nipatamattam,
yodhikabandhujivakaanojakarukkha ca santiti attho. Keci "anojakapi santi"ti patham
vatva "anojakapiti vuttam  hoti"ti attham vadanti. Salakusumitapupphita asokati
sala kusumita pupphita asokati yojetabbam. Vividhadumaggasugandhasevitamidanti
nanavidhanam uttamarukkhanam sobhanehi gandhehi sevitam paribhavitam idam te vimananti
attho.
        #[650]  Salalalabujabhujakasamyuttati tire thitehi salalehi labujehi bhujakarukkhehi
ca sahita. Bhujako nama eko sugandharukkho devaloke ca gandhamadane ca atthi,
annattha natthiti vadanti. Kusakasuphullitalatavalambinihiti kusakehi talanalikeradihi
tinajatihi olambamanahi santanakavalliadihi sutthu kusumitalatahi ca samyuttati 1-
yojana. Manijalasadisati manijalasadisajala. "manijalasadisa"tipi pali, manisadisajalati
attho. Yasassiniti devataya alapanam. Upatthita teti yathavuttaguna ramaniya 2-
pokkharani tava vimanasamipe thita.
        #[651]  Udakaruhati yathavutte padumadike sandhaya vadati. Ye'tthiti ye
atthi. Thalajati yodhikadhika. Ye ca santiti ye annepi rukkhajata pupphupaga ca
phalupaga ca, tepi tava vimanasamipe santiyeva.
        #[652] Kissa samyamadamassayam vipakoti kayasamyamadisu kidisassa samyamassa,
indriyadamanadisu kidisassa damassa ayam vipako. Kenasiti annameva upapatti-
nibbattakam, annam upabhogasukhanibbattakam hotiti "kenasi kammaphalenidhupapanna"ti
vatva puna "yatha ca te adhigatamidam vimanan"ti aha. Tattha kammaphalenati kammaphalena
vipaccitum
@Footnote: 1 Si. samyutati  2 Si. ramaneyya
Araddhenati vacanaseso, itthambhutalakkhane cetam karanavacanam. Tadanupadam avacasiti
tam kammam maya vuttapadassa anupadam anurupapadam katva katheyyasi.
Alarapamheti bahalasamhatapakhume, gopakhumeti adhippayo.
         Atha devata aha:-
         [653]      "yatha ca me adhigatamidam vimanam
                     koncamayuracakorasamghacaritam 1-
                  2- dibyapilavahamsarajacinnam
                     dijakarandavakokilabhinaditam.
         [654]       Nanasantanakapuppharukkhavividha
                     patalijambuasokarukkhavantam
                     yatha ca me adhigatamidam vimanam
                     tam te pavedayami 3- sunohi bhante.
         [655]       Magadhavarapuratthimena
                     nalakagamo nama atthi bhante
                     tattha ahosim pure sunisa
                     pesavatiti 4- tattha janimsu mamam.
         [656]       Sahamapacitatthadhammakusalam
                     devamanussapujitam mahantam
@Footnote: 1 Ma. koncamayuracankorasamghacaritam  2 Si.,i. dibbapilava...
@3 Si. pavadissami, i. pavedissami  4 Si. sesavatiti
                      Upatissam nibbutam appameyyam
                      muditamana kusumehi abbhukirim. 1-
         [657]        Paramagatigatanca pujayitva
                      antimadehadharam isim ularam
                      pahaya manusakam samussayam
                      tidasagata idha mavasami thanan"ti.
        #[653]  Tattha koncamayuracakorasamghacaritanti sarasasikhandikumbhakarakukkutaganehi
tattha tattha vicaritam. Dibyapilavahamsarajacinnanti udake pilavitva vicaranato
"pilava"ti laddhanamehi udakasakunehi hamsarajehi ca tahim tahim vicaritam.
Dijakarandavakokilabhinaditanti karandavehi kadambehi kokilehi annehi ca dijehi
abhinaditam.
        #[654]  Nanasantanakapuppharukkhavividhati nanavidhasakhapasakhavanta
nanauppharukkha nanasantanakapuppharukkha, tehi vividham cittakaram vicittasannivesam
nanasantanakapuppharukkhavividha. "vividhan"ti vattabbe "vividha"ti hi vuttam.
Santanakati 2- hi kamavalliyo, nanavidhapuppharukkha ca vividha ettha santi, tehi va
vividhanti nanasantanakapuppharukkhavividha. "nanasantanakapuppharukkhavividham, patali-
jambuasokarukakhavantan"ti ca keci pathanti. Tehi "puppharukkha santi"ti padam anetva
sambandhitabbam. "puppharukkha"ti va avibhattikaniddeso, "puppharukkhan"ti vuttam
hoti.
        #[655]  Magadhavarapuratthimenati magadhavare puratthimena, abhisambodhitthanataya
uttame magadharatthe puratthimadisaya. Tattha ahosim pure sunisati pubbe
aham tasmim nalakagame ekasmim gahapatikule sunisa sunha ahosim.
@Footnote: 1 Si.,i. abbhokirim  2 Si. nanasantanakati
        #[656]  Sati sayam. 1- Atthe ca dhamme ca kusaloti atthadhammakusalo, bhagava.
Apacito atthadhammakusalo etenati apacitatthadhammakusalo, dhammasenapati, tam. Apacitam
va apacayo, nibbanam, tasmim 2- avasitthaatthadhamme ca kusalam, apacite va pujaniye
atthe dhamme nirodhe magge ca kusalam. Mahantehi ularehi silakkhandhadihi
samannagatatta mahantam. Kusumehiti ratanamayehi itarehi ca kusumehi.
        #[657]  Paramagatigatanti anupadisesanibbanam pattam. Samussayanti sariram.
Tidasagatati tidasabhavanam gata. Tavatimsam devanikayam upapanna. Idhati imasmim devaloke.
Avasami thananti imam vimanam adhivasami. Sesam vuttanayameva.
         Evam ayasmata vangisena devataya ca kathitakathamaggam 3- atthuppattim katva
bhagava sampattaparisaya vittharena dhammam desesi, sa desana mahajanassa satthika
ahositi.
                     Pesavativimanavannana  nitthita.
                        -----------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 30 page 176-185. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=3736&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=3736&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=35              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=1253              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=1248              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=1248              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]